Η επιγραφή του Δήμου Πειραιά για τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.

                                                                 
                                                                                     Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Στο διάστημα που βρισκόμουν σε ολιγοήμερες διακοπές στο χωριό μου στην Κρήτη (έφυγα το βράδυ της 26.5 κι επέστρεψα το πρωινό της 6.6.2013) τηλεφώνησαν οι συνεργάτες μου ενημερώνοντάς με για την τοποθέτηση στα κάγκελα του οικοπέδου του ΙΚΑ επί της οδού Φίλωνος, απέναντι από τη Δημοτική Πινακοθήκη, μιας καινούργιας επιγραφής που όλοι την περιμέναμε.

Ήταν κατ’ αρχάς ευχάριστη η είδηση και  ακούστηκε θετικά η εξέλιξη, να ευοδωθούν οι τακτικές «οχλήσεις» κάποιων αμετανόητων εραστών της ιστορικής παράδοσης του Πειραιά προς το Δήμαρχο και εκείνος να ανταποκριθεί άμεσα.  

Μου είπαν όμως ότι είναι λάθος τα ιστορικά δεδομένα του κειμένου και θα πρέπει να παρέμβουμε για τη διόρθωσή τους ώστε να αποκατασταθεί η αλήθεια.

Λίγες μέρες μετά πέρασα από τον τόπο, την είδα για πρώτη φορά και τη διάβασα: 

Η επιγραφή που έστησε ο Δήμος σε ανάμνηση της ύπαρξης της Στρατιωτικής Σχολής την Ευελπίδων στον Πειραιά του 19^ου αιώνα. Σύμφωνα με τα στοιχεία παρέμεινε στον Πειραιά 54 περίπου χρόνια. 

ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΑ.

Το 1837 στο χώρο αυτό, εγκαταστάθηκε η Στρατιωτική

Σχολή Ευελπίδων, μετά τη μεταφορά της από την Αίγινα.

Η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων παρέμεινε εδώ για

πενήντα οχτώ χρόνια, οπότε μεταφέρθηκε εκ νέου, το 1894,

στην Αθήνα, στο Μέγαρο Δουκίσσης Πλακεντίας (σημερινό

Βυζαντινό Μουσείο).

Διαμορφώθηκε σε χώρο πρασίνου το έτος 2013

επί Δημαρχίας Βασίλη Μιχαλολιάκου.

[Ακολουθεί μια σπάνια απεικόνιση της Σχολής των Ευελπίδων στον Πειραιά με την επισήμανση της πηγής «Πειραιώς Ενθύμια - Ιάκωβος Ι. Βαγιάκης»]

Το οικόπεδο αυτό είναι ιδιοκτησίας ΙΚΑ – ΕΤΑΜ

Ο επαρκώς ενημερωμένος μελετητής εύκολα μπορεί να βρει και να πληροφορηθεί τη στεγαστική διαδρομή της Σχολής. Αρκεί για παράδειγμα να ανοίξει τα ΠΕΙΡΑΪΚΑ του  Ιωάννη Μελετόπουλου, 1945, στις σελίδες  96 και 97.

«Μεγάλην ζωήν έδιδεν εις τον Πειραιά η από του 1837 μέχρι και του 1894 αυτόθι ύπαρξις της Σχολής των Ευελπίδων, η οποία μόνον κατά το 1854, ότε εγένετο η κατοχή, μέχρι του 1857 προσωρινώς είχε μεταφερθή εις τας Αθήνας.

Η Σχολή μετεφέρθη εξ Αιγίνης εις τον Πειραιά τω 1837, προτιμηθέντος τούτου των Αθηνών, ως παραθαλασσίου, τη επιμονή του τότε υπουργού των Ναυτικών,ο οποίος τοιουτοτρόπως εξησφάλιζε και την εκπαίδευσιν των διά το Ναυτικόν προοριζομένων μαθητών.

Οι Πειραιώται του 1837 με εξαιρετικήν χαράν είδον πραγματοποιουμένην την μεταφοράν. Εις την Εφημερίδα «Αθηνά» της 6ης Οκτωβρίου 1837 και εις ανταπόκρισιν εκ Πειραιώς, μεταξύ άλλων αναγράφονται και τα εξής: «Το εξ Αιγίνης αφιχθέν εις τον Πειραιά, Στρατιωτικόν Σχολείον ηύξησεν όχι ολίγον τον αριθμόν των κατοίκων μας, ώστε ήρχισεν ήδη ο τόπος μας ν’ αναφαίνεται ως πόλις».

Το οίκημα και η περιοχή της Σχολής κατείχον τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου του περιβαλλομένου υπό των οδών Μιαούλη [Εθνικής Αντιστάσεως], Τσαμαδού, Φίλωνος και Άρεως (τώρα Ναυάρχου Μπήττυ)        [στις μέρες μας Μιχαήλ Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου]. Το κτίριον της Σχολής διετηρήθη μέχρι και προ ολίγων ετών και εχρησίμευσε, μετά την εις Αθήνας μεταφοράν της, ως αποθήκη υλικού Στρατού. Ότε δε ο χώρος του κτιρίου κατέστη ανεπαρκής, τμήμα της σχολής μετεφέρθη εις την επί των οδών Αθηνάς           [Βασ. Γεωργίου Α΄] και Νοταρά οικίαν Φεράλδη όπου κατόπιν, επί τινα έτη, εστεγάσθη η Σχολή των Δοκίμων.

Οι μαθηταί της Σχολής κατά την νύχτα της 11ης προς την 12ην Απριλίου του 1846, διοικητού όντος αυτής του αντισυνταγματάρχου Γεωργίου Καρατζά, εστασίασαν κατ’ αυτού και των λοιπών αξιωματικών...

