Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Τα εγκαίνια των νέων αιθουσών. [1998]

                                                                                                Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Εξακολουθούν να είναι αριθμητικά λίγοι οι Πειραιώτες εκείνοι που γνωρίζουν την ύπαρξή του - πόσο μάλλον όσοι έχουν επισκεφθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Κάποιες ενδεικτικές πινακίδες στους δρόμους μας οδηγούν σε αυτό, ενώ το γειτονικό του ελληνιστικό θέατρο Ζέας χάνεται οπτικά ασφυκτιώντας μέσα στις πολυκατοικίες 

που το περιβάλλουν. Η Β΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων και το σωματείο των φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου έδρασαν από κοινού και μας παραδίδουν ένα άψογα ανακαινισμένο Μουσείο και πολλές προτάσεις για εφαρμογή σε μια πλήρη μελέτη ανάπλασης - ανάδειξης όλων των αρχαίων μνημείων της πόλης μας.

Ήδη από τα μέσα του περασμένου αιώνα είχε δημιουργηθεί στον Πειραιά μια πρώτη αρχαιολογική συλλογή στο Δημοτικό Μουσείο που στεγαζόταν στο Σχολαρχείο κι ύστερα σε αίθουσες του κάτω ορόφου του Γυμνασίου 

(στη μετέπειτα Ιωνίδειο). Κατάλογο των ευρημάτων είχε συντάξει ο Σκόκος. Περιείχε αντικείμενα που βρέθηκαν στις ανασκαφές, που είχε αγοράσει ο ίδιος ο Δήμος ή είχαν δωρηθεί από διάφορους ιδιώτες.

* «Το Μουσείον Αρχαιοτήτων ευρίσκεται εις εν διαμέρισμα του Γυμνασίου Πειραιώς». 

Οδηγός του Πειραιώς του 1901, Γ. Βώκος.

* «Δυστυχώς κτίριον επίτηδες, ως έπρεπε, δεν εκτίσθη ακόμη εν Πειραιεί. Αι περισωζόμεναι αρχαιότητες διετηρούντο εις δύο του Γυμνασίου δωμάτια, άτινα περιεστάλησαν δια τας ανάγκας της διδασκαλίας εις έν, το οποίον αφηρέθη δια τον αυτόν λόγον μετά τινα χρόνον, αύται δε εστεγάσθησαν και είνε προσιταί το μεν εις υπόστεγον ξύλινον παράπηγμα επίμηκες εν τη όπισθεν του Γυμνασίου αυλή, το δε εις παρακείμενον προχείρως κτισθέν δωμάτιον... Και ταύτα μεν εν τω Μουσείω τω διευθυνομένω από μακρών ετών υπό του κ. Ιακ. Χ. Δραγάτση». 

Πλήρης Οδηγός του Πειραιώς, Αλεξάκης, 1906 - 1907, σελ. 40, 41. 

* «Αρχαιολογικόν Μουσείον» Φύλαξ αρχαιοτήτων ο Αντώνιος Κρητικός, Καραΐσκου - Ρέπουλη. Αυτόθι υπάρχουν Εκατόμβια πολύ καλής τέχνης, αρχαία ανάγλυφα ανευρεθέντα εις την Ελευσίνα, αρκετά αρχαία ψηφίσματα και επιγραφαί. Το άγαλμα του Νέρωνος με στολήν υπάτου, διάφορα αγγεία πήλινα άτινα προσελκύουν τον θαυμασμόν. [Καραΐσκου και Σωτήρος Διός γωνία, εκεί που αργότερα κτίστηκε ο Πειραϊκός Σύνδεσμος]. 

Μέγας οδηγός Πειραιώς, 1928-1929, ΑΡΤΙΑ, σελ. 77.  

Το Μουσείο ιδρύθηκε στα 1935 σε χώρο του αρχαίου θεάτρου στη Ζέα και είχε είσοδο από τη Φιλελλήνων. 

Το παλιό εκείνο κτήριο διαδέχτηκε το σύγχρονο μέγαρο, συνολικής επιφάνειας 1810 τ.μ. που θεμελιώθηκε το 1966 και εγκαινιάστηκε στις 12 Ιουνίου 1981 από τον τότε υπουργό πολιτισμού Ανδρέα Ανδριανόπουλο. 

Η πρόσοψή του είναι επί της Χαριλάου Τρικούπη 31. Στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο, στην Αλκιβιάδου 229 βρίσκονται τα γραφεία και τα εργαστήρια της Β΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Έφορός της είναι ο Γιώργος Σταϊνχάουερ.

