Οι καρτ ποστάλ του Πειραιά και οι εκδότες τους.

                                   

                                                                                       Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

 

Έκδοσις ΑΤΤΑΛΟΣ, Β. ΓΟΥΔΗ. Σ.20– ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ - Μερική άποψις από αέρος (Ακτή Κανάρη)

 «Εμείς οι Πειραιώτες είναι αλήθεια δύσκολα μπορούμε να ξεχάσουμε ορισμένα πράγματα. Για μας το Τουρκολίμανο, το Πασαλιμάνι, η Καστέλλα, η Φρεατύδα είναι τρόπον τινά η ίδια η ζωή μας. Εις τον αγαπητόν φίλο Μάκη εις ανάμνησιν της φιλίας μας. Τάκης Τρέκκας».

Το παραπάνω μήνυμα σε μια ασπρόμαυρη καρτ ποστάλ τα λέει όλα.

Από τότε που εξελίχθηκαν και διαδόθηκαν οι κάρτες, τα γνωστά μας ταχυδρομικά δελτάρια ως μέσον αλληλογραφίας γεμάτο συναίσθημα μεταξύ φιλικών, οικογενειακών και αγαπημένων προσώπων, ή απλά για τυπικούς λόγους, να βγάλουμε τις επαγγελματικές και κοινωνικές μας υποχρεώσεις, έχουμε και στην Ελλάδα τις πρώτες φωτογραφικές απεικονίσεις επιλεγμένων τμημάτων πόλεων με τα λιμάνια, τους δρόμους, τα κτήρια, τα μνημεία τους και μέσα σε αυτές και του πειραϊκού χώρου.

Από τα σπάνια και ακριβοπληρωμένα σήμερα αντίγραφά τους αναπολούμε και συγκρίνουμε για το πώς ήταν και πώς άλλαξε η πόλη μας από εκείνα τα χρόνια. Αντλώντας στοιχεία από το προσωπικό μου αρχείο και μόνο, μην έχοντας υπ’ όψη μου άλλη παρόμοια μελέτη, φέρνω νοερά μπροστά σας τις πιο παλιές κάρτες των αρχών του 20^ου αιώνα με την ένδειξη στο πίσω μέρος τους «Ελλάς - Επιστολικόν Δελτάριον», άλλες των Αθηναίων εκδοτών Πάλλη και Κοτζιά με τίτλους στα ελληνικά και γαλλικά «Ελλάς - Επιστολικόν Δελτάριον - Παγκόσμιος Ταχυδρομικός Σύνδεσμος». Για παράδειγμα, ο αριθμός 105, Πανόραμα Πειραιώς, ο 159 Δημαρχείον.

 

Α/φοί Ασημακόπουλοι: GRE 181. PIREUS

Οι Συριανοί Καλουτάς και Τσιροπινάς τύπωσαν κι άχρωμες φωτογραφίες με περιθώρια σαν κορνίζα.           [37, Πειραιεύς Δημοτικόν Θέατρον - 38, Πειραιεύς Παραλία - 59, Πειραιεύς]. Σύμφωνα με αγγελία στο κατάστημά του Πειραιώτη Γ. Ν. Αλεξάκη, που είχε το βιβλιοχαρτοπωλείο του στην οδό Κολοκοτρώνη «υπό την μεγάλη οικίαν Παπαγεωργακοπούλου» πίσω από την παλιά Ράλλειο, μπορούσες να βρεις κατά χιλιάδες τα εικονογραφημένα δελτάρια. Τύπωσε όμως και ο ίδιος πολλά με πειραϊκά θέματα. Ένα από αυτά, ταχυδρομημένο με ημερομηνία αποστολής 30.6.1917 παριστάνει έγχρωμη τη συνοικία Βρυώνη. Κάποιες κάρτες κυκλοφόρησαν στις χρονιές 1916-17 με περιεχόμενο την παρουσία των πολεμικών πλοίων κατοχής (Νοεμβριανά) στα γύρω λιμάνια.

Μιά άποψη του Πειραιά, η οδός Μιαούλη (Εθνικής Αντιστάσεως), εξέδωσε ο Γ. Ν. Γεωργιάδης στο χαρτοπωλείο ΚΟΣΜΟΣ της Καβάλας, η φωτογραφία όμως είναι αντιγραφή αυτής του Πειραιώτη Α. Γαζιάδη. Συναντάμε επίσης δελτάρια των εκδόσεων Kogevinas και Παύλου Γιακουμόπουλου.