Εις τον συνταγματάρχην φρούραρχον Αθηνών Τουρέτ, ο οποίος κατήλθεν εις τον Πειραιά διά να επιβάλη την τάξιν, δεν επετράπη να πλησιάση την Σχολήν. Σκοποί, ωπλισμένοι, πέριξ αυτής, απέκλειον την προσπέλασιν εις πάντας, εις τούτο δε τους εβοήθει και ένα τηλεβόλον πλήρες, το οποίον είχον τοποθετήσει παρά την είσοδον της Σχολής. Η στάσις έληξε την επομένην.

Συνέπεια του γεγονότος τούτου υπήρξεν η διάλυσις της Σχολής διά Β. Διατάγματος της 16 Μαΐου 1846.           Δι’ ετέρου Β. Δ. της 25 Ιανουαρίου 1847, η Σχολή ανασυνεστήθη, απεφασίσθη όμως να μεταφερθή και πάλιν εις την Αίγιναν. Εν τούτοις περέμεινεν εις τον Πειραιά μέχρι του Ιουνίου του 1854, ότε μετεφέρθη εις το εν Αθήναις ανάκτορον της Δουκίσσης της Πλακεντίας, οπόθεν επανήλθε τον Οκτώβριον του 1857 και παρέμεινε μέχρι του 1894, ότε και μετεφέρθη οριστικώς εις τας Αθήνας».

[Τα στοιχεία για το κείμενό του ο Μελετόπουλος πήρε από το βιβλίο του Λοχαγού Ε. Κ. Στασινόπουλου         Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΩΝ ΕΥΕΛΠΙΔΩΝ, Εποχή Καποδίστρια και Όθωνος, Αθήνα 1933]

Εν συντομία η εξιστόρηση έχει ως εξής:

1837, Αύγουστος. Μεταφορά από την Αίγινα κι εγκατάσταση της Στρατιωτικής Σχολής (Ευελπίδων) στον Πειραιά, στην τότε ιδιοκτησία Φραγκίσκου Φεράλδη.

1854. Ιούνιος. Μεταφορά της Στρατιωτικής Σχολής (Ευελπίδων) στο ανάκτορο της Δουκίσσης της Πλακεντίας.

1857, Οκτώβριος. Επαναφορά της Στρατιωτικής Σχολής (Ευελπίδων) στον Πειραιά.

1894, 10.9. Οριστική μεταφορά της Στρατιωτικής Σχολής (Ευελπίδων) στην Αθήνα.

Η αντίστοιχη αναφορά στο λήμμα «Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων» στη Βικιπαίδια είναι κακοδιατυπωμένη και προβληματίζει. Αντίθετα πολύ τεκμηριωμένο είναι το άρθρο του Στέφανου Μίλεση στο δελτίο ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΕΓΗ, περίοδος Β΄, αρ. φύλλου 31, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2012, σελ. 25 - 28. Ακόμη στην ιστοσελίδα ΠΕΙΡΑΙΟΡΑΜΑ, 26.9.2012, Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων Πειραιά (Πολεμικόν Σχολείον).

Σε τηλεφώνημά του στις 29.6.2013 ο Ιάκωβος Βαγιάκης με βεβαίωσε ότι προ καιρού δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από μια κυρία εργαζόμενη στο Δήμο. Τον πληροφόρησε ότι προτίθενται να βάλουν μια επιγραφή στη θέση όπου είχε λειτουργήσει η Σχολή στην πόλη μας και του ζήτησαν την άδεια να προσθέσουν και την φωτογραφία της που ανήκει στη συλλογή του και παρουσιάζεται στο βιβλίο του ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΕΝΘΥΜΙΑ.

[Πράγματι βλέπουμε τη φωτογραφία της Σχολής Ευελπίδων με την επίσης καλογραμμένη λεζάντα, στο πρώτο μέρος του 5^ου τεύχους του περιοδικού ΑΦΙΕΡΩΜΑ, περιοδική έκδοση της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά Ο Άγιος Παύλος, 2010, σελ. 17. Τα Ενθύμια - τεκμήρια της παλιάς, πρόσκαιρης πειραϊκής καθημερινότητας αποτελούν τιμητική έκδοση της Σχολής προς τον παλιό καθηγητή της, φιλοτελιστή και σοβαρό συλλέκτη Ιάκωβο Βαγιάκη. Παρουσιάστηκαν στα 2010 και 2011 σε δύο μέρη - τόμους που καλύφθηκαν με αντίστοιχα διακοσμημένη χάρτινη θήκη] 

Ο φίλος μου συγκατάνευσε ευχαρίστως αλλά με την εύλογη προϋπόθεση να αναφερθεί η πηγή και τ’ όνομά του, πράγμα που έγινε.

Το κείμενο της επιγραφής λοιπόν, στη σύνταξη του οποίου δεν ευθύνεται ο κύριος Βαγιάκης, όχι μόνο έχει γραφτεί εσφαλμένα αλλά και η ίδια η ανάρτησή της στα κάγκελα με μέτωπο προς το πεζοδρόμιο είναι επίφοβη: Ο οποιοσδήποτε μπορεί έχει πρόσβαση σε αυτήν, να την αγγίξει, να τη χαράξει, να την λερώσει, να την γράψει με μαρκαδόρο, να κολλήσει πάνω της διαφημιστικά χαρτιά, κηδειόσημα κλπ.

Θα έπρεπε να είχε στηθεί από τη μέσα πλευρά της περίφραξης σε ευκρινές για τους επισκέπτες και τους περαστικούς σημείο. 

Το εσωτερικό του πάρκου με την ήπια διαρρύθμιση. Ακόμα δεν έχει εξοικειωθεί ο κόσμος μαζί του για να το επισκέπτεται..   

 

Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, τεύχος 43, Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2013, 

σελ. 20 - 21.