Οδηγώντας στις αστικές συγκοινωνίες.

                                                                                                  Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

 

ΗΣΑΠ 1869-1979, δηλαδή 110 χρόνια στην εξυπηρέτηση του κοινού. Από ευχετήρια κάρτα για «καλά χριστούγεννα κι ευτυχισμένο τον καινούργιο χρόνο».. 

Είναι ωραίο να αγαπάς τη δουλειά σου. Προσφέρεις έτσι μ’ ευχαρίστηση τις υπηρεσίες σου, διευκολύνεις την παραμονή σου σ’ αυτήν αφήνοντας να κυλάει ήρεμα ο χρόνος, οπότε νιώθεις καλά με τον εαυτό και τους συναδέλφους σου. Είναι βέβαια και το είδος της εργασίας που σου φτιάχνει τη διάθεση, αν είναι να κάνει με την επαφή σου με τον κόσμο σε βγάζει από την πλήξη, σε κάνει να αισθάνεσαι ότι δημιουργείς, ότι τέλος πάντων συμβάλλεις σε κάτι.

Είναι να το’ χει ο άνθρωπος στο χαρακτήρα του, να τον διακρίνει η μεθοδικότητα και η τάξη στα πράγματα της ζωής του.

Συνταξιούχος πιά, στα χρόνια τα βαριά, τα άχαρα, μαζί με τις μνήμες που τον συντροφεύουν ο Γιάννης Χατζηδάκης έχει μαζέψει τριγύρω του φωτογραφίες, ταυτότητες, δελτία ελεύθερης κυκλοφορίας, έγγραφα, κανονισμούς, αποκόμματα μισθοδοσίας, βιβλία, φυλλάδια, ακόμα και κλειδιά, αποδεικτικά στοιχεία της μακράς επαγγελματικής σταδιοδρομίας του σαν οδηγός στα «μπλε» λεωφορεία, στα τρόλεϊ, στα «πράσινα», στο «τρενάκι» του Περάματος και στον Ηλεκτρικό.

Ο Γιάννης Χατζηδάκης του Εμμανουήλ γεννήθηκε στην Τύλισο Ηρακλείου στις 10.2.1941. Από το 1965 κατοικεί στη Νεάπολη Νικαίας. Στα 1966 - 67 προσλήφθηκε οδηγός στα λεωφορεία του 5ου κλιμακίου ΕΚΤΕΛ 
[σημαίνει: Ενοποιημένο Κοινό Ταμείο Εισπράξεων Λεωφορείων] του αμαξοστασίου της οδού Θηβών στη Λεύκα. Πρόεδρός του ήταν ο Πέτρος Σαλούφας. Τα έξι ΕΚΤΕΛ ήταν τότε ιδιωτικές επιχειρήσεις με ιδιοκτήτες λεωφοριούχους που προσλάμβαναν μέσω των ΕΚΤΕΛ οδηγούς που κινούσαν τα οχήματά τους. 
Οι εισπράκτορες ήταν κι αυτοί υπάλληλοι των ΕΚΤΕΛ.

Αν ο οδηγός αναλάμβανε τη συντήρηση των λεωφορείων έπαιρνε επιπλέον 150 - 300 δραχμές το μήνα.

{Στα 1942 έχουμε τον ΟΕΑΣ για κάποιο κρατικό έλεγχο στις συγκοινωνίες.

Τα ΚΤΕΛ ξεκίνησαν στα 1952.

Η δημόσια ΑΣΠΑ ΑΕ είχε στα 1961 περίπου 320 λεωφορεία.

Η Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών (ΗΕΜ) ιδρύθηκε στα 1925. Εξαγοράστηκε από το δημόσιο (Ν.768/1970) και σχηματίστηκαν τα ΗΛΠΑΠ (1971).

