Είκοσι Αθηναϊκά σκηνογραφήματα.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

 
Αφού παρουσίασα μια προς μια τις παρακάτω φωτογραφίες (Αθηναϊκού κυρίως ενδιαφέροντος) στο Face Book και έγραψα τους υπότιτλους, όπως συνηθίζω τις συγκεντρώνω σε άρθρο στο blog μου για ευκολότερη ταξινόμηση και αρχειοθέτηση.

 

Τα καλοκαίρια οι Αθηναίοι αναζητούσαν δροσιά στην κοντινή ύπαιθρο, εκεί όπου έφτανε το τρένο, οι άμαξες, τα αυτοκίνητα, όπου τα σκιερά δένδρα σκέπαζαν τα τραπέζια των γνωστών εξοχικών κέντρων. Πρώτη επιλογή, τα βόρεια προάστια. Αυτή η φωτογραφία CARTE POSTALE που έχει αλλοιωθεί το χρώμα της και ξεθωριάσει τμήμα της τραβήχτηκε στις 30 Αυγούστου 1925, φυσικά στην Κηφισιά. Ήταν ημέρα Κυριακή.


 

Αθηναϊκές εξοχές: Τέσσερις γυναίκες και πέντε άνδρες σε ″Μία εκδρομή εις την Καισαριανήν″. Δυο από αυτούς είναι καθιστοί. Ημέρα Κυριακή, 29 Ιουλίου 1928. Την υπογράφει ένας από την συντροφιά που λεγόταν ″Ευθύμιος″. Το 1928 ήταν χρονιά ξεχωριστή, από τις καλλίτερες του μεσοπολέμου. Παρατηρείστε το κοντό - πάνω από τα γόνατα - φόρεμα της νέας αριστερά και την χαλαρή, άνετη συμπεριφορά των άλλων δυο. Οι άνδρες έχουν βγάλει τα καπέλα τους, κάποιοι και τα σακάκια τους. Μόνο ένας δεν φοράει γραβάτα.

 


 

Αύγουστος 1934. Μια οικογένεια ή μια ομάδα γνωστών σε εκδρομή στα αμπέλια, στα Βίλλια Αττικής. Η καθιστή γυναίκα κρατάει όπλο, μπροστά τους καλάθια γεμάτα σταφύλια σκεπασμένα με αμπελόφυλλα. Χαρτί Velox.   

ΑΤΤΙΚΗ. Μια σπάνια φωτογραφία των αθηναϊκών εξοχών. Μάιος 1937. Εκδρομή (Τάξις Γ) στο Ρέμα Λοβέρδου. «ΦΩΤΟ - ΔΙΡΜΙΚΗ/ 32 Γ΄ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ/ ΑΘΗΝΑ».

 

 

Δεκαπενταύγουστος 2019! Χρόνια πολλά στις εορτάζουσες και στους εορτάζοντες. Κάθε άνθρωπος καλοδέχεται τους δικούς του σε εορταστικό τραπέζι, δίνει και παίρνει ευχές για χρόνια πολλά και ευτυχισμένα. Άλλος, που επιθυμεί να βγαίνει από το σπίτι, φροντίζει να περνάει το ίδιο όμορφα αυτή την ημέρα, να διασκεδάζει, να χαίρεται την φύση στα βουνά και στις παραλίες. Το θυμικό παραμένει αμετάβλητο. Οι καιροί αλλάζουν. Το μέλλον αβέβαιο, μόνη λύση να αντιμετωπίζεται με θάρρος και αισιοδοξία.
Επιστρέφοντας ξανά στο παρελθόν, ας δούμε μια άγνωστη σε μας οικογένεια, ανδρόγυνο με τρία παιδιά, να κάθεται γύρω από εξοχικό τραπέζι (τραπεζομάντηλο με πλεγμένα κρόσσια). Είναι ενθύμιο από την Κηφισιά. 15 Αυγούστου 1938. Το θαύμα της φωτογραφίας είναι να ξεκλέβουμε μια οπτική στιγμή από ολόκληρη πορεία ζωής των εαυτών μας ή των άλλων.


 
 

ΑΘΗΝΑ. 26 Ιουλίου 1942. Κατοχή, όμως η ζωή τα καταφέρνει, προσαρμόζεται να κυλά οικογενειακά, κοινωνικά, επαγγελματικά, πολιτιστικά όπως και στους άλλους χρόνους. Τέσσερις γυναίκες (μια κρατάει μωρό) και άλλα δυο παιδιά έξω από την Ακρόπολη. Το αγόρι, γονατιστό στο ένα πόδι παίζει φυσαρμόνικα. Πίσω επιγραφή του Δήμου Αθηναίων - Τμήμα Δασυλλίων.

