Θεόδωρος Κόντερης.

Ο θεολόγος καθηγητής – από τους πρωτεργάτες του εκδρομισμού και προσκοπισμού. 

 

                                                                                 Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Για τον «ξεχασμένο» Κόντερη είμαι βέβαιος ότι έχουν γραφεί πολλά, αλλά σε παλαιότερα έντυπα τα οποία είναι κάπως δύσκολο να ξετρυπώσουμε. Επειδή όμως κάποιο φιλικό πρόσωπο μου ζήτησε να αναφερθώ σε αυτόν, περνάω «στα γρήγορα» όσα μπόρεσα να συγκεντρώσω παλαιότερα σε τσαλακωμένο από την ταλαιπωρία σημειωματάριό μου. 

  

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΝΤΕΡΗΣ. Φωτογραφία από έντυπο της συλλογής μου.

Σύμφωνα με μια καταγραφή γεννήθηκε στα 1877, με καταγωγή από την Τήνο.

«Ως φοιτητής εφόρουν το ράσον του Ριζαρίτου, διότι η αείμνηστος ευσεβής Μητέρα μου με προώριζε δια κληρικόν, δια τούτο και με εισήγαγε εις την Ριζάρειον Σχολήν». [Θεόδωρος Κόντερης]

Σπούδασε λοιπόν θεολογία.

Ξεκίνησε να εξασκεί το λειτούργημα του δασκάλου από φοιτητής, πρώτοι μαθητές του υπήρξαν για τρία χρόνια τα παιδιά της επανελθούσης από την Γερμανία Αντωνίας Λίνδερμάϊερ, της Οττιλίας (αργότερα σύζυγος Ι. Νικολαΐδη), της Ματθίλδης (αργότερα σύζυγος Ι. Ζάννου) και του Ορέστη (έγινε μεταλλειολόγος). [Έναν Λιντερμάγιερ Ορέστη γνωρίζω ως συγγραφέα και μεταφραστή]

Ως φοιτητής ίδρυσε στα 1902 τον αθηναϊκό ενοριακό σύλλογο «Ο Άγιος Παύλος» για την αποπεράτωση του ναού και την βοήθεια των πτωχών. Για τον σκοπό αυτό έκανε την πρώτη του διάλεξη στην αίθουσα της «Εταιρείας των Φίλων του Λαού» (συστάθηκε το 1865) όπου εισπράχθηκαν περίπου 2.000 δραχμές.

Όταν πήρε το δίπλωμα έγινε τραπεζιτικός υπάλληλος για λίγο καιρό στον Πειραιά. Μετά την ψήφιση του νόμου περί μονιμότητας των υπαλλήλων διορίστηκε δάσκαλος «εις το Βον εν Πειραιεί Ελληνικόν Σχολείον».

Με επιμίσθιο δούλεψε και στο Διδασκαλείο Θηλέων Πειραιώς που διηύθυνε ο Αριστοτέλης Κουρτίδης.

Εργάστηκε ακόμα στο Δραγάτσειο Λύκειο, «επί σειράν ετών» στο Παρθεναγωγείο των Αδελφών Παπακώστα που διηύθυνε η Σοφία (με την συνεργασία τους έγιναν διάφορες διδακτικές ψυχαγωγικές και φιλανθρωπικές εορτές, ιδιαίτερα με την διοργάνωση των ομάδων του «Ερυθρού Σταυρού της Νεότητος». Μετά τον θάνατό της - όπως έγραψα κι αλλού - ανέλαβαν οι αδελφές της Φρόσω και Ευανθία).

Πέρασε επίσης κι από τα Παρθεναγωγεία Αθηνέλη και Διαμαντοπούλου, μετά δίδαξε στο Παρθεναγωγείο της δεσποινίδος Κ. Παρίση.

Υπηρέτησε δηλαδή στον Πειραιά από το 1906 - 1920, από το 1922 έως το 1928 και από το 1933 και ύστερα.