Στα 1977 η ΑΣΠΑ ΑΕ και τα ΚΤΕΛ έγινα ΕΑΣ και στη θέση του επιβλέποντα ΟΕΑΣ δημιουργήθηκε ο ΟΑΣ. 
Τώρα έχουμε ΕΘΕΛ και ΟΑΣΑ...}.

Παράλληλα εργάστηκε σαν οδηγός (για λίγο) και στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων. Δούλεψε στα τρόλεϊ της ΗΕΜ (αμαξοστάσιο Αθηνών στην Αδμήτου και Πειραιά στην Καστέλλα, Πυθαγόρα - Μ.Αλεξάνδρου και Δημ. Ομηρ. Σκυλίτση).

Η σταθερή πορεία τους, με τις κεραίες να ακουμπούν σε οδικά εναέρια ηλεκτροφόρα δίκτυα εμποδίζουν την ανάπτυξη ταχύτητας «..να λαχταράς το δρόμο να φύγεις και να μη μπορείς, να είσαι δεμένος..».

Στις 5 Μαΐου 1969 μπήκε στους Ελληνικούς Ηλεκτρικούς Σιδηρόδρομους (ΕΗΣ), στα πράσινα λεωφορεία. Τότε κυκλοφορούσαν τα γαλλικά Chausson και της ΒΙΑΜΑΞ τύπου Mercedes.

Οι διαδρομές των πράσινων είχαν τους αριθμούς 
5, «ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ - ΤΕΛΩΝΕΙΟΝ -ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ», 
5,  «ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ - ΠΕΡΑΜΑ». 
6, «ΒΑΣΙΛΙΚΟΝ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟΝ - ΔΕΞΑΜΕΝΑΙ». 
Το «ΑΘΗΝΑΙ - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ» αριθμός γραμμής 32 και μετά 70 είχε αφετηρία στην Ομόνοια (Αθηνάς και Λυκούργου) και τέρμα στη Φίλωνος (πίσω από τον Τινάνειο). 
Το 165, «ΑΘΗΝΑΙ - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ» ξεκίναγε από το Σύνταγμα (Φιλελλήνων) και τερμάτιζε στου Βρυώνη 
(οδός Σαχτούρη).
[Πριν το 1954, η γραμμή Ζάππειο - Πειραιάς μέσω της Συγγρού ανήκε σε ιδιώτες].  

Σύντομα άλλαξε ο αριθμός σε 040 [στα 1968 λεγόταν ήδη έτσι]. Κατεβαίνοντας την οδό Πειραιώς το βραδινό δρομολόγιο έπαιρνε στις 10 παρά τέταρτο τους εργάτες που σχόλαγαν.

Το προτιμούσαν γιατί τους μάζευε όλους,

- Έρχεται η σκούπα, έλεγαν.

Το εισιτήριο στα 1969 - 70 ήταν 1.80, μετά πήγε 2 δραχμές.

Διευθυντές της ΕΗΣ από το 1945 ήταν ο Στρατής Γ. Ανδρεάδης και ο Νικόλαος Βλάγκαλης, γιος του Αλεξάνδρου Κ. Βλάγκαλη (1873-1955) που υπήρξε κι ο ίδιος διευθυντής του ΣΑΠ και των ΕΗΣ από το 1904 μέχρι τις 26.4.1945. Ο Νικόλαος, φεύγοντας από την εταιρεία έστειλε σ’ όλο το προσωπικό την παρακάτω επιστολή:

