Εγκόλπιος Οδηγός Αστυφύλακος. Πειραιάς 1932 - 33.

                                   Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Στις παλιές ελληνικές ταινίες βλέπουμε τους καινουργιοφερμένους 
στην πρωτεύουσα επαρχιώτες, φορτωμένους με καλάθια και ζωντανά κοτόπουλα να ρωτάνε τα όργανα της τάξης, τους πολιτσμάνους, για το πού βρίσκονται οι διευθύνσεις των συγγενών τους.

Το ίδιο συνέβαινε και στον Πειραιά: αυτοί που ερχόντουσαν με τα καράβια αλλά και οι Πειραιώτες ακόμη των συνοικιών, κατεβαίνοντας στο κέντρο ρωτούσαν τους αστυφύλακες για το πού βρίσκοταν διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, κάποια ξενοδοχεία, εστιατόρια, κλινικές, τράπεζες, αφετηρίες λεωφορείων, εταιρείες κι ό,τι άλλο χρήσιμο, ενταγμένο στην καθημερινή επαφή των ανθρώπων με την πόλη.

Τα χρόνια εκείνα ήταν πανεύκολο να βρεις αστυφύλακες στους δρόμους, έτοιμους να επιβάλλουν την τάξη και να «λύσουν» κάθε μας πρόβλημα. Για την επαρκή ενημέρωση των ίδιων των αστυνομικών οργάνων, έτσι ώστε να δίνουν με τη σειρά τους τα φώτα στο κοινό, η Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιά είχε τυπώσει γύρω στα 1932 - 33 ένα μικρών διαστάσεων (περ. 12Χ9) βιβλίο 66 σελίδων (οι 16 λευκές!), τον «Εγκόλπιο Οδηγό Αστυφύλακος».

Ο οδηγός τυπώθηκε στο τυπογραφείο του Ιωάννου Δ. Χαντζάρα, στην οδό Γ. Σκουζέ 24. Περιείχε δε κάθε λογής συμπυκνωμένες πληροφορίες, ικανές να δώσουν την κατάλληλη απάντηση σε ετερόκλητες ερωτήσεις. 

Σήμερα πολλές από τις διευθύνσεις που δίνονται στον οδηγό αποτελούν πια πηγές για την ιστορική μελέτη, για την αλλαγή που επέφεραν ο χρόνος και οι ανθρώπινες ανάγκες στη χρήση των οικοδομών στην πειραϊκή τοπογραφία. 

Το εγκόλπιο ξεκινά με τις διευθύνσεις των αστυνομικών αρχών, της χωροφυλακής και συνεχίζει με αυτές των αντιπροσωπειών αυτοκινήτων, των ασφαλιστικών εταιρειών, των ατμοπλοϊκών εταιρειών και άλλων διαφόρων. Αναφέρει τα γκαράζ, κατονομάζει επιλεκτικά τους δικαστικούς κλητήρες, τις δικαστικές αρχές, τις εκκλησίες, 

τα ενεχυροδανειστήρια, τις εφορίες, τα επιμελητήρια, τα εστιατόρια, τους γιατρούς, τις κλινικές, τους κινηματογράφους - θέατρα, τα καφφωδεία, τους κυλινδρόμυλους, τα λιμενικά καταστήματα, τις λέσχες, τα λουτρά, τα μέγαρα, τα μουσεία, τις μαίες, τα νοσοκομεία, τις ναυτικές αρχές, τα ξενοδοχεία ύπνου [ονοματίζονται 66!], 

τα προξενεία, τους προϊσταμένους υπηρεσιών της Αστυνομίας Πόλεων και διαφόρων πολιτικών αρχών, τους σιδηροδρόμους, τις στρατιωτικές αρχές, τις ομοσπονδίες, τους συνδέσμους, τους συλλόγους, τα σωματεία, 

τις ενώσεις, τις αδελφότητες - ομίλους, κλπ., τις στοές, τις σχολές, τα ταμεία, τις τράπεζες, τους διευθυντές των τραπεζών, τα παραρτήματα των υπουργείων, τα φιλανθρωπικά καταστήματα, τα φαρμακεία, τα ωδεία, τα ιατρεία και τα πρακτορεία εφημερίδων (σελίδες από 3 - 44 και 48).   

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή των λεωφορειακών γραμμών του Πειραιά και των συνοικισμών του με τις τιμές των εισιτηρίων (σελ. 44 - 47).