Καθηγητής προάχθηκε στα 1914 όταν συστάθηκε για πρώτη φορά το «Βον εν Πειραιεί Γυμνάσιον». [Μέχρι το 1914 η Ιωνίδειος ήταν το μοναδικό Γυμνάσιο στον Πειραιά. Με την δημιουργία του Β΄ Γυμνασίου, η Ιωνίδειος μετονομάστηκε σε Α΄ Γυμνάσιο Πειραιώς. Στα 1934 - 1935 άλλαξε σε Σχολή Μέσης Εκπαιδεύσεως Πειραιώς, στα 1946 - 1947 σε Α΄ Πρότυπον Γυμνάσιον Αρρένων Πειραιώς]      

Ίδρυσε στα 1919 τον Παιδονομικό και Ψυχαγωγικό Σύλλογο «ο Αριστοτέλης».

Με πρωτοβουλία του, αφού έκανε μια διάλεξη στο Δημοτικό Θέατρο έγινε στις 17 Νοεμβρίου του 1919 στην μεγάλη αίθουσα του Δημαρχείου το πρώτο συνέδριο γονέων και διδασκάλων όπου ανέπτυξε τις απόψεις του και εγκρίθηκε ψήφισμα για να βοηθήσει το Υπουργείο της Παιδείας (δηλαδή με την ενίσχυση του κράτους) στο προτεινόμενο έργο της ηθικής και σωματικής αγωγής των νέων στην εξωσχολική ζωή τους. Διορίστηκαν δύο παιδονόμοι, δόθηκαν χρηματικά βοηθήματα, τυπώθηκαν και διανεμήθηκαν δωρεάν τρεις μελέτες του. 

Το Υπουργείο δεν ανταποκρίθηκε, έγιναν κάποιες κινήσεις αλλά ο σύλλογος αδράνησε με την απομάκρυνσή του από τον Πειραιά στα 1920 - 1922. Μετατέθηκε στο Άργος, όμως δεν πήγε, ανέλαβε την υποδιεύθυνση του Παλλάδιου Λυκείου στην Αθήνα.

Στον Πειραιά επέστρεψε το 1922 με το νομοθετικό διάταγμα της επαναστατικής κυβέρνησης. Ο Κόντερης δεν επιθύμησε την ανασύσταση του νεκρού πλέον συλλόγου «ένεκα των διαφόρων μεταλλαγών εν τη διοικήσει της χώρας». 

Θεωρώντας κατάλληλη την ευκαιρία για την επανίδρυση του συλλόγου, σε μια ακόμα διάλεξη στις 5 Μαρτίου 1928 στο Δημοτικό Θέατρο ζήτησε από την οικογένεια, το σχολείο και την εκκλησία την σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών.

Τον ίδιο όμως Σεπτέμβριο μετατέθηκε «εις Λεβάδειαν λόγω του Νόμου περί υποχρεωτικής μεταθέσεως των υπηρετούντων εν Αθήναις και Πειραιεί καθηγητών». Και η προσπάθεια ναυάγισε. Την λύπη του για την απομάκρυνσή του φανέρωσε σε άρθρο στην πειραϊκή εφημερίδα ΣΦΑΙΡΑ τον Νοέμβριο με τίτλο: «Διάψευσις πεποιθήσεων».

Εκεί παρέμεινε πέντε χρόνια (1929 - 1933) και δημιούργησε το σωματείο «Οι φίλοι της Λεβαδείας». 

[Στην Λιβαδειά είχε ιδρυθεί το 1921 ο «Σύλλογος Αλληλοβοηθείας των εν Αθήναις και Πειραιεί εκ της Επαρχίας Λεβαδείας Καταγομένων» που αρκετά αργότερα μετονομάστηκε σε «Σύλλογο Λεβαδέων»].

Επί της προεδρίας του Κόντερη δόθηκαν διαλέξεις, πραγματοποιήθηκαν φιλανθρωπικές γιορτές, εκδρομές, στήθηκε αφού μαζεύτηκαν τα χρήματα η προτομή του Λάμπρου Κατσώνη, έργο του καλλιτέχνη Γεωργίου Δημητριάδη. [Γεώργιος Δημητριάδης, 1880 - 1941, επονομαζόμενος και Αθηναίος, αυτός κατασκεύασε και το «Ηρώον των εν πολέμω πεσόντων Λεβαδέων»]

Δεν έπαψε να έχει επικοινωνία με τους Πειραιώτες φίλους και μαθητές του.

