Ερευνά
και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
Όσο
και να εξελίσσεται η ανθρώπινη δραστηριότητα και να θεωρούμε ότι όλα αυτά που
γίνονται είναι νεωτερισμός, υπάρχουν δράσεις που επαναλαμβάνονται, αφού πολλές
από εκείνες έχουν πραγματοποιηθεί πριν από χρόνια και με τον καιρό ξεχαστεί από
την μνήμη.
Το ΚΑΣ απεφάσισε τον Νοέμβριο του 2016 να εγκρίνει την τοποθέτηση μεταλλικής συναρμολογούμενης κατασκευής πάνω από τα ίχνη - λαξεύματα του αρχαίου Θεάτρου Ζέας. Έτσι κάποια στιγμή θα ξεκινήσουν εργασίες επανανάδειξής του, όμως δεν είναι η πρώτη φορά που καλύφθηκε από μέταλλα ξύλα και πλαστικά καθίσματα με σκοπό την χρήση του για αρχαίες θεατρικές και σύγχρονες μουσικοχορευτικές παραστάσεις (μην ξεχνάμε την Δόρα Στράτου). Επίσης η ιδέα ανοίγματος και λειτουργίας του χώρου του για μουσική ή καλλιτεχνική εκδήλωση σε μια καλοκαιριάτικη πανσέληνο δεν είναι καινούργια.
Το Μάρτιο του 1957 έγινε στην αίθουσα του Μουσείου Πειραιώς, μετά από πρόσκληση και υπό την προεδρία του Γρηγόρη Θεοχάρη, προέδρου της Φ.Σ.Π. και για μικρό διάστημα Δημάρχου Πειραιώς, η δεύτερη σύσκεψη της Επιτροπής αξιοποιήσεως και προστασίας των αρχαιοτήτων και λοιπών ιστορικών μνημείων της πόλης μας. Ακολούθησαν κι άλλες τέτοιες επαφές. Στις συγκεντρώσεις παρίσταντο ο βουλευτής Γεώργιος Ανδριανόπουλος,
Το ΚΑΣ απεφάσισε τον Νοέμβριο του 2016 να εγκρίνει την τοποθέτηση μεταλλικής συναρμολογούμενης κατασκευής πάνω από τα ίχνη - λαξεύματα του αρχαίου Θεάτρου Ζέας. Έτσι κάποια στιγμή θα ξεκινήσουν εργασίες επανανάδειξής του, όμως δεν είναι η πρώτη φορά που καλύφθηκε από μέταλλα ξύλα και πλαστικά καθίσματα με σκοπό την χρήση του για αρχαίες θεατρικές και σύγχρονες μουσικοχορευτικές παραστάσεις (μην ξεχνάμε την Δόρα Στράτου). Επίσης η ιδέα ανοίγματος και λειτουργίας του χώρου του για μουσική ή καλλιτεχνική εκδήλωση σε μια καλοκαιριάτικη πανσέληνο δεν είναι καινούργια.
Το Μάρτιο του 1957 έγινε στην αίθουσα του Μουσείου Πειραιώς, μετά από πρόσκληση και υπό την προεδρία του Γρηγόρη Θεοχάρη, προέδρου της Φ.Σ.Π. και για μικρό διάστημα Δημάρχου Πειραιώς, η δεύτερη σύσκεψη της Επιτροπής αξιοποιήσεως και προστασίας των αρχαιοτήτων και λοιπών ιστορικών μνημείων της πόλης μας. Ακολούθησαν κι άλλες τέτοιες επαφές. Στις συγκεντρώσεις παρίσταντο ο βουλευτής Γεώργιος Ανδριανόπουλος,
ο καθηγητής Πολυτεχνείου Δημήτρης Πικιώνης, ο Έφορος
Αρχαιοτήτων Αττικής Ιωάννης Παπαδημητρίου, οι αρχαιολόγοι Ανδρέας
Παπαγιαννόπουλος - Παλαιός και η δεσποινίς
Έλλη Ι. Λυκούρη, ο πρόεδρος των Γηγενών Πειραιώς Κρίτων Δηλαβέρης, ο
πρόεδρος του Πειραϊκού Συνδέσμου Ι. Μάγκος, ο επιθεωρητής μέσης εκπαιδεύσεως
φιλόλογος γυμνασιάρχης Ρηγόπουλος, ο πρόεδρος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του
Δήμου Πειραιώς Νικηφόρος Βρεττάκος, ο ιστορικός Ιωάννης Μελετόπουλος, ο Αργύρης
Κωστέας από τον σύλλογο
Ο ΠΛΑΤΩΝ και άλλοι. Η επιτροπή, αφού απέκτησε μέλη και
πολλούς συνεργάτες απεφάσισε την άμεση έναρξη εργασιών για την ανάδειξη και
χρησιμοποίηση του αρχαίου πειραϊκού Θεάτρου Ζέας ώστε να οργανωθούν παραστάσεις
αρχαίου δράματος.
Εφημερίδα Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ, 19.4.1957:
ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΙΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΕΙΡΑΪΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ. ΘΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΑΙ ΛΟΙΠΑΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ.
Η Πειραϊκή Επιτροπή προς διαφύλαξιν και αξιοποίησιν των αρχαιοτήτων, έλαβε προ ημερών μίαν αξιόλογον απόφασιν επί του προκειμένου: Απεφάσισεν, όπως, εκτός της φροντίδος ν’ αποκτήσουν αι πειραϊκαί αρχαιότητες, που σήμερον ευρίσκονται εκτεθειμέναι εις το ύπαιθρον και την δίακρισιν των αντιξόων καιρικών συνθηκών, ευπρόσωπον και ανάλογον της ανεκτιμήτου αξίας των στέγην, να περιφράξη το αρχαίον πειραϊκόν θέατρον, παρά την παθητικήν αντίδρασιν του Πειραϊκού Συνδέσμου, ο οποίος δυσανασχετεί, προφανώς, διότι ξένοι άνθρωποι προς τον Σύνδεσμον, ενεργούν επί της ιδιοκτησίας του.