 

 

Κατασκηνωτές στην Πεντέλη. Δυο νεαροί με κοντοπαντέλονα, ο ένας με φανελάκι και ο άλλος χωρίς έστησαν την σκηνή τους στο βουνό ανάμεσα σε θάμνους και δένδρα, ετοίμασαν με πέτρες την εστία για να μαγειρέψουν στο τσουκάλι. Είμαστε στην Κατοχή, στον Αύγουστο του 1943. «ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑΙ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ/ ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ - ΜΕΓΕΘΥΝΣΕΙΣ/ ΙΩΑΝΝΗΣ Κ. ΠΕΤΣΗΣ/ ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ Β΄ 105 ΜΟΣΧΑΤΟΝ».


 

31 Ιουλίου 1945. Άνδρας περπατά με σοβαρότητα το πεζοδρόμιο στην οδό Κοραή. Φοράει φαρδύ καλοκαιρινό κοστούμι και στο αριστερό χέρι κρατάει το καπέλο του. Πίσω, ένας ακόμα ένστολος, πολύ σύνηθες για τα αμέσως μεταπολεμικά χρόνια. Στο βάθος το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Την φωτογραφία συνοδεύει χειρόγραφο σημείωμα του εικονιζόμενου με μολύβι: ″Στην Έλλη. Περιμένω νέα σας με την εννοουμένη αγένεια ύστερα από το ρωβησώνειο ταξείδι και στέλλω ευχές μου δια καλήν διαμονήν. Στέλιος″. «ΦΩΤΟ - ΔΙΚΟ/ ΣΤΑΔΙΟΥ 54 ΤΗΛ 35690/ ΑΘΗΝΑΙ».
 


 

Κάποιο καλοκαίρι στην Αθήνα. Γυναίκα περπατά στο κέντρο της πόλης. Χαρτί A M CROWN COPYRIGHT RESERVED.



 

Τα καλοκαίρια ο κόσμος δεν κατευθυνόταν μόνο προς τις παραλίες. Έπαιρνε τα βουνά όπου είχε πολλές επιλογές. Να πάει στις γνωστές κατασκηνώσεις, να κάνει την εκδρομή του στην φύση, ν’ ακολουθήσει μέσα από τα παλιά μονοπάτια μια σύντομη διαδρομή, να οργανώσει μακρινή πεζοπορία ή να φάει σε σκιερές ταβέρνες. Απ’ όλα αυτά που περνάνε με ταχύτητα στην σκέψη μας, αποκλειστικός μάρτυρας είναι ό,τι τραβήχτηκε με φιλμ κι αποτυπώθηκε στο φωτογραφικό χαρτί. Την παρούσα, παρατηρούμε κάποιους να περπατούν. Στο βάθος ένα ογκώδες αυτοκίνητο. ″Ενθύμιον Πεντέλης. 15 Αυγούστου 1946″.

 

 

26 Αυγούστου 1946. Ανορθόγραφη σημείωση με μολύβι (εδώ διορθωμένη): ″Ενθύμιον με την Πηνιώ στην κατασκήνωση στην Βούλα″. Υπογραφή: ″Λ.Ε.Κ.″. Χαρτί A M CROWN COPYRIGHT RESERVED.


 
 

Αύγουστος 1946. Συντροφιά τριών ανδρών και τριών γυναικών στην παραλία του Σκαραμαγκά.


 
 

Πεντέλη. Καλοκαίρι του 1948. Ευτυχισμένες στιγμές γυναίκας και κοριτσιού στις εξοχές.


 

 

Θα γυρίσουμε πάλι στο παρελθόν των χάρτινων φωτογραφιών, τις τραβηγμένες με καλαισθησία από κάποιον γνωστό της συντροφιάς ή από έναν ανώνυμο φωτογράφο της περιοχής. Μαλακό χαρτί με λευκό περιθώριο που κατέληγε συνήθως σε οδοντώσεις. Θαλασσινά μπάνια. Τέσσερις γυναίκες κι ένας άντρας με τα μαγιό τους. 31 Ιουλίου 1948. Παλαιό Φάληρο.




 

Νυχτερινή φωτογραφία σε ένα ζεστό μήνα του 1952. Τρεις φίλοι καθισμένοι στην Αθήνα, Πλατεία Ελευθερίας, κοινώς πλατεία Κουμουνδούρου (από την κατοικία του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου που βρισκόταν εκεί κοντά, έχει αφήσει το στίγμα του και στο Μικρολίμανο του Πειραιά).
Τραπέζια και καρέκλες καφενείου σε ένα κακώς απαξιωμένο χώρο που έχει αλλάξει μορφή κάποιες φορές από τις παρεμβάσεις προηγούμενων δημαρχιακών περιόδων. Αξιοσημείωτο είναι ότι ένα από τα τρία εικονιζόμενα άτομα έγραψε στην πίσω όψη τα ονόματά τους και όλοι μαζί έβαλαν τις υπογραφές τους!

