Στην Αθήνα και στα πέριξ μέσα από 20 άγνωστες φωτογραφίες ιδιωτών.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Προσθέτω έναν αριθμό 20 φωτογραφιών τις οποίες έχω ήδη αναρτήσει στο Face Book ώστε να βρίσκονται συγκεντρωμένες για θέαση και ανοιχτές σε κάθε ερμηνεία των μελετητών.

 

Σεπτέμβριος 1949. Τρεις άνδρες στην Κηφισιά. Κοινός άνετος βηματισμός, κάπνισμα, χαλάρωση σε μια ακόμα ηλιόλουστη ημέρα της ζωής τους.

 

Λυκαβηττός. Αύγουστος 1954. Με θέα την μη τσιμεντοποιημένη εντελώς Αθήνα.

 

Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Πεντέλη. Μια οικογένεια, πατέρας μητέρα και το κοριτσάκι τους έξω από το καμπαναριό. ″Ενθίμιον 15 Αβγούστου της Παναγίας Πεντέλη Παλιά 15 - 8 - 54″. Για την Παλαιά και Νέα Πεντέλη είχε λεωφορεία κι από τον Πειραιά. Ο άνδρας είναι “κομμένος” στο πλάι από τον φωτογράφο. «ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ ΡΕΝΤΖΗ/ ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 14/ ΤΗΛ. 52.746/ ΟΜΟΝΟΙΑ - ΑΘΗΝΑΙ».

 

Άλσος Νέας Φιλαδελφείας. Βρισκόμαστε στα 1956. Μετά την δενδροφύτευση για τον καλλωπισμό του και τον πλουτισμό σε πανίδα ώστε να δημιουργηθεί ζωολογικός κήπος, ξεκίνησε εκείνη την χρονιά η κατασκευή λίμνης. Οι δυο νέοι στέκονται μπροστά της. Επίσης στα 1956 λειτούργησε νομίζω και Μετεωρολογικός Σταθμός.

 

Περιοχή στο Θησείο. Σφραγίδα του φωτογραφείου: 11 Αυγούστου 1956.

 

ΑΘΗΝΑ. Σε κάποιο παρωχημένο καλοκαίρι. Γυναίκες βαδίζουν στον δρόμο. Οικίες παλαιού τύπου, κανένα αυτοκίνητο. Η επιγραφή μεταξύ άλλων αναφέρει ″ΛΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ″.

 

ΑΘΗΝΑ. Καλοντυμένοι άνδρες και γυναίκες κατηφορίζουν την οδό Κοραή σε κάποιο από τα μεταπολεμικά χρόνια. Δίπλα τους, στον αριθμό 4, στο τότε κτήριο της Εθνικής Ασφαλιστικής, επί κατοχής οι Γερμανοί είχαν εκτελέσει στο ακέραιο το καθήκον τους ως κατακτητές χρησιμοποιώντας τα υπόγεια ως «κρατητήρια». Τώρα λειτουργούν ως ΧΩΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ. Στο βάθος πίσω το Πανεπιστήμιο. «ΦΩΤΟ - ΡΕΝΑ/ ΑΙΟΛΟΥ 105Β (ΧΑΥΤΕΙΑ)/ ΤΗΛ. 33.423 - ΑΘΗΝΑΙ».

 

Ένστολος και δυο γυναίκες περπατούν σε κεντρικό αθηναϊκό δρόμο. Μεταπολεμικά ήταν πολύ συνηθισμένη η εικόνα να κυκλοφορούν άντρες με στρατιωτική περιβολή . Αν και χαρακτηρίζονται «δύσκολα χρόνια», δεν λείπουν τα πηγαία, αβίαστα χαμόγελα. Γνωρίζω τα ονόματα του πρώτου και δεύτερου προσώπου: Αριστέα, Τίμος.

 

Μεταπολεμική καλοκαιριάτικη Αθήνα. Στρατιωτικοί και γυναίκες ανηφορίζουν την Πανεπιστημίου έχοντας πίσω τους την Εθνική Βιβλιοθήκη. Οι κυρίες με τα ανοιχτόχρωμα κοιτάζουν με ενδιαφέρον κάτι στα χέρια τους, από μια φωτογραφία ίσως που τους έβγαλε πριν λίγο υπαίθριος φωτογράφος. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν πρόκειται για το κινητό τους τηλέφωνο - δεν υπήρχαν τότε. Δυσδιάκριτη σφραγίδα: «ΦΩΤΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΘΗΝΩΝ;/ ΟΔΟΣ ΚΑΡΥΤΣΗ;;;; ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ/ ΕΚΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΠΑΣΗΣ ΦΥΣΕΩΣ/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΙ/ ΜΕ ΤΑ ΤΕΛΕΙΟΤΕΡΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ».