Εν τούτοις, από πληροφορίας που συγκεντρώσαμεν από εγκύρους πηγάς, το Πειραϊκόν Γυμναστήριον, όπου και το αρχαίον θέατρον, ηγοράσθη προ δεκάδων ετών, πρωτοβουλία τετρακοσίων καλών Πειραιωτών που αγαπούσαν την πόλιν, απεζημίωσαν μερικάς οικοδομάς εκτισμένας παρά το αρχαίον θέατρον και εν συνεχεία εδώρησαν ολόκληρον την κεντρικήν αυτήν έκτασιν εις τον Δήμον Πειραιώς, διά να ευρίσκεται σήμερον εις χείρας του Πειραϊκού Συνδέσμου, ο οποίος αντιδρά παρασκηνιακώς διά την μη αξιοποίησιν του αρχαίου πειραϊκού θεάτρου και την δημιουργίαν των δυνατοτήτων διά την εις τον ιερόν αυτόν χώρον διδασκαλίαν αρχαίων κλασσικών έργων….
Οι παραπάνω πληροφορίες συγκεντρωμένες «από εγκύρους πηγάς» αποδεικνύονται μάλλον αναξιόπιστες ή διαστρεβλωμένες αν διαβάσουμε τον λόγο του Ρεδιάδη που παραθέτω.
Εφημερίδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΡΑ, 1.5.1957:
Κατόπιν προσκλήσεως της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς συνήλθεν χθες υπό την προεδρίαν του κ. Γρ. Θεοχάρη η Επιτροπή Προστασίας και Αξιοποιήσεως Αρχαιοτήτων της πόλεώς μας διά την μελέτην διαφόρων σχετικών θεμάτων.
Εις την συνεδρίασιν έλαβον μέρος οι κ.κ. Ανδρ. Παπαγιαννόπουλος, Ιω. Μελετόπουλος, Λ. Νομικός, Π. Παπαηλιού, Αργ. Κωστέας, Νικ. Βασιλάκης, Ιωσήφ Παπαδόπουλος, Νικ. Καλαμίτσης, η δις Έλλη Λυκούρη, ο έφορος Αρχαιοτήτων Παπαδημητρίου κ.α.λ.
Απεφασίσθη η οργάνωσις αρχαίας αττικής βραδιάς κατά την πανσέληνον του Ιουνίου εις το αρχαίον Θέατρον όπου σήμερον το Γυμναστήριον του Πειραϊκού Συνδέσμου. Επίσης απεφασίσθη η άμεσος ανάληψις ενεργειών διά την αναστήλωσιν των αρχαίων τειχών.
ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΥΠΟ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΙΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΕΙΡΑΪΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ. ΘΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΑΙ ΛΟΙΠΑΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ.
Η Πειραϊκή Επιτροπή προς διαφύλαξιν και αξιοποίησιν των αρχαιοτήτων, έλαβε προ ημερών μίαν αξιόλογον απόφασιν επί του προκειμένου: Απεφάσισεν, όπως, εκτός της φροντίδος ν’ αποκτήσουν αι πειραϊκαί αρχαιότητες, που σήμερον ευρίσκονται εκτεθειμέναι εις το ύπαιθρον και την δίακρισιν των αντιξόων καιρικών συνθηκών, ευπρόσωπον και ανάλογον της ανεκτιμήτου αξίας των στέγην, να περιφράξη το αρχαίον πειραϊκόν θέατρον, παρά την παθητικήν αντίδρασιν του Πειραϊκού Συνδέσμου, ο οποίος δυσανασχετεί, προφανώς, διότι ξένοι άνθρωποι προς τον Σύνδεσμον, ενεργούν επί της ιδιοκτησίας του.
Εν τούτοις, από πληροφορίας που συγκεντρώσαμεν από εγκύρους πηγάς, το Πειραϊκόν Γυμναστήριον, όπου και το αρχαίον θέατρον, ηγοράσθη προ δεκάδων ετών, πρωτοβουλία τετρακοσίων καλών Πειραιωτών που αγαπούσαν την πόλιν, απεζημίωσαν μερικάς οικοδομάς εκτισμένας παρά το αρχαίον θέατρον και εν συνεχεία εδώρησαν ολόκληρον την κεντρικήν αυτήν έκτασιν εις τον Δήμον Πειραιώς, διά να ευρίσκεται σήμερον εις χείρας του Πειραϊκού Συνδέσμου, ο οποίος αντιδρά παρασκηνιακώς διά την μη αξιοποίησιν του αρχαίου πειραϊκού θεάτρου και την δημιουργίαν των δυνατοτήτων διά την εις τον ιερόν αυτόν χώρον διδασκαλίαν αρχαίων κλασσικών έργων….
Οι παραπάνω πληροφορίες συγκεντρωμένες «από εγκύρους πηγάς» αποδεικνύονται μάλλον αναξιόπιστες ή διαστρεβλωμένες αν διαβάσουμε τον λόγο του Ρεδιάδη που παραθέτω.
Εφημερίδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΡΑ, 1.5.1957:
Κατόπιν προσκλήσεως της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς συνήλθεν χθες υπό την προεδρίαν του κ. Γρ. Θεοχάρη η Επιτροπή Προστασίας και Αξιοποιήσεως Αρχαιοτήτων της πόλεώς μας διά την μελέτην διαφόρων σχετικών θεμάτων.
Εις την συνεδρίασιν έλαβον μέρος οι κ.κ. Ανδρ. Παπαγιαννόπουλος, Ιω. Μελετόπουλος, Λ. Νομικός, Π. Παπαηλιού, Αργ. Κωστέας, Νικ. Βασιλάκης, Ιωσήφ Παπαδόπουλος, Νικ. Καλαμίτσης, η δις Έλλη Λυκούρη, ο έφορος Αρχαιοτήτων Παπαδημητρίου κ.α.λ.
