Επιστροφή στον αγαπημένο Πειραιά με δέκα ανέκδοτες φωτογραφίες.

                                                                           Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Από την δέσμη των ελληνικών φωτογραφιών που ενώ επί δεκαετίες βρίσκονταν ξεχασμένες σε χώρα του εξωτερικού ήλθαν κι «αναπαύονται» πλέον στον Πειραιά, στην βιβλιοθήκη του φίλου μου Παναγιώτη Δριτσάκου, μόνο τέσσερις έχουν πειραϊκό περιεχόμενο. Οι τέσσερις αυτές φωτογραφίες ανήκουν στην συλλογή μου αφού ο Παναγιώτης μού τις δώρισε από την αρχή, μόλις τις ξεχώρισε από τις υπόλοιπες που μου παραχώρησε για ανάρτηση. 
Ο Πειραιάς εκτός από το λιμάνι του και τις δραστηριότητες γύρω από αυτό, αν ξεφύγουμε από τον τοπικό τύπο - που όπως ξαναέγραψα έπιανε και μετέδιδε αρκούντως τον σφυγμό της πόλης - κι ανεβούμε στα υψηλά κλιμάκια των μεγάλων αθηναϊκών εφημερίδων, εκτός από τα ναυτιλιακά και κάποια μεμονωμένα περιστατικά, ήταν εκτός ειδησεογραφίας. Κύρια αιτία παρά την γειτνίαση υπήρξε ο διαχωρισμός των δραστηριοτήτων των δύο περιοχών, που λειτουργούσαν με τους δικούς τους ρυθμούς, τον ανταγωνισμό και την επαρχιακού χαρακτήρα πειραϊκή απομόνωση. Οι Αθηναίοι και το πανελλήνιο ενημερώνονταν για τα πειραϊκά θέματα από άτομα που τους είχε ανατεθεί αυτό το τμήμα εργασίας, κυρίως όμως από Πειραιώτες δημοσιογράφους οι οποίοι είχαν προσληφθεί σε αθηναϊκές εφημερίδες (γνώριζαν πολύ καλά τα δημοτικά κοινωνικά πολιτιστικά πρόσωπα και πράγματα ενώ παράλληλα συνεργάζονταν κι έγραφαν στα δικά μας έντυπα, περιοδικά, εφημερίδες). Οι πειραιώτες φωτορεπόρτερ ήταν λιγοστοί, γνωστοί στους κύκλους, φιλικοί και ικανοί επαγγελματίες. Κάποια στιγμή πρέπει να αναφερθώ σε εκείνους. 
Μετά από τις τέσσερις όπως είπα αρχικές φωτογραφίες θα δώσω στην οπτική σας κρίση και κάποιες από την προσωπική μου συλλογή που δεν τις γνωρίζετε.

 

6 Ιανουαρίου 1953. Από την τελετή του Αγιασμού των υδάτων την ημέρα των Θεοφανείων στον Πειραιά όπου παρέστη και ο βασιλιάς Παύλος. Στην φωτογραφία, ναύτης του τότε Βασιλικού Ναυτικού ρίχνεται στην θάλασσα ντυμένος με την στολή του κατά το επικρατούν παλαιό έθιμο, για να ανασύρει τον δεμένο με κορδέλα σταυρό που έριξε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Σπυρίδων. Φωτογραφία, ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ. Χαρτί, Agfa Brovira.

 

1962. Πειραιάς. Αλκιβιάδου 97-99, Καραολή - Δημητρίου 40-42, Πραξιτέλους 98-100. Πλάγια όψη του παλαιού μεγάρου της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής της Ελλάδος. Η Σχολή συστάθηκε στα 1938 με τον τίτλο «Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών» από τον Σύνδεσμο Ελλήνων Βιομηχάνων και Βιοτεχνών και τον Σύνδεσμο των εν Ελλάδι Ανωνύμων Εταιρειών. Την μορφή της έλαβε μετά τον πόλεμο με Β.Δ. των ετών 1945, 1947 και εξής. Πριν έλθει στον Πειραιά (η έδρα της ορίστηκε στα 1958 με το Ν.Δ. 3876) το κεντρικό της κατάστημα ήταν κοντά στην Πλατεία Αμερικής, οδό Κύπρου 43 ενώ τμήματά της στην οδό Ακαδημίας 84 και στην Λεωφόρο Αμαλίας 52. Εκτός την εκπαιδευτική είχε και εκδοτική δραστηριότητα με επιστημονικές επετηρίδες, βιβλία, το επιστημονικό όργανο ΣΠΟΥΔΑΙ (τόμος πρώτος στα 1950/51), τα ΝΕΑ ΤΗΣ Α.Β.Σ. (τεύχη από το 1953), τεύχη ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, το ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ή ΑΛΜΑΝΑΚ [στην συλλογή μου βρίσκονται οι τόμοι 1957 (τρία τεύχη) - 1958 (δύο τεύχη) - 1960 (ένας τόμος)], το Εγκόλπιον του Σπουδαστού της Α.Β.Σ. στα 1960. Με το Π.Δ. 377/1989, μετεξελίχτηκε σε Πανεπιστήμιο Πειραιά. Το παρόν τετραώροφο δεν λειτουργεί πλέον, το κτήριο έχει εγκαταλειφτεί. Μαρμάρινη επιγραφή στην εξωτερική όψη: «ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ/ ΠΑΪΚΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ/ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ/ ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΤΟ 1958». Τώρα στεγάζεται στην Μιχαήλ Καραολή - Ανδρέα Δημητρίου 80, πρώην οδός Ναυάρχου Μπήττυ, αρχικά Άρεως (εκτεταμένες κεντρικές εγκαταστάσεις που ολοκληρώθηκαν στα 1993) και σε διάφορα γειτονικά κτήρια. Φωτογραφία, ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ.