 

 

ΑΘΗΝΑΙ. 13 Αυγούστου 1952. Τρεις χαρακτηριστικές μορφές γυναικών ντυμένες με τα καλοκαιρινά φορέματα της εποχής τους. Η φωτογραφία αναφέρει αόριστα ότι τραβήχτηκε στο ″Δασάκι″.


 

 

10 Αυγούστου 1952. Άνδρας μέσα στο δάσος της Πάρνηθας. Χαρτί  Agfa Lupex.


 

 

1953. Κηφισιά. Καλοκαιρινές ανάσες δροσιάς. Νέα γυναίκα με ανοιχτόχρωμο πουκάμισο (σηκωμένα τα μανίκια) και σορτσάκι στέκεται για φωτογράφηση στον κήπο του γεμάτου δένδρα και λουλούδια σπιτιού. Δίπλα της τραπεζάκι και κάθισμα.


 

 

1954. Εκδρομή μιας συντροφιάς νέων Πειραιωτών στο «Νησάκι» Βουλιαγμένης. Έφεραν τα φαγητά τους και κάθισαν στην παραλία. Νησάκι είναι ένα άλλο όνομα του νησιού ΦΛΕΒΕΣ. Το «εκκλησιαστικόν νησίδιον Φλεύα» ανήκε κάποτε στην Μονή Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς. Ο τελευταίος ηγούμενος Συμεών Μαρμαροτούρης είχε καταθέσει επιβεβαιωτικά τουρκικά έγγραφα (έγινε και αίτηση για μετάφρασή τους) στην επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματεία όταν μετά την απελευθέρωση και την ίδρυση της Ελλάδος βγήκε νόμος να διαλυθούν τα αδρανή μοναστήρια. Την Φλεύα διεκδικούσε και η Αίγινα! Ο Σπύρος Κολοβός, ενοικιαστής όλων των μοναστηριακών νομών της Αττικής στα 1839, υπενοικίασε «το ειρημένον νησίδιον» σε κτηνοτρόφους αντί 59 δραχμών. Όμως και αυτή η πράξη, αν δηλαδή θα έπρεπε να ενοικιαστεί μαζί με τα άλλα ακίνητα ή χωριστά τέθηκε σε αμφισβήτηση πριν την νέα προκήρυξη δημοπρασίας στα 1840. «ΦΩΤΟ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ/ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗ/ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 104/ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ».



 
 

1954. Διακοπές στην Λίμνη Ευβοίας. «ΦΩΤΟ - ΜΠΛΟΥΚΙΔΗ/ ΛΙΜΝΗ - ΕΥΒΟΙΑΣ».
   

Τέσσερα δελτάρια με τοπιογραφίες αγορασμένα στον Πειραιά.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Αδυναμία μου να συλλέγω (και να αναρτώ για κοινή τέρψη) ό,τι πιο δύσκολο, δυσεύρετο, σπάνιο, άγνωστο στους πολλούς έντυπο υλικό για τον Πειραιά μας.
Αρκετές δεκαετίες πριν, εκτός από τα επιστολικά δελτάρια που έδειχναν σημεία του λιμανιού και της πόλης, ο μορφωμένος κόσμος, εμποτισμένος με τον ρομαντισμό, την κλασική παιδεία με το πιάνο, τα γαλλικά, τα μυθιστορήματα, προτιμούσε να αγοράζει να μαζεύει και να στέλνει ξένες χρωματιστές κάρτες π.χ. με ευχές για
ονομαστικές  / θρησκευτικές εορτές, δηλαδή σε μια πλούσια ποικιλία που ακόμα ενθουσιάζει.
Θα σταθώ εδώ σε κάρτες που εμφάνιζαν διάφορα έργα ζωγράφων με τοπία όπου συνήθως κυριαρχούσε το υδάτινο στοιχείο.
Τα πειραιώτικα βιβλιοπωλεία τις προμηθεύονταν από εισαγωγείς που τις έφερναν από το εξωτερικό, οι οποίοι φρόντιζαν επί τούτου να βάζουν την σφραγίδα τους για να γνωστοποιούν την ύπαρξή τους.
Σε διαστάσεις 14Χ9 έχω τέσσερις από αυτές, από τον ίδιο προμηθευτή: η πρώτη γράφει Θ. ΙΝΤΖΙΠΕΟΓΛΟΥΣ/ Δ. ΦΩΤΙΟΥ/ 100Γ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 100Γ/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ/ ΠΩΛΗΣΙΣ ΧΟΝΔΡΙΚΗ ΛΙΑΝΙΚΗ.
Οι άλλες τρεις αναφέρουν μόνο τον Δ. ΦΩΤΙΟΥ στην παραπάνω διεύθυνση.
Βέβαιο είναι ότι παρόμοιες κάρτες διανέμονταν - πωλούνταν και αλλού.