Απεφασίσθη η οργάνωσις αρχαίας αττικής βραδιάς κατά την πανσέληνον του Ιουνίου εις το αρχαίον Θέατρον όπου σήμερον το Γυμναστήριον του Πειραϊκού Συνδέσμου. Επίσης απεφασίσθη η άμεσος ανάληψις ενεργειών διά την αναστήλωσιν των αρχαίων τειχών.
Η
Φιλολογική Στέγη πρότεινε να μεταφερθούν οι αθλητικές δραστηριότητες του
Συνδέσμου στο Θεμιστόκλειο γυμναστήριο:
Εφημερίδα ΕΛΗΝΙΚΗ ΩΡΑ, 10.5.1957:
ΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΤΗΣ “ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΕΓΗΣ,, ΠΡΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΙΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ.
Υπό της «Φιλολογικής Στέγης» απεστάλη προς τον Δήμον Πειραιώς και τη Εφορείαν του Θεμιστοκλείου Γυμναστηρίου, κοινοποιηθέν και προς τον «Πειραϊκόν Σύνδεσμον», το κάτωθι έγγραφον, εις το οποίον εκτίθενται αναλυτικώς αι ενέργειαι του Προέδρου αυτής κ. Γρηγ. Θεοχάρη, κατά το διάστημα της ασκήσεως παρ’ αυτού των δημαρχιακών καθηκόντων, διά την ανάδειξιν και αξιοποίησιν των αρχαιολογικών χώρων του Πειραιώς και ιδίως του αρχαίου Θεάτρου, τονίζεται δε η ανάγκη της συνεργασίας του «Πειραϊκού Συνδέσμου» διά την επίλυσιν του ζωτικού διά την πόλιν του Πειραιώς τούτου θέματος:
Ο Πρόεδρος της ημετέρας οργανώσεως κ. Γρηγ. Θεοχάρης καθ’ ό διάστημα είχεν την τιμήν να ασκή δημαρχιακά καθήκοντα εκάλεσεν εις σύσκεψιν επίλεκτα στελέχη της Πειραϊκής κοινωνίας και ειδικούς αρχαιολόγους διά την ανάληψιν της προστασίας και αξιοποιήσεως των αρχαιοτήτων και λοιπών ιστορικών μνημείων του Πειραιώς.
Η Επιτροπή αυτή συνεκροτήθη ήδη από διμήνου και πλέον και συνήλθε εις επανειλημμένας συνεδριάσεις μελετήσασα διάφορα σχετικά θέματα όπως το θέμα της αναδείξεως της αρχαίας πύλης, του αρχαίου πειραϊκού Θεάτρου, της αναστηλώσεως των τειχών του Θεμιστοκλέους κ.λ.π. Και αι μεν εργασίαι της αρχαίας Πύλης προωθήθησαν και ευρίσκονται προς το τέρμα των επίκειται δε η περίφραξις του χώρου η οποία θα γίνη δαπάναις του Κράτους κατόπιν ενεργειών της Επιτροπής και τη προσωπική παρεμβάσει του Εφόρου Αρχαιοτήτων κ. Παπαδημητρίου μετέχοντος της ως άνω Επιτροπής μας.
Αι εργασίαι όμως της αναδείξεως και αποκαταστάσεως του αρχαίου Πειραϊκού Θεάτρου εκαθυστέρησαν λόγω της γειτνιάσεως με το γυμναστήριον του Πειραϊκού Συνδέσμου.
Η Επιτροπή από της πρώτης στιγμής της αντιμετωπίσεως το θέματος του αρχαίου Θεάτρου παρεδέχθη ότι η επί τούτου συνεργασία του Πειραϊκού Συνδέσμου ήτο απαραίτητος λόγω της γειτνιάσεως ταύτης και τούτο ανεξαρτήτως της τυχόν υπάρξεως ή μη νομίμων δικαιωμάτων του Πειραϊκού Συνδέσμου και ότι έδει να καταβληθή προσπάθεια διά την εξεύρεσιν γυμναστηρίου αθλήσεως των σπουδαστών του Συνδέσμου προς ταχυτέραν απελευθέρωσιν ολοκλήρου του περιγύρου του αρχαίου Θεάτρου ως τοιούτον δε γυμναστήριον εθεωρήθη κατάλληλον το Θεμιστόκλειον.
Βεβαίως η αποκατάστασις του αρχαίου μας Θεάτρου επιβάλλεται να αρχίση άνευ χρονοτριβής και παρά παν τυχόν εμπόδιον.
Είναι γνωστόν ποίαν σημασίαν απέκτησεν διά τα ηθικά και υλικά κεφάλαια της εθνικής μας οικονομίας η αξιοποίησις των ελληνικών αρχαιοτήτων.
Εις τον τομέα αυτόν δεν επιτρέπεται να υστερήση η πόλις μας.
Ήδη η Επιτροπή απεφάσισε την παρουσίασιν αρχαίας Αττικής βραδιάς κατά την εσπέραν της πανσελήνου του Ιουνίου εις τον χώρον του αρχαίου Θεάτρου την οργάνωσιν της οποίας ανέθεσεν εις ειδικούς μελετητάς.
Το Υπουργείον Παιδείας είναι έτοιμον κατόπιν των ενεργειών της Επιτροπής μας εις την οποίαν μετέχουσιν και 5 Δημοτικοί Σύμβουλοι οι κ.κ. Παπαηλιού, Λεούσης, Νομικός, Βρεττάκος και Θεοχάρης να προχωρήση εις τας απαιτουμένας διά την αποκατάστασιν του Θεάτρου εργασίας.
Κατόπιν των ανωτέρω παρακαλείται ο Δήμος Πειραιώς και η Εφορεία του Θεμιστοκλείου Γυμναστηρίου όπως μεριμνήσωσι ίνα το Γυμναστήριον τούτο χρησιμοποιηθή παραλλήλως και προς εξυπηρέτησιν των αθλητικών σκοπών του Πειραϊκού Συνδέσμου χάριν του γενικωτέρου ως άνω σκοπού.