Ο Κόντερης διηγείται ότι ο Γυμνασιάρχης Λιβαδειάς Ν. Γιδόπουλος βλέποντας τις τόσες επιστολές να έρχονται από τον Πειραιά, του είπε χαριτολογώντας: «Υστεροβούλως το Κράτος σε μετέθεσε δια να ωφεληθή εκ των γραμματοσήμων και τηλεγραφημάτων»! 

Οι δεσμοί του με την επαρχιακή πόλη δεν κόπηκαν αφού την αγάπησε, οι κάτοικοί της τον εκτίμησαν κι εκείνος μετά την επισκεπτόταν συχνά.    

Στα 1933 ξαναμετατέθηκε στον Πειραιά.

Στις 17 Ιανουαρίου 1934 συγκάλεσε πάλι γονείς και δασκάλους στο Δημοτικό Θέατρο. Ο νέος σύλλογος θα είχε την επωνυμία «"Προστασία του Παιδιού" και με σκοπόν 1) την εξωσχολικήν επίβλεψιν μαθητριών και μαθητών, δια του διορισμού χρηστών οικογενειαρχών ως παιδονόμων και την προφύλαξιν αυτών από παντός ηθικού και σωματικού κινδύνου, 2) την δια διαφόρων μέσων, διαλέξεων, δημοσιογραφίας, εκδόσεων βιβλίων, διαφώτισιν των γονέων και κηδεμόνων περί των απειλούντων τα τέκνα των κινδύνων και 3) την κατά τας Κυριακάς και εορτάς διοργάνωσιν μορφωτικών θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών, εορτών, εκδρομών προς ψυχαγωγίαν και την ίδρυσιν σχολικών κινηματογράφων».

Το καταστατικό υπογράφτηκε και υποβλήθηκε στο Πρωτοδικείο Πειραιώς, το οποίο και το ενέκρινε με την υπ’ αριθμόν 1761 πράξη του. Ο σύλλογος όμως δεν λειτούργησε στα 1935 επειδή κανείς διευθυντής δημόσιου ή ιδιωτικού σχολείου δεν θέλησε να εισπράξει «την δεκάδραχμον ετησίαν συνδρομήν από τους μαθητάς της Μέσης Εκπαιδεύσεως και την πεντάδραχμον ετησίαν από τους της Δημοτικής δια τον διορισμόν παιδονόμων, επί τω λόγω ότι εμποδίζονται υπό του νόμου».     

Έπειτα χρημάτισε καθηγητης της Σχολής Μέσης Εκπαίδευσης, στην σημερινή Ιωνίδειο.

Παράλληλα όπως λέγεται εργάστηκε ως καθηγητής σωματικής αγωγής σε διάφορες στρατιωτικές ναυτικές και αστυνομικές σχολές.

Ο προσκοπισμός σαν νέα ιδέα και τρόπος διαπαιδαγώγησης ενθουσίασε τον Κόντερη, έτσι από το 1918 διατέλεσε έφορος Προσκόπων Πειραιώς: «Ο νους του ψάχνει να βρη ένα σύστημα, έναν τρόπο  που να μπορέση να εφαρμόση γόνιμα το ηθικοπλαστικό και παιδαγωγικό πρόγραμμά του, κι’ ως μέσον βρίσκει τον Προσκοπισμό. Γρήγορα πολύ έννοιωσε μέσα του, κυνηγώντας πάντοτε τον αντικειμενικό της ιδεολογίας του σκοπό, τα ψηλά νοήματα της προσκοπικής ιδέας κι’ αναλαμβάνει, χωρίς δισταγμό, την εφορεία του Σώματος Προσκόπων Περιφερείας Σαρωνικού». [Κώστας Φραγκισκάτος]

