Αθηναϊκή αναπόληση, πριν η μυρωδιά της βενζίνης αντικαταστήσει το άρωμα των γιασεμιών…

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

 

Καισαριανή. 30 Μαρτίου 1924. Τρεις νέοι σε μια ζηλεμένη από όλους μας εκδρομή.

 

 

 

ΑΘΗΝΑ. Απρίλιος 1927. Νεαροί στην ταράτσα του Τηλεγραφείου Αθηνών. Στα 1939 βρισκόταν στην οδό Σοφοκλέους 16.

 

 

 

ΑΘΗΝΑ. Εκδρομές σε αρχαιολογικούς χώρους, περίπατοι, μορφωτικές ξεναγήσεις με τα σχολεία και τις σχολές μας. Μια διαχρονική ανάγκη για αποσυμπίεση, ψυχαγωγία, εκπαίδευση. ″Θέατρον του Διονύσου. Αθήναι τη 25/2 [4;]/31″.

 

 

 

 

ΑΘΗΝΑ. Πρωτεύουσα της Ελλάδος γεμάτη ιστορικές μνήμες. Μόνιμη και προσωρινή κατοικία εκατομμυρίων ανθρώπων, εκπαιδευτικός επαγγελματικός τουριστικός προορισμός για σύντομη διαμονή χιλιάδων άλλων. Αναγκαστικό πέρασμα για κάποιους, γεμάτη μετανάστες. Υπερπληθυσμός, πολυπολιτισμικότητα, μια πόλη της Ευρώπης των καιρών μας. ″Στην Μαρκέλα ενθύμιο από τας ολίγας ημέρας που πέρασα στη Αθήνα, Γιάννης Φεβρουάριος 1934″.

 

 

 

 

 

ATTIKH: Εκδρομή στο Σούνιο. Κορίτσια σε εκπαιδευτική, ψυχαγωγική εκδρομή. 13 Απριλίου 1939. Η πίσω πλευρά μάς «διαφωτίζει»: ″Εθνική Οργάνωσις Νεολαίας (15ος υποτομεύς) Σούνιον 13/4/39 ΣΤ΄ Τάξις Γυμνασίου″. Ήταν ημέρα Πέμπτη.

 

 

 

 

 ATTIKH: Εκδρομή Αγίας Παρασκευής.- 15 Απριλίου 1945. Ήταν ημέρα Κυριακή.

 

 

 

 

 

ATTIKH: Ο καιρός σαν μετεωρολογικό φαινόμενο συντονίζεται με τους εκάστοτε κανόνες της φύσης. Ποτέ δεν συμπίπτει ούτε μοιάζει η μια ημέρα με την άλλη. Το ίδιο και η διάθεση του ανθρώπου, που ακολουθεί τους ρυθμούς της ζωής. Μια ημέρα σαν και σήμερα, στην Βουλιαγμένη. 20 Φεβρουαρίου 1950.

 

 

 

 

ATTIKH. Κηφισιά, σε εποχές επισκέψεων, εκδρομών, διακοπών, παραμονής στα ξενοδοχεία της. 3 Απριλίου 1951, ημέρα Τρίτη.

 

 

 

 

ΑΘΗΝΑ. Λυκαβηττός 1951. «ΦΩΤΟ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ/ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 6/ ΑΘΗΝΑΙ/ ΑΡ. ΦΙΛΜ. 590».

 

 

 

 

ΑΘΗΝΑ. Μια εκδρομή στην Πάρνηθα στάθηκε η ευκαιρία να μας αφήσει αυτήν την ομαδική φωτογράφηση (17 άτομα). ″Εν Αθήναις τη 9/2/52 Ενθύμιον στη Πάρνηθα με τη ιδία παρέα η Ναυσικά είναι αυτή που έχω σημειώσει. Σας γλυκοφιλώ Αθηνά″. Σφραγίδα του στούντιο, 27. ΙΑΝ. 1952. Η Ναυσικά, διακρίνεται με ένα Χ στον αριστερό της ώμο.

 

 

 

 

 

ΑΘΗΝΑ, ΤΑΥΡΟΣ, περιοχή με την ονομασία Νέα Σφαγεία. Τα Δημοτικά Σφαγεία όπως γράφει η μαρμάρινη επιγραφή στην πύλη επί της οδού Πειραιώς: ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΦΑΓΕΙΑ/ΑΝΕΓΕΡΘΕΝΤΑ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ/ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΠΕΝΑΚΗ/ ΕΝ ΕΤΕΙ 1916. Την έβλεπα κάθε ημέρα όταν εργαζόμουν στο Ρουφ και διέσχιζα πεζός την οδό Μακεδονίας. Τέσσερις νέοι άνδρες που ενοχλούνται από τον αττικό ήλιο στα μάτια τους, δυο γυναίκες να περνούν τις σιδηροδρομικές γραμμές, εξοχική βλάστηση, η σκιά του φωτογράφου. Αυτές οι απλές ανθρώπινες στιγμές με ενθουσιάζουν. 7 Απριλίου 1952.

 

 

 

 

 

ATTIKH. ″Δροσιά 18/2/1954″. Σε αντίθεση με την σημερινή χρονολογία, η φωτογραφία μάς διαβεβαιώνει ότι δεν είχε χιονίσει εκείνες τις ημέρες κι ίσως δεν ήταν κακός ο καιρός. Φυσικά τα παλτά ήταν απαραίτητα και η ανδροπαρέα το διασκέδασε αναλόγως.

 

 

 

ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ. Μάρτιος 1954. Η πόλη εξακολουθεί να είναι όμορφη, ήρεμη σαν αυτό το μικρό κοριτσάκι στην μεγάλη πλατεία.. Ίσως το έλεγαν Αλίκη.

 

 

 

ATTIKH. 8 Μαρτίου 1954. Ήταν Καθαρά Δευτέρα. Ο τότε κτήτορας έγραψε: ″Με Ευριπίδη και αδελφό μου Τάκη στο σπίτι κοντά. Εν Αγία Βαρβάρα. Μάρτιος. Ο αητός είναι 1 μ. και 20 εκ.″.

 

 

 

 

ΚΑΛΛΙΘΕΑ ΑΤΤΙΚΗΣ. 17 και 18 Μαρτίου 1957. Οι φωτογραφίσεις ατόμων στις πλακόστρωτες αυλές των σπιτιών, σε κήπους ή άλλους εξωτερικούς χώρους μάς κληρονόμησαν τις γνώσεις για τις ενδυματολογικές προτιμήσεις της εποχής εκείνης.

 

 

 

 

ΑΤΤΙΚΗ. Ο χρόνος μετριέται με την αέναη κίνηση των πραγμάτων, για να διευκολυνθεί ο άνθρωπος τον έχει συνδέσει με την περιστροφή της Γης και χωρίσει σε μήνες, ημέρες, ώρες… Οι ημερομηνίες που συνδυάζονται με τους εορτασμούς είναι σχετικές, αλλάζουν κατ’ έτος και μας φέρνουν σε σύγχυση. 24 Φεβρουαρίου 1958 είχαμε Καθαρή Δευτέρα! Το ευτυχισμένο ζευγάρι έβγαλε στον ήλιο το μωρό του σκεπασμένο με κουβερτούλα (στην άκρη της είχε σχεδιασμένο ένα ζωάκι) που τόσο πολύ μας θυμίζει τα δικά μας, ζεστά, όμορφα παιδικά χρόνια… Κάπου στο Φάληρο, Νέο ή Παλιό, ποιος ξέρει…

 

 

 

 

 

ΑΤΤΙΚΗ. ″Φάληρο Μάρτιος 1959″. Νέο ή Παλιό; Προς διερεύνηση.

 

 

 

 

ΑΤΤΙΚΗ. ″Καθαρή Δευτέρα. Μάρτιος 1967. Στο Περιστέρι″. Ήταν 13 Μαρτίου τότε. Αντί για αετό και φαγοπότι, προτίμησα να σας δείξω αυτή την ρεαλιστική, τόσο αγνή σκηνή με τα δύο παιδιά. Σε χωματόδρομο που στην μέση του έτρεχε νερό, που όταν στέγνωνε άφηνε ένα ξεραμένο ρυάκι. Ενδιαφέρουσα και η μάρκα του αυτοκινήτου με πέντε αριθμούς.

 

 

 

ΑΘΗΝΑ. 4 Μαρτίου 1968. Καθαρά Δευτέρα στου Φιλοπάππου. Κάθε χρονιά και διαφορετική ημερομηνία. Τα ελληνικά έθιμα καλά κρατούν, με το πέταμα του αετού, την λαγάνα, τα θαλασσινά, τον χαλβά, την αρχή της νηστείας των 40 ημερών - προετοιμασία για το Πάσχα. Στα 1968 έπεφτε 21 Απριλίου. Φωτογραφικό χαρτί LEONAR. 

Άγνωστα έγγραφα για ετερόκλητα γεγονότα στον Πειραιά στα χρόνια της επανάστασης.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

