Το δε πάθος, Πειραϊκόν... (το μεράκι είναι Πειραιώτικο).

                                                                                                  Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Είναι δύο άνθρωποι, άγνωστοι μεταξύ τους, με διαφορετικές καταβολές, χαρακτήρα, κοινωνική κι επαγγελματική κατεύθυνση.

Έχουν όμως κάτι κοινό, την αγάπη τους για τον Πειραιά, που εκτός από λόγια την εκφράζουν - ξεχωριστά - με το δικό τους τρόπο: για προσωπική τους κυρίως ικανοποίηση και ψυχαγωγία, έγιναν, μεταξύ άλλων, ο Βασίλης Πισιμίσης συλλέκτης παλιών καρτ-ποστάλ με θέμα το ιστορικό Δημαρχείο (Ρολόι) και ο Κώστας Ζήσης, κατασκευαστής ολόκληρης μακέτας του ίδιου του αγαπημένου μας κτηρίου, αφού η φωτογραφία του εξακολουθεί να αποτελεί αναντίρρητα το σήμα κατατεθέν του Πειραιά που χάθηκε... 

Ο Βασίλης Πισιμίσης γεννήθηκε το 10.6.1960 στο Βλόγγο Αρκαδίας. Ήλθε στο Αιγάλεω το 1964 κι από το 1967 ζει στο Κερατσίνι όπου κι εργάζεται στην οικογενειακή τους επιχείρηση (επιπλοποιείο), ψηλά στα τελευταία σπίτια της Αμφιάλης (Πυθαγόρα και Μάνου Κατράκη).

Μικρός μαθητής μάζευε καπάκια (τσιγκάκια) αναψυκτικών και τώρα είναι κάτοχος της μεγαλύτερης συλλογής τους, περίπου 2.000 διαφορετικά ελληνικά! Στα γραμματόσημα τον «μύησε» ένας δάσκαλός του στο 12ο Δημοτικό Σχολείο. Ασχολήθηκε με το σκίτσο (στα 1985 εξέδωσε έναν αριθμό γελοιογραφιών σε 100 αντίτυπα με τίτλο 

«ο Νιόνιος») και τη ζωγραφική (βυζαντινές αγιογραφίες, πίνακες λαϊκής τεχνοτροπίας). 

Μετά το στρατιωτικό στράφηκε στα νομίσματα και παράλληλα στις τηλεφωνικές μάρκες, στις μάρκες που υποκαθιστούσαν το χρήμα στα εργοστάσια για συσσίτια, στις εκκλησίες για αγορά κεριών, στα λουτρά, στον Κεραμικό του Νέου Φαλήρου...

Ύστερα επεκτάθηκε σ’ οτιδήποτε εφήμερο συλλεκτικό είδος, οπότε έχει γεμίσει το σπίτι του κι ένα μεγάλο δωμάτιο στη βιοτεχνία τους με άσχετα μεταξύ τους έπιπλα και μικροαντικείμενα: χρωμολιθόγραφες διαφημίσεις, μπουκάλια και ποτήρια από ποτοποιίες, μεταλλικά κουτιά καφέδων, ζάχαρης, βελόνες γραμμοφώνου, τασάκια, πήλινοι βόλοι (τότε τους λέγαμε γυαλένια, γκαζάκια), φωτογραφίες, αφίσες, περιοδικά κι άλλα που δε συγκράτησα στο μυαλό μου.

  

Όταν, γύρω στα 1995, αποφασίστηκε η επανακατασκευή του Ρολογιού του Πειραιά, η τότε Δημοτική Αρχή, ελλείψει επαρκών αρχιτεκτονικών σχεδίων και αποτυπώσεων ανέθεσε στον καθηγητή πολυτεχνείου Μπαντέκα «την τρισδιάστατη απόδοση του εξωτερικού περιγράμματος του ρολογιού, ο οποίος χρησιμοποιεί τη σύγχρονη μέθοδο της φωτογραμμετρίας (από φωτογραφίες μέσω computer δίνει τρισδιάστατη ψηφιακή απεικόνιση)». Δελτίο τύπου Δήμου Πειραιά, 9.1.1996. 

Μέσα σε ειδικά ντοσιέ, τοποθετημένα σε καρτέλες βρίσκονται τα 35 περίπου δελτάρια που εικονίζουν το Δημαρχείο (Ρολόι). Βλέπουμε να προβάλλουν συγκεντρωμένες  όλες οι όψεις του μεγαλοπρεπούς κτηρίου, τραβηγμένες πίσω στις αρχές του 19^ου αιώνα. Οι τιμές τους στις δημοπρασίες και στο εμπόριο μεταβάλλονται 

στις 1.000 - 20.000 δραχμές. Πολλά συλλεκτικά είδη διακινούνται μέσω του περιοδικού «Συλλογές» 
του Αργύρη Βουρνά.