Ο Πειραϊκός Σύνδεσμος απήντησε γρήγορα ότι μετά λύπης του έλαβε γνώση των συζητήσεων στο Δημοτικό Συμβούλιο, θεώρησε ότι το ζήτημα ανακινήθηκε από ανεύθυνα και αναρμόδια πρόσωπα, επιφυλάσσεται να ανακοινώσει, εφ’ όσον παραστεί ανάγκη, πώς έχει το εν λόγω ζήτημα και να εκφράσει την γνώμη του.
Η Στέγη αντέδρασε υπερασπίζοντας την σοβαρότητα της σύσκεψης και των προσώπων της συγκροτηθείσας Επιτροπής ενώ παρότρυνε τον Σύνδεσμο να λάβει αμέσως θέση επί του θέματος: «Πάσα άλλη στάσις απάδει εις Σωματείον επαιρόμενον δικαίως, ότι αποτελεί εκπολιτιστικόν παράγοντα εις την πόλιν μας». [Εφημερίδες ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ και ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, 16.5.1957]
Τα αδύνατα σημεία του χώρου και το ξεπερασμένο για τις αθλητικές απαιτήσεις γυμναστήριο διαβάζουμε σε κείμενο του Αντ. Παριανού, «Η Πειραϊκή νεολαία χωρίς Γυμναστήρια», στο περιοδικό «Πειραϊκή Πρόοδος», φύλλο 1, Αύγουστος 1961, σελ. 16.
Εφημερίδα ΕΛΗΝΙΚΗ ΩΡΑ, 10.5.1957:
ΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΤΗΣ “ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΕΓΗΣ,, ΠΡΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΙΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ.
Υπό της «Φιλολογικής Στέγης» απεστάλη προς τον Δήμον Πειραιώς και τη Εφορείαν του Θεμιστοκλείου Γυμναστηρίου, κοινοποιηθέν και προς τον «Πειραϊκόν Σύνδεσμον», το κάτωθι έγγραφον, εις το οποίον εκτίθενται αναλυτικώς αι ενέργειαι του Προέδρου αυτής κ. Γρηγ. Θεοχάρη, κατά το διάστημα της ασκήσεως παρ’ αυτού των δημαρχιακών καθηκόντων, διά την ανάδειξιν και αξιοποίησιν των αρχαιολογικών χώρων του Πειραιώς και ιδίως του αρχαίου Θεάτρου, τονίζεται δε η ανάγκη της συνεργασίας του «Πειραϊκού Συνδέσμου» διά την επίλυσιν του ζωτικού διά την πόλιν του Πειραιώς τούτου θέματος:
Ο Πρόεδρος της ημετέρας οργανώσεως κ. Γρηγ. Θεοχάρης καθ’ ό διάστημα είχεν την τιμήν να ασκή δημαρχιακά καθήκοντα εκάλεσεν εις σύσκεψιν επίλεκτα στελέχη της Πειραϊκής κοινωνίας και ειδικούς αρχαιολόγους διά την ανάληψιν της προστασίας και αξιοποιήσεως των αρχαιοτήτων και λοιπών ιστορικών μνημείων του Πειραιώς.
Η Επιτροπή αυτή συνεκροτήθη ήδη από διμήνου και πλέον και συνήλθε εις επανειλημμένας συνεδριάσεις μελετήσασα διάφορα σχετικά θέματα όπως το θέμα της αναδείξεως της αρχαίας πύλης, του αρχαίου πειραϊκού Θεάτρου, της αναστηλώσεως των τειχών του Θεμιστοκλέους κ.λ.π. Και αι μεν εργασίαι της αρχαίας Πύλης προωθήθησαν και ευρίσκονται προς το τέρμα των επίκειται δε η περίφραξις του χώρου η οποία θα γίνη δαπάναις του Κράτους κατόπιν ενεργειών της Επιτροπής και τη προσωπική παρεμβάσει του Εφόρου Αρχαιοτήτων κ. Παπαδημητρίου μετέχοντος της ως άνω Επιτροπής μας.
Αι εργασίαι όμως της αναδείξεως και αποκαταστάσεως του αρχαίου Πειραϊκού Θεάτρου εκαθυστέρησαν λόγω της γειτνιάσεως με το γυμναστήριον του Πειραϊκού Συνδέσμου.
Η Επιτροπή από της πρώτης στιγμής της αντιμετωπίσεως το θέματος του αρχαίου Θεάτρου παρεδέχθη ότι η επί τούτου συνεργασία του Πειραϊκού Συνδέσμου ήτο απαραίτητος λόγω της γειτνιάσεως ταύτης και τούτο ανεξαρτήτως της τυχόν υπάρξεως ή μη νομίμων δικαιωμάτων του Πειραϊκού Συνδέσμου και ότι έδει να καταβληθή προσπάθεια διά την εξεύρεσιν γυμναστηρίου αθλήσεως των σπουδαστών του Συνδέσμου προς ταχυτέραν απελευθέρωσιν ολοκλήρου του περιγύρου του αρχαίου Θεάτρου ως τοιούτον δε γυμναστήριον εθεωρήθη κατάλληλον το Θεμιστόκλειον.
Βεβαίως η αποκατάστασις του αρχαίου μας Θεάτρου επιβάλλεται να αρχίση άνευ χρονοτριβής και παρά παν τυχόν εμπόδιον.
Είναι γνωστόν ποίαν σημασίαν απέκτησεν διά τα ηθικά και υλικά κεφάλαια της εθνικής μας οικονομίας η αξιοποίησις των ελληνικών αρχαιοτήτων.
Εις τον τομέα αυτόν δεν επιτρέπεται να υστερήση η πόλις μας.
Ήδη η Επιτροπή απεφάσισε την παρουσίασιν αρχαίας Αττικής βραδιάς κατά την εσπέραν της πανσελήνου του Ιουνίου εις τον χώρον του αρχαίου Θεάτρου την οργάνωσιν της οποίας ανέθεσεν εις ειδικούς μελετητάς.
Το Υπουργείον Παιδείας είναι έτοιμον κατόπιν των ενεργειών της Επιτροπής μας εις την οποίαν μετέχουσιν και 5 Δημοτικοί Σύμβουλοι οι κ.κ. Παπαηλιού, Λεούσης, Νομικός, Βρεττάκος και Θεοχάρης να προχωρήση εις τας απαιτουμένας διά την αποκατάστασιν του Θεάτρου εργασίας.