Για την σχεδόν απόλυτη ερημιά (φυσικό περιβάλλον) του πειραϊκού τοπίου στα χρόνια πριν την ανεξαρτησία έχω ξαναγράψει. Για τα πολεμικά συμβάντα που κυριολεκτικά εδώ περιορίζονται σε ελάχιστους μήνες στα 1821 και 1826-1827, λίγο ή πολύ υπάρχει άφθονη πληροφόρηση στα βιβλία των ιστορικών συγγραφέων, σε περιοδικά και στο διαδίκτυο. Θα χρειαζόταν πολλές σελίδες για να αναφερθώ στα πλοία που αγκυροβόλησαν στην υδάτινη λεκάνη του Πειραιά στο διάστημα από το 1821 έως το 1830, στους έμπορους και στις αμέτρητες προμήθειες που μετέφεραν στην Αθήνα, στους Έλληνες και φιλέλληνες μαχητές, στους ξένους αξιωματικούς και στα πληρώματα που κατέφτασαν με τις πολεμικές φρεγάτες τις γολέτες και τα καΐκια, στους πολιτικούς, στους περιηγητές και στους κάθε λογής ενδιαφερόμενους που αποβιβάστηκαν με φελούκες στις αδημιούργητες «προβλήτες ακτές», στις προχειροφτιαγμένες ξύλινες και πέτρινες παλιές αποβάθρες («το σκάλωμα») του μεγάλου λιμένα.
Η κυκλοφορία ανθρώπων και ζώων περιορίζονταν στον σκονισμένο ή λασπώδη δρόμο της Κούλουρης και στην στράτα που ανέβαινε στην Αθήνα. Το χριστιανικό στρατόπεδο στο Κερατσίνι και στην Καστέλλα, τα εχθρικά και δικά μας ορύγματα, οι καταλήψεις θέσεων, οι αψιμαχίες στα γύρω υψώματα στα τσαΐρια (λιβάδια) και στον λόγγο (έτσι λεγόταν ο ελαιώνας) που στήθηκαν ανά διαστήματα, κυρίως στα 1827, σκοπό είχαν την κατάληψη του φρουρίου των Αθηνών, το πάρσιμο της Ακρόπολης από τους Τούρκους και την απελευθέρωση της Αττικής. Μελανή σελίδα η σφαγή των Τουρκαλβανών μετά την παράδοσή τους από την πολιορκία της Μονής του Αγίου Σπυρίδωνα και ο άδικος χαμός του Καραϊσκάκη μετά από μια ασήμαντη αφορμή.
Οι μεν μαρτυρίες ή τα απομνημονεύματα των αγωνιστών και των μετέπειτα συγγραφέων αποδίδουν κάπως υποκειμενικά ή ακριβέστερα τα περιστατικά αλληλοσυμπληρώνοντας την πλοκή, τα δε επίσημα έγγραφα, τα κατάστιχα, οι αναφορές και οι επιστολές στέκονται αληθινά τεκμήρια, είναι πιο κοντά στην αλήθεια, γίνονται αιτία να αντλήσουμε σημαντικές πληροφορίες και να κατανοήσουμε ευκολότερα την τότε καθημερινότητα. Στις μακρές ώρες, ημέρες, στους μήνες των χρόνων 1821-1830 σχετικά περιορισμένο ήταν το διάστημα των μαχών. Επικρατούσε μια μέση κατάσταση, σαφώς με εξαιρέσεις, στην σφαίρα της οποίας είχαμε και στιγμές ηρεμίας, φυσιολογικής ανθρώπινης δραστηριότητας με μεταφορά ειδήσεων, σημάδια αναμονής, αγωνίας για το μέλλον και την έκβαση του πολέμου. Στον Πειραιά βλέπαμε μια ασυνήθιστη κίνηση κόσμου, ένα πάρε δώσε με τα νησιά, κυρίως την Αίγινα, την Ύδρα, τον Πόρο, την Σαλαμίνα. Ας δούμε κάποια στιγμιότυπα:
-Γράμμα των Βουλευτών Αθηναίων «περί των εκδουλεύσεων του καπετάν Γεωργίου Δημητρίου Νέγκα». Από την Ύδρα ήλθε στον Πειραιά με την γολέτα «Αθηνά» στις 2 Μαΐου 1821 αρματωμένη με δέκα κανόνια και με εξήντα ναύτες «ικανούς να βοηθήσουν την πόλιν μας». Διορίστηκε «ναύαρχος σε όσα καράβια μικρά ή μεγάλα ήτον αραγμένα εις τον λιμένα μας φερμένα δια να μας βοηθήσουν». Τον Ιούλιο τον έστειλαν «εις το κάτω μέρος του Ευρίπου δια να εμποδίζει την από εκεί έξοδον των εχθρών». Για την πολιορκία της Ακρόπολης άφησε ένα κανόνι.
-Ο Δημήτριος Υψηλάντης έστειλε τον Λιβέριο Λιβερόπουλο ως «πληρεξούσιο αρχηγό των εν Αθήναις στρατευμάτων». Ήλθε στον Πειραιά στις 28 Ιουνίου με στολή ιερολοχίτη. «Έτυχε λαμπράς υποδοχής και συνωδεύθη εν πομπή εις Αθήνας».
-Ο Γεώργιος Παντολέοντος Ψύλλας (1794-1879) ήταν υπότροφος της Φιλομούσου Εταιρείας που ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1813. Ερχόμενος στην Ελλάδα με σκοπό να συμμετάσχει στην επανάσταση, βρέθηκε (1822) χωρίς χρήματα στην Αίγινα. Ζήτησε βοήθεια από τον Ανδρούτσο που παρέμενε στην Σαλαμίνα. Φιλάργυρος όπως ήταν έστειλε την επιστολή στον Γκούρα στην Αθήνα. Εκείνος την έδειξε στους Δημογέροντες οι οποίοι «έστειλαν εις Αίγιναν τον ηγούμενον του Αγίου Σπυρίδωνος Μαρμαροτούρην να μοι φέρη δυο κιλά σίτου και δυο τάλληρα και να με επαναφέρη εις Αθήνας με το πλοίον επί του οποίου ήλθεν εις Αίγιναν».
Ο τελευταίος ηγούμενος της Μονής του Αγίου Σπυρίδωνος, «Άνθρωπος του Κόσμου» κατά τον Σουρμελή, πέθανε ογδοντάρης στα 1847.
Τέλη του 1823 έφθασε στην Ελλάδα ο Leicester Fitzgerald Charles Stanhope (1784-1862) ως απεσταλμένος μαζί με τον Βύρωνα του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου. Παρέλαβε δυο τυπογραφικά και δυο λιθογραφικά πιεστήρια με τα ανάλογα στοιχεία για την έκδοση διακηρύξεων και εφημερίδων. Στην Καλαμάτα βγήκε από τον Θεόκλητο Φαρμακίδη η Ελληνική Σάλπιγξ. Στο Μεσολόγγι από τον Ιωάννη-Ιάκωβο Μάγερ τα Ελληνικά Χρονικά και ο Ελληνικός Τηλέγραφος από τον Πιέτρο Γκάμπα. Στα 1824 ο Ψύλλας ανέλαβε συντάκτης της Εφημερίδος των Αθηνών που όμως το πρώτο φύλλο (20.8.1824) τυπώθηκε στην Σαλαμίνα. Μεταφέρθηκε στην Αθήνα μέσω Πειραιά (δεύτερο φύλλο 6.9.1824) και συνέχισε μέχρι την Άνοιξη του 1826. Λίγο μετά το τυπογραφείο καταστράφηκε στην εισβολή του Κιουταχή (3.8.1826).
-Ο έπαρχος Αθηνών Μιχαήλ Σούτσος, όταν στις 26 Μαΐου 1824 έφτασε στην πόλη, αναφέρει αργότερα (4 Ιουλίου 1824) προς το Υπουργείο των Εσωτερικών για την κατάσταση της περιοχής: «Αναχωρήσας αυτόθεν δια θαλάσσης κατά την 22 του ήδη παρελθόντος μετά τρεις ημέρας δι’ Ύδρας κατευωδώθην εις Πειραιά, όπου πλοίον και μόνον εύρον και εκείνο εις τα πανιά μετακομίζον φυγάδας Αθηναίους εις Σαλαμίνα παρά του οποίου και έμαθον, ότι πέριξ των Αθηνών είναι εχθροί…». Επειδή βράδιαζε διανυκτέρευσε στο πλοίο και την επόμενη, πληροφορούμενος ότι ο εχθρός ήταν ακόμα μακριά ανέβηκε στην πόλη. Όποτε διέτρεχε κίνδυνος, οι Αθηναίοι έστελναν τα γυναικόπαιδα στην Σαλαμίνα, στην Αίγινα κι αλλού, αυτό συνέβαινε επανειλημμένως. Γέμιζε η παραλία μέσα και γύρω από την Μονή του Αγίου Σπυρίδωνα.
-Στον Πειραιά λειτουργούσε μια άτυπη αγορά. Τίποτα δεν γίνονταν χωρίς αμοιβή, οι μεταφορές προϊόντων-τροφίμων από τα νησιά και τις γειτονικές στεριές στην Αθήνα μέσω του λιμανιού και της στράτας (οδός Πειραιώς), οι πληρωμές κάποιων καταγράφονταν αναλυτικά σε κατάστιχα εξόδων όπως αυτό του1824: 3808 οκάδες σιτάρι κορνόβι και μισιριώτικο οπού ηγοράσθη εις Πειραιά εις διαφόρους τιμάς και εδόθη ταΐνια (τροφές)… γρόσια 1.154, παράδες 6. Αγώγια όπου το έφεραν επάνω, γρόσια 46. Σύνολο γρόσια 1200,6.
Ο υπαστυνόμος που βρισκόταν στον Πειραιά έπαιρνε ένα γρόσι την ημέρα. Τον ίδιο Σεπτέμβριο έλαβε 50 γρόσια. Άτομα που αναφέρονται σε τέτοιες εμπορικές συναλλαγές, οι Γιαννάκος Καντζιλέρης ή Καντζελέρης ή Καντζιλλέρης (σιτάρι), Αναγνώστης Πρίφτης (σιτάρι), Στέριος Λαρσινός (ψωμί, ήταν και «γουαρδιάνος», φύλακας στην καραντίνα). Με αγωγιάτες μεταφερόταν τακτικά χαρτί από τον Πειραιά στην Αθήνα. Στην στήλη «Έξοδα κουαραντίνας» του κατάστιχου ο Ν. Λιανοσταφίδας και ο Σωτήρης Κυριακός που ήταν διορισμένοι στον Πειραιά, έλαβαν μισθό 50 γρόσια. Ο Κυριακός αναγράφεται επίσης μαζί με τον Γιαννούλη Καλεφρουνά (Καλλεφουρνά) «διωρισμένους εις τον Πειραιά» για τον ίδιο λόγο να λαμβάνουν 25 γρόσια τον μήνα Μάιο. Αυτό συνεχίστηκε για τους δυό τους και την επόμενη χρονιά.
Το καλοκαίρι 1824, «εις Χ΄΄ Κούταβον δια ναύλον 1.500 κοιλών σταροκρίθι από την δεκατίαν Μεσογείων οπού έφερεν εις Πειραιά» γρόσια 795. Αναφέρεται και ως «λιμενάρχης». Επίσης τον Σεπτέμβριο του 1824, 1,20 γρόσια δόθηκαν «εις τους χαμάληδες οπού εσήκωσαν και φόρτωσαν την βιβλιοθήκην εις τον αραμπά από Σαλαμίνα». Δεν γνωρίζουμε τίνος…
Τον Νοέμβριο, στα «Έξοδα διάφορα» πληρώθηκαν 16,35 γρόσια «εις 15 αγώγια [οπού] εκατέβασαν τας φαμελίας Καρατάση εις Πειραιά».
Στα διάφορα έξοδα που έγιναν τον Ιανουάριο 1825, δόθηκαν 80 γρόσια «εις τον Κ. Ν. Ζαχαρίτζα δια κιράδες (αγωγιάτες) οπού εκατέβασαν το κριθάρι εις τον Πειραιά οπού είχαν πουλήσει εις τον Κ. Ρούκη». Αναφέρεται στους Νικόλαο Ζαχαρίτσα και Γιάννη Ρούκη. Το Κ. σημαίνει Κύριος.
Στον Πειραιά υπήρχε ένα μικρό, άγνωστο σε μας «αργαστήρι» αφού στα έξοδα κατά μήνα Φεβρουάριο 1825 κατέγραψαν ότι πήρε 6 γρόσια.
Από 22 Απριλίου έως 15 Μαΐου 1825 ο Κωνσταντίνος, γραμματικός του στρατηγού Γκούρα ήταν στον Πειραιά «δια φύλαξιν με 7 στρατιώτας». Στα έξοδα Ιουλίου καταχωρήθηκαν 36,06 γρόσια για 120 οκάδες ψωμί που αγόρασαν εκεί. Ο Κωνσταντίνος πληρώθηκε άλλα 36 γρόσια για τα έξοδα που έκανε στην Σαλαμίνα. Είχε παραλάβει την συνεισφορά από τους νοικοκυραίους του νησιού, ανερχόμενη σε 1.400 γρόσια…
-Στο 48 τεύχος του περιοδικού ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, στο άρθρο μου «Η απόπειρα κατοίκησης των Ψαριανών στον Πειραιά», είχα παρουσιάσει κάποια σχετικά έγγραφα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Συνεχίζοντας την έρευνα βρήκα περισσότερες πληροφορίες για την πρόθεση στα 1825 των Ψαριανών να χτίσουν την πόλη τους στον Πειραιά. Το Εκτελεστικό Σώμα της Προσωρινή Διοικήσεως της Ελλάδος διεύθυνε στο Βουλευτικό Σώμα τέσσαρα έγγραφα για να ληφθούν υπ’ όψη και να αποφασίσουν τα δέοντα (28.2.1825). Αφού οι δημογέροντες Αθηναίοι συσκέφτηκαν και πήραν κι άλλων την γνώμη, έστειλαν επίτηδες στο Ναύπλιο τρεις άνδρες, «τους κυρίους Ηγούμενον του Μοναστηρίου του Αγ. Σπυρίδωνος, Στέφανον Χ΄΄ Φιλίππου και Σπύρον Γιαλούρην» για να δώσουν εξηγήσεις ώστε και οι δυστυχισμένοι Ψαριανοί να μην αγνοηθούν και ο Αθηναίοι να μην αδικηθούν και μείνουν παραπονεμένοι (17.2.1825). Ο Κωνσταντίνος Δεληγιάννης που στάλθηκε στον Πειραιά να «εξετάση την γην», έκανε την καταμέτρηση παρουσία των πληρεξουσίων Ψαριανών και έδωσε το αποτέλεσμα στις 17.2.1825.
Στις 26 Φεβρουαρίου οι τρεις Αθηναίοι, Ηγούμενος του Αγίου Σπυρίδωνος Συμεών, Στέφανος ο Φιλιππίδης και Σπυρίδων Γιαλούρης που κατέθεσαν την αναφορά, έστειλαν επιστολή στην Διοίκηση ότι δεν καλέστηκαν ακόμα να μιλήσουν και δεν μπορούν να παραμείνουν άλλο στο Ναύπλιο. «Παρακαλούμεν να μας δοθή η άδεια να αναχωρήσωμεν». Στο τέλος έγραψαν και το υπονοούμενο: «γνωρίζουμε ότι η σεβαστή διοίκηση έχει σοβαρότερες υποθέσεις και δεν έχει καιρό να ασχοληθεί με την δική μας». Οι Αθηναίοι απεσταλμένοι έφυγαν και μάλλον δεν ξαναγύρισαν. Τον Μάρτιο 1825 έχουμε την είδηση ότι από το Εκτελεστικό, βάσει προηγούμενης απόφασης οι κάτοικοι των Αθηνών «διετάχθησαν εντόνως δια να στείλωσιν όσον τάχος τους πληρεξουσίους των » … «διά την περί του Πειραιώς υπόθεσιν». Μάταια κάνει έκκληση στις 21 Απριλίου ο Ψαριανός Ιωάννης Μ. Μιλαΐτης να έλθουν «μίαν ώραν πρότερον» για να πάρει την τελική απόφαση η Διοίκηση. Ίσως να πήγε στο Ναύπλιο ο απεσταλμένος των Αθηνών Νικόλαος Καρόρης, αφού έλαβε 100 γρόσια αυτός και 9,30 ο Νικολός ο πεζός του. Μπροστά στις αντιρρήσεις των Αθηναίων, το πράγμα αφέθηκε, οι Ψαριανοί αργότερα κατοίκησαν την Ερέτρια που αρχικά ονομάστηκε Νέα Ψαρά (στο πλαίσιο της ίδρυσης νέων πόλεων, την σχεδίασε στα μέσα του 1834 ο αρχιτέκτονας Eduard Schaubert σύμφωνα με το αποτύπωμα του γεωμέτρη J. B. Beck. Την ίδια χρονιά είχε παραδοθεί το σχέδιο της νέας πόλεως του Πειραιά από τους Schaubert και Κλεάνθη).
- Στις 25 Μαρτίου 1825 ο λαός των Αθηνών εξέλεξε νέους δημογέροντες επειδή οι ήδη ενεργοί κατείχαν αρκετό καιρό το αξίωμα. Έτσι δημογέροντες εκλέχτηκαν ρητώς για ένα χρόνο οι Συμεών Ηγούμενος Σπυριδωνίτης, Στάμος Σεραφείμ, Σπυρίδων Πατούσας και Μιχαήλ Βουζίκης.
-22.4.1825. Το Υπουργείο της Αστυνομίας έμαθε ότι ο «κονσόλος τις Ιμπερίαλος» δηλαδή ο Αυστριακός πρόξενος των Αθηνών Γρόπιος (Georg Christian Gropius 1776-1850), καθισμένος στον αιγιαλό προσκαλούσε τους πλοιάρχους των Ευρωπαϊκών δυνάμεων και τους παρακινούσε καθοδηγώντας τους εναντίον των ελληνικών συμφερόντων (να μην ξεφορτώνουν και άλλα). Τέθηκε υπό παρακολούθηση ώστε να ελέγχονται οι κινήσεις του…
-Τον Αύγουστο του 1825 προτάθηκε μεταξύ άλλων από τον Έπαρχο Αθηνών Γενοβέλη να καταγραφούν και τα «εργαστήρια εις τον Πειραιά» ώστε να τα γνωρίζει το Υπουργείο της Οικονομίας.
-Το υπουργείο της Οικονομίας ενοικίαζε εθνικές γαίες και τα επ’ αυτών καταστήματα σε άτομα λεγόμενα «ενοικιασταί των δεκατώσεων των δημοσίων προσόδων Αθηνών». Σε έκθεσή τους της 21 Σεπτεμβρίου 1825 γράφουν ότι τους χρωστούνε 800 γρόσια «δια ενοίκιον μαγαζίων εθνικών ευρισκομένων εις τον Πειραιά» τα οποία οι Δημογέροντες λένε ότι είναι δημόσια, δηλαδή της δικαιοδοσίας τους και τα οικειοποιούνται.
-Ερχόμαστε στις 9 Ιανουαρίου 1826. Μια πρόταση με μεστό περιεχόμενο για μια πόλη που μπορεί να ιδρυθεί στον Πειραιά και να δώσει πολλά κέρδη στο κράτος: Βρήκα μια αναφορά του Επαρχείου Αθηνών προς το Βουλευτικό Σώμα για εξοικονόμηση πόρων για τον τακτικό στρατό: «… Κατά τας πληροφορίας οπού έλαβον, η γη του Πειραιά ανήκει σχεδόν όλη του έθνους, εξαιρουμένου μικρού τινος μέρους δεσποζομένου από το Μοναστήριον ονομαζόμενον του Σπυριδωνίτου. Το παράλιον διδόμενον με ενιαύσιον τοπιάτικον τουλάχιστον προς 6 ή πέντε γρ.[όσια] την οργυιά θέλει ευρεθούν αγορασταί να πληρώνουν ετησίως περισσότερον ή ολιγώτερον κατά την απόστασιν εκάστης θέσεως από την θάλασσαν, και εκ τούτου ν’ ανεγερθή εντός ολίγου και μια πόλις λαμπρά από το εμπόριον της οποίας και το ταμείον ν’ απολαμβάνη μέγα όφελος. Από την δήμευσιν του Μοναστηρίου ημπορεί νάχη το ταμείον ετησίως 100 εκατόν χιλιάδας γρόσια περίπου». Υπογράφει ο Έπαρχος Αθηνών Ιωάννης Γενοβέλης και ο Γεν. Γραμματεύς Δημήτριος Βύας.
Με την απόσυρση των ελληνικών στρατευμάτων από τον Πειραιά στα μέσα του 1827 και την συνθήκη παράδοσης του φρουρίου στην Αθήνα συνεχίστηκε η τουρκική κυριαρχία. Τα πράγματα ησύχασαν. Αυτό που φάνηκε να αλλάζει έγινε πραγματικότητα, η πολιτική έδωσε την ποθητή λύση. Γύρω στις 27.1.1833 κυβερνητικά πλοία από το Ναύπλιο απέκλεισαν κάποιες ημέρες του λιμάνι του Πειραιά «δια να επιφέρη ζημίαν εις το εμπόριον και εις τα τέλη της Τουρκικής Εξουσίας». Μετά από διαμαρτυρία των δημογερόντων αποσύρθηκαν. Οι προετοιμασίες για την αλλαγή εξουσίας είχαν δρομολογηθεί. Την Μεγάλη Παρασκευή, 31 Μαρτίου 1833 στον πολύπαθο ιερό βράχο ανταλλάχτηκαν τα επίσημα έγγραφα παράδοσης του φρουρίου. Ο Πειραιάς όμως ήταν από πολύ πριν ελεύθερος…