 

Μπροστά από τα σκαλιά του Ζαππείου. Τρεις νέες με κοντομάνικα και φούστες κρατούν τσάντες που δεν είναι γυναικείες αλλά μάλλον σχολικές, οπότε ίσως ήταν σπουδάστριες ή φοιτήτριες. Χωρίς χρονολογία, απλό χαρτί από την μηχανή υπαίθριου φωτογράφου.

 

Νεαρό ζευγάρι περπατά στην Αθήνα. Φωτογραφία ντυμένη στα χρώματα του αδιευκρίνιστου χρόνου. «ΦΩΤΟ ΣΕΡΒΙΣ/ ΟΜΗΡΟΥ 8Α/ ΑΘΗΝΑΙ».

 

Πλατεία Συντάγματος. Γυναίκα και άντρας φωτογραφίζονται από ανώνυμο υπαίθριο φωτογράφο. Χωρίς χρονολογία.

 

Νέα γυναίκα μπροστά στο Παναθηναϊκό Στάδιο (Καλλιμάρμαρο). 17 Αυγούστου 1960.

 

Βίλλια Αττικής. Ας γράψουμε το δικό μας σενάριο.
Πατέρας - κυνηγός γονατιστός δίπλα στον χαμογελαστό μικρό γιο του κραδαίνει το όπλο με ασφάλεια προς τα δεξιά για να βγάλουν φωτογραφία. Δεύτερη εκδοχή, το όπλο είναι παιδικό παιχνίδι και ο μπαμπάς μαθαίνει στον γιο του πώς να το κρατάει… Στο πλάι το αυτοκίνητό τους. Χρόνος, 1963.

 

Κάθε εικόνα που δείχνει γυναίκα να κρατάει προστατευτικά από το χέρι ένα παιδί είναι πάντα ελκυστική. Έτσι η νέα που βαδίζει με το χαριτωμένο και καλοντυμένο αυτό παιδάκι παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ήταν μια ηλιόλουστη ημέρα απροσδιόριστης χρονολογίας πάνω σε φαρδύ, άδειο από κίνηση δρόμο της Αθήνας. Ισόγειες κατοικίες, κλαδεμένα δένδρα, λεπτές ψηλές ξύλινες κολόνες της ΔΕΗ. Μόνο από την σφραγίδα του φωτογραφείου θα μπορέσουμε να δώσουμε το στίγμα της περιοχής. «ΦΩΤΟ - ΑΤΤΙΚ/ ΑΓ. ΜΕΛΕΤΙΟΥ 193/ ΣΕΠΟΛΙΑ ΤΗΛ. 81175». Χαρτί A M CROWN COPYRIGHT RESERVED με οδοντώσεις.

 

Γοητεύομαι από τις παλιές φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί στους αθηναϊκούς δρόμους. Στιγμιότυπα από την καθημερινότητα του κόσμου που περπατά αμέριμνος είναι πλέον μοναδικά και ανεπανάληπτα. Περικλείουν πολλά πολιτιστικά, ηθογραφικά και κοινωνικά στοιχεία πολύτιμα για την κατανόηση της αστικής λαογραφίας. Οι φυσιογνωμίες, το χτένισμα, τα ρούχα, οι τσάντες, τα γύρω κτήρια, οι δρόμοι, τα αυτοκίνητα, τα λεωφορεία, τα λοιπά οχήματα, απαθανατίστηκαν άπαξ και τυπώθηκαν στο χαρτί ως ανάμνηση που με τα χρόνια καταντούν αντικείμενα μελέτης. Εντάσσονται στην σφαίρα του συναισθήματος που ταράζει τον ψυχισμό όσων τα έζησαν στα χρυσά τους νιάτα και που - σύμφωνα με την επικρατούσα τάξη - δεν φαίνεται να προσαρμόζονται στο έγχρωμο παρόν. Κοιτάξτε την χάρη που εκπέμπουν οι κινήσεις των τριών αυτών ατόμων. Πίσω διέκρινα την λέξη ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ. «ΦΩΤΟ - ″ΙΡΙΣ″/ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 13/ ΑΘΗΝΑΙ».

 

Νέα γυναίκα καθιστή με το δεξί πόδι πάνω στο αριστερό.
Πίσω της η νοτιοδυτική πλευρά της Ακρόπολης με τα Προπύλαια, τον Παρθενώνα και το Θέατρο Ηρώδου του Αττικού. Εκτός από την όμορφη θέα, το στήσιμο και την ομορφιά της κοπέλας, προσέξτε τις λεπτομέρειες από την μπλούζα και την φούστα με μεσοφόρι (φουρό), χαρακτηριστικό δείγμα της μόδας της εποχής εκείνης.