Κατόπιν των ανωτέρω παρακαλείται ο Δήμος Πειραιώς και η Εφορεία του Θεμιστοκλείου Γυμναστηρίου όπως μεριμνήσωσι ίνα το Γυμναστήριον τούτο χρησιμοποιηθή παραλλήλως και προς εξυπηρέτησιν των αθλητικών σκοπών του Πειραϊκού Συνδέσμου χάριν του γενικωτέρου ως άνω σκοπού.
Ο Πειραϊκός Σύνδεσμος απήντησε γρήγορα ότι μετά λύπης του έλαβε γνώση των συζητήσεων στο Δημοτικό Συμβούλιο, θεώρησε ότι το ζήτημα ανακινήθηκε από ανεύθυνα και αναρμόδια πρόσωπα, επιφυλάσσεται να ανακοινώσει, εφ’ όσον παραστεί ανάγκη, πώς έχει το εν λόγω ζήτημα και να εκφράσει την γνώμη του.
Η Στέγη αντέδρασε υπερασπίζοντας την σοβαρότητα της σύσκεψης και των προσώπων της συγκροτηθείσας Επιτροπής ενώ παρότρυνε τον Σύνδεσμο να λάβει αμέσως θέση επί του θέματος: «Πάσα άλλη στάσις απάδει εις Σωματείον επαιρόμενον δικαίως, ότι αποτελεί εκπολιτιστικόν παράγοντα εις την πόλιν μας». [Εφημερίδες ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ και ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, 16.5.1957]
Τα αδύνατα σημεία του χώρου και το ξεπερασμένο για τις αθλητικές απαιτήσεις γυμναστήριο διαβάζουμε σε κείμενο του Αντ. Παριανού, «Η Πειραϊκή νεολαία χωρίς Γυμναστήρια», στο περιοδικό «Πειραϊκή Πρόοδος», φύλλο 1, Αύγουστος 1961, σελ. 16.
Γυμναστήριον Πειραϊκού Συνδέσμου.
Είναι το μοναδικόν εις το Κέντρον της πόλεως. Διαθέτει ευθείαν 60 μέτρων και περιφέρειαν στίβου 122 μέτρων.
Εις το γυμναστήριον τούτο ουδέν αγώνισμα είναι
δυνατόν να καλλιεργηθή με πιθανότητας αξιολόγων αποτελεσμάτων. Οι δρόμοι
ταχύτητος αποκλείονται λόγω ελλείψεως ευθείας. Οι δρόμοι αντοχής λόγω της
μικράς περιφερείας του στίβου. Τα άλματα και αι ρίψεις λόγω της στενότητος του
χώρου της κονίστρας και της γειτνιάσεως με το.. τέως αρχαίον θέατρον η
διεύθυνσις του οποίου απηγόρευσεν τας ρίψεις δια να μη βλάπτονται τα κάποτε
υπάρχοντα νυν όμως ανύπαρκτα και εξαφανισθέντα αρχαία.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για το γυμναστήριο βρήκα στον λόγο που εκφώνησε ο Δευκαλίων Ρεδιάδης, πρόεδρος του Π. Σ. τον Δεκέμβριο του 1934 «εν τη αιθούση του Μεγάρου του Πειραϊκού Συνδέσμου κατά τον πανηγυρικόν εορτασμόν της τεσσαρακονταετηρίδος της ιδρύσεώς του», απόσπασμα του οποίου αντιγράφω από το βιβλίο «Πειραϊκός Σύνδεσμος. Το έργον του επί μίαν τεσσαρακονταετίαν 1894 – 1934», έκδοση του 1936 που έχω στην συλλογή μου (σελίδες 12 - 14).
…Την επιτυχή ταύτην εξέλιξιν του καλλιτεχνικού τμήματος παρακολουθεί και το δεύτερον των αρχικών τμημάτων του Πειραϊκού Συνδέσμου το Γυμναστικόν, ούτινος η δράσις άρχεται από του έτους 1896 ευθύς μετά τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνας, ότε διά συνεισφοράς, μεταξύ των μελών της καλυτέρας κοινωνικής τάξεως υπό τον τύπον ομολογιών συγκεντρωθέντος επαρκούς ποσού χρημάτων ιδρύεται το πρώτον Γυμναστήριον αυτού επί γηπέδου αποτελούντος ολοκληρον τετράγωνον μεταξύ των λεωφόρων Σωκράτους, Χαριλάου Τρικούπη και των οδών Φιλελλήνων και Λεωσθένους.