Σε δύο ακόμα νάιλον ντοσιέ ξετυλίγονται πανέμορφα εικονογραφημένα τιμολόγια - επιστολόχαρτα ξεχασμένων πια εργοστασίων, εταιρειών και καταστημάτων του Πειραιά.

-Κλωστήριο - υφαντήριο Γαβριήλ - Σφαέλος - Παπαδόπουλος.

-Ελαιουργείο και σαπωνοποιείο Δ. Π. Μόσχου και Αδελφών Χαραμή.

-Ατμοκίνητο χρωματοπωλείο Γεωργίου Καψιμάλη.

-Ζυμαρικά Ιωάννου Σκλαβούνου στη Λεωφόρο Μακράς Στοάς (Δ. Γούναρη).

-Αποικιακά Ανδρέα Ανδριανόπουλου στην Αριστείδου 18 (1905).

-Η βιοτεχνία του Ανδρέα Α. Παλαιολόγου και ΣΙΑ, Ρετσίνα 36, η σημερινή ΠΑΛΚΟ.

-Τυπογραφείο Δημήτρη Ε. Τσουρουνάκη, Έβρου 28, Κερατσίνι.

-Μεταξοϋφαντουργείον η ΧΡΥΣΑΛΙΣ, Στυλ. Η. Παπαδόπουλος Α. Ε. που από το Ν. Φάληρο μεταφέρθηκε στα εργοστάσια του Ποδονίφτη και της Γουμένισσας.

Ο Βασίλης Πισιμίσης είναι πρόεδρος του νεοσύστατου (1997) Πολιτιστικού Συλλεκτικού Συλλόγου Κερατσινίου.

Ο Κώστας Ζήσης γεννήθηκε στις 17.11.1945  στον Προφήτη Ηλία, οδός Σφακίων 4. Δεν είχε κλείσει τα ένδεκά του χρόνια, το 1957 κι έπιασε δουλειά στο φωτοτυπείο του Χατζηκυριάκου, στο παλιό κτήριο της Σωτήρος Διός 7.

Από τον Ιούλιο του 1961 μετακόμισαν στη Νοταρά 45 κι από το 1969 έγινε ιδιοκτήτης της επιχείρησης.  

Για να βγει μια φωτοτυπία στα χρόνια εκείνα χρειάζονταν 6 περίπου λεπτά!

Δυόμιση λεπτά έκανε να φωτίσει το πρωτότυπο αρνητικό...

Πριν δωθεί στον πελάτη έπρεπε να τη στεγνώσουν απλώνοντάς την με μανταλάκια.

Τώρα το μηχάνημα βγάζει 300 το λεπτό. Με 10 - 15 αντίγραφα την ημέρα ήταν ευχαριστημένοι.  Στις 6 δραχμές το κόστος ήταν 3.40.

Από το 1965 κατοικεί στην Αγία Βαρβάρα Παλαιού Φαλήρου. Δεν έχει ακόμα συνηθίσει στην ιδέα της απομάκρυνσής του από τον Πειραιά και αισθάνεται άνετος μόνο στα λίγα τετραγωνικά του μαγαζιού του...

Στο ευρύχωρο σπίτι του μετέτρεψε ένα δωμάτιο σε προσωπικό του εργαστήριο.

Εκεί, ανάμεσα στα γεμάτο χαρτικά ράφια, κρέμονται τα εργαλεία που κόβουν, σκαλίζουν, σχηματοποιούν τα λεπτά φύλλα ξύλων και τις βέργες σε μικρά κομμάτια - εξαρτήματα. Έχοντας υπ’ όψιν παλιές φωτογραφίες και απ’ ότι θυμόταν, τεμάχισε τα ξύλινα (από αγιούζ) μέρη, πήρε πλαστικά, χάρτινα, άλλα υλικά  και έφτιαξε ένα ομοίωμα του Ρολογιού σε κλίμακα 1:90 περίπου σε ύψος γύρω στους 30 πόντους.

Η μικρογραφία του Ρολογιού φτιαγμένη από τον Κώστα Ζήση με διάφορα υλικά (ξύλο, πλαστικό, χαρτί, μέταλλο) στα 1995-96.

Οι πόρτες, από διορθωτικό ξύλο μελαμίνης, έχουν ζωγραφιστεί.

Τα πόμολα αποτελούν κεφαλές καρφίτσας.

Τα ρολόγια είναι από φωτοτυπία καντράν και λάστιχο στρογγυλεμένο 

με χαλκοσωλήνα.

Η σκεπή, από έτοιμο πλαστικό, γαρνιρίστηκε με μαύρο φερμουάρ.

Οι κολόνες είναι από γκαβίλιες ξυλουργείου.