 

Εκτός από τις κανονικές φωτογραφίες που τυπώνονταν για να τοποθετηθούν στα οικογενειακά άλμπουμ και στα καδράκια με το τζάμι, πολλοί επαγγελματίες τις έβγαζαν και σε μικρές διαστάσεις για να χωράνε στα πορτοφόλια. ″Κυριακή 30 Αυγούστου. Εν Παλαιό Φαλήρου″. Λουόμενοι στην παραλία. Η χρονολογία είναι σβησμένη. Κυριακή 30 Αυγούστου είχαμε στα …1953, 1959, 1964, 1970... Η παρούσα έχει διαστάσεις 4Χ5,5 εκ. Επίσης στην συλλογή μου βρίσκεται η ίδια φωτογραφία σε λίγο μεγαλύτερες διαστάσεις 5Χ6,3 εκ.

 

Παραλία στο Καβούρι. Βάρκες στην θάλασσα, δεξιά μας η βραχώδης ακτή, μπροστά μας η άμμος, προσωπικά αντικείμενα μέσα κι έξω στον ταξιδιωτικό σάκο. Διακρίνεται το πόδι του όποιου λουόμενου ή λουομένης. Αριστερά η εικόνα σκοτεινιάζει από κάποιο κρεμασμένο ύφασμα. Χωρίς χρονολογία και αναφορά φωτογράφου. Διαστάσεις 7,5Χ10,5 εκ.

 

ΑΘΗΝΑ: Γονείς με την κόρη τους περπατούν στην Ομόνοια. Είναι καλοντυμένοι, φορούν γυαλιά ηλίου, η κυρία καπέλο. Μεταπολεμικά χρόνια. Χωρίς άλλη ένδειξη.

Είκοσι φωτογραφίες γεμάτες Πειραιά.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Συνεχίζω να αναρτώ, συγκεντρωμένες με αυθαίρετο τρόπο επιλογής, προσπαθώντας να τις αποδώσω κάθε φόρα σε χρονολογική σειρά, παλιές φωτογραφίες που βρίσκονται στο αρχείο μου με θέμα τον Πειραιά. Έχουν ήδη δημοσιευθεί ξεχωριστά στο Face Book. 

 

Πειραιώτισσα. «Φωτο - Χατζιδάκη/ Γεωργίου Α΄ 15/ Πειραιεύς».

 

Καστέλλα: Σεπτέμβριος 1943. Γερμανοί στο νησάκι του Κουμουνδούρου. ″Walter Brennig/ Kastella/ September 1943″.

 

Ιούλιος 1944. Στην θάλασσα του Πειραιά, έξω από την Καστέλλα. Πάνω σε καΐκι βλέπουμε τον Πειραιώτη οδηγό του μαζί με έναν άνδρα που φοράει μαγιό να κάνουν ξένοιαστα την βόλτα τους.

 

Οι πιο κοντινές αποδράσεις των Αθηναίων και Πειραιωτών σε περασμένες δεκαετίες ήταν στην Σαλαμίνα. Τις οργάνωναν τουριστικά γραφεία, εκδρομικά σωματεία, θρησκευτικοί σύλλογοι - ειδικά για την Μονή Φανερωμένης. Η σχέση του μοναστηριού με τον πειραϊκό χώρο είναι γνωστή (ακόμα και κτήματα είχε προς Κερατσίνι) ενώ πολλοί κατέφευγαν για ασφάλεια και φιλοξενία. Στην φωτογραφία οι λεπτομέρειες είναι χαρακτηριστικές: Δυο άτομα μεταφέρουν πήλινη στάμνα. Ένα καροτσάκι παγωτού ή αναψυκτικών (έβαζαν πάγο για να παραμένουν  δροσερά) με τρεις ρόδες. Κόσμος είναι σε αναμονή συγκεντρωμένος στον δρόμο και στην πλαγιά. Σε πρώτο πλάνο τρεις γυναίκες με τα καλοκαιρινά τους, με τσάντες και ψώνια, περπατούν χαμογελαστές, η μια κρατάει τα γυαλιά της στο χέρι, οι άλλες τα φοράνε. Στο βάθος ανάμεσα στα πεύκα τα κτήρια της Mονής, η οποία εορτάζει κάθε 23 Αυγούστου. Σωτήριον έτος, 1947. «ΦΩΤΟ ″ΛΑΪΚΑ″/ ΒΑΣ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ/ Γ΄ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 32 - ΑΘΗΝΑΙ».