Το γυμναστήριον τούτο κατόπιν εγκαταλείπεται ελλείψει επαρκών πόρων προς κάλυψιν του ενοικίου, αλλά δεν εγκαταλείπεται και η επιθυμία των πλήρους ζήλου και ενθουσιασμού ιδρυτών του όπως ο σκοπός του Συνδέσμου μη περιορισθή μόνον εις την καλλιέργειαν του Μουσικού αισθήματος των μελών της Πειραϊκής Κοινωνίας, αλλά και εις την σωματικήν διάπλασιν αυτών και ιδία της μαθητιώσης νεολαίας. Σύντονοι και επιτυχείς ενέργειαι του τότε Προέδρου του Ν. Φίλωνος παρά τω τότε Υπουργώ της Παιδείας αειμνήστω Σ. Στάη, φέρουν ως αποτέλεσμα την παραχώρησιν επαρκούς γηπέδου εν τω χώρω όπου ευρίσκεται και ήδη του κατά την λεωφόρον Χαριλάου Τρικούπη αρχαίου Θεάτρου. Και ανοίγονται έκτοτε και μέχρι σήμερον έτι διάπλατα αι πύλαι του Γυμναστηρίου εις την μαθητιώσαν παιδικήν και εφηβικήν νεολαίαν ως και εις πάντα φίλαθλον, υπό την ευσυνείδητον δε ανωτέραν διεύθυνσιν καθηγητών της γυμναστικής ως οι κ.κ. Αλεξ. Νικολόπουλος ήδη διευθυντής της Γυμναστικής Ακαδημίας Αθηνών, Απ. Πικιός, Αριστ. Τομπρογιάννης διευθυντής Ακαδημαϊκού Γυμναστηρίου, Μ. Μουζάλας, και ο ήδη κ. Τάκης Σακελλαρίου αναδεικνύει εν τω Παναθηναϊκώ Σταδίω πανελληνίους πρωταθλητάς ως οι Κάντζιας, Καράκαλος, Νικολάκης, Κωστάλας, Κόνιστρας, Παπαχρήστος, Τσατσανίφος, Κατέβας, Σωτηρόπουλος, Κωσταντέλλος, Ιωαννίδης, Δρούκας, Κουρής, Φιλιακός, Φωτόπουλος, Παναγιωτάτος κλπ. κλπ. Τυγχάνει βραβείου κατά το 1931 και έξω των ορίων του Ελληνικού κράτους διά του πρωταθλητού του Φιλιακού εις Ελληνοαιγυπτιακούς αγώνας, κερδίζει πρώτην νίκην κατά τους οπλομαχητικούς αγώνας του 1908 διά των σπαθιστών του και τακτικών μελών του Συνδέσμου κ. κ. Π. Πολιτάκη, Ηρακλή Γαϊτάνου, Κ. Ρόγκα και του ομιλητού, συναγωνίζεται διά της πρώτης Πειραϊκής ομάδος του, τα ποδοσφαιρικά σωματεία των Αθηνών και Πειραιώς, ήτις και ανακηρύσσεται κατά το 1923 πρωταθλήτρια του ποδοσφαίρου, συμμετέχει τέλος εσχάτως διά των πρωταθλητών του Φωτοπούλου, Λαμπράκη, Βαρτζάκη, Βαμβακούση και Παναγιωτάτου εις την κατάρτισιν της Εθνικής ομάδος των Παμβαλκανικών αγώνων του Ζάγκρεμπ και των τελευταίων Ελληνοουγγρικών αγώνων εν τω Παναθηναϊκώ Σταδίω.
Ήδη το Γυμναστικόν τμήμα του Πειραϊκού Συνδέσμου περιλαμβάνει 85 περίπου αθλητάς του στίβου και των αθλοπαιδιών Βόλεϋ-Μπώλλ και Μπάσκετ Μπώλλ συγκεντρούν εν αυτώ την όλην αθλητικήν κίνησιν της πόλεως και δη τοσούτον επιτυχώς ώστε μόλις προ μηνός ο Σύνδεσμος των Ελληνικών Αθλητικών και Γυμναστικών Σωματείων ανέθεσεν εις αυτό την εν τω Παναθηναϊκώ Σταδίω οργάνωσιν του Πανελληνίου Εφηβικού Πρωταθλήματος ανταμείβων ούτως ηθικώς την επιτυχή επί 40 συνεχή έτη δράσιν του Πειραϊκού Συνδέσμου και εν τω Αθλητισμώ...
ΣΧΟΛΙΑ
* Ιάκωβος Μάγκος, βιομήχανος, πρόεδρος Π. Σ. στα 1957 - 1959.
* Ο Γρηγόρης Θεοχάρης σύμφωνα με τον Γιάννη Χατζημανωλάκη εκτέλεσε χρέη δημάρχου από 27 Ιανουαρίου έως 27 Απριλίου 1957 στο διάστημα της πρώτης τρίμηνης αργίας του Δημητρίου Σαπουνάκη.
* Το γυμναστήριο λειτούργησε στα 1901: «Δυστυχώς η Προεδρεία του Φίλωνος διήρκησε μόλις ολίγα έτη διότι τον Ιούλιον του 1900 ούτος απεβίωσε, μήνας τινάς μετά την εκφώνησιν του τελευταίου εμπνευσμένου λόγου του κατά τα εγκαίνια του νεοϊδρυθέντος τότε εν των χώρω του Αρχαίου Θεάτρου Γυμναστηρίου». (σελίδα 10 του εν λόγω βιβλίου του 1936). Όμως θα πρέπει να διορθωθεί ο θάνατος του Νικολάου Φίλωνος από το 1900 στο 1902. Στην προεδρία μέχρι το 1912 τον διαδέχτηκε ο Γεώργιος Σημίτης, τότε εργοστασιάρχης και δημοτικός σύμβουλος (επί Παύλου Δαμαλά, 1903 - 1907).
* Ο Τάκης Γ. Σακελλαρίου, παλιός αθλητής μεγαλωμένος στα γυμναστήρια, υπήρξε σύμβουλος της Βασιλικής Ακαδημίας Φυσικής Αγωγής της Βουδαπέστης. Εκεί έγραψε μια πλήρη και συστηματική μελέτη για την προπόνηση ρίψεων στην σφαιροβολία, δισκοβολία, ελληνικό ακοντισμό και σφυροβολία. Ο Σ.Ε.Γ.Α.Σ. και το Υπουργείο Παιδείας που είχαν προκηρύξει διαγωνισμό τον βράβευσαν με το Α΄ βραβείο. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στον Πειραιά από το τυπογραφείο Σώμου - Καλλίνη στα 1930. Βρίσκεται στην συλλογή μου.
Δικά του είναι επίσης τα έργα «Ο επιστημονικός αθλητισμός» στα 1933, «Der Olympische Idealismus», 1936 (αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο διαγωνισμό Γραμμάτων και Τεχνών της XI Ολυμπιάδας του Βερολίνου).
Αργότερα ως καθηγητής σωματικής αγωγής τον συναντάμε και διευθυντή του τμήματος σωματικής αγωγής του Πειραϊκού Συνδέσμου. Στα 1937, στον Πειραιά, στα τυπογραφικά καταστήματα του Στυλιανού Π. Βαρβαρέσου κυκλοφόρησε το έργο «Η σωματική αγωγή της νεολαίας. Επιστημονική και τεχνική ανάλυσις της σωματικής αγωγής της νεολαίας. Αρχαί και σκοποί - Οργάνωσις και διοίκησις». Βρίσκεται στην συλλογή μου.