Στο πλαίσιο του εορτασμού της χιλιετηρίδας του Αγίου Όρους μεταφέρθηκε από το Άγιο Όρος στον Πειραιά στις 17.4.1963 με το πολεμικό πλοίο ΣΦΕΝΔΟΝΗ η εικόνα «Άξιον εστί». Η πομπή ξεκίνησε από τον Πειραιά, η εικόνα μεταφέρθηκε οδικώς στην πρωτεύουσα κι εναποτέθηκε στον μητροπολιτικό ναό Αθηνών για λαϊκό προσκύνημα. Βλέπουμε τον Άγιο Σπυρίδωνα, μπροστά του την κατεδαφισμένη πλέον οικία Μιαούλη που πάνω της μεταλλική επιγραφή διαφήμιζε «ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ». Πίσω, άλλη διαφήμιση με τα τσιγάρα ΔΕΛΦΟΙ / Γ. Α. ΚΕΡΑΝΗΣ. Φωτογραφία, ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ. Κάτω δεξιά, επιγραφή: «23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ/ ΕΝΙΣΧΥΣΑΤΕ/ ΤΟΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΡΑΝΟ ΓΙΑ ΤΟ/ ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ/ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΑΝΟΥ». Το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας, το πρωινό της Κυριακής 13.1.1963 καταστράφηκε μερικώς από τόνους λάσπης (όγκοι από χώματα, βράχους, ξεριζωμένα δένδρα) παρασυρμένους κατόπιν μετατόπισης - κατολίσθησης του εδάφους της πλαγιάς του βουνού συνοδευμένη με υπόκωφη βοή. Οι νεκροί ήταν δεκατρείς. Το χωριό μεταφέρθηκε σε άλλη θέση.

Ιούνιος 1969. Θερινό Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς. Παρουσία του Αντιβασιλέα Γεωργίου Ζαϊτάκη, του Α΄ Αντιπροέδρου της κυβέρνησης Στυλιανού Παττακού, μελών του υπουργικού συμβουλίου και άλλων επισήμων έγινε η έναρξη των παραστάσεων του νεοκατασκευασθέντος θερινού θεάτρου στον Προφήτη Ηλία Καστέλλας. Την παράσταση έδωσε η Εθνική Λυρική Σκηνή με το έργο Nabucco του Giuseppe Verdi. Το θέατρο ονομάστηκε ΣΚΥΛΙΤΣΕΙΟΝ από τον δήμαρχο Αριστείδη Σκυλίτση. Στα 1976 ο Γεώργιος Δρόσος πρότεινε κάποια ονόματα για την αλλαγή του σε Ιπποδάμειο, Θεμιστόκλειο, Μενάνδρειο (είχε ταχθεί υπέρ αυτής της μετονομασίας) και Βεάκειο (με επιφυλάξεις). Τελικά βαφτίστηκε ΒΕΑΚΕΙΟ (προς τιμή του πειραιώτη ηθοποιού Αιμίλιου Βεάκη, 1884 - 1951). Φωτογραφία του γραφείου φωτορεπορτάζ «Ρέντζης».

 

Πειραιάς. Συμβολή των οδών Γρηγόρη Λαμπράκη (Βασιλίσσης Σοφίας, πρώτα Λεωφόρος Μουνυχίας) με την Αθηνών - Πειραιώς. Το Υπουργείο Δημοσίων Έργων κατασκεύασε την Λεωφόρο - γέφυρα στην δεκαετία του 1960. Ανάδοχος ο πολιτικός μηχανικός Σπύρος Δεληβορριάς. Στα κτήρια μπροστά λειτουργούσε κατάστημα της Shell. Η ψηλή καπνοδόχος ήταν απομεινάρι της άλλοτε ακμάζουσας Ανωνύμου Αλευροποιητικής Εταιρίας «Ευρώτας». Οι κυλινδρόμυλοι ανήκαν στους αδελφούς Κουμάνταρου. Στην ανηφόρα διακρίνουμε και τα ελαστικά PIRELLI. Τώρα ο χώρος έχει αλλάξει ριζικά. Τα κτήρια κατεδαφίστηκαν, έγιναν μικροί κήποι, στο κενό οικόπεδο αριστερά αναγέρθηκαν από το 2009 (άνοιγμα θεμελίων) μέχρι το 2016 (αποπεράτωση) το Ράλλειο Γυμνάσιο Θηλέων, το Ράλλειο Λύκειο Θηλέων και το αμφιθέατρο (εγκαίνια 14.4.2016). Σύντομα θα διέρχεται και το τραμ. Οι λήψη έγινε τότε σε δύο φωτογραφίες διαφορετικού μεγέθους που ενώνονται ώστε να αποδοθεί σε εύρος η εικόνα των διασταυρωμένων οδών. Η φωτογραφία ανήκει στην συλλογή μου. 