 

Παλιά καλοκαίρια. Δροσερά νιάτα. Η διάθεση σήκωνε να βρεθούμε με το καραβάκι στο πιο κοντινό νησί, εκεί που ως Πειραιώτες οι οικογένειές μας, κάμποσοι συγγενείς ή γνωστοί είχαν αγοράσει οικόπεδα κι έχτισαν τα εξοχικά τους, πρόχειρα ή καλοφτιαγμένα - ανάλογα με τα οικονομικά του καθένα.
Φοράγαμε λευκά κοντοπαντέλονα και ανεβάζαμε τα μανίκια ψηλά στα μπράτσα.
Ζωηροί, δυναμικοί, ανεξάρτητοι, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα και υποχρεώσεις.
Έτσι αισιόδοξα τα βλέπαμε όλα. Σαν αυτό τον νεαρό της τσαλακωμένης φωτογραφίας που βαδίζει στην παραλία. Στην Σαλαμίνα. Για εκείνον ήταν Σάββατο 7 Ιουλίου 1951. Για τον καθένα μας, ανάλογες επόμενες χρονολογίες.

 

Σε ακατάγραφο χρόνο. Δυο άνδρες και μια γυναίκα περπατούν στο Πασαλιμάνι. Παρατηρείστε την ένδυσή τους. Εκτιμώ ότι βρίσκονται στο ύψος των οδών Νεωρίων και Θρασυβούλου. ″Πασαλιμάνη με την ξαδελφούλα μου και τον Μίμη″. «ΦΩΤΟ - ΜΕΛΛΑΣ/ ΑΓΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 10/ ΠΛΑΤ. ΔΗΜ. ΘΕΑΤΡΟΥ/ ΤΗΛ    ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Συνήθισα πλέον να εξερευνώ με τα μάτια και να κρίνω με τις αισθήσεις του μυαλού παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Από τα άγνωστα πρόσωπα βγαίνει - και με πλημμυρίζει λες - ο σφυγμός της τότε ζωής τους.
Από τα αντικείμενα γύρω τους με κεντρίζει ο ρυθμός των εμπειριών που βίωσαν. Εφήμερα γεγονότα και χαμένα όνειρα σε ένα παρελθόν που ξεθωριάζει τις υπάρξεις, που μας σβήνει. Όμως όλα φαίνονται χαμογελαστά και τόσο αισιόδοξα! ″Επί του α/π Δελφίνι. 10/8/1952″. «ΦΩΤΟ - ΛΟΥΞ/ ΝΕΣΤΩΡ ΜΟΣΧΟΝΑ/ Β. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 29 - ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ/ ΤΗΛ. 40.917».

 

Η αλληλογραφία, οι φωτογραφίες και σπανιότερα τα τηλεφωνήματα ήταν για δεκαετίες μόνος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ μελών οικογένειας που είχε χωριστεί για διάφορους λόγους, κυρίως επαγγελματικούς.
Έτσι όλα διαποτίζονται από συναίσθημα κι έντονη νοσταλγία. Όταν ο άνδρας λείπει πολύ καιρό από το σπίτι, η πιστή σύζυγος στέλνει τις ευχές και την αγάπη της γραμμένες πίσω από φωτογραφίες που εικονίζουν το πρόσωπό της. Του δείχνει το εσωτερικό του σπιτιού τους, το κοινό τους σιδερένιο κρεβάτι (το ραδιόφωνο σκεπασμένο με πλεκτό πετσετάκι). Με την ευκαιρία στέλνει να δει και τα ανίψια του ″Φρωσύνη και μπεμπέκα″. ″Εν Πειραιεί τη 20/7/1955. Χαρισμένη εις τον αγαπημένον μου ανδρούλη με πολλά πολλά φιλιά η αγαπημένη σου γυναικούλα″. Το όνομά της ήταν ΖΩΗ…

 

Καλοκαίρι του 1957 σε κάποια παραλία στην Σαλαμίνα. Δυο λουόμενες. Η όρθια φτιάχνει τα μαλλιά της, οι περισσότερες γυναίκες τα προστάτευαν με σκουφάκι πριν μπουν στην θάλασσα για να μη βραχούν. «ΦΩΤΟ - ΤΣΕΡΩΝΗ/ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ 37/ ΤΗΛ. 483-038/ ΠΕΡΑΙΕΥΣ (ΚΑΜΙΝΙΑ)». Άρα η κοπελιά μπορεί να είναι Πειραιώτισσα.

