Μιά παλιά πειραιώτικη καρτποστάλ - γρίφος για το Μέγαρο Σπυράκη.

                                                                                                  Του Δημήτρη Κρασονικολάκη.

Στις 15 Ιανουαρίου 2012 ο φίλος και «συνάδελφος» στην πειραϊκή έρευνα Δημοσθένης Μπούκης έστειλε μέσω διαδικτύου μια παλιά καρτποστάλ του Πειραιά  για να την.. ερμηνεύσω. Είχε πολύ μπερδευτεί για το σημείο πού είχε γίνει η λήψη αν και ήταν σίγουρος για το χώρο. Η αναφορά της οδού και το Μέγαρο Σπυράκη στο κέντρο της είναι σταθερά χαρακτηριστικά. Μου απηύθυνε λοιπόν την ερώτηση «Σε ποιό μέρος είναι;» κι ένα ενθαρρυντικό χαμόγελο..

Επειδή βιαζόμουν κι ήμουν απασχολημένος τη στιγμή εκείνη μετέφερα την κάρτα σε ένα ακόμη γνωστό μου Πειραιώτη, το Δημήτρη Φόρα, έτσι για αστείο με την ερώτηση: «Αίνιγμα. Που βρισκόμαστε;». Εκείνος σε λίγο απάντησε επισυνάπτοντας μια εικόνα:

 – Έτσι είναι κανονικά η φωτογραφία. Αυτή που μου έστειλες είναι τυπωμένη ανάποδα... Φαίνεται στην ταμπέλα του καταστήματος που δεν διαβάζεται...

Η Βασιλέως Γεωργίου είναι, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω σε ποιό ύψος... 

Με μπέρδεψε το τράμ...  

        

Ας το δούμε αναλυτικά. Η αρχική φωτογραφία, που ανήκει στη συλλογή του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ και ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ (ΕΛΙΑ) έχει  υπότιτλο: Πειραιεύς. – Λεωφ. Γεωργίου Α΄. Η πρώτη εντύπωση βλέποντάς την μας δείχνει τη λεωφόρο Γεωργίου Α΄ δεξιά όπως την ανεβαίνουμε από το λιμάνι προς το Δημοτικό με τα σπίτια, το Μέγαρο Σπυράκη στη γωνία σε κύριο πλάνο και.. ένα κτήριο μέσα στον Τινάνειο κήπο! Ένα τραμ να περνάει ανάμεσα, οι φυλλωσιές από δένδρο αριστερά μας, λάμπα φωτισμού με καλώδια στα εναέρια σύρματα και τυχαίους περαστικούς που τους απαθανάτησε η φωτογραφική κάμερα. Το σκηνικό θα μπορούσε να ήταν έτσι στημένο να μας πονοκεφαλιάζει αν δεν είχαμε την ανάποδη επιγραφή στο ισόγειο του Μεγάρου. 

Διαπιστώνουμε ότι πράγματι η φωτογραφία εικονίζεται ανάποδα αν και ο υπότιτλος είναι σωστά βαλμένος.         Με τη δύναμη της τεχνολογίας λοιπόν την γυρίσαμε στην ορθή της όψη.

 Με αυτόν τον τρόπο τα οικήματα «μεταφέρθηκαν» προς τ’ αριστερά, όπως πρέπει να είναι. Τώρα μάλιστα. Αναγνωρίζουμε πλέον την επιγραφή στο ισόγειο ΤΣΑΚΙΡΗΣ ΚΑΙ ΥΙΟΣ. Με λίγη σκέψη καταλαβαίνουμε και πού βρισκόμαστε!  Όχι στη Λεωφόρο Γεωργίου Α΄ αλλά πάνω στη Φίλωνος, εκεί που συναντιέται με τη Γεωργίου Α΄ !

Συγκεκριμένα έχουμε σταθεί πίσω από την Αγία Τριάδα, στο πεζοδρόμιο, με θέα προς το Μέγαρο Σπυράκη. Το γωνιακό διώροφο μπροστά που υπάρχει ακόμα ανακαινισμένο είναι η καταγεγραμμένη «οικία Λουκά Ράλλη». Οπότε και το τραμ είναι στην κανονική του πορεία πάνω στη λεωφόρο.