1. Αγ. Βασίλειος – Ν. Φάληρον. Αφετηρία Τζαβέλλα – Ματρόζου, τέρμα Σαχτούρη. Τιμή εισιτηρίου μέχρι το Δημοτικό δραχμές 2, μέχρι τέρμα 2.50 δραχμές.

2. Τελωνείον – Άγ. Διονύσιος. Αφετηρία Πλατεία Αμαλίας, τέρμα Σφαγείων (Βούρλα). Τιμή σ’ όλη τη διαδρομή μια δραχμή.

Τελωνείον – Λιπάσματα. Αφετηρία Τελωνείο, τέρμα στα Σφαγεία.

Τελωνείο – Ανάστασις. Μέχρι τον Άγ. Διονύσιο 1.50 δρχ, μέχρι τέρμα 2.50.

3. ΣΑΠ – Ν. Φάληρον. Αφετηρία Πλατεία Λουδοβίκου, τέρμα Τζαβέλλα – Ματρόζου. Μέχρι Πασαλιμάνι (Περίπτερο) 2 δραχμές, μέχρι τέρμα 2.50.

4. Δημοτικόν – Καλλίπολις. Αφετηρία Αγ. Κωνσταντίνου και Σωκράτους. Από το Δημοτικό μέχρι την πλατεία Αγίας Παρασκευής τιμή 2 δραχμές.

5. Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά. (Αφετηρία Μιαούλη - Ναυάρχου Μπήττυ. Τέρμα Κεχαγιά), 2 δραχμές.

Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά (Αφετηρία Μιαούλη - Ναυάρχου Μπήττυ. Τέρμα Κυδωνιών), 2 δραχμές.

Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά (Αφετηρία Μιαούλη - Ηφαίστου. Τέρμα Γερμανικά. Πλατεία Ανεξαρτησίας), μέχρι 

το τέρμα 2.50.

Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά (Κουτσουκάρι), Αφετηρία Μιαούλη - Ηφαίστου. Τέρμα Κυδωνιών Κουτσουκαρίου, μέχρι το τέρμα 3 δραχμές.

6. Πειραιεύς – Συν. Απόλλωνος Ρέντη. Από Μακράς Στοάς-Ποσειδώνος στην πλατεία Ρέντη. (Τέρμα 2.50 δρχ.).

7. Πειραιεύς – Παλιά Κοκκινιά. Αφετηρία Μιαούλη - Ναυάρχου Μπήττυ. Τέρμα Θηβών και οδός 7 καφενείο ΝΕΡΑΪΔΑ. (Τιμή 2 δρχ.).

8. Ωρολόγιον – Ταμπούρια. Αφετηρία Ρέπουλη-Μιαούλη έως τέρμα οδού Χορμοβίτου. (Μέχρι την Αγία Σοφία 
2 δρχ., την Αγίου Δημητρίου 2.50 δρχ., έως τέρμα 3 δρχ.)

Ωρολόγιον – Ταμπούρια (Πέραμα). Αφετηρία Ακτή Μιαούλη-Γεωργίου, τέρμα Πλατεία Περάματος. (Μέχρι Ικόνιο δρχ. 4, στο τέρμα 6 δρχ.).

9. Πειραιεύς – Γλυφάδα (Από Δημοτικό έως Π. Φάληρο 5, έως πλατεία Γλυφάδας 11 δρχ.).

11. ΣΑΠ – Χατζηκυριάκειο (Λουδοβίκου-Πλούτωνος έως τέρμα της Χατζηκυριακού 2 δρχ.). 

12. ΣΑΠ – Φρεαττύς (μέχρι Φιλελλήνων 1.50, μέχρι τέρμα πλατεία Φρεαττύδος, 2 δρχ.). 

13. Πειραιεύς – Γλυκά Νερά Μοσχάτου (2.50 δρχ.).

14. Πειραιεύς – Μεγάλο Πεύκο (20 δρχ.). 

15. Πειραιεύς – Καλύβια (10 δρχ.), 

16. Πειραιεύς – Βίλια (25 δρχ.). 

17. Πειραιεύς – Μάνδρα (15 δρχ.). 

18. Πειραιεύς – Ελευσίς (10 δρχ.). 

19. Πειραιεύς – Μέγαρα (20 δρχ.). 

20. Πειραιεύς – Αθήνα (Από το Ωρολόγιον έως το θέατρο Κοτοπούλη, δραχμές 5).   