 

Κάθε καλοκαίρι συνεχίζεται να μετατοπίζεται το ενδιαφέρον του κόσμου στις ελληνικές παραλίες. Κοινός παρονομαστής οι ζέστες και μόνο οι άνθρωποι που ακολουθούν την εξέλιξη - μόδα φαίνεται να αλλάζουν τα οπτικά χαρακτηριστικά τους. Όσο πιο παλιές υπήρξαν οι θερινές περίοδοι, τόσο πιο φυσικές ήταν οι ακτές, άχτιστες, χωρίς παρεμβάσεις, σχεδόν αγνώριστες σήμερα. Εδώ βλέπουμε γυναίκες με ολόσωμα και άνδρα με φαρδύ μαγιό ν’ απολαμβάνουν τον ήλιο και την θάλασσα στην Σαλαμίνα. Είναι Αύγουστος του 1957. «ΦΩΤΟ - ΤΣΕΡΩΝΗ/ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ 37/ ΤΗΛ. 483-038/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ (ΚΑΜΙΝΙΑ)».

 

1958. Ζευγάρι σε εκδρομή στην περιοχή ″Ζούμπερι″ Αττικής. Η κυρία λικνίζεται σε κούνια κρεμασμένη από κορμό ψηλού δένδρου. Ο σύζυγος παρακολουθεί… Η σφραγίδα στην πίσω μεριά συνηγορεί ότι είναι Πειραιώτες αφού η φωτογραφία τυπώθηκε εκεί: «ΦΩΤΟ - ΡΟΜΑΝΤΖΟ/ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΔΑΜ/ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 92 ΤΗΛ. 475.583/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Πειραιάς. Μια ηλιόλουστη ημέρα του 1959. Γυναίκα έξω από νεόδμητη κατοικία. Ο δρόμος ήταν χωμάτινος. Χαρτί Agfa Brovira.

 

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ! Νεαροί με μαγιό στα βράχια της Φρεαττύδας, Στο βάθος, τμήμα της Ακτής Θεμιστοκλέους και ψηλότερα ο Άγιος Βασίλειος. «ΦΩΤΟ - ΜΟΝΤΕΡΝΟ/ ΒΑΣ. ΚΩΝΣΤ/ΤΙΝΟΥ 45/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Στην θάλασσα συν γυναιξί και τέκνοις; Με φαντασία και χαλαρή κρίση παρατηρούμε μια ολόκληρη οικογένεια στην παραλία, με γιαγιάδες, μάνες, θείες, παιδιά, φίλους, ακόμα και την κοπέλα με το μαντήλι μάλλον από το χωριό (πολλές φορούσαν τέτοια «επαρχιώτικα ρούχα» στις συνοικίες), συνολικά 15 άτομα. Μόνο οι τέσσερις από τους πέντε άνδρες φοράνε μαγιό. Προβληματίζουν όμως τα όμοια ραβδιά που κρατούν κάποιοι (περιπάτου ή τυφλών;). Δώστε την γνώμη σας. Χωρίς χρονολογία, δυσδιάκριτη σφραγίδα του φωτογραφείου: «ΦΩΤΟ - ΛΟΥΞ/ ΝΕΣΤΩΡ ΜΟΣΧΟΝΑ/ Β. Γεωργίου 29 - ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ/ ΤΗΛ 40.917».

 