{Αθήναι, τη 1η Οκτωβρίου 1975. Προς Άπαν το Προσωπικόν της Εταιρίας «Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι» Α.Ε.». Αγαπητοί Συνεργάται, Επί τη αναχωρήσει μου εκ της θέσεως του Γενικού Τεχνικού Διευθυντού της Εταιρίας των ΕΗΣ, θα ήθελον να εκφράσω εις όλους σας τας θερμάς μου ευχαριστίας δια την συμπαράστασιν και την βοήθειαν την οποίαν προσέφερον οι γονείς πολλών από εσάς και όλοι εσείς προσωπικώς τόσον εις τον πατέρα μου, όσον και εις εμέ κατά την επί σειράν ετών εκτέλεσιν του έργου μας δια την προκοπήν του Σιδηροδρόμου τον οποίον όλοι μας πολύ αγαπήσαμεν. Επιθυμώ και πιστεύω ότι θα εξακολουθήσετε και εις το μέλλον να επιδεικνύετε την ιδίαν αγάπην και το ίδιον ενδιαφέρον δια την περαιτέρω επιτυχή σταδιοδρομίαν του Σιδηροδρόμου. 
Εύχομαι εις εσάς και τας οικογενείας σας υγείαν, ευτυχίαν και προκοπήν. 
Μετά φιλικών χαιρετισμών (υπογραφή)}

Η οικία Βλάγκαλη είναι από τα κτήρια που κατεδαφίστηκαν ασυνείδητα στο Νέο Φάληρο.

================================================================================

1969-1970: Από τη συλλογή μου, τα επισκεπτήρια δύο σημαντικών προσώπων στη διοίκηση του Ηλεκτρικού: ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ (1905-1989) και  ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α. ΒΛΑΓΚΑΛΗΣ (1907-1978). 

================================================================================

Για να οδηγήσει το τραμ του Περάματος - το φώναζαν απλώς «τρενάκι» - έκανε εξάσκηση και σε παλαιότερων τύπων συρμούς, όπως σ’ αυτόν της Παραλίας που είχε καταργηθεί, στις σιδηροτροχιές προς την Κόνωνος. 
Η γραμμή είχε τον αριθμό 4 και τα βαγόνια, μονά πλέον, για αναγνώριση έφεραν τους γραμματικούς χαρακτήρες Π, Ξ, Μ, Λ, Κ, Ν.. Οι πολίτες κατέβαιναν μέχρι την προτελευταία στάση, «τα Κέντρα». Το τρενάκι συνέχιζε με τους ναύτες και το πολιτικό προσωπικό του Ναυστάθμου με τη συνοδεία ναύτη σε υπηρεσία για τον έλεγχο των επιβατών, έως το Ναυτικό Φυλάκειο, στο τέρμα. Διέθετε και σύστημα συσκότισης με μειωμένο φωτισμό για 
να μη δίνει στόχο σε καιρό πολέμου.

Το τραμ Περάματος πέρασε στην ιστορία της περιοχής με τις πιο καλές εντυπώσεις. Ακόμα και τσουβάλια με τσιμέντο μετέφερε, με την ανοχή των οδηγών για το χτίσιμο της πόλης...

Καταργήθηκε τα μεσάνυχτα της 23.3.1977, ένα χρόνο μετά την κρατικοποίηση των ΕΗΣ και τη μετονομασία τους σε ΗΣΑΠ (Ν. 352 - ΦΕΚ Α147 / 16.6.1976).

Τα δρομολόγια, άρχιζαν στις 05 το πρωί και σταματούσαν στις 00.45 τη νύχτα. Στην αλλαγή, οι οδηγοί είχαν 
45 λεπτά κενό στην Αφετηρία (Πλατεία Λουδοβίκου).

  

Μετά το τραμ ο Γιάννης Χατζηδάκης διορίστηκε ηλεκτροδηγός στους συρμούς του Ηλεκτρικού Πειραιά - Κηφισιά. Πριν εκσυγχρονιστεί, 
η επικοινωνία γινόταν με ασύρματα τηλέφωνα.

Συνταξιοδοτήθηκε σαν αρχιοδηγός (το επόμενο αξίωμα είναι εργοδηγός) στις 20.11.1997.

Τώρα είναι η θύμηση που τον στέλνει σε ανάλαφρες, πιο φωτεινές διαδρομές..

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, 

Πέμπτη 23 Μαρτίου 2000, σελ. 17. 

Μεταφορά εδώ μόνο με παρεμβάσεις στη στίξη, 

Πέμπτη 6 Σεπτεμβρίου 2012.