Για την αναδιοργάνωση του γυμναστικού τμήματος του Πειραϊκού Συνδέσμου ο Σακελλαρίου είχε υποβάλλει ειδικό σχέδιο.
Είχε προτείνει:
Την μεταλλαγή του τίτλου «Γυμναστικόν» σε «Τμήμα Σωματικής Αγωγής».
Την λειτουργία Λαϊκού Γυμναστηρίου.
Την οργάνωση «Ημερών Εθνικών και Λαϊκών Παιδιών (Play Days σύμφωνα με το αμερικανικό σύστημα).
Την ίδρυση Αθλητιατρικού Γραφείου.
Την διοργάνωση Γυναικείας Σωματικής Αγωγής.
Την προκήρυξη ειδικών βραβείων.
* Το γυμναστήριο διέκοψε γύρω στα 1966 (;).
Δες και ανάρτηση στο blog «Μικρά κείμενα πειραϊκής ιστορίας και αρχαιολογίας», Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014.
Ενδιαφέροντα στοιχεία για το γυμναστήριο βρήκα στον λόγο που εκφώνησε ο Δευκαλίων Ρεδιάδης, πρόεδρος του Π. Σ. τον Δεκέμβριο του 1934 «εν τη αιθούση του Μεγάρου του Πειραϊκού Συνδέσμου κατά τον πανηγυρικόν εορτασμόν της τεσσαρακονταετηρίδος της ιδρύσεώς του», απόσπασμα του οποίου αντιγράφω από το βιβλίο «Πειραϊκός Σύνδεσμος. Το έργον του επί μίαν τεσσαρακονταετίαν 1894 – 1934», έκδοση του 1936 που έχω στην συλλογή μου (σελίδες 12 - 14).
…Την επιτυχή ταύτην εξέλιξιν του καλλιτεχνικού τμήματος παρακολουθεί και το δεύτερον των αρχικών τμημάτων του Πειραϊκού Συνδέσμου το Γυμναστικόν, ούτινος η δράσις άρχεται από του έτους 1896 ευθύς μετά τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνας, ότε διά συνεισφοράς, μεταξύ των μελών της καλυτέρας κοινωνικής τάξεως υπό τον τύπον ομολογιών συγκεντρωθέντος επαρκούς ποσού χρημάτων ιδρύεται το πρώτον Γυμναστήριον αυτού επί γηπέδου αποτελούντος ολοκληρον τετράγωνον μεταξύ των λεωφόρων Σωκράτους, Χαριλάου Τρικούπη και των οδών Φιλελλήνων και Λεωσθένους.
Το γυμναστήριον τούτο κατόπιν εγκαταλείπεται ελλείψει επαρκών πόρων προς κάλυψιν του ενοικίου, αλλά δεν εγκαταλείπεται και η επιθυμία των πλήρους ζήλου και ενθουσιασμού ιδρυτών του όπως ο σκοπός του Συνδέσμου μη περιορισθή μόνον εις την καλλιέργειαν του Μουσικού αισθήματος των μελών της Πειραϊκής Κοινωνίας, αλλά και εις την σωματικήν διάπλασιν αυτών και ιδία της μαθητιώσης νεολαίας. Σύντονοι και επιτυχείς ενέργειαι του τότε Προέδρου του Ν. Φίλωνος παρά τω τότε Υπουργώ της Παιδείας αειμνήστω Σ. Στάη, φέρουν ως αποτέλεσμα την παραχώρησιν επαρκούς γηπέδου εν τω χώρω όπου ευρίσκεται και ήδη του κατά την λεωφόρον Χαριλάου Τρικούπη αρχαίου Θεάτρου. Και ανοίγονται έκτοτε και μέχρι σήμερον έτι διάπλατα αι πύλαι του Γυμναστηρίου εις την μαθητιώσαν παιδικήν και εφηβικήν νεολαίαν ως και εις πάντα φίλαθλον, υπό την ευσυνείδητον δε ανωτέραν διεύθυνσιν καθηγητών της γυμναστικής ως οι κ.κ. Αλεξ. Νικολόπουλος ήδη διευθυντής της Γυμναστικής Ακαδημίας Αθηνών, Απ. Πικιός, Αριστ. Τομπρογιάννης διευθυντής Ακαδημαϊκού Γυμναστηρίου, Μ. Μουζάλας, και ο ήδη κ. Τάκης Σακελλαρίου αναδεικνύει εν τω Παναθηναϊκώ Σταδίω πανελληνίους πρωταθλητάς ως οι Κάντζιας, Καράκαλος, Νικολάκης, Κωστάλας, Κόνιστρας, Παπαχρήστος, Τσατσανίφος, Κατέβας, Σωτηρόπουλος, Κωσταντέλλος, Ιωαννίδης, Δρούκας, Κουρής, Φιλιακός, Φωτόπουλος, Παναγιωτάτος κλπ. κλπ. Τυγχάνει βραβείου κατά το 1931 και έξω των ορίων του Ελληνικού κράτους διά του πρωταθλητού του Φιλιακού εις Ελληνοαιγυπτιακούς αγώνας, κερδίζει πρώτην νίκην κατά τους οπλομαχητικούς αγώνας του 1908 διά των σπαθιστών του και τακτικών μελών του Συνδέσμου κ. κ. Π. Πολιτάκη, Ηρακλή Γαϊτάνου, Κ. Ρόγκα και του ομιλητού, συναγωνίζεται διά της πρώτης Πειραϊκής ομάδος του, τα ποδοσφαιρικά σωματεία των Αθηνών και Πειραιώς, ήτις και ανακηρύσσεται κατά το 1923 πρωταθλήτρια του ποδοσφαίρου, συμμετέχει τέλος εσχάτως διά των πρωταθλητών του Φωτοπούλου, Λαμπράκη, Βαρτζάκη, Βαμβακούση και Παναγιωτάτου εις την κατάρτισιν της Εθνικής ομάδος των Παμβαλκανικών αγώνων του Ζάγκρεμπ και των τελευταίων Ελληνοουγγρικών αγώνων εν τω Παναθηναϊκώ Σταδίω.