Στην Αρχαιολογία & Τέχνες, τεύχος 97 σελ. 36 ο Νίκος Μπελαβίλας γράφει ότι «Το Μέγαρο Σπυράκη στον Πειραιά είναι από τα πρώτα αστικά κτίρια από μπετόν αρμέ. Κατασκευάστηκε από την εταιρεία «Τέκτων» κατά τη δεκαετία του 1910. Παρά τη χρήση  του νέου υλικού δεν παρατηρείται καμιά ουσιαστική αλλαγή ως προς την αρχιτεκτονική από τα σύγχρονά του ύστερα νεοκλασικά, τα οποία κτίζονταν με τις παλιές τεχνικές της πέτρας και του ξύλου».

 Φωτογραφία του Μέγαρου Σπυράκη τραβηγμένη στις 23 Ιουνίου 1917 από το μπαλκόνι του παλιού Δημαρχείου Πειραιά (Ρολόι) απ’ όπου αγορεύει ο Ρέπουλης.
 

Η ανώνυμος οικοδομική εταιρεία Ο ΤΕΚΤΩΝ ήταν του μηχανικού Αλέξανδρου Ζαχαρίου. Είναι το ίδιο πρόσωπό που με διαθήκη του στα 1937 (και της συζύγου του Αυγούστας το 1942) έγινε το ατυχές «Ίδρυμα Αλεξάνδρου Δημ. Ζαχαρίου υπέρ των Απόρων Καλλιτεχνών». Διαφήμιση της τεχνικής του εταιρείας, που ιδρύθηκε στα 1899, βλέπουμε στο ΝΑΥΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ, Σεπ. - Οκτ. 1917, σελ. 343.  

Το κτήριο διαθέτει 27 μπαλκονόπορτες (9 σε κάθε όροφο) επί της Φίλωνος, άλλες τόσες στη Νοταρά και 30 (10 σε κάθε όροφο) στη Γεωργίου.  

Ας γυρίσουμε λίγο το χρόνο, να πάμε στα 1928 και να δούμε ποιά καταστήματα κι εταιρείες στεγάζονταν μέσα του, σύμφωνα με το ΜΕΓΑ ΟΔΗΓΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ του 1928-1929. 

Είσοδος. Ο Αντ. Κοντογιάννης είχε το καφενείο και ήταν υπεύθυνος για τον αναβατήρα (ασανσέρ).

Ισόγειο.  Εμπορικό κατάστημα Αδελφοί Τσακίρη. Εμπορικό κατάστημα Μ. Ρωμαίος. Υιοί Τσακίρη εμπορικό κατάστημα (υφάσματα). Ανατολική εμπορική εταιρεία. Φαρμακείο του Κωνσταντίνου. Εμπορικό κατάστημα Μ. Ιωαννίδη. 

Α΄ όροφος. Φορτοεκφορτώσεις, εκτελωνισμοί και μεταφορτώσεις του Κυρ. Χρυσοχοΐδη. Πράκτορες και ναυλομεσίτες Πέρσης (Πέρσιτς;)  και Φιλιππακόπουλος. Παραγγελιοδόχοι Γ. Νικολαΐδης και Γιαννόπουλος. Έμπορος αλεύρων Αχ. Σακαλής. Βιομηχανική Ελαιουργία Ο ΦΟΙΝΙΞ. Ολιβιέ και Σία. 

 

Β΄ όροφος. Ανώνυμος παραγ. Εταιρεία. Ανώνυμος Εταιρία Πυρός και Θαλασσίων Ασφαλειών Η ΠΡΟΠΟΝΤΙΣ με μέτοχο τον εφοπλιστή Νικ. Γ. Κυριακίδη. [Είχαν τοποθετηθεί και δύο εξωτερικές επιγραφές της εταιρείας, η μια με τον παραπάνω τίτλο και η άλλη: «ΑΤΜΟΠΛΟΙΑ Ν. Γ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΟΥ»]. Ο δικηγόρος Εμμανουήλ Κ. Στεργίου. Consulat Général de Suède en Grèce, με γενικό πρόξενο της Σουηδίας το Γεώργιο Στρίγκο [Σαν έδρα του προξενείου αναφέρεται και η κατοικία του στο Πασαλιμάνι]. Οίκος Στρίγκου Α.Ε. Τράπεζα Στρίγκου - Εμπειρίκου. Φωστηρόπουλος και Αλεξάτος, εφοπλισταί και ναυτικοί πράκτορες. Κυλινδρόμυλοι Αττικής Α. Ε. [Ιδρύθηκαν το 1918 με έδρα τον Πειραιά και με πρώτη επωνυμία "Γενική Εταιρία Εμπορίου και Βιομηχανίας της Ελλάδος". Αντικείμενο εργασιών η παραγωγή και εμπορία αλεύρων για αρκετές δεκαετίες υπό νέα επωνυμία "Κυλινδρόμυλοι Αττικής Α.Ε." Στις 12.3.1924 εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών. Εξέλιξή τους είναι η Attica Α.Ε. Συμμετοχών] . Furness Hellas Limited Genfi  For Johnston Line & Prince Line. ΕΜΠΕΛ Εμπορική Εταιρεία. Στ. Ταβανιώτης. 