ΔΕΛΤΑ. 619. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ.  Άποψις του Κέντρου

 Με το πέρασμα των χρόνων κυριαρχούν οι εκδόσεις ΔΕΛΤΑ με την παρακάτω σειρά κατάταξης:                            

47 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Φρεατύς

50 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ.  Όρμος Κουμουνδούρου 

61 Ν. ΦΑΛΗΡΟΝ. Ακταίον

89 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Δημαρχείον

91 Ν. ΦΑΛΗΡΟΝ. Άποψις Καστέλλας

92 Ν. ΦΑΛΗΡΟΝ. Εξέδρα

95 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Τελετή του Σταυρού

97 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Τελετή του Σταυρού

99 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ.  Άποψις Λιμένος

101 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Ακτή Μιαούλη

103 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Ακτή Ποσειδώνος

357 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Εις τον λιμένα

358 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Εις τον λιμένα.

359 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Προκυμαία

360 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Προκυμαία

403 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Πασαλιμάνι

404 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Άποψις προς Προφήτη Ηλία.

406 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Το Δημοτικόν Θέατρον

407 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Το Δημοτικόν Θέατρον

413 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Από Καστέλλαν προς Παλ. Φάληρον

611 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Τουρκολίμανον

612 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Τουρκολίμανον προς Π. Φάληρον   

613 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Άποψις εκ Καστέλλας προς Ν. Φάληρον  

614 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Αβέρωφ και Κιλκίς εις όρμον Ν. Φαλήρου

615 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Πασαλιμάνι

616 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ.  Άποψις προς Πασαλιμάνι. 

617 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Μερική άποψις του λιμένος 

618 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Το Δημαρχείον

619 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ.  Άποψις του Κέντρου

750 Ν. ΦΑΛΗΡΟΝ. Η Εξέδρα

751 ΝΕΟΝ ΦΑΛΗΡΟΝ. Η παραλία

752 ΝΕΟΝ ΦΑΛΗΡΟΝ. Τα λουτρά και άποψις Καστέλλας

753 ΝΕΟΝ ΦΑΛΗΡΟΝ. Γενική άποψις

755 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Το Δημοτικόν Θέατρον        

1171 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Μια άποψις στο Πασαλιμάνι

1172 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Το Δημοτικόν Θέατρον

1173 Νέον Φάληρον και άποψις Καστέλλας

1174 Νέον Φάληρον. Περίπατος στην παραλία

1178 Νέον Φάληρον. Τα θαλάσσια λουτρά

 Πιο πρόσφατα έχουμε τις ανανεωμένες εκδόσεις  ΔΕΛΤΑ (Εμμανουήλ Διακάκης και Υιός, Απελλού 4, Αθήνα), ασπρόμαυρες με διατρήσεις ζιγκ ζαγκ στις άκρες κι αργότερα έγχρωμες.

Ν. Στουρνάρας. W731. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Δειλινό στο Πασαλιμάνι.

Ο Στουρνάρας (Βουλής 22^α) μεταξύ άλλων μας δείχνει ένα ωραίο δειλινό στο Πασαλιμάνι (W731), και ο φωτο. ΝΙΚ. αριθμεί τις κάρτες της συλλογής μου 3,6,7.

Από τη δεκαετία του ’60 βλέπουμε τις έγχρωμες κάρτες των εκδόσεων Kruger, μετά Kruger - Β. Ησαΐας, Ευπόλιδος 12, Βεν. Ησαΐας & Σία Ο.Ε. και τέλος Αφοί Ησαΐα ΕΠΕ, Κρέμου 5.

Άλλες καρτ ποστάλ που πουλήθηκαν στα περίπτερα έβγαλαν οι Αφοί Ασημακόπουλοι (Λυκούργου 14-16 στην Αθήνα, μετά στη Σταδίου 49), οι εκδόσεις Ιωάννης Ψαραδάκης στις Τζιτζιφιές που τύπωσε ο Γερ. Λουκάτος (ο Λουκάτος εξέδωσε και μόνος του κάρτες), ο Νίκος Κορπέτης, οι Αφοί Κουβέλη, ο εκδοτικός οίκος ΣΑΜ Ο.Ε. και οι εκδόσεις Άτταλος του Β. Γουδή (Γ. Σταύρου 8, μετά Κλεισθένους 15 στην Αθήνα, υπάρχουν και κυκλικές κάρτες του).

 

A. HASSID S.A., 164. – ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ - Τουρκολίμανο.

 Μιά εικόνα του Τουρκολίμανου, αριθμός 164 του A. Hassid S.A., Πραξιτέλους 39, Αθήνα, θυμίζει περισσότερο νησιώτικο παραθαλάσσιο τοπίο.

Θέση στις πειραϊκές κάρτες έχουν κι ο Μιχάλης Τουμπής Α.Ε. (Κεραμεικού 63, Βουτάδων 34, Λεωφόρος Βουλιαγμένης 519, έχω κι ένα πολύπτυχο μικρών διαστάσεων με 12 έγχρωμες φωτογραφίες), ο Σωτήρης Τουμπής (Κορρίνης 3), η Greco card ltd, η  SAM Ο.Ε. (Σίφνου 3, Αθήνα), οι ΑΦΟΙ ΚΟΥΒΕΛΗ (Περικλέους 24-26 Αθήνα).