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ. Τεύχος 74, Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2021. Σελ. 21-23. Αποτελεί συντόμευση διαφόρων σημειώσεων και ενός μεγαλυτέρου σε έκταση κειμένου που θα παρουσιάσω σε επόμενη ανάρτηση.

Πειραϊκές φωτογραφίες. Όσες διασώζει ο χρόνος και μπορούμε να διατηρήσουμε.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

Εκτός από τα βιβλία, τα έντυπα, τα δελτάρια και τα υπόλοιπα τεκμήρια οι φωτογραφίες των οικογενειών ή των ρεπόρτερ (ειδικευμένοι για ειδικές, επαγγελματικές δημοσιεύσεις) όσες απέμειναν, στέκονται οπτικοί μάρτυρες των εποχών που τραβήχτηκαν και «συγκρατούν» τον χρόνο στην στιγμή της λήψης. Για αυτό δεν αφήνω την ευκαιρία να τις αναρτώ, να τις επεξηγώ, να τις χαίρομαι.

ΝΕΟΝ ΦΑΛΗΡΟΝ. Ένα ευλογημένο αλλά τόσο άτυχο από άποψη εξέλιξης τμήμα του ευρύτερου πειραϊκού χώρου. Στα καλλίτερά του χρόνια, γύρω στα 1911, κάτοικοι με τις υπογραφές τους ζήτησαν να ενταχθούν στον Δήμο Αθηναίων. Την επόμενη χρονιά έγινε μέρος του Νομού Πειραιώς. Έτσι απαίτησαν να κηρυχθεί ως Κοινότητα. Το Δ.Σ. του Δήμου Πειραιώς στα 1915 αποφάσισε ότι η ενορία Νέου Φαλήρου ανήκε στον Δήμο Πειραιώς. Με το Δ. 16-2-1925, Φ.Ε.Κ. 48 Α΄ 1925, αναγνωρίστηκε ξεχωριστή Κοινότητα προελθούσα από τους Δήμους Πειραιώς και Αθηναίων με πρώτο κοινοτάρχη τον Αλέξανδρο Σκαρδιάκο. Η Κοινότητα αναβαθμίστηκε σε Δήμο με τον Α.Ν. 1135/ 22-3-1946, Φ.Ε.Κ. 112 Α΄ 1946. Δήμαρχος ο Χρήστος Πιστούλης. Με τον Αναγκαστικό Νόμο 473 στο Φ.Ε.Κ. 163 της 24-7-1968 εντάχθηκε στον Δήμο Πειραιώς.

 

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Οι παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες του λιμανιού, μουντές, νοσταλγικές, ταλαιπωρημένες από τον χρόνο, όπως αυτή που είναι κομμένη στην κάτω άκρη, μας χαλούν την διάθεση προσφέροντάς μας μόνο την εφήμερη εικόνα μιας περασμένης εποχής. Εδώ η φωτογραφία μάς γυρνάει πριν το 1936, αφού η Αγία Τριάδα παρουσιάζεται με ένα καμπαναριό. Πίσω είναι γραμμένο στα γαλλικά, ″Grèce - Vue la port du Pirée prise d’un des faubourgs″…δηλαδή «Ελλάς, θέα στο λιμάνι του Πειραιά ληφθείσα από ένα από τα προάστια».

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Είχε χαρακτηρισθεί ως η πόλη της εργασίας, του μόχθου, μια μεγάλη κυψέλη που όλοι συμμετείχαν στην παραγωγική διαδικασία. Όσο σκληρή κι αν ήταν η δουλειά στις φάμπρικες, στο λιμάνι, στα κάθε λογής γραφεία και καταστήματα, ο κόσμος την αντιμετώπιζε με καρτερία, ζούσε με ελπίδες και χαμόγελα. Έτσι πρόκοψε και καλυτέρευσε τις συνθήκες διαβίωσης. Σφραγίδα δυσανάγνωστη σε χαρτί ταλαιπωρημένο από την πολυκαιρία. ΦΩΤΟ [;] ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ [;] ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ.

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Ετικέτα του Κλωστηρίου, Υφαντηρίου και Βαφείου των αδελφών Μ. και Χ. Μανούσκου. Βρίσκεται στην συλλογή μου σε δυο αντίτυπα. Ο Μιχαήλ Μανούσκος, 1895 - 11.12.1952, διορίστηκε από το καθεστώς Μεταξά δήμαρχος Πειραιώς τον Οκτώβριο 1938 και παρέμεινε έως τον Σεπτέμβριο 1941. Όταν τον Ιούλιο 1941 οι Γερμανοί ζήτησαν να παραδοθεί κατάλογος γνωστών Πειραιωτών να κρατηθούν σαν όμηροι σε περίπτωση αντίστασης και δολιοφθορών εναντίον τους, λέγεται ότι αυτοπροσφέρθηκαν οι Μιχαήλ Μανούσκος, Κωνσταντίνος Αντωνίου Βοβολίνης, πρόσφατα παραιτηθείς Γενικός Γραμματέας του Δήμου Πειραιώς, ο Θεόδωρος Λεονταρίτης, Αστυνομικός Διευθυντής Πειραιώς και ο Κωνσταντίνος Καζάκος, Διευθυντής του Τμήματος Γενικής Ασφαλείας Πειραιώς. Το Ρολόι στο Πασαλιμάνι και άλλα έργα χρεώνονται στο ενεργητικό του. Πρόεδρος του Ολυμπιακού στα χρόνια 1925-1928, 1937-1939, 1945-1950 ή 1952 (διαφορετικές καταγραφές).

 

 

 

ΝΕΟΝ ΦΑΛΗΡΟΝ. Τρεις μαθητές του Γυμνασίου Νέου Φαλήρου, Τάξις Ζ΄ του σχολικού έτους 1954-1955 (τα οκτατάξια καταργήθηκαν στις 24 Δεκεμβρίου 1955, παρέμεινε όμως για πολλά χρόνια η ονομασία τους). «ΦΩΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ/ Π. ΣΩΤΗΡΙΑΔΗ/ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 104/ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ».

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. ″Ξαναβρήκα την ποίηση″, ήταν ο τίτλος συλλογής του Στέλιου Γεράνη στα 1991. Να ξαναβρούμε την ποίηση, λέω εγώ όσο πιο σύντομα γίνεται, να επιστρέψουμε στις παλιές μας συνήθειες, να γυρίσουμε στις φιλολογικές βραδιές στα σπίτια, στις ζεστές - από την παρουσία των φίλων και γνωστών μας - αίθουσες των πνευματικών μας σωματείων. «ΦΩΤΟ - ΚΑΛΑΜΑΤΑ/ ΚΩΝΣΤ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ/ ΣΩΤΗΡΟΣ 59/ ΤΗΛ. 473.141 - 475.233/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Κυριακή 21 Φεβρουαρίου 2021. Ξεκινά η Αποκριά, το Τριώδιο. Τσικνοπέμπτη θα έχουμε στις 4 Μαρτίου και 14 Μαρτίου θα ζήσουμε την τελευταία Κυριακή της φετινής Αποκριάς. Εορτασμοί γραμμένοι στο ημερολόγιο, το πώς θα τους περάσουμε άλλο θέμα. Θυμηθείτε όμως τα παιδικά χρόνια, που στολισμένοι με τα αποκριάτικα φωτογραφιζόμασταν στα στούντιο, στα σπίτια, στα σχολεία, στους δρόμους και στις πλατείες. Κάποιοι με όρεξη ή με το ζόρι, άλλοι με πλούσιες ενδυμασίες ή πολλοί από μας με ένα φτωχικό καπελάκι, τα καταφέρναμε να συμμετέχουμε στην γενικά χαρούμενη ατμόσφαιρα.
1) ΦΩΤΟ – ΦΕΜΙΝΑ/ ΧΡΗΣΤΟΥ Δ. ΖΩΗ/ ΤΖΑΒΕΛΑ 94 - Ν. ΦΑΛΗΡΟΝ
2) ΦΩΤΟ/ Μοντερνο/ ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ/ ΤΗΛ. 43-256/ Β. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 106-ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ
3) ΦΩΤΟ - ΛΕΥΤΕΡΗ/ ΑΓ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ 26/ ΕΥΓΕΝΕΙΑ

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Παρασκευή 5 Μαρτίου 1954. Την χρονιά εκείνη η Τσικνοπέμπτη έπεφτε 25 Φεβρουαρίου. Κυριακή των Απόκρεω (της Τυροφάγου) είχαμε στις 7 του μηνός και την επόμενη 8 Μαρτίου Καθαρά Δευτέρα. Δυο γυναίκες σε κλασικές στάσεις για φωτογράφηση. Δεν αποκλείεται στο πάτωμα να βλέπουμε σερπαντίνες κι άλλα εορταστικά… «ΦΩΤΟ ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΑΝΝΗ/ ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 3/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Μάρτιος 1958. Ο νεαρός έχει ένα γνωστό πειραϊκό επώνυμο. Η μητέρα του Ειρήνη την χάρισε στην αγαπητή της ″θεία Ζαχαρούλα ως ενθύμιον″. «Φωτο Γ. Παππάς/ Παλαμηδίου 56/ ΤΗΛ. 493-264/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

 

 

ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ. ″Μαζεύτηκαν στη γειτονιά γυναίκες άνδρες και παιδιά για μια φωτογραφία. Ύστερα σηκωθήκανε, γελάσανε, τα είπανε, το πήρανε στ’ αστεία… Στο χρόνο δε ξεμείνανε, γεράσανε και φύγανε, γίνανε ιστορία.″ Με τη θύμηση αυτών των στίχων, παρατηρήστε τα πρόσωπα, τις εκφράσεις, τα ρούχα, το στήσιμο με τα περιοδικά, τα παιδιά, τις κότες που τσιμπολογούν. Ασήμαντα στιγμιότυπα μιας άλλοτε αληθινής ζωής, που διέσωσαν μόνο ο κινηματογράφος, οι φωτογραφίες, οι περιγραφές στα βιβλία, οι μνήμες των παλαιοτέρων. «ΦΩΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ/ Π. ΣΩΤΗΡΙΑΔΗ/ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 104/ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ».