Και τον περιβάλλοντα χώρο προσπάθησε να αναπαραστήσει ο Κώστας Ζήσης.

Φτιάχτηκαν φανάρια από μολύβι και γλόμποι από πολυουρεθάνη, δένδρα από αληθινά κλαδάκια και ειδικό αφρολέξ, τοποθετήθηκαν ανθρωπάκια, αυθεντικά αυτοκίνητα - μινιατούρες, στάσεις, τηλεφωνικός θάλαμος, ταχυδρομικό κουτί, σειρήνα, περίπτερο με διαφημίσεις.

Η μακέτα, που φωτίζεται εσωτερικά με καλώδια, έκανε ενάμιση χρόνο να φτιαχτεί και τελείωσε στα 1996. Εκτέθηκε στην Έκθεση του Βιβλίου το 1997 στο Πασαλιμάνι.

Φωτογραφία μονταρισμένη στο παλιό γνώριμο φόντο δίπλα στο λιμάνι δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εφοπλιστής», αρ. 62 σελ. 75.

 

Η μακέτα του Ρολογιού προσαρμοσμένη σε παλιά καρτποστάλ, φαίνεται να δένει ακριβώς με το αρχικό περιβάλλον στο πειραιώτικο λιμάνι.

  

Όταν του περισσεύει χρόνος κι έχει διάθεση ασχολείται πια με την μακέτα του εντευκτηρίου του Ναυτικού Ομίλου Νέου Φαλήρου.

Διαθέτει επίσης πολλές φωτοτυπίες από φωτογραφίες του πειραϊκού χώρου, ζωγραφίζει, ενώ όντας γοητευμένος με τα παλιά τοπωνύμια που βρίσκονται διάσπαρτα στα συμβόλαια των ακινήτων που του φέρνουν οι πελάτες αρέσκεται να τα ταξινομεί και να τα σημειώνει στον πολεοδομικό χάρτη.

Ο Νίκος, ο γιος του, συνθέτει κι αυτός υπομονετικά μια τριήρη σε μικρό μέγεθος.

Το μικρόβιο της «πειραιοπληξίας» δεν εξαντλείται όμως εδώ.

Έχοντας γυρίσει σχεδόν όλη τη Ελλάδα βρήκα παντού παλιούς κατοίκους του Πειραιά που τον άφησαν είτε μετά την σύνταξη, είτε για άλλους λόγους και που ο καθ’ ένας τους, ήταν έτοιμος να μου διηγηθεί ολόκληρες ιστορίες, να μου φανερώσει την λατρεία του για την πόλη μας, να μου δείξει τα δικά του, προσωπικά ενθυμήματα.

Πόσο μάλλον στην Αθήνα και στον Πειραιά, αναρωτιέμαι τι είδους θησαυροί, πειραϊκού ενδιαφέροντος, μπορεί να κρύβονται στα σπίτια και στις μνήμες των ανθρώπων...

              

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 24 Ιουνίου 1999, σελ. 14. 

Μεταφορά εδώ, Σάββατο 23 Ιουνίου 2012.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ για το blog, Σεπτέμβριος 2013.

[Πέρασαν 14 χρόνια από τότε. Ο Βασίλης Πισιμίσης συνεχίζει ακάθεκτα τη συλλεκτική του δραστηριότητα. 

Στα 2003 μάλιστα κυκλοφόρησε και το βιβλίο «Το Ρολόι του Πειραιά. Το Παλιό Δημαρχείο» από τις εκδόσεις «συλλογές». Είμαι ευτυχής που εγώ έκανα την επιμέλεια των κειμένων.

Πρόσφατα, το 2010, έβγαλε και το «Βούρλα - Τρούμπα. Μια περιήγηση στο χώρο του υποκόσμου και της πορνείας του Πειραιά (1840-1968), Τσαμαντάκης, που είδε και δεύτερη έκδοση την ίδια χρονιά.

Ο Κώστας Ζήσης δυστυχώς έφυγε νωρίς από τη ζωή την Άνοιξη του 2003. Με είχε βοηθήσει σε ό,τι αφορούσε στα τοπωνύμια από παλιά συμβόλαια και στις διευκρινίσεις πάνω σε παλιές φωτογραφίες. Το κατάστημα με τις φωτοτυπίες ανέλαβε ο γιος του Νίκος. Από τότε δεν με ξανάφησε να πληρώσω όταν τον επισκεπτόμουν για να κάνω φωτοαντίγραφα διαφόρων πειραϊκών εντύπων για τα άρθρα μου στις εφημερίδες και τα περιοδικά. 

Έκλεισε κι αυτός ξαφνικά φέτος. Άλλη μια δυσάρεστη απώλεια από το οπτικό πειραϊκό μου πεδίο..]