Εκτός από το στήσιμό τους στα γνωστά πειραιώτικα σημεία των δρόμων, των κήπων ή των πλατειών, οι υπαίθριοι φωτογράφοι κυνηγούσαν τους πελάτες ακόμα και στις παραλίες. Πολλές φορές οι λήψεις (με τα φιλμ λόγω της φτηνής ποιότητάς τους, του κακού βιαστικού χειρισμού της μηχανής) ήταν από μέτριες μέχρι πολύ κακές. Συνέτεινε το χαρτί και η πρόχειρη διαδικασία εμφάνισης, έτσι έβγαιναν φωτογραφίες σκοτεινές, με μαύρες κηλίδες, με λευκές γραμμές.
Γιαγιά, μητέρα και εγγονή στα βράχια. Δεν φοράνε μαγιό, οι δυο γυναίκες είναι με γυμνά πόδια, η μεγάλης ηλικίας τα βρέχει στα νερά. Το κορίτσι φοράει καπέλο. Χωρίς χρονολογία. «ΦΩΤΟ - ΖΕΟ ΚΩΝΣΤ. ΜΠΑΡΜΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΝΟΤΑΡΑ 47 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Έχετε ήδη παρατηρήσει ότι η πλειοψηφία των φωτογραφιών που είναι συγκεντρωμένες στο περιορισμένης έκτασης αρχείο μου απεικονίζει μορφές κι όχι αποκλειστικά τοπία. Αρέσκομαι να δημοσιεύω άγνωστες μέχρι τώρα ανθρώπινες παρουσίες των περασμένων καιρών ώστε να διατηρηθούν τα χαρακτηριστικά τους στην μνήμη των παρόντων και των επόμενων. Θέλω να αποτυπωθεί ο ανεπανάληπτος τρόπος που στέκονταν μέσα στον χώρο που τους περιέβαλε, η έκφραση του προσώπου τους, το κούρεμα, το ντύσιμο. Σκοπός μου δεν είναι μόνο να χαρούμε, να σχολιάσουμε και να δείξουμε την ευαρέσκειά μας σε κάθε στιγμιαία ανάρτηση αλλά επίσης  να δοθεί ως τροφή στους ειδικούς για μελέτη, να αντλήσουν υλικό για διαπιστώσεις της συντελεσθείσας κοινωνικής εξέλιξης/αλλαγής. Νέες και νέοι από το Πέραμα. Μάλλον σε οικογενειακή μάζωξη ή σε σπιτικό πάρτι. Δυσανάγνωστο όνομα του φωτογράφου. «ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ; ….ΡΙΑΔΗΣ/ ΦΩΤΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ/ ΕΝΑΝΤΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ/ ΠΕΡΑΜΑ - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Σεπτέμβριος μήνας, άρα μπήκαμε στο φθινόπωρο. Οι άδειες σχεδόν τελειώνουν, τα σχολεία ξεκινούν, μπαίνουμε σε νέα περίοδο πολιτιστικής δράσης των συλλόγων, των σωματείων, των αθλητικών δραστηριοτήτων, των επαγγελματικών υποχρεώσεων. Ας ξεχάσουμε τα μπάνια και ας φυλάξουμε τις αναμνήσεις από τις όποιες παραλίες δρόσισαν τα κορμιά μας. Ας δεχτούμε αυτό το γοητευτικό χαμόγελο της νέας γυναίκας που κολύμπησε στο πάλαι ποτέ Φάληρο. Να το ανταποδώσουμε κι εμείς σαν βεβαιωτικό ότι καλά τα πήγαμε και φέτος. Να δώσουμε την υπόσχεση ότι όσο αντέχουμε και δεν μας καταβάλει ο χρόνος θα είμαστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της ζωής.

 

Αυτές τις ημέρες ο μεγεθυντικός φακός και το φωτιστικό του κομοδίνου μου πέφτουν πάνω σε αυτή την φωτογραφία. Κοιτάζω ένα προς ένα κι όλα μαζί τα οκτώ καθισμένα μέσα στο μεγάλο κτήριο γυναικεία πρόσωπα. Προσπαθώ να τα ψυχολογήσω, να μπω στο κλίμα της εποχής τους. Να κινηθώ στον χώρο τους. Κάθε μια τους εμφανίζεται με την δική της έκφραση, τα ανοιχτά στον φακό μάτια, τα πόδια με τις κάλτσες, τα σοσόνια, τα παπούτσια. Περισσότερο στέκομαι στην τέταρτη, ντυμένη κομψά μορφή αφού οι υπόλοιπες φοράνε παρόμοια στολή με λεπτές ζώνες, κομμένες (εκτός μιας) γραβάτες, κορδόνια, διακριτικά σηματάκια. Πρόκειται για μέλη του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών. Αναγνωρίστε τα δεδομένα, ίσως σας φέρουν στο νου παιδικά ή νεανικά βιώματα. «Φωτο - λουξ/ Δ. ΜΟΣΧΟΛΙΟΣ/ ΝΟΤΑΡΑ 44 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

Δώδεκα επαγγελματικά έγγραφα ενός ηλεκτροτεχνίτη.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Η ζωή εκάστου εξ ημών είναι εφήμερη, κάθε της κίνηση περικλείεται από ημερομηνίες και χρονολογίες με έναρξη και λήξη. Με την οριστική απώλεια, η οικογένεια αρχίζει να ελέγχει τα προσωπικά του είδη, να τα αξιολογεί, να κρατάει τα βασικά έγγραφα που συνεχίζουν την πορεία της (συμβόλαια, πράξεις, πιστοποιητικά)  και να αδειάζει από το σπίτι τα μη απαραίτητα. Αναγνωρίζοντας την συλλεκτική μου επιλογή να ερευνώ και να παρουσιάζω κάθε είδους τεκμήρια της καθημερινότητας του πολίτη, που του χρησίμευσαν μια συγκεκριμένη περίοδο και αργότερα ακυρώθηκαν ή ξεπεράστηκαν, αρκετοί Πειραιώτες μού προσφέρουν κατά καιρούς διάφορα σκόρπια έγγραφα, βιβλιάρια, ταυτότητες, αποδείξεις, εισιτήρια, διπλώματα κι ό,τι άλλο, πολλά από τα οποία με εκπλήσσουν για την ιδιαιτερότητα, την ποικιλία, την σπανιότητά τους. Αν τα έντυπα είναι λίγα, ταξινομούνται κατά είδος και τα αρχειοθετώ. Αν είναι περισσότερα, ώστε να αποτελούν μια ενότητα με σημείο αναφοράς τον ιδιοκτήτη τους, είμαι πρόθυμος να τα δημοσιεύω, τιμώντας το ίδιο το πρόσωπο και τροφοδοτώντας την γνώση με νέο υλικό.
Ακολουθώ λοιπόν την πορεία κάποιων επαγγελματικών δραστηριοτήτων του Γεωργίου Καλαντζάκη που γεννήθηκε στο Κάιρο το 1893. Εργάστηκε ως ηλεκτροτεχνίτης στην Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών - Πειραιώς, στο Νέο Φάληρο.