Ήδη το Γυμναστικόν τμήμα του Πειραϊκού Συνδέσμου περιλαμβάνει 85 περίπου αθλητάς του στίβου και των αθλοπαιδιών Βόλεϋ-Μπώλλ και Μπάσκετ Μπώλλ συγκεντρούν εν αυτώ την όλην αθλητικήν κίνησιν της πόλεως και δη τοσούτον επιτυχώς ώστε μόλις προ μηνός ο Σύνδεσμος των Ελληνικών Αθλητικών και Γυμναστικών Σωματείων ανέθεσεν εις αυτό την εν τω Παναθηναϊκώ Σταδίω οργάνωσιν του Πανελληνίου Εφηβικού Πρωταθλήματος ανταμείβων ούτως ηθικώς την επιτυχή επί 40 συνεχή έτη δράσιν του Πειραϊκού Συνδέσμου και εν τω Αθλητισμώ...
ΣΧΟΛΙΑ
* Ιάκωβος Μάγκος, βιομήχανος, πρόεδρος Π. Σ. στα 1957 - 1959.
* Ο Γρηγόρης Θεοχάρης σύμφωνα με τον Γιάννη Χατζημανωλάκη εκτέλεσε χρέη δημάρχου από 27 Ιανουαρίου έως 27 Απριλίου 1957 στο διάστημα της πρώτης τρίμηνης αργίας του Δημητρίου Σαπουνάκη.
* Το γυμναστήριο λειτούργησε στα 1901: «Δυστυχώς η Προεδρεία του Φίλωνος διήρκησε μόλις ολίγα έτη διότι τον Ιούλιον του 1900 ούτος απεβίωσε, μήνας τινάς μετά την εκφώνησιν του τελευταίου εμπνευσμένου λόγου του κατά τα εγκαίνια του νεοϊδρυθέντος τότε εν των χώρω του Αρχαίου Θεάτρου Γυμναστηρίου». (σελίδα 10 του εν λόγω βιβλίου του 1936). Όμως θα πρέπει να διορθωθεί ο θάνατος του Νικολάου Φίλωνος από το 1900 στο 1902. Στην προεδρία μέχρι το 1912 τον διαδέχτηκε ο Γεώργιος Σημίτης, τότε εργοστασιάρχης και δημοτικός σύμβουλος (επί Παύλου Δαμαλά, 1903 - 1907).
* Ο Τάκης Γ. Σακελλαρίου, παλιός αθλητής μεγαλωμένος στα γυμναστήρια, υπήρξε σύμβουλος της Βασιλικής Ακαδημίας Φυσικής Αγωγής της Βουδαπέστης. Εκεί έγραψε μια πλήρη και συστηματική μελέτη για την προπόνηση ρίψεων στην σφαιροβολία, δισκοβολία, ελληνικό ακοντισμό και σφυροβολία. Ο Σ.Ε.Γ.Α.Σ. και το Υπουργείο Παιδείας που είχαν προκηρύξει διαγωνισμό τον βράβευσαν με το Α΄ βραβείο. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στον Πειραιά από το τυπογραφείο Σώμου - Καλλίνη στα 1930. Βρίσκεται στην συλλογή μου.
Δικά του είναι επίσης τα έργα «Ο επιστημονικός αθλητισμός» στα 1933, «Der Olympische Idealismus», 1936 (αντιπροσώπευσε την Ελλάδα στο διαγωνισμό Γραμμάτων και Τεχνών της XI Ολυμπιάδας του Βερολίνου).
Αργότερα ως καθηγητής σωματικής αγωγής τον συναντάμε και διευθυντή του τμήματος σωματικής αγωγής του Πειραϊκού Συνδέσμου. Στα 1937, στον Πειραιά, στα τυπογραφικά καταστήματα του Στυλιανού Π. Βαρβαρέσου κυκλοφόρησε το έργο «Η σωματική αγωγή της νεολαίας. Επιστημονική και τεχνική ανάλυσις της σωματικής αγωγής της νεολαίας. Αρχαί και σκοποί - Οργάνωσις και διοίκησις». Βρίσκεται στην συλλογή μου.
Για την αναδιοργάνωση του γυμναστικού τμήματος του Πειραϊκού Συνδέσμου ο Σακελλαρίου είχε υποβάλλει ειδικό σχέδιο.
Είχε προτείνει:
Την μεταλλαγή του τίτλου «Γυμναστικόν» σε «Τμήμα Σωματικής Αγωγής».
Την λειτουργία Λαϊκού Γυμναστηρίου.
Την οργάνωση «Ημερών Εθνικών και Λαϊκών Παιδιών (Play Days σύμφωνα με το αμερικανικό σύστημα).
Την ίδρυση Αθλητιατρικού Γραφείου.
Την διοργάνωση Γυναικείας Σωματικής Αγωγής.
Την προκήρυξη ειδικών βραβείων.
* Το γυμναστήριο διέκοψε γύρω στα 1966 (;).
Δες και ανάρτηση στο blog «Μικρά κείμενα πειραϊκής ιστορίας και αρχαιολογίας», Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014.
Ομάδα αθλητών του Πειραϊκού Συνδέσμου με τους γυμναστές τους, δεκαετία του 1920.
Μια φωτογραφία, δύο υπότιτλοι από τα βιβλία του Π. Σ. του 1936 (σελ. 13) και του Σακελλαρίου του 1937 (σελ. 97): «Οι αθληταί του Πειραϊκού Συνδέσμου μετά του εφόρου, των μελών της εφορίας αυτού καθηγητού και προπονητού του κ. Τάκη Σακελλαρίου». «Η ομάς του Πειραϊκού Συνδέσμου, πρωταθλήτρια της Ελλάδος κατά το 1935».
Ομάδα αθλητών του Πειραϊκού Συνδέσμου στο γυμναστήριο, δεκαετία του 1950.