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Μια ηλιόλουστη ημέρα, ο πατέρας βγάζει την οικογένειά του περίπατο στο λιμάνι… «ΦΩΤΟ - ΧΑΡΗΣ/ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 91 ΤΗΛ. 47…/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

 

 

ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ. Εορτασμός 25ης Μαρτίου σε σχολείο. Στιγμιότυπα από παιδική θεατρική παράσταση. «ΦΩΤΟ ΚΑΛΟΥΔΗ/ [;] 29 ΤΗΛ. 463.384/ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Μην ξεχνιόμαστε, κάτι τέτοιες ημέρες γιορτάζαμε με όρεξη τις αποκριές και βάζαμε στην άκρη τα προβλήματα. Ειδικά τα παιδιά με την αθωότητά τους ήταν το επίκεντρο κάθε ανάλογης συμπεριφοράς. «Φώτο/ Μ. Κίτσογλου/ Βασ. Γεωργίου 9 Κερατσίνι/ Τηλ. 462-337 Πειραιεύς». ΜΑΡ. 1967.

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Θυμάστε τις αποκριάτικες συνεστιάσεις των συλλόγων; ″ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Από τον χορόν του Πάρνωνος εις αίθουσαν Πειραϊκού Συνδέσμου την 12-3-967. Χορευταί και χορεύτριαι με την τσακώνικη στολήν χορεύουσαι τον τσακώνικον χορόν″.

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Η εποχή της παιδικότητας του καθενός μας, οριοθετημένη χρονολογικά, αφήνει θολές τις αναμνήσεις κι εξανεμίζεται τόσο γρήγορα αλλά, να που τελικά γίνεται η βάση για τον κατοπινό χαρακτήρα και τις εμπειρίες που μας ξεχωρίζουν. «ΦΩΤΟ/ ΧΡΥΣΟΒΕΡΓΗΣ/ ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ 22 - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ/ ΤΗΛ. 4613.304». 19 ΦΕΒ. 1972.

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. 24 Φεβρουαρίου 1981. Αναμνήσεις από τους σεισμούς που τάραξαν την Αττική. Στο διατηρητέο κτήριο της οδού Πραξιτέλους 169 κα Μπουμπουλίνας που στέγαζε την ΣΤΟΑ του Δημήτρη Σταματάκη (1940-1976). Από τον θάνατό του μέχρι τον σεισμό, το Κοινωνικό Πολιτιστικό Κέντρο ΣΤΟΑ διατήρησαν οι συνεργάτες του με πρώτη την σύζυγό του Ελένη Ανθίδου - Σταματάκη, που πολύ αργότερα εξελέγη βουλευτής. [Άρθρο στοblog μου, Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2013]. Τώρα λειτουργεί η βιβλιοθήκη Λασκαρίδη. PHOTO-ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΟΥΛΑΚΙΔΑΣ. [Δημοσιεύθηκε στο βιβλίο του Γιάννη Χατζημανωλάκη ″Οι δήμαρχοι του νεότερου Πειραιά″, Πειραιάς 1999 και 2002, σελ. 259, το ακριβές αντίγραφο στο φωτογραφικό αρχείο Δημήτρη Κρασονικολάκη].

Κώστας Θεοφάνους (1919 - 2008). Ο «ευγενής» πειραιώτης λογοτέχνης.

Στην μνήμη ενός εκλεκτού φίλου που έφυγε μια πρωταπριλιά.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

*Για τον Κώστα Θεοφάνους είχα πρωτογράψει στην εφημερίδα ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, Πέμπτη 13 Μαρτίου 1997, σελ. 18, όταν παρουσίασα το βιβλίο του για την Εθνική Αντίσταση. Δεκατρία χρόνια μετά (28 Απριλίου 2010) πέρασα το κείμενο στον υπολογιστή.
Μετά τον θάνατό του την πρωταπριλιά του 2008, κάναμε αμέσως το αφιέρωμα στην μνήμη του στο περιοδικό Αντι-Παραθέσεις Σκέψης-Λόγου-Τέχνης της αξέχαστης φίλης Μαντώς Κατσουλού (Τριμηνιαία περιοδική έκδοση. Εκτός εμπορίου. Τεύχος 43 Απρίλιος - Ιούνιος 2008). Εκεί αναδημοσιεύτηκαν αποσπάσματα από το κείμενό μου του 1997 (σελ. 17-19) και πρόσθεσα μια σύντομη εργογραφία του (σελ. 51).
Επίσης στο δελτίο της Φιλολογικής Στέγης, τεύχος 15, Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2008 συνέταξα μια πιο εκτεταμένη εργογραφία του Κώστα Θεοφάνους στις σελίδες 13-14.

*Ας θυμηθούμε πάλι το πρωτότυπο άρθρο μου στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1997):

*Ο Κώστας Θεοφάνους και το βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά 1941-44».
Όσο περισσότερο αυξανόταν προπολεμικά στην Ελλάδα λόγω της επικρατούσας κατάστασης η ανάγκη για απονομή δικαιοσύνης, πολιτικών ελευθεριών και καλύτερης μεταχείρισης στον εργατικό τομέα, τόσο πιο πολύ δέχονταν οι νέοι τα προοδευτικά μηνύματα και ωρίμαζαν οι συνθήκες για εθελούσια ενεργή συμμετοχή σε αριστερές οργανώσεις. Η πλειοψηφία των μελών που προσχώρησαν σε αυτές τις ομάδες που ιδρύθηκαν στη δεκαετία του ’30 σα κύριο μέσο αντίδρασης στα αντιλαϊκά κυβερνητικά μέτρα - με κορύφωμα εκείνων της μεταξικής δικτατορίας - συνέχισαν τη δράση τους και κατά τη γερμανική κατοχή επανδρώνοντας τις τάξεις του Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ., Ε.Π.Ο.Ν., Εθνικής Αλληλεγγύης κ.ά.
Ένα από τα ανήσυχα πνεύματα της εποχής υπήρξε και ο Κώστας Θεοφάνους. Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1919 όπου ζούσαν κι επαγγέλονταν τις δασκάλες η μητέρα του Ελένη και η αδελφή της Αιμιλία. Πατέρας του ήταν ο γιατρός παθολόγος Θωμάς Θεοφάνους από το Μούδρο Λήμνου (διετέλεσε αντιδήμαρχος και δήμαρχός του στα 1918). Πέθανε όμως έξι μήνες μετά τη γέννησή του. Μετά την καταστροφή, η μητέρα του και τα πέντε παιδία της Κλειώ, Θεοφάνης, Αντιγόνη, Φωτεινή και Κώστας κάθισαν στον Μούδρο και το 1927 μετοίκησαν οριστικά στον Πειραιά. Ύστερα από το θάνατο της μητέρας του το 1934 τους ανέλαβε η θεία του Αιμιλία μεγαλώνοντάς τους φτωχικά. Το 1938 τελείωσε το Πρακτικό Λύκειο της Σχολής Μέσης Εκπαίδευσης στη σημερινή Ιωνίδειο. Ήδη από το Μάρτη του ’36 οργανώθηκε με συμμαθητές του στην ΟΚΝΕ, αγωνίστηκε κατά του Μεταξά και στην κατοχή προσχώρησε στην Αντίσταση ως στέλεχος του Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ. και του Κ.Κ.Ε. μέχρι τις παραμονές των Δεκεμβριανών.
Με το ψευδώνυμο Κώστας Έλατος, το Νίκο Χατζηδουλή και τον Φρ. Επιτρόπουλο έβγαλε το 1943 το περιοδικό Νέα Αυγή, μονοτονικό σε τέσσερα τεύχη (αρ. αδείας 359/16.4.1943, γραφεία Νοταρά 63α). Έχοντας πλαστή ταυτότητα φοιτητή για να παίρνει συσσίτιο πιάστηκε το Μάρτη του ’44 πίσω από τη Χημική Σχολή στη Σόλωνος, βασανίστηκε σε όροφο του ξενοδοχείου Κρυστάλ (Ελπίδος 9, Πλατεία Βικτωρίας) και κρατήθηκε δυο μήνες στην Ελπίδος 5. Μετά τον πόλεμο σπούδασε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και δίδαξε στα ιδιωτικά γυμνάσια των Κατρανίδου-Κυριαζοπούλου, Παυλάκη, Παπαϊωάννου, Μιχαλοπούλου και από το 1980 στα δημόσια 1ο  και 3ο Λύκειο Νικαίας μέχρι το 1985 που πήρε σύνταξη καθώς και την τιμητική από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Το 1957 νυμφεύτηκε την Ειρήνη Σκλαβούνου κι έκαναν δυο κόρες. Την Ελένη, καθηγήτρια με δική της Σχολή ξένων γλωσσών και την Χριστίνα που εργάζεται στο Δημαρχείο Πειραιά. Από την Ελένη έχει και τις εγγονές του. Κατοικούσε από το 1962 στην οδό Κουντουριώτου 16, μετά στο δικό του διαμέρισμα στην Αλκιβιάδου. Μέλος της Φιλολογικής Στέγης από το 1952-53 και της Εταιρείας Γραμμάτων και Τεχνών, συγκέντρωσε τα πνευματικά του ενδιαφέροντα στη συγγραφή πολλών ποιητικών συλλογών με πρώτη «Τα Ποιήματα», 1956, κριτικών σε εικαστικές τέχνες, (Πειραιώτες καλλιτέχνες, 1961), πεζογραφημάτων (Ντιντερό, 1976), του Χρονολογίου, 1989 και εκπαιδευτικών βιβλίων (Γαλλική γλώσσα και συντακτικό, Α΄ έκδοση 1960). Έχει μεταφράσει επίσης πολλά έργα ξένων συγγραφέων ενώ αμέτρητα κείμενά του είναι σκορπισμένα σε πειραϊκά κυρίως περιοδικά και εφημερίδες. Φυσικά πολλά παραμένουν αδημοσίευτα.
Το καλοκαίρι του 1985 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μυτιληναίος τυπωμένο σε 1000 αντίτυπα το βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά 1941-1944», σελ. 112 (σχήμα 21Χ14,3) μια εργασία που προσέγγισε το καυτό και δύσκολο θέμα της Αντίστασης του λαού της πόλης μας. Η ιστορία της Αντίστασης, γραμμένη κυρίως από ανθρώπους που την έζησαν, περιέχει δικαιολογημένα πολλές υποκειμενικές κρίσεις, αβλεψίες, λάθη, αμφισβητήσεις ακόμα και μεταξύ των ίδιων των πρωταγωνιστών των τότε γεγονότων, παράδειγμα για το ποιος είχε τη μια ή την άλλη θέση στην ιεραρχία στην οργάνωση, για το πού πώς και πόσο έδρασε ο καθένας. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν έγιναν αργότερα σοβαρές τακτικές και ανοιχτές συζητήσεις από τους ενδιαφερόμενους για να ξεκαθαρίσουν και ταξινομηθούν οι τυχόν σκοτεινές πτυχές των συμβάντων σε μια περίοδο που όλοι δρούσαν κι έκαναν μυστικά τις επαφές τους. Ύστερα, καθώς τα πολιτικά πράγματα στη χώρα δε βοηθούσαν την καταγραφή, φυσικό ήταν να αδυνατίσει η μνήμη και να οξυνθούν τα πάθη μ’ αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος μέχρι την επίσημη αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης.
Ο Θεοφάνους, έξω και πάνω από όλα αυτά έγραψε ένα χρονικό που δεν περιέχει απλά μια κατάθεση των δικών του βιωμάτων αλλά μπόρεσε και κατέγραψε μαρτυρίες κι άλλων αγωνιστών διασταυρώνοντας και συμπληρώνοντάς τες με άλλες παρόμοιες ώστε να πάρουν μια μορφή κανονικής κατανοητής αφήγησης, με σωστή δομή και σειρά. Το βιβλίο στολίζουν οκτώ αντίγραφα - ξυλογραφίες της Βάσως Κατράκη (1914-1988) και τελειώνει με ανθολόγιο από 23 ωραία δείγματα αντιστασιακής ποίησης.
Η ευμενής υποδοχή του βιβλίου τον ενθάρρυνε να προχωρήσει πρόσφατα (τέλη Φεβρουαρίου 1997) στη δεύτερη συμπληρωμένη και βελτιωμένη έκδοση αφού συγκέντρωσε κάθε είδους σχετικό αρχειακό υλικό και κείμενα ατόμων που γνώρισαν τα γεγονότα «από μέσα». Το βιβλίο εξέδωσε η First Media ΕΠΕ, δηλαδή το περιοδικό ΛΙΜΑΝΙ, σε 2.500 αντίτυπα (σχήμα 24,1Χ17) και σελ. 360. Διαιρείται σε οκτώ μέρη: τα γεγονότα, η αντίσταση σε διάφορους χώρους του Πειραιά, σαμποτέρ και κατάσκοποι, ενθυμήματα - αναβιώσεις - αναμνήσεις, σχετικά ποικίλα, επίλογος, κριτικές - βιβλιογραφία και ανθολόγιο με 32 ποιήματα.
Οι ξυλογραφίες της Βάσως, οι απεικονίσεις χαρακτικών και σχεδίων των Καλογήρου, Αποστολόπουλου, Λαζάρου, Νικολινάκου και Τάσσου μαζί με τα εξώφυλλα σπανίων βιβλίων και περιοδικών και τις φωτογραφίες από το αρχείο του Β. Μανιτάκη δίνουν μια αυστηρή βαρύτητα στο βιβλίο που αποτελεί μια πλήρη εγκυκλοπαίδεια «αναμνήσεων και μαρτυριών για τα μαρτύρια των αγωνιστών» της κατοχής.
Οι Πειραιώτες χάρη στον Κώστα Θεοφάνους κρατούν πλέον στα χέρια τους και διαβάζουν για τις πιο ηρωικές, συγκινητικά φορτισμένες και αιματοβαμμένες πικρές στιγμές της ιστορίας της αντίστασης του λαού μας εναντίον του κατακτητή που άφησε την πόλη γεμάτη νεκρούς και τραυματίες, ψυχικά και κοινωνικά τραυματισμένους από την πείνα, τα βασανιστήρια, τους φόνους και τα μπλόκα, ερείπια παντού, εγκατάλειψη, αναπάντητες απορίες για το βομβαρδισμό της, αλλά και την ελπίδα, χαρά για τα κατορθώματα των ανυπόταχτων παλικαριών της.

*Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό.
Ο Γιάννης Χατζημανωλάκης υπήρξε για μένα ο «αυστηρός» δάσκαλος και καθοδηγητής πάνω στα ιστορικά και πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. 
Ο Κώστας Θεοφάνους αντίθετα, με εισήγαγε ανεπιτήδευτα στον κόσμο της τοπικής λογοτεχνικής ζωής, με έφερε σε επαφή με τον πνευματικό κύκλο του, μου αφιέρωσε πολύ από τον χρόνο του. Εκτός των ατέλειωτων συζητήσεων και ανταλλαγών πληροφοριών και απόψεων, αμέτρητα βράδια, ανάμεσα στους μεζέδες και στα ποτήρια κρασί, σε τραπέζια στο σπίτι του, στα διαμερίσματα άλλων ποιητών και συγγραφέων που πηγαίναμε μαζί, στις ταβέρνες, στο καφενείο της οδού Ολυμπίας, γνώρισα την ατμόσφαιρα και βούτηξα στην γεύση της παλιάς, γνήσιας παράδοσης την οποία οι περισσότεροι από μας είχαμε μόνο λάβει μέσα από αναμνήσεις και αναφορές σε βιβλία.

*Ο αγαπημένος φίλος και πνευματικός συμπαραστάτης, έφυγε (σαν ψέμα!) την πρωταπριλιά του 2008 (η γυναίκα του Ειρήνη πιο πριν, στα 1997). Η κηδεία του έγινε την επόμενη στο κοιμητήριο Παλαιού Φαλήρου.
Με την απώλειά του, όπως συμβαίνει σε κάθε σχεδόν περίπτωση, φυσικό είναι να χάνεται και η σχέση των φίλων/ γνωστών του με το οικείο περιβάλλον του, να διακόπτεται η επαφή με το σπίτι του, με την πρόσβαση στην βιβλιοθήκη και το εκεί ευρισκόμενο έργο του.  Ένα έργο που σε συνδυασμό με την υπόλοιπη βιβλιοθήκη και τους πίνακες ζωγραφικής, αν γινόταν η πλήρης  καταγραφή του, θα απέδιδε άφθονους πολιτιστικούς καρπούς. Απομένουν σε μένα η μνήμη που ξεθωριάζει από τις τόσες νέες εμπειρίες, οι όποιες σημειώσεις στο ημερολόγιό μου που πρέπει να τις ψάξω αργότερα σελίδα προς σελίδα, κυρίως όμως το συγγραφικό έργο του, που κατέχει σταθερά μια θέση σε ένα από τα ράφια της προσωπικής μου βιβλιοθήκης. Είναι αλήθεια, στον θαυμάσιο εκείνο κόσμο των ανθρώπων των Γραμμάτων και της Τέχνης που γνώρισα, όταν κάποιος εξέδιδε ένα καινούργιο βιβλίο, το έδινε δωρεάν και το αφιέρωνε ευχαρίστως με εκτίμηση στον λογοτέχνη ή καλλιτέχνη συνοδοιπόρο του. Η ανταλλαγή μεταξύ των ενδιαφερομένων των ποιητικών συλλογών, φυλλαδίων και άλλων εντύπων τους, ήταν κάτι σύνηθες και διαδεδομένο, ως κίνηση αβρότητας. Τώρα, είτε από πίεση των εκδοτικών οίκων είτε από ηθική πενία κι ηθελημένη άρνηση που αντίκειται στην δέουσα «συναδελφική» συμπεριφορά, έπαυσε αυτή η «ανταλλαγή», έτσι εγώ προσωπικά, για να μην ενοχλώ, προτιμώ να προμηθεύομαι τα βιβλία των γνωστών μου συγγραφέων από τα βιβλιοπωλεία - πάρα να τα ζητάω από τους ίδιους.

*Δεν κατέχω όλα τα έργα που έγραψε και κυκλοφόρησε ο Θεοφάνους. Ειδικά της πρώτης συγγραφικής του περιόδου, που περιελάμβανε εκπαιδευτικό υλικό, μελέτες και μεταφράσεις. Όμως το ράφι μου στολίζεται με όλες τις επόμενες, κυρίως πειραϊκού περιεχομένου εκδόσεις. Γενικώς έχω υπ’ όψη μου: 

-Γαλλική Γραμματική. Εγκεκριμένη από το Υπουργείο Παιδείας. Β΄ έκδοση, 1962. Γ΄ έκδοση, 1965, Δ΄ έκδοση, 1973.
-Πενήντα υποδείγματα εκθέσεων στα Γαλλικά.
-Η ζωή του Ντενί Ντιντερό. Μυθιστορηματική βιογραφία. 1976. [Μετάλλιο της πόλης Λάνγκρ]
-Ρουσώ και Ντιντερό (η ζωή τους και το έργο τους, με πρόλογο του Ροζέ Μιλλιέξ). 1982.
[Δεν γνωρίζω αν τα «Η ζωή και ο θάνατος ενός καφενείου», χρονικό 1989 (καταγράφεται στο ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ταξιδιωτικά και άλλα) και το «Περίπατοι σε παρόδους», τρίπτυχο χρονικό 1993 (καταγράφεται στο: Ο λαϊκός ζωγράφος Σταμάτης Λαζάρου), κυκλοφόρησαν σε μικρά φυλλάδια - αναδημοσιεύσεις από εφημερίδες] 
Μεταφράσεις:
 -Ραϋμόν Ραντιγκέ: Φλογισμένα νιάτα. Μυθιστόρημα με πρόλογο του Ροζέ Μιλλιέξ.
-Αντρέ Μωρουά: Η ζωή του Βικτόρ Ουγκώ. Μυθιστορηματική βιογραφία, με εισαγωγή του Ροζέ Μιλλιέξ.
-Ονορέ ντε Μπαλζάκ: Ο εξάδελφος Πονς. Μυθιστόρημα.  
-Ονορέ ντε Μπαλζάκ: Η εξαδέλφη Μπέττη.
-Ρομαίν Γκαρύ: Ευρωπαϊκή θητεία.
-Ζαν Λακουτύρ: Νάσερ. [Ζακ Λακουτύρ. Νάσερ. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. {Βιβλιοθήκη Ιστορικών Έργων. Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. © 1997}. Σελ. 352 με το εξώφυλλο]
-Άρθουρ Βέυγκαλ: Κλεοπάτρα. [Άρτουρ Βάιγκαλ. Κλεοπάτρα. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. {Βιβλιοθήκη Ιστορικών Έργων. Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. © 1996}. Σελ. 304 με το εξώφυλλο]
-Αντόν Τσέχοφ: Άπαντα τα Θεατρικά. Τρεις τόμοι. Πρόλογοι Νάσου Νικόπουλου.
-αντριου τομας. δεν ειμαστε οι πρωτοι. Τα αινίγματα του σύμπαντος. Χρυσή Τομή. {Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. Αθήνα, 1974. Στοιχειοθεσία - εκτύπωση: Γεώργιος Λεοντακιανάκος, Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι. Ιούνιος 1974. Εκδόσεις «Χρυσή Τομή» Γεώργ. Σωτηρόπουλος - Σπ. Αλεβιζόπουλος, Πανεπιστημίου 56, Αθήνα}. Σελ. 280. [Το έχω]
-πετερ κολοζιμο. αστροναυτες της προϊστοριας. Διαστημικά οχήματα σκαλισμένα σε βράχους. Ελέφαντες στην Αμερική. Μυστηριώδεις φυλές στον Αμαζόνιο. Άτομα και λέηζερ πριν από τον κατακλυσμό. Ο Γιλγαμές ζει ακόμη; με 300 φωτογραφίες. Τα αινίγματα του σύμπαντος. Χρυσή Τομή. {Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. Αθήνα, 1975. Στοιχειοθεσία Γεώργιος Λεοντακιανάκος Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι. Μάιος 1975. «Χρυσή Τομή», Πανεπιστημίου 56, Αθήνα}. Σελ. 416. [Το έχω]
-Μαρσέλ Μορώ: Οι πολιτισμοί και τ’ άστρα. [Το έχω]
-Γκυ Ταράντ: Τα αρχεία της χαμένης γνώσης.
-Βικτόρ Ουγκό: 1793.
-Βικτόρ Ουγκό: Οι εργάτες της θάλασσας.

*ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΟΥ

Andre Maurois. Γεωργία Σάνδη. Εκδόσεις Μπεργαδή. {Λέλια ή Η ζωή της Γεωργίας Σάνδη. Στον εκλεκτό δάσκαλο και φίλο Ροζέ Μιλλιέξ η μετάφραση τούτη αφιερώνεται. Μετάφραση: Κώστα Θεοφάνους. Αθήναι 1957. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Βαρλάμος}. Σελ. 544.

Κώστας Θεοφάνους. Ποιήματα. 1956-66: Σε ένα τόμο οι ποιητικές συλλογές του Θεοφάνους ΠΟΙΗΜΑΤΑ, Πειραιάς 1956, σ. 80, ΕΛΕΓΕΙΕΣ, Πειραιάς 1958, σ. 40, ΣΤΑΥΡΟΙ ΚΑΙ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ, Πειραιάς 1964, σ. 40, ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΑΥΓΗΣ, Πειραιάς 1966, σ. 48.
[Η συλλογή  «Ποιήματα» τιτλοφορούνται επίσης και ΜΙΑ ΜΕΡΑ αφού παραπέμπει σε ενότητες από το ΧΑΡΑΜΑ έως την ΝΥΧΤΑ με επίλογο. Τυπώθηκε τον Απρίλιο 1956 το τυπογραφείο του Νικολάου Μυτιληναίου για λογαριασμό της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς.
Η συλλογή ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΑΥΓΗΣ, τυπώθηκε το Μάη 1966 στο τυπογραφείο «Αδάμας» Σωκράτους 46, Αθήνα σε 500 αντίτυπα. Το εξώφυλλο και τα εσωτερικά σχέδια φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Παναγιώτης Ταμπαλής]

Κώστα Θεοφάνους. Ελεγείες. Αθήνα 1958. {[Ποιήματα]. Πειραιάς 1958. Το βιβλίο αυτό τυπώθηκε το Μάρτη του 1958 με την επιμέλεια Κώστα Παπαδημητρόπουλου και υπεύθυνο τυπογραφείου Επαμεινώνδα Ξενόπουλο}. Διαστάσεις 25,2Χ17,5 σ. 40.