  

*ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΤΩΝ. Ιδρύθηκε στον Πειραιά το 1912. Απόδειξη πληρωμής μιας δραχμής στο Ταμείο της Ένωσης για το δικαίωμα εγγραφής του Γεωργίου Καλαντζάκη. Εν Πειραιεί τη 19 Ιουλίου 1913.

 

*ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΩΝ ΦΩΤΑΕΡΙΟΥ. 1912. Βιβλίον ενσήμων. Εν Πειραιεί. Εκ του τυπογραφείου Ευθ. Προυκάκι. 1918.
Διαστάσεις περίπου 15Χ11. Σελίδες 12. Η φωτογραφία του κατόχου Γεωργίου Καλαντζάκη έχει αποκολληθεί. Δύο κόκκινες σφραγίδες της Ένωσης (Τμήμα Αθηνών, ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ).
Για το έτος 1917 οι μήνες έχουν απλά σημανθεί με μικρή κόκκινη σφραγίδα πού γράφει Σ.Ε.Φ.
Για τα έτη 1918 και 1919 έχει χαρτοσημανθεί και σφραγιστεί  κάθε μήνας (το ένσημο για τον Αύγουστο 1917 έχει αποκολληθεί). Κάθε ένσημο (στο κέντρο είχε το σήμα της Ένωσης και την ένδειξη 1912-1916, Σειρά Β΄) της Π.Ε.Η.Ε.Φ. κόστιζε 150 δραχμές.
Στο έτος 1920 τα ένσημα ήταν διαφορετικά. Εκτός από την αναφορά ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ προσθέτει ΑΜΥΝΑ ΔΡ. 2.
Η σφραγίδα: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ, ΤΜΗΜΑ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ, ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ, 1919.
Στο έτος 1921 βρίσκονται διπλά ένσημα μόνο στους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Η εισφορά για την Άμυνα ήταν 3 δραχμές.
Τα έτη 1922 και 1923 είναι κενά.
Οι σελίδες για το 1924 και 1925 είναι γεμάτες με 12 +25 ένσημα των 20 λεπτών: ΓΕΝ. ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. ΠΕΝΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ.

 

*ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΕΡΓΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Κενό βιβλιάριο για τα έτη 1928 - Α΄ εξάμηνο 1932. Φαίνεται να έχει αποκολληθεί το πρώτο ένσημο του μηνός Ιανουαρίου 1928. Σφραγίδα και υπογραφή του προέδρου. Αθήναι τη 1 Ιανουαρίου 1928. 

 

 

*ΕΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
Τμήμα Φαλήρου. Καλαντζάκης Γ. Ειδικότης αρχηγός πίνακος. Πειραιεύς τη 20 - 2 - 1934. Η Ένωση ιδρύθηκε στα 1912. Η κόκκινη σφραγίδα έχει και την χρονολογία 1932. Στο μικρών διαστάσεων βιβλιάριο είναι επικολλημένες σε 20 σελίδες οι συνδρομές (15 δραχμές) των ετών από Ιανουάριο 1934 έως Δεκέμβριο 1938 πλην ελαχίστων μηνών, καθόλου στα 1935.

 

*ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ Α. Ε. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΝ ΜΗΝΙΑΙΟΝ ΔΙΑΡΚΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΝ. Γ΄ ΘΕΣΕΩΣ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Του Καλαντζάκη Γεωργίου. Με την φωτογραφία του και σφραγίδα της Α.Ε. των Ε.Η.Σ.
Ο προάγγελος της χρονικής κάρτας απεριορίστων διαδρομών, εδώ συγκεκριμένα για την μηνιαία διαδρομή Αθήνας - Πειραιά με τον Ηλεκτρικό. Η καρτέλα έχει ένδεκα σήματα αξιών από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 1940 (250 δραχμές) και τρία από Σεπτέμβριο έως Νοέμβριο 1940 (275 δραχμές). Ο Δεκέμβριος είναι κενός, με μαρκαδόρο υπάρχει χειρόγραφη αναφορά της νέας τιμής (220 Αθηνών Φαλήρου). Ίσως δεν τυπώθηκε το εισιτήριο λόγω της κήρυξης του πολέμου. Στην πίσω όψη είναι γραμμένοι «οι όροι υφ’ ους ισχύει το παρόν».