Στον Πειραιά λειτουργούσαν οι τράπεζες: Εθνική (Σωκράτους και Μπουμπουλίνας), η Θεσσαλονίκης (Μ. Στοάς - Τσαμαδού), η Εμπορική (Ομήρου 16), η Αθηνών (Ομήρου και Μιαούλη), η Πειραιώς (Ομήρου και Ιπποκράτους), 

η Λαϊκή (Μ. Στοάς και Ναυαρίνου), η Ιονική (Φίλωνος 44), η Εμπορίου - Βιομηχανίας και Ναυτιλίας
(Μιαούλη 42), η Ναυτική, η Ελλάδος, η Αμερικανική, η Βρεττανογαλλική, η Ιταλοελληνική, η Ανατολής, 
η Αττικής, η Εμπορικής Πίστεως.

Ατμοπλοϊκές εταιρείες αναφέρονται του Γιαννουλάτου, του Εμπειρίκου, της Εθνικής Ατμοπλοΐας Ελλάδος, 
της Ευβοϊκής, του Ζωγράφου, της Κορινθιακής, του Τόγια, του Πανταλέων, του Παντελή, της Πειραϊκής.

Εστιατόρια προτείνονται το Αβέρωφ στη Σωκράτους-Τσαμαδού, το Ακρόπολις στην  Καποδιστρίου-Πλούτωνος, 
το Βυζάντιον στη Ναυαρίνου-Αριστείδου, το Μέλισσα στην Ποσειδώνος 4, το Ραμλί και η Φαληρική Ταβέρνα 
στην Ακτή Ποσειδώνος Φαλήρου, του Τραϊφόρου στην Σωκράτους-Πραξιτέλους και τα Δωδεκάνησα στην 
Ακτή Μιαούλη 36. 

Καφφωδία το Εντέν στη Φίλωνος 47, το Εντερνασιονάλ στην Αιγέως 5 και το Τζων Μπουλ στην Ακτή Μιαούλη.

Σινεμά και θέατρα του Τσόχα ή Πειραϊκόν, το Δημοτικό, το Χάι Λάιφ, του Καράμαλη ή Χρυσοστομίδου, 
το Καπιτόλ, το Σπλέντιτ, το Φως, τα Ηλύσια, το Ιντεάλ, το Καλλιφόρνια.

Κλινικές ήταν: Αστυκλινική, Γκιώνη, Ζορπαλά, Γεωργακοπούλου, Κατσαρά, Πολυκλινική, Μουστάκα, Άγιος Σπυρίδων, Άγιος Θεράπων, Ευαγγελισμός στη Αγίου Κωνσταντίνου και Ευαγγελισμός στην Κολοκοτρώνη 87, Άγιοι Ανάργυροι.

Δήμαρχος Πειραιά και πρόεδρος ΟΛΠ ήταν ο Μιχαήλ Ρινόπουλος. Κοινοτάρχης Ν. Φαλήρου ο Σκαρδιάκος, Μοσχάτου ο Δημητράκης. Αστυνομικός διευθυντής ο Καλυβίτης. Επόπτης επί της ευπρεπούς εμφανίσεως 
ο Παν. Μπαρμπετσέας. Φρούραρχος ο Κροντήρης. Τελώνης ο Σολωνάκης. Λιμενάρχης ο Κλήρης. Εισαγγελεύς 
ο Παπαδημητρόπουλος. Ειρηνοδίκης ο Αντωνιάδης. Διευθυντής Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου ο Βλάγκαλης, 
του Ζαννείου ο Στάης.

Από την πολλή χρήση οι γωνίες του εγκόλπιου έχουν φθαρεί. Αυτό δείχνει ότι ο ιδιοκτήτης του, κάποιος ανώνυμος σήμερα αστυφύλακας του καιρού εκείνου που υπηρετούσε στον Πειραιά θα το είχε ανοιγοκλείσει αμέτρητες φορές για να δώσει στον κόσμο τις πληροφορίες του.             

[Οι δρόμοι με αλλαγή ονομασίας είναι η Σωκράτους: Ηρ. Πολυτεχνείου, η Μακράς Στοάς: Δ. Γούναρη, η Ομήρου: Μακράς Στοάς, η Μιαούλη: Εθν. Αντιστάσεως, η Αιγέως: Β΄ Μεραρχίας, η Πλούτωνος: Ακτή Ποσειδώνος]

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 1999, σελ. 15. 

Μεταφορά εδώ, λίγο αλλαγμένη, 15 Μαρτίου 2012.