Κλείνοντας το 2019 με πειραιώτικες φωτογραφίες και ευχετήριες κάρτες.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

[Φωτογραφίες και δελτάρια της συλλογής μου που αναρτήθηκαν στον προσωπικό λογαριασμό (Face Book)] 
 

Χειμώνας στο λιμάνι του Πειραιά. Άνδρας μπροστά από ένα πλοίο. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία τονίζει ακόμα πιο πολύ το γκρίζο συννεφιασμένο χρώμα, εκείνο που αντανακλάται στην θάλασσα κι επιτείνει την αίσθηση της μελαγχολίας. Διαστάσεις 10,4Χ7,4 εκατοστά.

 

 

″Εις ένδειξη φιλίας και αγάπης, σας χαρίζομεν την φωτογραφία των παιδιών μας για ενθύμιον της παιδικής τους ηλικίας. Σωτήριος και Πόπη Καρμοίρη. Πειραιεύς 26/10/59″. Απευθύνεται στην οικογένεια του Ιακώβου Γαβαλά, ενταύθα. Φωτοκάρτα με οδοντώσεις. «ΙΩ. ΚΑΡΙΠΗΣ/ ΚΑΡΑΟΛΗ & ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 18/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». 

 

 

Πέντε ανορθόγραφες λέξεις και μια χρονολογία περικλείουν μια σημαντική ίσως απόφαση ζωής. Καθημερινή εικόνα στο λιμάνι του Πειραιά κάποιες δεκαετίες παλαιότερα. ″Ενθύμηον/ 26.11.65/ Αναχόρη/ για το Κάναδα″. Ήταν ημέρα Παρασκευή. Διακρίνεται το πλοίο και το κτήριο για τον έλεγχο των διαβατηρίων.

 

 

Η 3^η Νοεμβρίου 1968 ήταν ημέρα Κυριακή. Έτσι ο κόσμος που έβγαινε από την εκκλησία της ενορίας του ήταν ήρεμος, χαρούμενος. Αν τύχαινε στεκόταν και τράβαγε κάποια αναμνηστική φωτογραφία. Εδώ στα σκαλιά της Αγίας Παρασκευής Καλλιπόλεως. «ΦΩΤΟ - ΧΑΡΑΜΗ/ ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 28/ ΤΗΛ. 413.875 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». Χαρτί Agfa.

 

 

Στον φάρο, στο τέρμα του μώλου Φρεαττύδας. Κορίτσι με μίνι φορεματάκι στημένο για φωτογράφηση. Χωρίς χρονολογία και σφραγίδα. Γυαλιστερή επιφάνεια.

 

 

Αγόρασε μια ακριβούτσικη καρτ ποστάλ. Λεπτό εύθραυστο λευκό χαρτί. Παρίστανε ανάγλυφα άνθη με επιχρυσωμένα τα κέντρα τους και το νέος έτος 1910. Πίσω έγραφε: Postkarte. Carte postale. Cartolina postale. Levelezö-lap. / Weltpostverein. Union postale universelle. Ύστερα συμπλήρωσε τις ευχές της, κόλλησε το γραμματόσημο των 10 λεπτών του Ιπτάμενου Ερμή και την έριξε στο ταχυδρομικό κουτί ξεχνώντας να γράψει τον παραλήπτη και την διεύθυνσή του!
Το Κεντρικό Ταχυδρομείο Πειραιώς όμως στην οδό Φίλωνος την σφράγισε κανονικά χωρίς καθυστέρηση την ίδια ημέρα. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗ 30 ΔΕΚ 09 7.
Ποια ήταν η τύχη της τα επόμενα χρόνια, από ποια χέρια πέρασε, πού είχε παραπέσει ή φυλαχτεί κανείς δε ξέρει. Βρέθηκε στα δικά μου με αποκομμένη την πάνω πλευρά της, το χαρτί είπα ήταν πολύ εύθραυστο. Διαβάζω: ″Σι εύχομαι τα νέον έτος με υγείαν και ευτυχίας/ τας ωραίας κάρτας σου έλαβον και σε ευχαριστώ δια τας καλάς ευχάς σου./ Σε φιλώ/ Μαρία Καράντζαλη/ Πειραιεύς τη 30/12/909″
Κοντά 110 χρόνια μετά, αναρτάται σε κοινή θέα.

 

 

Από μια δεσμίδα παλιών καρτποστάλ ξεχώρισα την παρούσα, γερμανικής κατασκευής. Απευθύνεται στην οικογένεια Μάνεση που έμενε στο Πασαλιμάνι. Το κείμενο είναι ανορθόγραφο και το διορθώνω: ″Αγαπητέ φίλε Αυγερινέ επί τη επετείω του Νέου Έτους 1922 εύχομαι εκ καρδίας ίνα διέλθης τούτο εν υγεία και ευτυχία. Μετ’ αγάπης. Νίκος Σαλιαρέλης″. Για την οικογένεια Μάνεση έχω μια ακόμα κάρτα προς την Κατερίνα (Καίτη). BARENVERLAG-CHARLOTTENBURG.

 

 

Μια γαλλική αυτή την φορά carte postale  που χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα: ″20 Δεκεμβρίου 1924.- Στην Αγαπητή μου Ελενίτσα και τους οικείους της για τις άγιες μέρες πούρχοντα τους εύχομαι χρόνια πολλά.- Με αγάπη! …″ Απευθύνεται στην δεσποινίδα Ελένη Παναγιωτακοπούλου στο Νέο Φάληρο ″Στας Αθήνας″. «Fabrication Française. DÉDÉ Paris 853».

 

 

30 Δεκεμβρίου 2019 σήμερα. Ευχές και πάλι ευχές από παντού και από όλους. Επιμένοντας στο παρελθόν θα σας δείξω κάποιες άλλες ευχές, ανιψιού προς θεία και εξαδέλφη.
″Εν Πειραιεί τη 30 Δεκεμβρίου 1925
 Σεβαστή μου θεία και αγαπητή μου εξαδέλφη.
Σας στέλνω την φωτογραφία και μη παραξενευτήτε που μεγάλωσα έτσι γρήγορα.
Σας εύχομαι το νέον έτος να διέλθητε με πλήρη υγείαν και ευτυχίαν
Σας ασπάζομαι εγκαρδίως
Ο ανηψιός σας
Αναστ. Ν. Κροκόδειλος″
Παραλήπτης:
″Κυρίαν
Δέσποινα Παπαγγελή
εις Σύρον″
Μια πολύ καλοδιατηρημένη φωτογραφία τύπου καρτ ποστάλ, από το «ΦΩΤΟ - ΚΑΡΑΒΙΑ, ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

 

ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΝ ΝΕΟΝ ΕΤΟΣ. Γαλλικές ιταλικές και γερμανικές φίρμες τύπωναν στα ελληνικά ευχετήριες κάρτες. Οι πολίτες δεν είχαν παρά να επιλέξουν μια ή μερικές της αρεσκείας τους. Πάντως ο Λυκούργος από Πειραιά χρησιμοποίησε την παρούσα για να ευχηθεί καλή χρονιά στον μπατζανάκη και στην κουνιάδα του που έμεναν στου Γουδή: ″Εν Πειραιεί τη 31 Δεκεμβρίου. Αγαπητέ μου Μπατζανάκη Παύλο και Αγγελική σας εύχομαι όπως ο νέος χρόνος σας είναι χρυσός και αγαπητός συνάμα και πλούσιος. Έτη πολλά και καλά. Ο Μπατζανάκης σου και κουνιάδος σου. Λυκούργος″. Παραλήπτης: ″Κύριον Παύλον και Αγγελική Γουδί Ενταύθα″. Το κείμενο είναι διορθωμένο. FOTO EXTRA/ MARQUE DEPOSÉE/ Reproduction Interdite. (Extra N371).

 

 

Πλησιάζοντας τα Χριστούγεννα οι φωτογραφίες και οι καρτποστάλ θα γεμίσουν το διαδίκτυο με ευχές. Κάποιες θα διεγείρουν συναισθήματα αφού οι ημέρες θεωρούνται κατάλληλες να ″πατήσουν″ στον ψυχικό μας κόσμο, να βγάλουν μύριες κρυφές επιθυμίες, σκέψεις, εντάσεις. Η κάρτα αυτή στάλθηκε τον Δεκέμβριο του 1963 από την Γερμανία. Ο Πέτρος φαίνεται να πήγε μετανάστης, η γυναίκα του Μαρία, ίσως έγκυος, έμεινε πίσω, στον Πειραιά, στον Κορυδαλλό. Βλέποντας το μικρό αγγελούδι να παίζει άρπα δίπλα στα δώρα κάτω από το στολισμένο δένδρο έβγαλε κι εκείνος τον δικό του κρυφό πόθο: ″Εις την αγαπημένη μου γυναικούλα εύχομαι ευτυχισμένα Χριστούγεννα και ευτυχές το νέον έτος. Επίσης εύχομαι και παρακαλώ τον Θεόν όπως με υγείαν μου χαρίση ένα αγγελούδι σαν το εικονιζόμενον, Με λατρείαν και λαχτάρα ο αγαπημένος σου″.  

 

 

Εκτός από τις χριστουγεννιάτικες φάτνες που βλέπαμε με τα παιδικά μας μάτια σε κεντρικά σημεία του Πειραιά, στο Πασαλιμάνι και έξω από την Αγία Τριάδα, κάθε άλλος ναός και συνοικία είχε στολίσει τις δικές της. Τραβούσαν τον κόσμο να τις θαυμάσει και να βγάλουν μπροστά απ’ αυτές τις αναμνηστικές τους φωτογραφίες. ″Φάτνη Φαλήρου 27-12-65″. Τύπου καρτ ποστάλ, χαρτί Agfa.

 

 

Το χριστουγεννιάτικο δένδρο στολίστηκε από την μητέρα και τα παιδιά της στην γωνιά του δωματίου, πάνω στο τραπέζι. Μπαμπάκι, λάμπες, πολύχρωμες γιρλάντες και με τρεις κορυφές! Το χαλί ήταν κι αυτό στρωμένο. Όλα έτοιμα λοιπόν για τις γιορτές και το νέο έτος. Έτσι, φορώντας τα καλά τους ρούχα, έβγαλαν την αναμνηστική φωτογραφία που βλέπουμε. «ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ ΦΩΤΟ ″ΦΩΤΗΣ″/ ΑΓΧΙΑΛΟΥ 232 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ/ ΠΛΗΣΙΟΝ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ/ ΤΗΛ. 465-885». Χαρτί mimosa.

 

 

Αναμνήσεις από το παρελθόν. Φτωχικό το στόλισμα του μικρού δένδρου, μπαμπάκι στα κλαδιά και στην βάση, μπαλόνια αντί για δώρα. Η ευτυχία όμως φανερά ολοκληρωμένη στο σπίτι αυτό: οι γονείς κοιτάζουν με λατρεία το αγοράκι τους. «ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ/ ΦΩΤΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΝ/ ΕΝΑΝΤΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ/ ΠΕΡΑΜΑ - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». Διαστάσεις 6,4Χ8,7 εκ. με οδοντώσεις.

 

 

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ! Πόσο αυθεντικές περνάνε στα μάτια μας οι παλιές εικόνες φτιαγμένες από χαρτί κι όχι ιδωμένες ψηφιακά μέσα από τα κινητά τα τάμπλετ και τα λάπτοπ μας! Η φωτογραφία με την οικογένεια στο Πέραμα έτυχε επάξια θερμής υποδοχής από τους περισσότερους εξ ημών. Τυχαίνει να έχω δυο ακόμα και τις παρουσιάζω. Στην πρώτη η μητέρα προσπαθεί να στρέψει προς τον φακό τον γιό της που κρατάει όρθιο. Στην δεύτερη έχουν βγει στην εξώπορτα και φωτογραφίζονται όλοι μαζί. [Ίδιο φωτογραφείο του Σωτηριάδη. Από το στραβοκομμένο χαρτί φαίνεται αυτά τα αντίτυπα δεν δόθηκαν]

 

 

Στα νηπιαγωγεία και στα δημοτικά σχολεία του Πειραιά, πριν κλείσουν για τις γιορτές, είχαμε τις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις με θρησκευτικά τραγουδάκια, ολιγόλεπτα θεατρικά δρώμενα (σκετσάκια) που συμμετείχαν τα παιδιά ντυμένα αγγελάκια, αγιοβασίλιδες, κ.ά. Ο γονείς είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν τους επίδοξους μικρούς ηθοποιούς και να τους χειροκροτήσουν θερμά. «Φωτο - Λουξ/ Δ. ΜΟΣΧΟΛΙΟΣ/ ΝΟΤΑΡΑ 44 ΤΗΛ. 471-171/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ»

 

 

Κάποια χρόνια πριν. Ο χριστουγεννιάτικος διάκοσμος της Πλατείας Κοραή και του Δημαρχείου Πειραιά όπως φαινόταν τις νύχτες…

 

 

 … Την ίδια χρονιά, εκτός από τον στολισμό της Πλατείας Κοραή, πάνω στον πεζόδρομο της Ιακώβου Δραγάτση με όψη προς την Ηρώων Πολυτεχνείου είχαμε την ελληνική απόδοση του χριστουγεννιάτικου εθίμου, ένα καράβι με λαμπιόνια. Αριστερά, το παλιό κτήριο που στέγαζε την επιχείρηση του Βολικάκη έχει κατεδαφιστεί.

 

 

… Και για να κλείσω την νυχτερινή φωτογραφική τριλογία μεταφερόμαστε στην Τερψιθέα. Εδώ βρίσκαμε φωτισμένο χριστουγεννιάτικα και με ευχές το καΐκι που στήθηκε επί Αγραπίδη (απομακρύνθηκε έξι χρόνια μετά). Η μαρμάρινη επιγραφή έλεγε: «Ο ΚΗΠΟΣ ΤΕΡΨΙΘΕΑΣ/ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΗΚΕ ΤΟ ΕΤΟΣ 2005/ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ/ ΧΡΗΣΤΟΥ Δ. ΑΓΡΑΠΙΔΗ/ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ/ ΙΩΑΝΝΗΣ Ε. ΣΠΥΡΑΚΗΣ».

 

    

Φωτογραφίες με αθηναϊκό χρώμα στο γέρμα του χρόνου.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
 

  

Γυναίκες που καπνίζουν με ανδρικά ρούχα; Είναι Ελληνίδες ή αντίγραφο από ξένα πρότυπα; Είναι περίοδος των απόκρεω; Δεν θυμάμαι πόσα χρόνια κρατώ στα συρτάρια μου ένα φάκελο με φωτογραφίες μικρού μεγέθους όπως κι αυτή, με ελάχιστη πληροφόρηση προέλευσης αλλά με βεβαιότητα ότι ανήκαν σε κάποιο δικό μας πρόσωπο ή παλιά ελληνική οικογένεια. ΡΑΔΙΟΦΩΤΟ/ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 49. Διαστάσεις 5,5Χ3,8 εκατοστά.

 

Ένα στιγμιότυπο στην Αθήνα που εκτός από τους εραστές της φωτογραφικής τέχνης θα ενδιέφερε ακόμα και τους ιστορικούς. 1922. Εικονίζονται δυο πρόσωπα με τα επώνυμα ″Πολίτης″ και ″Ζαχαρόπουλος″. Στέκονται στο λιθόστρωτο πεζοδρόμιο της οδού Ερμού, μπροστά από το Grand Hôtel d’ Angleterre, το γνωστό Ξενοδοχείο της Αγγλίας. Το αρχικό γωνιακό κτήριο (περ. 1860) ήταν κατοικία που επεκτάθηκε και προστέθηκαν όροφοι. Στο ισόγειο στέγασε τα παγκόσμια γραφεία ΚΟΥΚ (Thomas Cook). Πίσω, η Πλατεία Συντάγματος. Στο βάθος τα Παλαιά Ανάκτορα (μετέπειτα Βουλή των Ελλήνων). Διαστάσεις 10,4Χ7,7 εκατοστά.

 

Αθήναι. Ναός Απτέρου Νίκης. Athènes. Temple de la Victoire. 13. Διαστάσεις 6,2Χ9 εκ. Στην πίσω όψη: ″Κον Σάββαν Χατσηκυριάκου. «Από μακρυά στέλνω τες εγκάρδιες χριστουγεννιάτικες και πρωτοχρονιάτικες μου ευχές». Joseph. Αθήναι 22/12/935″.

 

Αθήνα, Δεκέμβριος του 1946. Η χειμωνιάτικη ημέρα δεν εμποδίζει τον κόσμο να βγαίνει στους δρόμους της πόλης για τα ψώνια και την βόλτα του. Το καλό αντρικό και γυναικείο ντύσιμο (όπως αυτών των κυριών), παρά την ποικιλία στο ύφασμα, στον σχεδιασμό και το ράψιμο έχει μια κοινή συνισταμένη: λείπει το τζιν παντελόνι και τα κάθε λογής σύγχρονα ρούχα που με τα αξεσουάρ τους ακολουθούν μια αλλοπρόσαλλη τάση στην μόδα. Διαστάσεις 9,2Χ7 εκ. Χαρτί A M CROWN COPYRIGHT RESERVED.

 

28 Δεκεμβρίου 1947. ″Πιγκαντίλι Γλυφάδα Ενθύμιον″. Δυο γυναίκες δυο άνδρες και δυο παιδιά, αγόρι και κορίτσι, είναι καθισμένοι συμμετρικά για φωτογράφηση σε παραλιακή ταβέρνα στην Γλυφάδα.

 

ΦΩΚΙΩΝΟΣ ΝΕΓΡΗ - ΑΘΗΝΑΙ. 15 Οκτωβρίου 1948. Μια ιδιαίτερη περίπτωση! Η φωτογραφία ταξίδεψε στην Αμερική μαζί με τις αποσκευές του εικονιζόμενου. Ύστερα την επιστρέφει στην Ελλάδα με αφιέρωση: ″Χαρισμένη στη γλυκειά μου Μαρία εις ένδειξιν ειλικρινούς αγάπης. Ν. Υόρκη 18/;/52 Χρήστος″. Διαστάσεις 8,2Χ5,5 εκ.  

 

Τα χειμωνιάτικα βράδια σηκώνει να πας με την παρέα σου σε ταβέρνα. Μια καλή πρόταση είναι να τραβήξετε προς τα Πατήσια. Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 1949. Διαστάσεις 6Χ8,5 εκατοστά με οδοντώσεις.

 

ΑΘΗΝΑ. Τελευταία ημέρα του χρόνου, η κίνηση στους δρόμους εντείνεται, όσα χρόνια και να περάσουν δεν θα σταματήσουμε να κυκλοφορούμε στην μεγάλη μας πόλη για κάθε λόγο και αιτία. Αν και πήρε φως αυτό το αντίτυπο μας δείχνει ένα κομψά ντυμένο ζευγάρι να περπατά στην οδό Κοραή. ″Παραμονή Πρωτοχρονιάς 1950″.

 

Δυο άνδρες στην Πλατεία Συντάγματος. Χωρίς χρονολογία. Διαστάσεις 6,9Χ7,7 εκατοστά με οδοντώσεις.

 

Η καρδιά της Αθήνας και της πατρίδας μας είναι το Σύνταγμα. Τα περιστέρια έχουν βρει μόνιμο τόπο κατοικίας αφού δεν δυσκολεύονται να βρουν τροφή. Όσοι περνούν, κάτι ρίχνουν για αυτά, κυρίως σουσάμι και υπολείμματα κουλουριών - τυροπιτών. Οι περισσότεροι δεν θα πάψουν να φωτογραφίζονται για να κρατούν ζωντανό το πέρασμά τους. Το γράφω με αφορμή αυτών που διαβάζουμε στην πίσω όψη: ″24-12-52. Ολίγας ημέρας πριν της αναχωρήσεώς μας εις Τόκιο.-″
Οι δυο γυναίκες φορούν σακάκι και φούστα, δηλαδή ταγιέρ και κρατούν τις τσάντες τους.  

 

Σε μερικές φωτογραφίες δεν χρειάζεται να γράψεις χρόνο και τόπο. Έτσι απλές, χωρίς ταυτότητα κυκλοφορούν μόνο για να απαθανατίσουν κάποια σκηνή σαν κι αυτή, την στιγμή που τριμελής οικογένεια κάνει τα ψώνια της. Εδώ βρίσκονται σε μεγάλο Αθηναϊκό δρόμο.

 

Μια φωτογραφία τραβηγμένη ανεπιτήδευτα σε αθηναϊκό δρόμο. Κατά πάσα πιθανότητα μετακατοχική αλλά και μέσα στον εμφύλιο. Πίσω από την καθ’ όλα σοβαρή γυναίκα, ένα χειροκίνητο καρότσι με μικρές ρόδες είναι γεμάτο κασόνια. Στο περίπτερο η επάνω επιγραφή είναι δυσανάγνωστη, η κάτω γράφει ΧΑΡΤΟΣΗΜΑ. Χαρτί Agfa Brovira. Διαστάσεις 8,7Χ6,4 εκατοστά.     
 
 

ΑΘΗΝΑ: 8 Δεκεμβρίου 1952. Οι υπαίθριοι φωτογράφοι στημένοι στην Ομόνοια έβγαζαν αμέτρητα τυχαία ενσταντανέ πεζών ανδρών, γυναικών, ζευγαριών, όσων περαστικών κατέβαιναν τους κεντρικούς δρόμους και διέσχιζαν την πλατεία. Στο φτηνό χαρτί τα περισσότερα στιγμιότυπα έβγαιναν με στίγματα, λευκές ή σκοτεινές κηλίδες. Οι «πελάτες» αν ήθελαν αγόραζαν τις πλέον καλοτυπωμένες πόζες ενώ οι υπόλοιπες φωτογραφίες πετάγονταν ως άχρηστες.

 

ΑΘΗΝΑ, Πλατεία Συντάγματος. Θέα προς το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Σε πρώτο πλάνο ένα αγοράκι παίζει με τα περιστέρια και περπατάει προς τους γονείς του. Χωρίς χρονολογία. Την πρωτότυπη φωτογραφία είχα πολύ καιρό στα «υπ’ όψιν» επειδή είχε τυπωθεί αντίθετα! Εδώ την «γύρισα» στην κανονική της μορφή.

 

ΑΘΗΝΑ 11 Δεκεμβρίου 1955. Στον εθνικό μας κήπο που τότε λεγόταν ″Βασιλικός Κήπος″. «ΦΩΤΟ Μοντέρνο ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ. ΤΗΛ. 27-334. ΑΙΟΛΟΥ 96 - ΑΘΗΝΑΙ».

 

ΑΘΗΝΑΙ. Λόφος Σκουζέ. Μια κυρία βαδίζει, χαμογελά στο φακό, φωτογραφίζεται και αποσύρεται στην διακριτική ανωνυμία του πλήθους. Σήμερα η μορφή της απαθανατίζεται στο διαδίκτυο όπως ήταν στα 1958 … Διαστάσεις 8,7Χ6,4 εκατοστά.

 

Περπατώντας στην Αθήνα. Με σοβαρό ύφος, χαμένοι στις σκέψεις τους αυτά τα άτομα διασχίζουν την Πλατεία Συντάγματος. Διακρίνουμε το μέγαρο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού (έργο των Βασιλείου Κασσάνδρα και Λεωνίδα Μπόνη) στην Σταδίου 4 και Βουκουρεστίου. Διαστάσεις 8,7Χ6,2 εκ. με οδοντώσεις.

 

ΑΘΗΝΑΙ. Αστεροσκοπείον. Άνδρας με κοστούμι και καπέλο φωτογραφίζεται σε πλάγια στάση στις 15/11/1968. 451 A Photo ″Pascal″ Patission 166 16.11.68. Διαστάσεις 8,8Χ8,9 εκατοστά με λευκό περιθώριο.  

 

Μια χιονοβόλος ημέρα στην Αθήνα. Ο κόσμος που θέλει να βγει να χαρεί και να παίξει ντύνεται κατάλληλα με σκούφο, παλτό, μπότες. Στους στύλους του Ολυμπίου Διός το λευκό παγωμένο πέπλο σκεπάζει ακτινοβολώντας τα αρχαία μάρμαρα και τους παλιούς πέτρινους μαντρότοιχους.

 

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ. 1925. Γαλλική καρτ ποστάλ σταλμένη στην Αθήνα από μακριά, γεμάτη ευχές μιας γυναίκας προς τον αδελφό της. ″Εις τον αδελφόν μου εύχομαι, να εορτάση με υγείαν και χαράν τα χριστούγεννα, με τους φίλους, και είθε το ερχόμενον έτος μαζί να εορτάσωμεν. Σε φιλώ η αδελφή σου Α. Φουρτούνα. Κον. Mr M. Fourtounas. Chactouri 5 Athènes″. Η κάρτα, Made in France - Fabriqué en France. Carmen 231.

Φωτογραφίες με πειραιώτικο χρώμα στο γέρμα του χρόνου.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

[Φωτογραφίες από την συλλογή μου τις οποίες δημοσίευσα στον προσωπικό μου λογαριασμό στο διαδίκτυο]

 

Όσο παλιά είναι μια φωτογραφία τόσο πιο θαμπή φαίνεται η εικόνα της ενώ αποδεικνύεται ευαίσθητη κι ανεπαρκής στην ερμηνεία της.
Κανείς δεν θυμάται τα πρόσωπα με τα ξεπερασμένης μόδας ρούχα, το αλλιώτικο περιβάλλον δυσκολεύει την αναγνώρισή του. Ευτυχώς που στην παρούσα κάποιοι φρόντισαν να γράψουν μερικές λέξεις στην πίσω λευκή όψη της. ″Από την λιτανείαν εικόνος Αγίου Σπυρίδωνος εν Πειραιεί κατά την 12-12-1924″. Διαστάσεις 5,6Χ8,5 εκατοστά.         

 

Στο πειραιώτικο λιμάνι οι κοντινές πλατείες των εκκλησιών και οι μεγάλες προκυμαίες ήταν πλακόστρωτες. Πάνω τους περπάτησαν γενιές ολόκληρες, για χίλιους λόγους. Τα πλοία κάθε γραμμής, όποια και να’ ναι, σε όποιο χρόνο και να αναφέρονται, αράζουν σε συγκεκριμένη θέση κι ο κόσμος περιμένει καρτερικά την άφιξη ή την αναχώρησή τους. Ανάλογα την περίπτωση, κάποιοι ταξιδεύουν, μερικοί από κάτω θα τους χαιρετήσουν, άλλοι έρχονται να παραλάβουν γνωστά τους πρόσωπα. Το σκηνικό, γεμάτο συναισθήματα, είναι παλιό κι εμείς που καταγόμαστε από τα νησιά το έχουμε έντονα ζήσει. Εδώ επιστρέφουμε στον Πειραιά, στις 8 Οκτωβρίου 1935. Ο καιρός ήταν καλός, ηλιόλουστος, όπως και οι ημέρες που διανύουμε. Οι μικροπωλητές έχουν αφήσει τα καλάθια και περιμένουν …
Ο αποστολέας της φωτογραφίας σημείωσε στην πίσω όψη: ″Από υγεία είμαι καλά. Σας έστειλα μίαν ρόμπαν και δύο μαντήλια. Τα ελάβατε; Μην λησμονήτε να γράφετε κάπου-κάπου″. Μια παράκληση που δεν ξέρουμε αν εισακούστηκε …

Ήμουν παιδί όταν άκουσα για πρώτη φορά την έκφραση: - Δούλευα στου Προυσαλόγλου. Τα νηματουργεία, υφαντουργεία, κλωστοϋφαντουργεία, ταπητουργεία έθρεψαν γενεές Πειραιωτών ενώ τροφοδότησαν την αγορά με γνωστά κι απαραίτητα προϊόντα. ″Νικ. Προυσαλόγλου. ΤΑΠΗΤΟΫΦΑΝΤΗΡΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ″. Το εργοστάσιο τοποθετείται στο τέρμα της οδού Δράμας στα Ταμπούρια, τα γραφεία και η έκθεση στην τότε οδό Μακράς Στοάς 38. Διαβάστε το δελτάριο.
Στην πίσω πλευρά η χειρόγραφη απόδειξη: ″Πειραιεύς 12/10/46. Η Κυρία Άννα Ν. Κασιώπου; Πόρον. Δούναι. Δια την αξίαν ενός ανατολικού τάπητος συνολικώς δραχμαί Εννεακόσιαι Χιλιάδες (900.000).
Ο Λαβών [Υπογραφή] Εξωφλήθη″.
Η επωνυμία Προυσαλόγλου ακούγεται και στις μέρες μας αλλά εκτός Πειραιώς.
Τα μηδενικά της τιμής είναι πριν την αφαίρεση των τριών τελευταίων στα 1954.

 

Ευτυχισμένες οικογενειακές στιγμές, παντού και πάντοτε. Πρεσβύτεροι και νεότεροι βγήκαν στο κεφαλόσκαλο του σπιτιού, τώρα που έχει ήλιο, να βγάλουν αυτή την αναμνηστική φωτογραφία. Μόνο έτσι σταματά ο χρόνος. Φάληρο, Δεκέμβριος του 1947. Χαρτί LEONAR. 

 

Μετά την παρέλαση, ανάλογα τον καιρό, ο κόσμος ξεχύνεται στις πλατείες και στις παραλίες για να πιεί καφέ, να λιαστεί, να περπατήσει, να διασκεδάσει κι αν είναι παιδί να παίξει. Έχω να σας δείξω δυο παρόμοιες οικογενειακές φωτογραφίες τραβηγμένες στο Νέο Φάληρο.
Σαν σήμερα, 28 Οκτωβρίου 1948. Στην πρώτη, τέσσερις γυναίκες ένας ένστολος και ένα κοριτσάκι φωτογραφίζονται κατά πρόσωπο σε ευθεία γραμμή. Στην δεύτερη οι τέσσερις γυναίκες ο άνδρας με το κοστούμι και η μικρούλα φωτογραφίζονται από χαμηλά, όρθιοι και καθιστοί οπότε η πόζα βγήκε διαφορετικά και με κομμένο το κεφάλι της μιας.

 

″Ενθύμιον Αγάπης Καίτη Δώρα Κομνηνού″. Κοκκινιά. 6 Νοεμβρίου 1949. Διαστάσεις 8,8Χ6,4 εκ.

 

Μετά από περπάτημα κάθισαν σ’ ένα χαμηλό βράχο στην παραλία. Εκεί φωτογραφήθηκαν. ″Φάληρο. Δεκέμβριος 1949″. Χαρτί LEONAR. Διαστάσεις 6,2Χ8,7 εκ.

 

24 Σεπτεμβρίου 1951. Νεαρός Πειραιώτης αφιερώνει μια φωτογραφία στην θεία του. ″Στην σεβαστή μου θεία. Πίπης″. Τα χρόνια εκείνα ο σεβασμός περίσσευε και δινόταν απλόχερα. «ΦΩΤΟΓΡΑΦΕΙΟΝ/ ΒΑΣΙΛ. Δ. ΚΑΛΑΦΑΤΗ/ ΤΖΑΒΕΛΛΑ 78/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». Διαστάσεις 6,5Χ4,2 εκ.

 

Ο Σεπτέμβριος είναι μήνας μπερδεμένος, πότε με καλοκαιρία, πότε με συννεφιά και βροχές. Με αυτόν τον τρόπο μάς προετοιμάζει για τον επερχόμενο χειμώνα. Άλλωστε τέτοια εποχή αλλάζουν και πολλές συνήθειές μας, επανερχόμαστε στις κάθε λογής δραστηριότητες. Δεν πτοούμαστε. Ξαναθυμόμαστε τα παλιά, όποια και να είναι, παίρνουμε θάρρος και προχωρούμε. Τρεις γυναίκες κάτω από τις φυλλωσιές ενός ευκαλύπτου. Σαλαμίνα, 20 Σεπτεμβρίου 1953.

 

Ανδρική μόδα στην δεκαετία των 50ies. Κύριος φοράει υφασμάτινο παντελόνι με εμφανή τσάκιση και πιέτες, μακρυμάνικο λευκό πουκάμισο που καλύπτεται από πλεκτή μέχρι τους ώμους (αμάνικη) μπλούζα, γραβάτα και ανοιχτόχρωμα παπούτσια. Λόγω περιορισμένης οπτικής δεν γνωρίζουμε πού βρίσκεται. Γύρω του ξεχωρίζουν τμήμα ενός μαντρότοιχου από πλίνθους που κρύβει οικοδομή, απροσδιόριστα ξύλινα κομμάτια και μια βάρκα. Στην πίσω όψη γράφτηκε εν συντομία: ″Πειραιεύς 1954″.

 

Πειραιώτικη οικογένεια. Η βάση του ανθρώπινου δυναμικού της πόλης που ζούμε. Τετραμελής, αποτελούμενη από τον πατέρα, την μητέρα, την κόρη και τον γιο. Ήταν το ενδεδειγμένο, ισορροπημένο σχήμα των τελευταίων δεκαετιών που επεδίωκε να ξεφύγει από την πολυτεκνία θεωρώντας ότι έτσι οι γονείς θα προσέφεραν περισσότερα στα παιδιά τους. Κοιτάξτε πόσο στοργικά κρατάει η γυναίκα τα χέρια των μικρών της! Χωρίς πολλά λόγια αυτή η φωτογραφία είναι αφιερωμένη από καρδιάς σ’ όλη την μαθητιώσα νεολαία. «Φωτο - Βλαντή. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Ειδοποίησαν τον φωτογράφο να πάει στο σπίτι ή κατά πάσα πιθανότητα μαζεύτηκαν στο κατάστημά του. Αφού σύμφωνα με τις οδηγίες του ανακατεύτηκαν κάπως μέχρι να πάρουν την σωστή πόζα, όρθιοι και καθήμενοι παρέμειναν ακίνητοι να τους βγάλει την φωτογραφία. Ύστερα σηκώθηκαν ικανοποιημένοι, κάποιος (ο πατέρας) πλήρωσε και όλοι τους σκόρπισαν στις δράσεις και στις υποχρεώσεις που είχαν. Λίγο μετά, η φωτογραφία τυπώθηκε σε μερικά αντίτυπα σαν καρτ ποστάλ σε χαρτί Gevaert. Κάθε μία μπήκε σε κάδρο, εκτέθηκε στο σερβάν, ή - όπως αυτή - κολλήθηκε σε άλμπουμ. Μέχρι που σιγά-σιγά με το διάβα του χρόνου και την αλλαγή που επήλθε στα οκτώ εκείνα πρόσωπα έχασε την αξία της, έφυγε από την θέσης της, παραγκωνίστηκε από τις επόμενες, τις πιο πρόσφατες, τις έγχρωμες… Παράπεσε και ξεχάστηκε, όπως έγινε και με τους ίδιους τους εικονιζόμενους. Κατάντησε πλέον μια παλιά, αδέσποτη οικογενειακή φωτογραφία. «ΦΩΤΟΓΡΑΦΕΙΟΝ/ ΒΑΣΙΛ. Δ. ΚΑΛΑΦΑΤΗ/ ΤΖΑΒΕΛΛΑ 78 - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ. Ο Πειραιάς γιορτάζει ανελλιπώς τις επετείους, η χρονική στιγμή μόνο αποτυπωμένη στο χαρτί αντικατοπτρίζει τις εκάστοτε πολιτικές συνθήκες, την εξέλιξη στο σκηνικό και τις νοοτροπίες των συμμετεχόντων. Σε πειραιώτικη αίθουσα αυτή η εκδήλωση. Ο ομιλητής και οι γύρω του στέκονται όρθιοι. Μπροστά μάλλον θα υπήρχε και καθιστό ακροατήριο. Στα κάδρα ο Μεταξάς και ο Γεώργιος Β΄. Σημαιάκια και μακρόστενες κόλλες χαρτιού με πατριωτικά συνθήματα. Δεν λείπει εκείνο για την Κύπρο. «ΦΩΤΟ ΡΟΜΑΝΤΖΟ/ ΟΔΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 92/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Μια ανθοδέσμη για τις σημερινές εορτάζουσες. ″25-11-56/ Πειραιεύς/ Ημέρα Αγίας Αικατερίνης″. Στο πίσω μέρος οι επιγραφές: ΜΥΛΟΙ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ. SHELL COMPANY (HELLAS) LIMITED. Τα κεντρικά γραφεία τους ήταν στην Ακτή Ποσειδώνος 26. SANOGYL (οδοντόκρεμα εταιρείας GEOKA που ανήκε στον Γεώργιο Καταπόδη).

 

Αν λάβουμε υπ’ όψη το κατάστημα, αυτή η γυναίκα φαίνεται να κατοικούσε στο Κερατσίνι ή στην Δραπετσώνα. Οι καλλιτεχνικές φωτογραφίες πρόσθεταν στην ομορφιά των ανθρώπων. Κοιτάζοντας στα αριστερά της και με τονισμένο - υψωμένο τον ώμο, φοράει κοντομάνικο, κολιέ και σκουλαρίκια. Εμείς την βλέπουμε στραμμένη προς τα δεξιά… «ΦΩΤΟ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ/ ΑΓ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ 26/ ΕΥΓΕΝΕΙΑ - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». Ο φωτογράφος έβαλε και σφραγίδα με χρονολογία 19.10.1958.

 

Χειμώνας στον Πειραιά. Άνδρας με παλτό, καπέλο, κασκόλ, τσιγάρο. Τα πλοία δεμένα στο λιμάνι. Διακρίνουμε το ΥΔΡΑ και ΑΙΓΙΝΑ. Χωρίς χρονολογία. Φωτογραφία με οδοντώσεις όπως ήταν και οι περισσότερες της εποχής.

 

Κοπέλες (μαθήτριες) σε εκδρομή το 1959. «Φωτο - Λουξ/ Δ. ΜΟΣΧΟΛΙΟΣ/ ΝΟΤΑΡΑ 44 ΤΗΛ. 471171/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Φωτογραφία ενός άνδρα. Σφραγίδα ″- 3 ΣΕΠ. 1959″ του φωτογραφείου «ΦΩΤΟ - ΖΕΡΒΟΥ/ ΦΙΛΩΝΟΣ 71 - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

Ωραίες οι φωτογραφίες που δείχνουν τα καράβια, το λιμάνι, τους δρόμους τις πλατείες και τα κτήρια του Πειραιά. Εγώ τις βρίσκω απλά αστραφτερές. Μια άλλη ομορφιά, πιο συναισθηματική, κρύβεται στις λαϊκές συνοικίες, στα σπίτια και στις αυλές. Εκεί που ζει την καθημερινότητά της το γνήσιο κύτταρο της κοινωνίας μας, η οικογένεια. Μάνα φορά παλτό πάνω από το νυχτικό της. Κοιτώντας προς τον φακό χαμογελαστή κρατάει κάτι στο χέρι της, πράγμα που πολύ ενδιαφέρει τον μικρό που παίζει με το ποδηλατάκι του. Αγνή, τρυφερή, ανεπανάληπτη σκηνή. Βρισκόμαστε στο Φάληρο τον Δεκέμβριο του 1961. Διαστάσεις 8,7Χ6,7 εκ.