 

*ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ. [ΥΦΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΤΑΞΕΩΣ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΠΟΛΕΩΝ]. Εν Αθήναις τη 28 Ιανουαρίου 1941. Το Α΄ Αστυνομικό Τμήμα Αθηνών. Χαρτόσημο των 5 δραχμών. Με την φωτογραφία του ιδιοκτήτη της. Ο Καλαντζάκης Γεώργιος του Εμμανουήλ γεννήθηκε στην Αίγυπτο στα 1893. Επάγγελμα Ηλεκτροτεχνίτης. Διέμενε στην Καλλιθέα, στην οδό Ακροπόλεως.

 

*ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ Α. Ε. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΝ ΜΗΝΙΑΙΟΝ ΔΙΑΡΚΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΝ. Γ΄ ΘΕΣΕΩΣ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Του Καλαντζάκη Γεωργίου. Με την φωτογραφία του και σφραγίδα της Α.Ε. των Ε.Η.Σ. Η καρτέλα έχει δέκα σήματα μηνιαίων αξιών από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 1941 (Εκτός του Μαΐου - Ιουνίου, 220 δραχμές), δυο του Αυγούστου - Σεπτεμβρίου 1941 (275 δραχμές) και τρία από Σεπτέμβριο έως Νοέμβριο 1940 (275 δραχμές). Η τιμή τον Οκτώβριο ανέβηκε στις 330 δραχμές. Τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο 1941 έφτασε στις 385 δραχμές.

 

*ΕΝΩΣΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΙΡΑΙΩΣ.
Τμήμα Κ.Ε.Φ. Καλαντζάκης Γεώργιος. Ειδικότης Ηλεκτροτεχνίτης. Τόπος γεν. Κάϊρον (Αίγυπτος). Κλάσις 1913Β. Πειραιεύς τη 4 - 1 - 1944. Φωτογραφία του κατόχου. Δυο κόκκινες σφραγίδες. Στο μικρών διαστάσεων βιβλιάριο είναι επικολλημένες σε 16 σελίδες οι συνδρομές των ετών από Ιανουάριο 1944 έως Δεκέμβριο 1945, τα έτη 1946-1948 είναι κενά. Οι συνδρομές στην αρχή ήταν 5000 δραχμές, μετά 50000, προς τα τέλη του 1944 κατέβηκε στις 50 δραχμές μέχρι τον Νοέμβριο - Δεκέμβριο 1945 που πήγε στις 100 δραχμές.

 

*ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α. Ε. ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΕΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ. Υπηρεσιακό δελτίο ταυτότητος του Καλαντζάκη Γεωργίου. Αθήνησι, 1 Μαρτίου 1944. Εδώ χωρίς την φωτογραφία του κατόχου, στο κέντρο της η σφραγίδα αναγράφει ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ Ν. ΦΑΛΗΡΟΥ. Στην πίσω όψη, η μετάφραση στα γερμανικά για τον έλεγχο από τα στρατεύματα κατοχής.

 

*ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α. Ε.  Υπηρεσιακή ταυτότητα στα ελληνικά και γερμανικά. Κάτοχος ο Καλαντζάκης Γεώργιος. Αθήναι 24 Αυγ. 1944. Ισχύει μέχρι 31 Δεκ. 1944. Φυσικά δεν έγινε παράταση αν και προέβλεπε το έντυπο.

 

 

*ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. 1945. Δελτίον Ταυτότητος. Κάτοχος ο Καλαντζάκης Γεώργιος, ηλεκτροτεχνίτης. Υπηρεσία Κ. Ε. Φ. Αθήναι τη 1 Μαρτίου 1945. Χωρίς την φωτογραφία του. Έχουν σφραγιστεί οι μήνες από τον Μάρτιο έως και τον Σεπτέμβριο του 1945.

 

 

*ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. Τμήμα της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας. Συνομοσπονδιακή κάρτα για το 1946.
Χρονιάτικη συνδρομή. Την εξέδωσε το Εργατικό Κέντρο Πειραιώς στο όνομα του Γεωργίου Καλαντζάκη. Δεν φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε.