Ερευνά
και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος
ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και
λογοτεχνίας.
Διανύοντας την δεκαετία
του 2020 θα σταθώ σε τέσσερα κείμενα του
Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου
Πειραιώς (Ε.Β.Ε.Π.) που συντάχτηκαν στην
αντίστοιχη δεκαετία του 1920. Τα αρχεία
των περισσότερων συλλόγων, συνδέσμων,
σωματείων κ.ά. είναι γνωστό ότι έχουν
εκκαθαριστεί, σκορπιστεί, καταστραφεί,
ενώ είναι απορίας άξιο πώς βρίσκονται
ακόμα σκόρπια κάποια τεκμήρια της
αλληλογραφίας τους. Τα ανασύρω από την
συλλογή μου.
Θυμάμαι όταν ο Γιάννης
Χατζημανωλάκης ανέλαβε να γράψει την
ιστορία του Εμπορικού και Βιομηχανικού
Επιμελητηρίου Πειραιώς, που τελικά
κυκλοφόρησε το 2004, συνάντησε αρκετά
εμπόδια: «Δεν πρόκειται να αναφερθώ
στις δυσκολίες που προέκυψαν κατά την
συγγραφή της ιστορίας οφειλόμενες
κυρίως στην έλλειψη αρχειακού υλικού
(σελ. 11) … Δυστυχώς η έλλειψη αρχειακού
υλικού για τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας
του Ε.Β.Ε.Π. και κυρίως των Βιβλίων
Πρακτικών των συνεδριάσεων των διοικητικών
συμβουλίων της περιόδου αυτής, που εκ
πρώτης όψεως φαίνεται ανεξήγητη,
δημιούργησε πολλές δυσκολίες ως προς
την ακριβή καταγραφή των γεγονότων… Η
έρευνα μάς οδήγησε ακόμα σε προσφυγή
σε ιδιωτικά αρχεία και συλλογές … (σελ.
82). Στον πρόλογό του και σε πολλά σημεία
της μελέτης με αναφέρει εκφράζοντας
τις ευχαριστίες προς το πρόσωπό μου που
του παραχώρησα «πολύτιμα στοιχεία,
σχετικών κυρίως με το πρώτο πειραϊκό
Επιμελητήριο (1907-1919) και την αμέσως μετά
ίδρυση του Ε.Β.Ε.Π. χρονική περίοδο
(1919-1923)»
Θεωρώ ότι τα έγγραφα παρουσιάζουν
εξαιρετικό ενδιαφέρον: το πρώτο επειδή
προτρέπει τους ιδιοκτήτες κλωστοϋφαντουργούς
να φροντίζουν να εμφανίζονται σε
συσκέψεις για επίλυση ζητημάτων στο
Ε.Β.Ε.Π. - ειδικά όταν κατεβαίνουν στην
πόλη αντιπρόσωποι της Κυβέρνησης - για
να μην δίνουν την εντύπωση ότι αδιαφορούν
για τα προβλήματα των εργατών τους και
να αποκλειστεί κάποιοι να αρπάζουν την
ευκαιρία να λένε «ότι το κεφάλαιον μένει
απαθές και δεν δεικνύει προθυμίαν προς
συζήτησιν των εργατικών αιτημάτων».
Το
δεύτερο, «εξαιρετικώς επείγον», είναι
σοβαρό ντοκουμέντο. Μαθαίνουμε ότι το
ΕΒΕΠ έστειλε γνωστοποίηση στους
κλωστοϋφαντουργούς της πόλης (ανάλογες
επιστολές θα έλαβαν και άλλοι κλάδοι)
της διεξαγωγής της πρώτης Διεθνούς
Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Προτείνει την
συμμετοχή των περισσοτέρων σε τέτοιες
εμφανίσεις σαν υποχρέωση, για εθνικούς
και για λόγους γοήτρου αφού θα εμφανίσουν
σε αυτή τις προόδους και τα προϊόντα
τους. Τα εγκαίνια έγιναν στις 3 Οκτωβρίου
1926.
Το τρίτο κείμενο συντάχτηκε από
το Γραφείο Φορτοεκφορτωτικών του ΕΒΕΠ.
Η εταιρεία THE
BARLES
G.
B.
M.
Co
που έδρευε στην Αθήνα κατέβαλε 900 δραχμές
για έξοδα εκφόρτωσης με το σύστημα του
ντεκοβίλ (Decauville)
δηλαδή του λυόμενου μεταφερόμενου
επανασυναρμολογούμενου σιδηροδρόμου
για μεταφορά βαρέων προϊόντων σε
βιομηχανίες, ορυχεία κ.ά. Το ποσό πληρωμής
των εργατών, αφού ξεπέρασαν το ωράριο,
ανήλθε στις 600 δραχμές οπότε περίσσεψαν
300 δραχμές που είναι στην διάθεση της
εν λόγω εταιρείας.
Το τελευταίο
απευθύνεται στους βιομηχάνους του
Πειραιά για πρόσκλησή τους στο ΕΒΕΠ
στις 20 Αυγούστου 1928 «περί ζητήματος
λίαν επειγούσης φύσεως ενδιαφέροντος
αμέσως την Βιομηχανίαν Πειραιώς».
-ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
Αριθ. 135. Εν Πειραιεί τη 15 Ιανουαρίου 1925.
Προς τους Κυρίους Κλωστοϋφαντουργούς. ΕΝΤΑΥΘΑ.
Κύριοι, Έχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν Υμίν ότι ο κ. Εμμ. Πηρουνάκης Τ/χης της Διευθύνσεως Εργασίας του Υπουργείου Εθν. Οικονομίας εξέφρασεν ημίν παράπονον ότι, προκύψαντος ζητήματος εργατικού αν και προσεκάλεσεν Υμάς εις το Γραφείον του ίνα ακούση τας αντιλήψεις σας και επιτύχη λύσιν συμβιβαστικήν των απόψεων υμών και των εργατών των Εργοστασίων σας, μόνος εξ υμών προσήλθεν εις την πρόσκλησίν του ταύτην ο κ. Ι. Ζαρταλούδης, όστις και τω εδήλωσεν ότι θα συνετάσσετο προς πάσαν απόφασιν, ήτις θα ελαμβάνετο εκ μέρους της ομάδος των συναδέλφων του.-
Επί τούτοις παρακαλούμεν υμάς όπως προσέλθητε εις σύσκεψιν εν τω Επιμελητηρίω μας την προσεχήν Παρασκευήν 16 τρέχ. και ώραν 5.30΄ μ.μ. ίνα, παρόντος και του κ. Πηρουνάκη, ληφθή απόφασις όπως μη η παρέλκυσις του ζητήματος γίνη αντικείμενον εκμεταλλεύσεως εκ μέρους των επιδιωκόντων να επωφελούνται πάσης ευκαιρίας δια να παραπείθωσι τους εργάτας ότι το κεφάλαιον μένει απαθές και δεν δεικνύει προθυμίαν προς συζήτησιν των εργατικών αιτημάτων.-
Μετά τιμής Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ [Υπογραφή]
Στρογγυλή σφραγίδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ/ ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
-ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ
ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
Αριθ. 3560. Εν
Πειραιεί τη 17 Αυγούστου 1926.
Εξαιρετικώς
επείγον. Προς του Κυρίους Κυρίους
Βιομηχάνους Πειραιώς. Ενταύθα.
Κύριοι,
Η το πρώτον εν Ελλάδι οργανουμένη Διεθνής
Έκθεσις εν Θεσσαλονίκη αποτελεί το
πρώτον βάπτισμα του πυρός δια την
ανδρουμένην υπό τας αισιοδοξοτέρας
προβλέψεις Εθνικήν ημών βιομηχανίαν,
αι πρόοδοι της οποίας καθιστούν
επιβεβλημένην την επί ενός διεθνούς
στίβου αντιπαράστασιν των προϊόντων
της προς τα Ευρωπαϊκά τοιαύτα.
Εις την
Διεθνή ταύτην έκθεσιν εδήλωσαν ότι
θέλουν μετάσχη δια της αποστολής
βιομηχανικών και γεωργικών προϊόντων
πάντα τα Βαλκανικά Κράτη, ως και αυτή η
Σοβιετική Ρωσία, άτινα και προέβησαν
εις την ενοικίασιν ειδικών περιπτέρων
εν οις θα τοποθετηθούν τα εκθέματά
των.
Οι Έλληνες Βιομήχανοι και παραγωγοί,
εκτιμώντες την σημασίαν των αποτελεσμάτων
τα οποία θα έχη και δια την βιομηχανίαν
και δια το σύνολον της εθνικής ημών
οικονομίας, αλλά και δια το γόητρον και
τον πολιτισμόν αυτόν της Χώρας μία
επιτυχής εκπροσώπησις εις τοιαύτας
διεθνούς χαρακτήρος εμφανίσεις, οφείλουν
αφειδείς θυσίας και κόπους, όπως μη
καθυστερήσουν εις την διεθνή ταύτην
άμιλλαν.
Όταν βλέπομεν Κράτη γειτονικά,
των οποίων η βιομηχανία των ευρίσκεται
ακόμη εις τα σπάργανα, να φιλοτιμώνται
να μετάσχουν της Διεθνούς ταύτης
εκθέσεως, η Ελλάς, της οποίας, τας εν τη
βιομηχανία μεγάλας προόδους κολακευόμεθα
να εξαίρωμεν, έχει υπέρτατον καθήκον
να εμφανισθή πάνοπλον εν τη βιομηχανική
ταύτη διεθνεί αμίλλη, δια της παρατάξεως
των παντοίων βιομηχανικών και γεωργικών
προϊόντων της.-
Ο δε Πειραιεύς, η πρώτη
βιομηχανική πόλις της Ελλάδος, υπέρ
πάσαν άλλη οφείλει να ηγηθή εις την
εμφάνισιν τούτην μετέχων ευρύτατα εις
την έκθεσιν δια της αποστολής των
ποικίλων βιομηχανικών προϊόντων τα
οποία παράγει μη αρκεσθή δε μόνον εις
την δήλωσιν συμμετοχής δια δέκα πέντε
είδη εκθεμάτων. Όντως μανθάνομεν ότι
μόνον τόσοι Βιομήχανοι εδήλωσαν
συμμετοχήν έως τώρα, ενώ και δεκαπλάσιος
εάν ήτο ο αριθμός, πάλιν δεν θα ήτο
αρκετός.
Όταν ζητώμεν προστασίαν από
το Κράτος δια την βιομηχανίαν μας δέον
να αναλογισθώμεν ότι έχομεν και
υποχρεώσεις να εμφανίσωμεν ταύτην τας
προόδους της και τα προϊόντα της.
Επιβάλλεται
όθεν ως εθνική ανάγκη η συμμετοχή της
Ελλάδος ολοκλήρου και του Πειραιώς ιδία
εις την Διεθνήν ταύτην έκθεσιν, την
οργανουμένην εις την Μακεδονική
Πρωτεύουσαν, η επιτυχία της οποίας
ασχέτως, προς τον εμπορικόν αυτής
χαρακτήρα, θα έχη και γενικώτερα εθνικά
ωφελήματα και δη την ανύψωσιν του ηθικού
γοήτρου και του Πολιτισμού της ημετέρας
χώρας εις τον διεθνή κόσμον και ιδία
εις τον Βαλκανικόν.-
Μετά πλείστης
Υπολήψεως Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ [Γ. Στρίγκος].
Στρογγυλή σφραγίδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ/
ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
-ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. [Σφραγίδα] ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΦΟΡΤΟΕΚΦΟΡΤΩΤΙΚΩΝ. Αριθ. 5044 Ε.Χ. Εν Πειραιεί τη 15 Νοεμβρίου 1926. Προς τους Κυρίους THE BARLES G. B. M. Co. Αθήνας Οδός Κολοκοτρώνη 55α.
Έχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν υμίν ότι εκ των κατατιθεμένων παρ’ ημίν Δρ. 900 η Επιτροπή Φορτοεκφορτώσεων απεφάνθη ότι οι εργάται δέον να πληρωθώσι προς Δραχ. 30 δι’ έκαστον ντεκοβίλ και λεπτά 5 κατ’ οκάν δια τις ράγες ήτοι εν όλω Δραχ. 460. Λαμβανομένου όμως υπ’ όψη ότι οι εργάται ηργάσθησαν πέραν της 5ης απογευματινής οπότε δικαιούνται έξτρα αποζημιώσεως, η Επιτροπή καθόρισε ετέρας Δραχ. 140 δια την έκτακτον ταύτην εργασίαν ήτοι εν όλω Δραχ. 600.
Συνεπώς εκ των Δραχ. 900 απομένουν υπόλοιπον Δραχ. 300 όπερ κρατούμεν εις την διάθεσίν σας.-
Μεθ’ υπολήψεως Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ [Υπογραφές] Σφραγίδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ/ ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
-ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
Ε.Π. Αριθ. 3588. Εν Πειραιεί τη 18 Αυγούστου 1928.
Εξαιρετικώς επείγον. Προς του Κυρίους Κυρίους Βιομηχάνους Πειραιώς. Ενταύθα. Κύριοι, Λαμβάνομεν την τιμήν να παρακαλέσωμεν υμάς όπως μεθαύριον 20ην τρέχοντος ημέραν Παρασκευήν και ώραν 6.1/2 Μ.Μ. προσέλθητε εις το ημέτερον Επιμελητήριον ίνα συσκεφθώμεν περί ζητήματος λίαν επειγούσης φύσεως ενδιαφέροντος αμέσως την Βιομηχανίαν Πειραιώς.
Μετά πολλής υπολήψεως. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ [Υπογραφή Γ. Στρίγκος).
Στρογγυλή σφραγίδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ/ ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
ΣΧΟΛΙΑ
*Γεώργιος Στρίγκος, Κρανίδι 12.10.1878 - Αθήνα 13.1.1956. Η κατοικία στο Πασαλιμάνι, τότε οδός Αιγέως 35-37 και Ακτής Τρύφωνος Μουτσοπούλου, γεμάτη έργα τέχνης, στα επόμενα χρόνια (έως το 2001) στέγασε το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (Παράρτημα Πειραιώς) και τώρα το Ίδρυμα Λασκαρίδη (ΙΙ Μεραρχίας 36).
*Το Επιμελητήριο πρωτοστεγάστηκε το καλοκαίρι του 1920 στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, είσοδος από την Αγίου Κωνσταντίνου. Τέλη του 1929 εγκαταστάθηκε στην οδό Μακράς Στοάς (Δημητρίου Γούναρη) 52 πρώην οικία Μπαρλογιάννη (έγινε αγορά, το τετραώροφο είχε βγει σε πλειστηριασμό). Το μέγαρο της πλατείας Οδησσού θεμελιώθηκε στις 27.2.1950 και εγκαινιάστηκε στις 17.8.1953.