Αρκετές κάρτες του ΔΕΛΤΑ και του Μ. Τουμπή μοίρασε επί επταετίας ο Σκυλίτσης για προπαγανδιστικούς λόγους. « Ποιός άλλος Δήμαρχος σε τόσο μικρό διάστημα έκανε τόσα πολλά έργα για τον Πειραιά; ....      Ο ΣΚΥΛΙΤΣΗΣ που αγάπησε κι’ έφτιαξε τον Πειραιά μας». Έβγαλε μάλιστα το 1971 κι ένα πολύπτυχο με 12 συνεχόμενες κάρτες για ν’ αναδείξει τις παρεμβάσεις του στην πόλη.

Κάρτες κυκλοφόρησαν ακόμα ο Παπαδόπουλος (Δροσοπούλου 53) και πολλοί ανώνυμοι. Τα αγάλματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο έβγαλαν οι Ησαΐας, ο Κ. Βουτσάς κι οι εκδόσεις Hannibal.

Έχουν πλέον γίνει του συρμού να ανατυπώνονται και να ανταλλάσσονται στις γιορτές παλιές κάρτες (Kavaleto του Χαράλαμπου Σπυρόπουλου, Papeco του Ευτύχιου Μητσιαλή) από ναυτιλιακές εταιρείες, επώνυμους κι άλλους φορείς. Αρκετοί ιδιώτες επίσης τυπώνουν για δική τους χρήση καρτ ποστάλ, όπως τα ενδιαφέροντα δίπτυχα του τότε υποψηφίου σε πολιτικό συνδυασμό φίλου μου Δημήτρη Κρητικού με σύγχρονες φωτογραφίες τραβηγμένες από το Νίκο Βίστοβιτς.

Οι εκδόσεις Συλλέκτης μας έδωσαν το 1982 μια θήκη με κάρτες σε χαρτόνι, το «Ελληνικό Πανόραμα. 1. Πειραιάς 1900-1920. 48 Απόψεις από παλιές Χρωμολιθογραφίες, Φωτογραφίες και Κάρτ-Ποστάλ» και στα 1995 το βιβλίο -λεύκωμα (112 σελ.) «Ελληνικό Πανόραμα. Πειραιάς 1900-1930. Από παλιά καρτποστάλ και φωτογραφίες».

Έκδοση ΜΙΧΑΛΗ ΤΟΥΜΠΗ. Νο 564. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ: Πλατεία Αλεξάνδρας. 

Ο Παρασκευάς Ευαγγέλου (1928 - 1989) τέλος επανατύπωσε τη χρονιά που πέθανε παλιές κάρτες με αρίθμηση 1- 48 και την ένδειξη: «Πειραϊκό αρχείο Παρασκευά Ευαγγέλου, Γυμνασιάρχη. Η ιστορία του Νεότερου Πειραιά μέσα από τις πηγές».

Στα πρόσφατα χρόνια ενδιαφέρον έχει η σειρά των τουριστικών καρτών του εκδότη Δημήτρη Χαϊτάλη (Χρυσαλλίδος 30), των εκδόσεων ΤΕΧΝΗ αλλά και των ADAM EDITIONS.

Κατά γενική παραδοχή έχει σταματήσει η αθρόα κυκλοφορία των καρτποστάλ.

Λίγοι πια είναι οι πιστοί της παράδοσης, να κατεβαίνουν στα λιμάνια και να τριγυρίζουν στα περίπτερα, ν’ αγοράζουν και να ταχυδρομούν κάρτες στα αγαπημένα τους πρόσωπα και τους φίλους. 

Οι περισσότεροι τουρίστες προτιμούν «να τραβούν» μόνοι τους ψηφιακές φωτογραφίες που τις τακτοποιούν στον υπολογιστή τους έχοντας την ευχέρια της διόρθωσης των διαστάσεων, του φωτισμού και του χρωματισμού τους.

Οι παλιές κάρτες κατάντησαν όπως είπα συλλεκτικές και δυσεύρετες. Πωλούνται στις δημοπρασίες και στα ειδικά για την περίπτωση καταστήματα. Αρκετοί γνωστοί μου Πειραιώτες είναι τυχεροί που έχουν κάποιες από αυτές.

Όπως και νά ’χει πάντως, χαίρεσαι να τις βλέπεις...

  

ΔΕΛΤΑ. Εμμ.Διακάκης και Υιός - Απελλού 4. Αθήναι. Δ-109. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Ζέα. Μαρίνα.

 

  Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, Πέμπτη 6 Μαρτίου 1997, σελ. 18.                  Αντιγραφή εδώ με συμπληρώσεις, 18 Απριλίου 2010.