Κώστας Θεοφάνους. Πειραιώτες Καλλιτέχνες. Χρονικό των Εικαστικών Τεχνών στον Πειραιά από 1953 – 1960 . “Φιλολογική Στέγη,, Πειραιάς 1961. {Πρόλογος Γιάννη Χατζημανωλάκη. Τυπώθηκε τον Μάρτιο 1961 στον Πειραιά, στο τυπογραφείο της Αριστέας Νικ. Φραγκούλη. Το σχέδιο του εξωφύλλου έκανε ο ζωγράφος Σταμάτης Λαζάρου. Τα περισσότερα κλισέ παραχωρήθηκαν από τους εκδότες του λευκώματος «Πειραιάς 1960»}. Διαστάσεις 23,7Χ17 σ. 52.

Κώστας Θεοφάνους. Οι Εικαστικές Τέχνες στον Πειραιά. Πειραιάς 1963. {Ανάτυπο από το Χριστουγεννιάτικο τεύχος του περιοδικού «Πλάτων» του ομόνυμου (sic) Φυσιολατρικού - Μορφωτικού Ομίλου. Πειραιεύς}. Διαστάσεις 19,2Χ14,4 σ. 20.

Κ. Θεοφάνους. Σταυροί και ηλιοτρόπια. {Πειραιάς, 1964. [Εξώφυλλο Σταμάτης Λαζάρου]}. Διαστάσεις 25Χ17,3 σ. 40.

Κώστας Θεοφάνους. Η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά. Πειραιάς 1966. {Ανάτυπο από το «Πειραϊκό Ημερολόγιο. Αρχείο Πειραϊκών Σπουδών», τόμος 1ος 1966. Το σχέδιο του εξωφύλλου έγινε από το ζωγράφο Παν. Ταμπαλή}. Διαστάσεις 20,5Χ13,5 σ. 24.

Κώστα Θεοφάνους. φωτεινές διαβάσεις. ποιήματα. πειραιάς. 1971. {Εκλογή 1956-1966. Το Ελληνικό Βιβλίο. Το βιβλίο αυτό είναι επιλογή από τις τέσσερις ποιητικές συλλογές του Κώστα Θεοφάνους. Τυπώθηκε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1971 από το τυπογραφείο του «Ελληνικού Βιβλίου» (Γερανίου 7, Αθήνα) σε χίλια αντίτυπα. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Μιχάλης Πετρίδης}. Διαστάσεις 23,8Χ16,8 σ. 128.

Κώστα Θεοφάνους. παλιοί πειραιώτες ζωγράφοι. ΝΩΕ. {Βιογραφικά και Αισθητικά στοιχεία. Έκδοση ΝΩΕ Πειραιάς 1973. Τυπώθηκε στον Πειραιά τον Απρίλη του 1973 στο τυπογραφείο Στάντζου-Παρασκευά. Τα κλισέ προσέφερεν η «Φιλολογική Στέγη Πειραιώς» και κατασκευάστηκαν στο τσιγκογραφείο αδελφών Τσουλουκιάν. Την επιμέλεια της εκδόσεως και του εξωφύλλου έκανε ο Νίκος Σκιαδόπουλος. Το κείμενο στην πρώτη μορφή του δόθηκε διάλεξη στον «Πειραϊκό Σύνδεσμο» στις 30 Ιανουαρίου 1967 και πρωτοδημοσιεύτηκε στη «Νέα Εστία» το 1971 τεύχος 1057}. Διαστάσεις 16,8Χ24,1 σ. 36.

Κώστα Θεοφάνους. στον αστερισμό του καρκίνου. «χρυσή τομή». {Ποιήματα. Εκδόσεις ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ Αθήνα, 1974. Εξώφυλλο: Χριστόφορου Σκλαβενίτη «Το είδωλο». Μεταξοτυπία: Γιώργου Κοτσαΐτη. Τυπώθηκε τον Οκτώβριο 1974, στο τυπογραφείο ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΕΟΝΤΑΚΙΑΝΑΚΟΥ (Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι) για λογαριασμό του Εκδοτικού Οίκου «Χρυσή Τομή» (Πανεπιστημίου 56, Αθήνα)}. Διαστάσεις 20,5Χ14 σ. 72.

Κώστα Θεοφάνους. Έτος πρώτο. {Ποιήματα. Πειραιάς. 1977. Το βιβλίο αυτό τυπώθηκε το φθινόπωρο του 1977 στο τυπογραφείο του Βαγγέλη Μυτιληναίου (Αλκιβιάδου 211, Πειραιάς). Το εξώφυλλο είναι ζωγραφικός πίνακας του  Χριστόφορου Σκλαβενίτη με τίτλο «Παπαρούνα» και τυπώθηκε με μεταξοτυπία στο εργαστήρι του Γιώργου Κοτσαΐτη}. Διαστάσεις 21,5Χ14,5 σ. 80.

Κώστα Θεοφάνους. Σύγχρονοι Πειραιώτες ζωγράφοι. {Εκδότης «Γκαλερί Σταύρου Κόντη». Βασ. Γεωργίου 131. Μοσχάτο. Πειραιάς 1978. Τυπώθηκε τον Ιανουάριο 1978 στα τυπογραφεία του Βαγγέλη Μυτιληναίου στον Πειραιά οδός Αλκιβιάδου 211 σε χίλια αντίτυπα}. Διαστάσεις 17,3Χ24,2 σ. 60.

Κώστα Θεοφάνους. στον αστερισμό του καρκίνου. Δεύτερη έκδοση. {Ποιήματα. Πειραιάς 1982}. Διαστάσεις 20,4Χ14 σ. 72.

Ελληνική Ποίηση ΙΙ. Κώστας Θεοφάνους. το νήμα της ψυχής μου. Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος. {©1984, Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος & ΣΙΑ ΟΕ. Αθήνα, Σταδίου 5} Διαστάσεις 17,9Χ11,9 σ. 64.

Κώστας Θεοφάνους. Η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά 1884 - 1984. Γκαλερί Κόντη. {Πειραϊκαί εκδόσεις. Σπύρος Κουσουρής. Πειραιώτες ζωγράφοι και γλύπτες. Δέκα μονογραφίες και ογδόντα μία παρουσιάσεις. Προλογίζει Γιάννης Χατζημανωλάκης. Πειραιάς 1985. Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Ευάγγελος Μυτιληναίος (Αλκιβιάδου 211 - 213, Πειραιάς). Σύνθεση και εκτύπωση εξωφύλλου: Γιώργος Μενδρινός (Καλύμνου 3, Μοσχάτο). Εκδότης: Σταύρος Κόντης (Μακρυγιάννη 133, Μοσχάτο). Στοιχειοθεσία - εκτύπωση - βιβλιοδεσία: Άνοιξη του 1985. Αντίτυπα: 1.000}. Διαστάσεις 20,6Χ13,7 σ. 224.

Κώστας Θεοφάνους. Η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά 1884 - 1984. Γκαλερί Κόντη. {Πειραϊκαί εκδόσεις. Σπύρος Κουσουρής. Πειραιώτες ζωγράφοι και γλύπτες. Δέκα μονογραφίες και ογδόντα μία παρουσιάσεις. Προλογίζει Γιάννης Χατζημανωλάκης. Πειραιάς 1985. Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Ευάγγελος Μυτιληναίος (Αλκιβιάδου 211 - 213, Πειραιάς). Σύνθεση και εκτύπωση εξωφύλλου: Γιώργος Μενδρινός (Καλύμνου 3, Μοσχάτο). Εκδότης: Σταύρος Κόντης (Μακρυγιάννη 133, Μοσχάτο). Στοιχειοθεσία - εκτύπωση - βιβλιοδεσία: Άνοιξη του 1985. Αντίτυπα: 1.000}. Διαστάσεις 20,6Χ13,7 σ. 224.

Κώστα Θεοφάνους. Η εθνική Αντίσταση στον Πειραιά 1941-1944. Μυτιληναίος. {Χρονικό. Με οκτώ ξυλογραφίες της Βάσως. Προλογίζει Φάνης Κωνσταντινίδης ακολουθεί ανθολόγιο πειραϊκής αντιστασιακής ποίησης. Εκδότης Μυτιληναίος. Φωτοστοιχειοθεσία -  Εκτύπωση: Ευάγγελος Μυτιληναίος (Αλκιβιάδου 211 - 213). Μακέτα εξώφυλλου: Ηλίας Κωστέας. Καλοκαίρι του 1985. Αντίτυπα: 1.000}. Διαστάσεις 20,5Χ14 σ. 112.

Κώστας Θεοφάνους. η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά 1884-1984. Γκαλερί Κόντη. {Πειραιώτες ζωγράφοι και γλύπτες. Δέκα μονογραφίες και ογδόντα μία συντομογραφίες. Προλογίζει Γιάννης Χατζημανωλάκης. Πειραιάς 1985. Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Ευάγγελος Μυτιληναίος (Αλκιβιάδου 211 -213, Πειραιάς). Σύνθεση και εκτύπωση εξωφύλλου: Γιώργος Μενδρινός (Καλύμνου 3, Μοσχάτο). Εκδότης: Σταύρος Κόντης (Μακρυγιάννη 133, Μοσχάτο). Στοιχειοθεσία - εκτύπωση - βιβλιοδεσία: Φθινόπωρο του 1985. Αντίτυπα: 1.000}. Διαστάσεις 23,7Χ16,7 σ. 160.

Κώστας Θεοφάνους. Χρονολόγιο. Ταξιδιωτικά και άλλα. Πειραϊκές εκδόσεις. 1989. {Τυπώθηκε και κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1989 από τον εκδοτικό οίκο Πειραϊκαί εκδόσεις Σπύρος Κουσουρής και Υιοί Ελ. Βενιζέλου 42 και Πραξιτέλους Πειραιάς. Τη διορθωτική επιμέλεια έκανε αφιλοκερδώς ο φιλόλογος Λεωνίδας Μπέτσιος}. Διαστάσεις 20,6Χ14 σ. 192.
[Αποσπάσματα είχαν δημοσιευτεί στην «Φωνή του Πειραιώς». Έχω δυο αντίτυπα, το ένα με 4 πρόσθετες σελίδες: Πρόλογος του Ροζέ Μιλλιέξ, Απρίλης 1991. Ίσως αυτό κυκλοφόρησε στα 1994 (Καταγραφή στο βιβλίο: Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά, 1996, όπου το ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ έκδοση 1989 και 1994)]
Μπέτσιος Λεωνίδας, 1920-2006. Καθηγητής φιλόλογος, κάτοικος Καλλιθέας, τον γνώρισα στην συντροφιά του Θεοφάνους στο καφενείο της οδού Ολυμπίας.

Κώστας Θεοφάνους. ποιήματα επίκαιρα εμπνευσμένα από την προδοσία των ηγετών του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου». παμφλέτο με πολλά ντοκουμέντα σχετικά με το θέμα. dies irae (μέρες οργής) # Ιούλης ’89 {Τιμητικό αντίτυπο}. Διαστάσεις 24Χ16,8 σ. 20 με το εξώφυλλο.
Το παμφλέτο στάθηκε αιτία να αντιπαρατεθεί με τον Δαμιανό Στρουμπούλη μέσω δημοσιευμάτων στην ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (16.3.1990, σελ. 1 και 4: Κριτική ενός δήθεν ποιητικού βιβλίου. Κώστα Θεοφάνους Ποιήματα Επίκαιρα. Η απάντηση του Θεοφάνους, 20.3.1990).

Κώστας Θεοφάνους. Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά. 1941-1944 αναμνήσεις, μαρτυρίες και μαρτύρια αγωνιστών. Καλλιτεχνική εικονογράφηση: Βάσω Κατράκη. Τάσσος. Σταμάτης Λαζάρου. Γιάννης Αποστολόπουλος. Μιχάλης Νικολινάκος. Δεύτερη έκδοση συμπληρωμένη βελτιωμένη. λιμάνι. {Επιμέλεια: Λεωνίδας Μπέτσιος. Εξώφυλλο: Μιχάλης Λεοντακιανάκος. Σελιδοποίηση: Δήμητρα Κάσσου. Φιλμογράφηση: ACCESS SOFT. Εκτύπωση: Α. Ανδρέου. Εκδότης: Λιμάνι First Media ΕΠΕ Γρηγορίου Λαμπράκη 136 - Πειραιάς. ©1996}. Διαστάσεις 23,9Χ16,8 σ. 360.

Κώστα Θεοφάνους. Ο Χρόνος, ο Χώρος και οι άνθρωποι. Απ’ αφορμή τη νέα χιλιετία. {Ανάτυπο της εφημερίδας «ο Δημότης». [Δεκέμβρης 1999]}. Ένα τυπογραφικό δεκαεξασέλιδο. Διαστάσεις 20,8Χ15.

«Μια ματιά στον Εικαστικό Πειραιά». Η Διάλεξη που έδωσε ο Κώστας Θεοφάνους στο εντευκτήριο του Συλλόγου «ΖΗΝΩΝ». Πειραιάς 2001. {Με τη φροντίδα του Γιάννη Σωτηρίου. Ανάτυπο από την εφημερίδα «ο Δημότης». [Η ομιλία έγινε στις 17.2.2001]}. Διαστάσεις 20,8Χ14,8 σ. 16 με το λεπτό εξώφυλλο.

Κώστας Σιμιτόπουλος. Μικρές φωνές. Προλογίζει ο Κώστας Θεοφάνους. «Δελαρός». {[Χωρίς χρονολογία έκδοσης. Μάλλον 2002, ίσως λίγο παλαιότερα.12 ποιήματα]. Ανάτυπο από την πειραϊκή εφημερίδα Ο ΔΗΜΟΤΗΣ. Εξώφυλλο: Μανώλης Μαντάς. Εκδόσεις: Δελαρός}. Διαστάσεις 21,5Χ15 σ. από 3 έως 18.

Ο Κώστας Θεοφάνους μιλάει για το βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά 1941 - 1944». Κάτι σαν διήγημα. «Δελαρός». {Ανάτυπο από την εφημερίδα Ο ΔΗΜΟΤΗΣ. Άνοιξη 2004. [Ομιλία στο καφενείο του Δημοτικού Θεάτρου, στις 23/2/1998]}. Διαστάσεις 20,8Χ14,9 σ. 16.

Ο λαϊκός ζωγράφος Σταμάτης Λαζάρου όπως τον γνώρισε και τον περιγράφει ο Κώστας Θεοφάνους. Εκδοτικός Όμιλος Συγγραφέων Καθηγητών. {[2005. Πρόλογος Γιάννη Χατζημανωλάκη]. Εκδοτικός Όμιλος Συγγραφέων Καθηγητών. Σόλωνος 100. Αθήνα. [Ο Λαζάρου (1915-1988) παραχώρησε την συλλογή του στο Δήμο Πειραιά το 1985]}. Διαστάσεις 24Χ16,9 σ. 54.

Κώστας Θεοφάνους. Κύκλοι επάλληλοι. λιμάνι. {ποιήματα μεταφράσεις μελοποιήσεις. Εκδόσεις Λιμάνι. Στοιχειοθετήθηκε και σελιδοποιήθηκε στο Ατελιέ Γραφικών Τεχνών Β. Μπεκύρα. Τυπώθηκε και βιβλιοδετήθηκε με ευγενική προσφορά της «Ε. Μυτιληναίος Α.Ε.» το Δεκέμβριο του 2003 σε 500 αντίτυπα. Τη διορθώση έκανε ο Λεωνίδα Μπέτσιος και το εξώφυλλο ο Γιώργος Π. Μπακούρος}. Διαστάσεις 23,8Χ17,1 σ. 192.
Τα ποιήματα προσέγγισε με τον δικό του κριτικό τρόπο ο Δημήτρης Πιστικός στην ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, τεύχος 76, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2005 με τίτλο: Κώστας Θεοφάνους «Κύκλοι επάλληλοι» (απόπειρα μικρής και επάλληλης ανάγνωσης). Το ίδιο κείμενο μετέφερε ο Πιστικός στο βιβλίο του «Εκ του συστάδην» (Στίξεις και άλλα πρόσφορα δοκίμια), εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ, 2007, σελ. 164-172.

Κώστας Θεοφάνους. Το νήμα της ψυχής μου. Ποιήματα. Τρίτη έκδοση βελτιωμένη. Πειραϊκές εκδόσεις. {Πειραιάς 2005. Τυπώθηκε σε τρίτη έκδοση την άνοιξη του 2005 από τις Πειραϊκές εκδόσεις Κουσουρή με την ευγενική χορηγία και επιμέλεια τού επί μισό αιώνα φίλου και συνεργάτη Σπύρου Κουσουρή. Γερμανού 31 – Καστέλλα – Πειραιάς}. Διαστάσεις 20,6Χ14,9 σ. 72.

Νομαρχία Πειραιά. Κώστας Θεοφάνους. Οι εικαστικές τέχνες στον Πειραιά. 1884 - 2004. Πειραιώτες Ζωγράφοι & Γλύπτες. Πειραιάς 2006. {Μήνυμα Γιάννης Μίχας. Πρόλογος Μανώλης Βλάχος. 16 Μονογραφίες. 135 Συντομογραφίες. 86 Αναφορές. 110 Έγχρωμες Φωτογραφίες Έργων. Τυπώθηκε στο Κέντρο Ηλεκτρονικής Τυπογραφίας Ε. Μυτιληναίος Α.Ε. Οδός Νάξου 75 Πειραιάς την Άνοιξη 2006}. Διαστάσεις 24Χ17,1 σ. 360.

Το όνομα «Κώστας Θεοφάνους» απαντάται όμως και αλλού, αφού είχε αναλάβει να επιμεληθεί αρκετές άλλες εκδοτικές εργασίες:

Χρήστου Λεβάντα. Θύελλα στο Μπέυ Μπίσκυ. Νεοελληνική Λογοτεχνία. Εκδόσεις ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ. {Θύελλα στο Μπέϋ - Μπίσκυ και άλλες ιστορίες της θάλασσας και της στεριάς. Αθήνα, 1974. Στοιχειοθετήθηκε και τυπώθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του 1974 στο τυπογραφείο Γεωργίου Λεοντακιανάκου (Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι) για λογαριασμό των εκδόσεων Χρυσή Τομή (Γ. Σωτηροπούλου – Σπ. Αλεβιζοπούλου, Πανεπιστημίου 56). Επιμέλεια - διορθώσεις: Κ. Θεοφάνους. Εξώφυλλο: Κική Θεοφάνους}. 20,4Χ14 σ. 224.

Φάνης Κωνσταντινίδης. Άνθρωποι και θέματα. Δοκίμια. Πειραιάς·1985.
{Πρόλογος: Στέλιος Γεράνης. Φωτοστοιχειοθεσία: Μ. Μανουσογιάννης Α.Ε. Πανεπιστημίου 10. Καλλιτεχνική Επιμέλεια - Εξώφυλλο: Ηλίας Α. Κωστέας. Επιμέλεια Κειμένου: Κώστας Θεοφάνους. Τυπώθηκε τον Φλεβάρη του 1985 σε 1000 αντίτυπα για λογαριασμό του συγγραφέα}. 21Χ14,2 σ. 64.

Φάνης Κωνσταντινίδης. βηματισμοί με χειροπέδες. Εκδόσεις «Μυτιληναίος». Πειραιάς 1997. {Εξώφυλλο: Μιχάλης Βερζοβίτης. Επιμέλεια: Κώστας Θεοφάνους. Εκδότης: Ευάγγελος Μυτιληναίος}. 20,5Χ13,8 σ. 80.

Φάνης Κωνσταντινίδης. Εκεί ψηλά, στα Σφακιά. Μυτιληναίος. Πειραιάς 1998. {Επιμέλεια κειμένων: Κώστας Θεοφάνους. ιστορίες - αναμνήσεις - αφηγήματα. Εξώφυλλο: Μιχάλης Βερζοβίτης. Ηλεκτρονική σελιδοποίηση, Εκδότης: Ευάγγελος Μυτιληναίος, Αλκιβιάδου 209-213, Πειραιάς}. 20,8Χ14,2 σ. 160.

Φάνης Κωνσταντινίδης. Η ανελέητη μοίρα των αθώων. Χρονικό από τα Πέτρινα Χρόνια του εμφυλίου. Πειραιάς 2000. {Επιμέλεια: Κώστας Θεοφάνους. Εξώφυλλο: Εμμανουήλ Μαντάς. Ηλεκτρονική σελιδοποίηση: Ευάγγελος Μυτιληναίος}. 20,6Χ14,1 σ. 152.

Φάνης Κωνσταντινίδης. Δραπέτης από το Μπλόκο της Κοκκινιάς. Χρονικό της 17ης Αυγούστου 1944. {Πειραιάς 2001. Επιμέλεια: Κώστας Θεοφάνους. Εξώφυλλο: Μανώλης Μαντάς. Ηλεκτρονική σελιδοποίηση, Εκδότης: Ευάγγελος Μυτιληναίος Αλκιβιάδου 207-213, Πειραιάς}. 20,8Χ14,3 σ. 128.

Τα παραπάνω βρίσκονται στην συλλογή μου.

Ο Θεοφάνους ήταν τακτικός συνεργάτης σε πολλά τοπικά έντυπα. Επί χρόνια έγραφε μικρά ή ολοσέλιδα κείμενα με αναμνήσεις, αντιστασιακά, διευκρινίσεις, κριτικές, παρουσιάσεις ζωγράφων, λογοτεχνικών βιβλίων…
Σε τεύχη περιοδικών και φύλλα εφημερίδων του καιρού του βρίσκονται σκορπισμένες δημοσιεύσεις ποιημάτων και κειμένων του. Για παράδειγμα,       
Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Η μεγάλη πείνα. Εξήντα χρόνια από τότε. Του Κώστα Θεοφάνους. Α΄ μέρος: Δευτέρα 28.1.2002. Β΄ μέρος: Τρίτη 20.1.2002. Γ΄ μέρος: Τετάρτη 30.1.2002. Δ΄ μέρος: Πέμπτη 31.1.2002.
Στην ίδια εφημερίδα του Παύλου Πέτσα θυμάμαι μια περίοδο είχε και μια σελίδα στην οποία παρουσίαζε και κριτίκαρε ποιητικές συλλογές Πειραιωτών. Ένα δείγμα:    
Ο ΔΗΜΟΤΗΣ. Δευτέρα 18 Αυγούστου 2003. Σελ. 3. Ρέκβιεμ για τον αδελφό Κώστα Σιμιτόπουλο. Του Κώστα Θεοφάνους.
Ο Ημερήσιος Δημότης. Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2003, σελ. 6 «Ο ποιητής Δημήτρης Κρασονικολάκης: Φύλλα και Λιθάρια», του Κώστα Θεοφάνους.

Δικά του ποιήματα ή κείμενα εντόπισα και στα παρακάτω:

Πειραϊκή Έρευνα. 15 Οκτωβρίου 1953. Σελ. 18. Παιγνίδι (ποίημα).

ΠΛΑΤΩΝ. Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1955, σελ. 2, Στη γαλάζια ψυχή του Λάμπρου Πορφύρα.
ΠΛΑΤΩΝ. Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 1959. Αρ. φύλλου 17, σελ10-11. Ο ρομαντισμός και η φύση.
ΠΛΑΤΩΝ. Στους Πειραιώτες καλλιτέχνες. Πειραιεύς 1961. Η οργανωθείσα υπό του «Πλάτωνος» Έκθεσις Εικαστικών Τεχνών. Σελ. 6-8, από την εφημερίδα ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ, 19-7-1961.
ΠΛΑΤΩΝ. Πειραιεύς 1962. Σπύρος Παλιούρας, σελ. 3-8. Ματθαίος Παπαθεοδούλου, σελ. 15-18.
ΠΛΑΤΩΝ. Πειραιεύς 1962. Στη γαλάζια ψυχή του Λάμπρου Πορφύρα. σελ. 2. Η θερινή Έκθεσις Εικαστικών Τεχνών, σελ. 7-9.
ΗΓΗΣΩ. Οκτώβριος Δεκέμβριος 1963. Η Γ΄ θερινή Έκθεση Εικαστικών Τεχνών, σελ. 3-6. Οι εικαστικές τέχνες στον Πειραιά (μνημόνιο), σελ. 13-17 και 20-21.
Μετά τον θάνατο του Αργύρη Κωστέα στις 2.8.1966, συνήλθε η Γενική Συνέλευση του Φυσιολατρικού Μορφωτικού Ομίλου ΠΛΑΤΩΝ στις 23 Οκτωβρίου για αρχαιρεσίες. Πρόεδρος εξελέγη ο Κώστας Θεοφάνους. Το δελτίο ενημερώσεως του περιοδικού με το ίδιο όνομα ΠΛΑΤΩΝ είχε διπλή αρίθμηση, την παλαιά και την νέα, 26 και 1 (31 Ιανουαρίου 1967). Επί της ύλης ανέλαβε ο Κώστας Θεοφάνους. Το επόμενο δελτίο είχε χρονολογία 31 Μαρτίου 1967. Δεν βρήκα επόμενο τεύχος, μάλλον λόγω της πολιτικής κατάστασης (21.4.1967).

Θερμοπύλες, Περιοδικό Γραμμάτων και Τεχνών, του Στέλιου Γεράνη, τεύχος 5-6, Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 1962, σελ. 248-257, Ζαν Ζακ Ρουσώ, Ο μεγάλος Πληβείος, ένα κεφάλαιο απ’ την ομώνυμη μελέτη.
Θερμοπύλες, αριθμός τεύχους 7, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 1963, σελ. 50-51, Εικαστικές Τέχνες. Οι εκθέσεις στον Πειραιά το 1962. Έκθεση Καραβάτζιο, Γερμανών εξπρεσιονιστών.
Θερμοπύλες, αριθμός τεύχους 8, Μάρτιος - Απρίλιος 1963, Αίσθηση Κενού - Ώρα μισεμού, ποιήματα, σελ. 72-73. Λάμπη Βολανάκη: Μυστικός Δείπνος (μυθιστόρημα) Αθήνα, 1962, σελ. 96-97. Σελ. 100-101, Εικαστικές Τέχνες. Εκθέσεις: Αμερικανών. - Γιουγκοσλάβων Ζωγράφων. - Ζ΄ Πανελλήνια. Επαμεινώνδας Λιώκης.
Θερμοπύλες. Δεύτερος τόμος, σελ. 137. Η Γ΄ θερινή Έκθεση Πειραιωτών καλλιτεχνών.
Θερμοπύλες, αριθμός τεύχους 11-12, Πειραιάς 1963, σελ. 173-177, Ντενί Ντιντερώ, απόσπασμα από την ομώνυμη μελέτη.