Γ΄ όροφος. Σκανδιναυϊκόν Πρακτορείον Εγγύς Ανατολής. Ο δικηγόρος Ν. Τ. Παπαδημητρίου. Αλέξης - Πάγκαλος - Παπαντωνάκης (ή Ζαφειράκης; η μνήμη των μαρτύρων αδυνατεί..)  εισαγωγείς κι εξαγωγείς. Ομοσπονδία Επαγγελματιών Πειραιώς, με πρόεδρο τον Παναγιώτη Σταματόπουλο. Προξενείον Φινλανδίας.

Ο ναυλομεσίτης Παράσχος Γιαννακός. Ο δικηγόρος Γ. Λαιμός (ή Λάμης;). [Αναφέρονται ακόμα να έχουν τα γραφεία τους οι δικηγόροι Γ. Καραμάνος, Νικ. Λίγας, των ναυτικών εργασιών Γ. Ζανέλη, του Λεβαντή (ήταν και εισαγωγέας γαιανθράκων), το προμηθευτικό γραφείο Κ. Ι. Ανδρεάδη, οι διαφημίσεις του Ι. Γιουρτζή, του γενικού εμπορίου Λοϊζόπουλου - Αλευρόπουλου, του Μάγκου, κά.]. Στις επόμενες δεκαετίες το Μέγαρο φιλοξένησε κι άλλες σημαντικές υπηρεσίες, εταιρείες, γραφεία και σχολές αλλά η μνεία τους δεν είναι επί του παρόντος. Έχει δε αποτυπωθεί και σε πολλές άλλες φωτογραφίες. Εντός του υπάρχουν αφημένες στο πάτωμα δυο ανδρικές προτομές.  

Το κτήριο ανακαινίστηκε στα 2004 και ανήκει στον Όμιλο Χαραγκιώνη:      

Ο Μανώλης Αναστασάκης, αρχιτέκτων, έχει αναρτήσει ηλεκτρονικά τα έργα που ανέλαβε, μεταξύ των οποίων και το «Μέγαρο Α. Σπυράκη στον Πειραιά (2004). Ανακαίνιση και ανάπλαση όψεων σε διατηρητέο 5όροφο νεοκλασικό κτήριο στο λιμάνι του Πειραιά».
Στην ιστιοσελίδα του Ομίλου Χαραγκιώνη (από το 1932)  που το ανέλαβε, διαβάζουμε ότι «Το Central Forum (πρώην Μέγαρο Σπυράκη) βρίσκεται στις οδούς Β. Γεωργίου, Φίλωνος και Νοταρά στον Πειραιά. Είναι διατηρητέο κτίριο με πανέμορφη αρχιτεκτονική. Η συνολική του επιφάνεια αποτελείται πάνω από 4.500 τμ. Το κτίριο θα φιλοξενεί καταστήματα και γραφεία».

[Τελικά το κτήριο της Βασ. Γεωργίου Α΄ 2 ανακαινίστηκε εκ βάθρων στα 2012-2013 και ενοικιάστηκε στην σουηδική εταιρεία ένδυσης H & M (Hennes & Mauritz AB, ιδρύθηκε στα 1947). Τα εγκαίνια του καταστήματος έγιναν στις 8.6.2013]

 

Στάλθηκε στο Γιώργο Κρητικό για το Δελτίο της Φιλολογικής Στέγης στις 26 Σεπτεμβρίου 2012. Σε ηλεκτρονική μορφή, στο Μουρούσια στις 18.11.2012. Δημοσιεύτηκε στο Δελτίο της Φ.Σ. αρ. φύλλου 31, Ιούλιος - Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2012, σελ. 15-16. Εδώ παρουσιάζεται επαυξημένο.