 

Πειραιάς 1926. Σχολική φωτογραφία σε χοντρό χαρτόνι. Στην πίσω όψη με καλλιτεχνικά γράμματα: «η Φωτογραφία αυτή είναι της ;^ης Τάξεως του Δημοτικού Σχολείου <Δούκα> εγένετο δε εις τας 21 Νοεμβρίου 1926». Παρατηρούμε ότι τα περισσότερα παιδιά είναι κορίτσια. Το σημερινό 6^ο  /52^ο Δημοτικό Σχολείο βρίσκεται στο οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ των οδών Δημητρακοπούλου - Δερβενακίων 106 - Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη - Αιγάλεω. Η φωτογραφία ανήκει στην συλλογή μου.

 

Μάρτιος 1949. Μαθήτριες της Ραλλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας Πειραιώς μοίρασαν διάφορα δέματα και έψαλαν πατριωτικά άσματα στους τραυματίες της μάχης της Κόνιτσας. Το παλαιό Παρθεναγωγείον (με νόμο από το 1888 λόγω των αναγκών και τα ιδιωτικά σχολεία μπορούσαν να εκπαιδεύουν μαθήτριες για να γίνουν δασκάλες μετά από εξετάσεις) έγινε Δημοσυντήρητον Διδασκαλείον Πειραιώς (1892) και μετά (1933) Παιδαγωγική Ακαδημία Πειραιώς. Στα 1939 με την αλλαγή σε δημόσιο χαρακτήρα ονομάστηκε Ράλλειος Παιδαγωγική Ακαδημία Πειραιώς. Καταργήθηκε στα 1971 και ανασυστάθηκε στα 1975. Στα 1991 η περιουσία της παραχωρήθηκε στον Ο.Σ.Κ. και το αρχείο της στο Μαράσλειο Διδασκαλείο. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ. Η φωτογραφία ανήκει στην συλλογή μου.

Μαρίνα Ζέας. Ο λιμενίσκος Ζέας - Φρεαττύδος παραχωρήθηκε στον ΕΟΤ στα 1966 (Ν.Δ. 4544/15.9.1966) για την τουριστική ανάπτυξή του. Επιχωματώθηκε και άλλαξε εντελώς όψη. Στην φωτογραφία, οι εγκαταστάσεις είναι  έτοιμες να λειτουργήσουν, όπως και το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος του οποίου διακρίνεται μέρος του προαύλιου χώρου. Η δενδροφύτευση ακόμα στην αρχή. Μπορείτε να δείτε τις λεπτομέρειες στα κτήρια της παραλίας και του απέναντι λόφου της Καστέλλας. Η φωτογραφία ανήκει στην συλλογή μου.

 

Χειμώνας στον Πειραιά. Παλτά, ανοιχτές ομπρέλες. Προαύλιο Δημοτικού Θεάτρου. Η Φιλαρμονική έτοιμη για μουσική παράσταση. Στην οδό Βασιλέως Κωνσταντίνου (Ηρώων Πολυτεχνείου) βλέπουμε να περνάει το λεωφορείο, πίσω από τον κήπο και την πλατεία Κοραή υψώνονται τα κτήρια της οδού Καραΐσκου και της Βασιλέως Γεωργίου Α΄ (βλέπουμε την επιγραφή ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ). Διαφημίζονται η ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΑ ΚΟΛΥΝΟΣ και τα ΚΑΣΜΗΡΙΑ - ΜΗΝΑΪΔΗΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ. Στα περίπτερα ο ΚΑΡΑΚΑΣΗΣ και ο καφές ΔΡΙΖΟ. Στο ισόγειο του γωνιακού μεγάρου ΣΩΤ. ΚΑΤΣΙΜΗ λειτουργούσε μέχρι το 1988 το ζαχαροπλαστείο «Ακροπόλ» των Χαραγκιώνη - Παλαιοκρασσά. Δείτε το ωραίο κτήριο δεξιά με την επιγραφή «ΣΧΟΛΗ ΛΟΓΙΣΤΩΝ». Η φωτογραφία αυτή που φέρει την σφραγίδα ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ ανήκει στην συλλογή μου.