Στην συλλογή μου βρήκα μια συνεργασία του Θεοφάνους στο περιοδικό «μαρτυρίες». Δίμηνο λογοτεχνικό περιοδικό. Συντάσσεται από επιτροπή. Χρόνος Β΄. Σεπτέμβρης 1963. Τεύχος 7. Εκδότης: Στ. Ροζάνης. Μ. Μπότσαρη 11 Χαλάνδρι. Σελ. 36. Κώστας Θεοφάνους. Γύρω από την «ποιητική» της μοντέρνας ποίησης. Σελ. 9-19. Στις σελίδες 25-26, ποιήματα από την συλλογή ΣΤΑΥΡΟΙ ΚΑΙ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ, «Πολεμικό κοιμητήρι» (σ. 10), «Χίλιοι θάνατοι» (σ. 19) και «Ανάμνηση αγάπης» (σ. 34).

Ιδιαίτερη σχέση είχε με την Φιλολογική Στέγη Πειραιώς.
Οι ομιλίες του και οι οργανωτικές συμμετοχές στις Πανελλήνιες Εκθέσεις Θαλασσογραφίας ήταν συχνές και σημαντικές. Στα εγκαίνια των νέων γραφείων της στην οδό Φίλωνος και Σωτήρος (31.1.1962), η εισήγησή του «πήρε τον χαρακτήρα εισήγησης και ανταλλαγής απόψεων γύρω από τα εκφραστικά προβλήματα της σύγχρονης Τέχνης και ειδικότερα της αναζήτησης της μοντέρνας ζωγραφικής» (Συνεχίστηκε και στις 7.2.). 
Θα αποδελτιώσω τα έργα του στην «Φιλολογική Στέγη» των πρώτων φύλλων, τα επόμενα είναι αρκετά προσιτά στους ενδιαφερόμενους.
Φύλλο 1, Φεβρουάριος 1965, σελ. 3-4, Οι εικαστικές τέχνες στον Πειραιά. Στις σελ. 5 και 8 ο Δαμιανός Στρουμπούλης κριτικάρει το ΣΤΑΥΡΟΙ ΚΑΙ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ. Στις  αρχαιρεσίες της 23.10.1964 είχε εκλεγεί στο Δ.Σ. και στις 2.11.1965 έγινε σύμβουλος. Την Τετάρτη 3.2.1965 προγραμματίστηκε εσωτερική διάλεξη με θέμα «Δικαίωμα  στην Ελευθερία» στον Πλάτωνα. [Δόθηκε στις 18.3.1965]
Φύλλο 4-5, Μάϊος - Ιούνιος 1965, σελ. 30, το ποίημα ΝΑ ΚΟΙΤΑΜΕ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ «από την ανέκδοτη συλλογή ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΟ». Στις 1 Ιουνίου έγινε αντιπρόεδρος της Φ.Σ.Π.
Φύλλο 8-9, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1965, σελ. 57-59, Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ «πρόλογος εργασίας του για τον Rousseau».  
Φύλλο 10-11, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1965, σελ. 77-78, ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΠΙΣΤΗ, ποίημα.  
Φύλλο 12-15, Ιανουάριος - Απρίλιος 1966, σελ. 11, Πέντε νέοι ζωγράφοι.  
Φύλλο 16, Οκτώβριος 1966, σελ. 33-34, Η ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ, Στη μνήμη του Αργύρη Κωστέα. Ο Θεοφάνους εκλέχτηκε στην εξελεγκτική επιτροπή.
Φύλλο 17, Χριστούγεννα 1969, σελ. 52, ΦΘΟΡΑ, ποίημα.
Στις 30.1.1967 έδωσε διάλεξη στον Πειραϊκό Σύνδεσμο με θέμα: Παλιοί Πειραιώτες ζωγράφοι.

Ο Στέλιος Γεράνης τον αναφέρει στο μελέτημα ανθολόγιο «Ο Πειραιάς και οι Ποιητές του», εκδόσεις «ΣΤΟΑ», 1971.
Σελ. 37-39, Να κοιτάμε τη θάλασσα», «Άβουλοι».
Σελ. 51-52, «Στη μνήμη του Λάμπρου Πορφύρα». 

Ακόμα στο περιοδικό: Δωδεκάτη Ώρα. Δίμηνη επιθεώρηση τέχνης και κριτικής. Γιώργος Φατούρος. Πάνος Παναγιωτούνης. Περίοδος Γ΄. 1972. Τεύχος 3, στις σελίδες 71-73, βρήκα το άρθρο του Κώστα Θεοφάνους, Κωνσταντίνος Βολανάκης, πρώτο μέρος.

Γνωστή έμεινε «η αντιπαράθεση» με τον Γιάννη Σκαρίμπα. Ο Θεοφάνους διάβασε την κριτική του Δημήτρη Π. Κωστελένου (Αθήνα 14.9.1932-16.9.2004) για το βιβλίο του Σκαρίμπα «Το ’21 και η αλήθεια». Έστειλε λοιπόν μια επιστολή (Πειραιάς 18-9-1973) στον εκδότη Δημήτρη Βαλασκαντζή (1930-2016) στα ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ μαζί με ένα κείμενό του πάνω στο ίδιο θέμα, το ’21 του Σκαρίμπα, το οποίο είχε δημοσιεύσει στο περιοδικό ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ, 19-21, Δεκέμβριος 1972.
Αυτό στάθηκε η αφορμή να εκδώσει ο Σκαρίμπας το συμπλήρωμα  του Α΄ και Β΄ τόμου του έργου του «το 21 και η αλήθεια» με τίτλο Η ΤΡΑΠΟΥΛΑ (Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, 1974). Φυσικά σημειώνει στην σελίδα 47: Αυτά, ναι μεν μοιάζουν σαν για τον κ. Κ.Θ. γραφέντα, αλλά – ολοφάνερο – μόνον εξ α φ ο ρ μ ή ς του έγινε τούτο…

Ο Θεοφάνους έστελνε ποιήματα στην Φιλολογική Πρωτοχρονιά. Ενδεικτικά: Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2005, σελ. 232, τα ποιήματα «Της μοναξιάς ο δρόμος», «Ροδόσταμη βροχή» μαζί με σύντομο βιογραφικό.
Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2006, σελ. 440, τα ποιήματα «Μάχη επικείμενη», «Μάταια», «Προμήνυμα».
Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2007, σελ. 438, τα ποιήματα «Πορεία στο άγνωστο», Στη θανή της συμβίας μου Ειρήνης και «Ήρθες στον κόσμο μας» Στη γέννηση της κόρης μας Ελένης. Στην πίσω σελίδα, κείμενο της Τούλας Μπούτου για τον Γιώργο Λαμπράκη, πλαστικό χειρουργό, που «έφυγε νωρίς πριν ακόμη ολοκληρώσει την πορεία για να παραδώσει τη σκυτάλη για το δικαιωμένο Ιατρικό Αγώνα σε νεότερους». Χωρίς να αναφέρει ότι ήταν γιος της…

Η Μαντώ Κατσουλού - Ζολώτα, στα 2007 τού αφιέρωσε τις δυο εκδόσεις του έργου της: Ποιητικές Συνθέσεις. Art-Selana - Πειραιάς.
Α΄: Στον Πειραιώτη Λογοτέχνη Κώστα Θεοφάνους και σε όσους αγαπούν την Ποίηση όπως εκείνος.
Β΄: Στον Πειραιώτη Λογοτέχνη Κώστα Θεοφάνους που αγαπάει τόσο πολύ την ποίηση και τους ποιητές.

Διάσπαρτα συναντώ συνεργασία του σε τοπικά έντυπα, όπως ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ, στην ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ, στο περιοδικό ΛΙΜΑΝΙ.

Για τον γάμο της η κόρης του Χριστίνας-Μαρίας, στις 27 Σεπτεμβρίου 1997, μού έστειλε πρόσκληση. Στην πίσω της όψη είχε τυπώσει το ποίημα «Τώρα ξανοίγουν οι ουρανοί.. Στο γάμο της κόρης μας Χριστίνας».
Όσο ψάχνω στο αρχείο μου τους φακέλους, τόσο βρίσκω κι άλλα τεκμήρια της φιλικής μας σχέσης, της αμοιβαίας εκτίμησης κι εμπιστοσύνης στο να ανταλλάσσουμε κάθε λογής ενημερωτικό υλικό που μας ένωνε με τα πνευματικά μας κοινά ενδιαφέροντα.

Πριν φύγει ο Κώστας Θεοφάνους, από διαίσθηση ίσως, με τίμησε δίνοντάς μου τον φάκελο με τα χειρόγραφα ποιήματά του που έδωσε για να τυπωθούν στο ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΟ. Περιείχε και άλλα χειρόγραφα ή δακτυλογραφημένα ποιήματα και κείμενα, όπως την φωτοτυπία του λόγου που εκφώνησε κατά την εκδήλωση στην οποία τιμήθηκε από την Νομαρχία Πειραιώς στις 5 Οκτωβρίου 2001.     
Επίσης μου έδωσε έναν δεύτερο φάκελο με δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα ποιήματα για την ίδια συλλογή του ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΟ, άλλα αταξινόμητα που θα πρέπει να ψάξω να βρω πού δημοσιεύτηκαν (ο Γέρω-Δήμος του’96, Μπλι-Μπλι). Πολλές φορές όταν τυπώνονταν άλλαζε τους τίτλους.
Συνήθιζε να βγάζει φωτοτυπίες και να τις διανέμει σε φίλους. Έχω τις φωτοτυπίες από την ΕΡΕΥΝΑ, Απρίλιος 1996, Δικαίως του λόγου, ποίημα, και Ιούνιος - Ιούλιος 1996 με το άρθρο του «Νικηφόρος Βρεττάκος Πέντε χρόνια από το θάνατό του» κ.ά.

Ο Γιάννης Χατζημανωλάκης έγραψε για τον Θεοφάνους: Στο έργο του Κώστα Θεοφάνους που είναι ίσως από τους ποιητές της γενιά του ο περισσότερο επηρεασμένος από τα «βιώματα» του πολέμου και της Κατοχής, υπάρχει πολλή ερημιά και πολλή οδύνη, που πηγάζει από τη συνειδητή βίωση τραγικών στιγμών που έθιξαν άμεσα την ευαισθησία του. Και μόνον στα έργα της ωριμότητας απαλλάσσεται εν μέρει απ’ αυτά τα βιώματα κι αναζητεί «διέξοδο» σε κάποιες «φωτεινές διαβάσεις». Εκτός από το ποιητικό του έργο, ο Κ. Θεοφάνους, μελετητής της γαλλικής λογοτεχνίας, έχει μεταφράσει σειρά κλασικών - κυρίως - έργων της, ενώ αξιόλογες είναι οι «καταθέσεις» του και στην περιοχή της μελέτης και του δοκιμίου, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ιστορία των εικαστικών τεχνών στον Πειραιά. [Πειραιάς, Με το βλέμμα στον Πολιτισμό, Πειραιάς 2018, έκδοση Ωδείου Τερψιθέας]

Η ποίηση του Θεοφάνους, με πολλές και έντονες εξάρσεις, λιγότερες κάμψεις και  ελάχιστες πτώσεις, θα μπορούσε - όπως και άλλων πειραιωτών ποιητών και συγγραφέων - αν ο ίδιος ξέφευγε περισσότερο από τον βαλτωμένο περίγυρο της πόλης και επεδίωκε την αθηναϊκή / πανελλήνια προβολή του (έκανε τέτοιες κινήσεις), να ήταν ένα πρόσωπο της λογοτεχνίας για περισσότερη και πιο εμπεριστατωμένη διερεύνηση.

Σταματάω εδώ, υπερέβην τα περιθώρια ενός άρθρου, νομίζω όχι όμως ικανά να περιγράψουν και να ολοκληρώσουν το εκδοτικό έργο του Θεοφάνους, την πνευματική προσφορά του, την δυναμική παρουσία του στα πειραϊκά γράμματα. Οριακά επίσης φρόντισα να αποκρύψω την συναισθηματική μου φόρτιση.

Ακολουθούν μια φωτογραφία του Κώστα Θεοφάνους (γύρω στα 1994), μια άλλη που τράβηξα εγώ στο σπίτι της οικογενείας Κατσουλού (διακρίνονται ο Νίκος Κατσουλός, ο Κώστας Θεοφάνους, ο Σπύρος Κουσουρής και η Μαντώ Κατσουλού).
Ο Μιχάλης Νικολινάκος είχε σκιτσάρει τον Θεοφάνους στα 1986.
Μια επιλογή από τα εξώφυλλα των βιβλίων του που δεν εκτίθενται στο διαδίκτυο.