Στον 3ο όροφο φιλοξενείται το νεοσύστατο (1995) σωματείο των Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά και των Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων Πειραιά. Το σωματείο αναγνωρίστηκε με τη 431/1995 απόφαση του Πρωτοδικείου και το καταστατικό του αποτελείται από 21 άρθρα. Πρόεδρός του είναι ο δραστήριος Γιάννης Πολυχρονόπουλος. Σκοπός του είναι η ηθική και υλική υποστήριξη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην προσπάθεια υλοποίησης ενός γενικότερου σχεδίου προβολής όλων των πειραϊκών αρχαιολογικών χώρων με την αρμονική ένταξή τους στον ιστό της σημερινής πόλης. Προβλέπονται μεταξύ άλλων, η αναστήλωση του Κονωνείου τείχους στην Πειραϊκή, η ενοποίηση του χώρου των δύο Αστικών Πυλών του Πειραιά, η ανάδειξη της Ηετιώνειας Πύλης με τους δύο κυκλικούς πύργους, οι αναστηλώσεις αρχαίων κτισμάτων, η δημιουργία ενός συστήματος σημάτων, επιγραφών, πεζοδρόμων που θα καθοδηγεί τον αρχαιόφιλο και θα προσανατολίζει κάθε ενδιαφερόμενο, η αναδιοργάνωση του γύρω από το Μουσείο και το θέατρο χώρου για λειτουργικότητα, πολιτιστικές εκδηλώσεις και ψυχαγωγία. Φυσικά κέντρο όλων των δραστηριοτήτων αναγνωρίζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα μοναδικά του ευρήματα, κατάλληλα ταξινομημένα και σωστά εκτεθημένα γίνονται επίκεντρο θαυμασμού για την ποικιλία και τον πλούτο των πληροφοριών που μας μεταδίδουν. 

Η ξενάγηση αρχινά από τον προθάλαμο του πρώτου ορόφου, συνεχίζεται στις υπόλοιπες πέντε αίθουσές του και συμπληρώνεται με τις τέσσερις του ισογείου. 

Κατά θεματική ενότητα μπορούμε να δούμε ευρήματα όπως το χάλκινο έμβολο κι ένα μαρμάρινο οφθαλμό τριήρους, άγκυρες, το μετρολογικό ανάγλυφο της Σαλαμίνας, τον μετρητή όγκου υγρών (αίθ. 1), ειδώλια, αγγεία, κοσμήματα, παιχνίδια, μικροαντικείμενα γυναικών και ανδρών από τάφους (αίθ. 2), τον Απόλλωνα του Πειραιά, την αρχαϊκή κόρη από το Ρέντη, τον κούρο της Αφαίας (αίθ. 3), τα χάλκινα αγάλματα της Αθηνάς, της Άρτεμης (αίθ. 4), το ιερό της Κυβέλης από το Μοσχάτο (αίθ. 5), τις επιτύμβιες στήλες και τ’ ανάγλυφα (αίθ. 6).

το ταφικό μνημείο της Καλλιθέας

Στην αίθουσα 7 του ισογείου βλέπουμε το λιοντάρι του Μοσχάτου κι άλλες επιτύμβιες στήλες, το ίδιο θέμα ακολουθείται στην αίθ. 8 με αποκορύφωμα το ύψους επτά μέτρων ταφικό μνημείο που βρέθηκε κοντά στο σταθμό της Καλλιθέας το 1968, τα ελληνιστικά γλυπτά (αίθ. 9), τους νεοαττικούς πίνακες, τις προτομές και τ’ αγάλματα ρωμαίων αυτοκρατόρων κι άλλων επωνύμων (αίθ. 10).

Τα εγκαίνια των νέων αιθουσών έγιναν το βράδυ της Δευτέρας 30 Νοεμβρίου 1998 παρουσία του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, του υπουργού πολιτισμού Ευάγγελου Βενιζέλου, βουλευτών, επιφανών Πειραιωτών και πολύ κόσμου.

Κυκλοφόρησε ειδική αναμνηστική αφίσα, ένα φυλλάδιο με τίτλο  ¨οι νέες αίθουσες¨ και το βιβλίο - οδηγός του Γιώργου Σταϊνχάουερ 

¨Τα μνημεία και το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά¨, σελ. 128, εκδόσεις Μιχάλης Τουμπής Α.Ε.   

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 1998, σελ. 15. 

Μεταφορά εδώ, 14 Φεβρουαρίου 2012.   

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ.

Η πρώην Β΄ Εφορεία έγινε ΚΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Έφορος στα 2013 είναι 

η Στέλλα Χρυσουλάκη.

Ο Στέλιος Τριάντης αναστήλωσε – η τελευταία του δουλειά – στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά το επτά μέτρων λεγόμενο Ταφικό Μνημείο της Καλλιθέας (αν και βρέθηκε στο Μοσχάτο..). Γεννήθηκε στα 1931 στο Τρίκορφο Πρέβεζας. Έβγαλε το Γυμνάσιο στην Αθήνα, φοίτησε στην ΑΣΚΤ, σπούδασε στο Παρίσι.

Από το 1956 έως το 1986 ήταν γλύπτης συντηρητής αγαλμάτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Έκανε μνημεία, προτομές που στήθηκαν στο χωριό του, στην Καρδίτσα, στο Πεδίο του Άρεως.. 

Πέθανε την Παρασκευή το πρωί, 5 Μαρτίου 1999, από διάτρηση στομάχου. Έπασχε από διαβήτη και οι επεμβάσεις δεν είχαν επιτυχία.