Ο εκδρομισμός είναι ένας ακόμα τομέας που υπηρέτησε ο Κόντερης αφού «δεν παρέλειψε ευκαιρίαν να καταδικάση αμείλικτα τη ζωή του καφενείου και εν γένει του κλειστού χώρου· αλλά και δεν περέλειψε ευκαιρία να προηγηθή και να προωθήση την νεότητα αλλά και την κοινωνίαν εν γένει προς την λατρείαν του υπαίθρου». [Ιωάννης Σούκας]

Με φυσιολάτρες και τον αθλητή - καθηγητή φυσικής αγωγής Άγγελο Φέτση ίδρυσε στην Αθήνα το 1923 τον Σύνδεσμο Φυσιολατρείας «Ήλιος, Αήρ, Ύδωρ» [Συνιδρυτής αναφέρεται επίσης και ο Γεώργιος Ρεμούνδος (1878 - 1928)]    

Αργότερα στον Πειραιά, αφού έφυγε μαζί με μερικούς από τον παραπάνω σύνδεσμο, με παλαιούς μαθητές και μαθήτριες έφτιαξε άλλον σύλλογο: Ο Οδοιπορικός Σύλλογος Πειραιώς ξεκίνησε την πορεία του το πρωινό της 18 Απριλίου 1928, στο καφενείο «Εθνικόν» όπου έγινε η πρώτη συνεδρία. Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο είχε πρόεδρο τον Θεόδωρο Κόντερη, αντιπρόεδρο τον Θεόφιλο Φεράλδη, γενικό γραμματέα τον δικηγόρο Ιωάννη Σούκα, ταμία τον Βασίλειο Παπαντωνόπουλο και αρχηγό εκδρομών τον Γεώργιο Κουρβετάρη. Επίτιμα μέλη ανακηρύχθηκαν ο δήμαρχος Τάκης Παναγιωτόπουλος, ο καθηγητής Ιάκωβος Δραγάτσης και ο καθηγητής μαθηματικός και ακαδημαϊκός Γεώργιος Ρεμούνδος. Λένε ότι ο Οδοιπορικός Σύνδεσμος Αθηνών, ιδρυμένος από τον Δημήτριο Καμπούρογλου αντέδρασε φοβούμενος την πολυδιάσπαση. Τα γραφεία του σήμερα βρίσκονται στην οδό Πραξιτέλους 121.

«Και ξεκίνησε ο Οδοιπορικός του Πειραιώς στα 1928 από την πρώτη βιομηχανική πόλι της Ελλάδος σαν μιά αμαξοστοιχία με οδηγό τον αλησμόνητο Θ. Κόντερη, ένα πληθωρικό άνθρωπο, γερό και στην πέννα και στα πόδια, που γρήγορα ξάφνιασε με τη δράσι του τους συγχρόνους του Πειραιώτες, όπως ξάφνιασε τους Αθηναίους ο Καμπούρογλου με τα αλλόκοτα κηρύγματα ν’ αφήσουν τις Κυριακές τα κρεββάτια τους για να γυρίζουν, να ταξιδεύουν, να περπατούν άσκοπα. [Αλ. Χ. Μαμμόπουλος]

Στην συνεδρίαση της 12 Δεκεμβρίου 1928 ο Κόντερης υπέβαλε την παραίτησή του επειδή ως καθηγητής πήρε μετάθεση για το Γυμνάσιο της «Λεβαδείας».

Στα 1932 έκανε το λάθος να ανεβάσει στον χιονισμένο Παρνασσό μέλη του Οδοιπορικού «με σκαρπίνια και κυρίες με γούνες» εκθέτοντάς τους σε κίνδυνο, πράγμα που αναγνώρισε και έγραψε σε κείμενα του.

Κάθε Παρασκευή ο Κόντερης πήγαινε στο Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο όπου έκανε διάφορες ηθικοθρησκευτικές ομιλίες. 

Με την συμπλήρωση τριάντα χρόνων υπηρεσίας του οι παλιοί μαθητές του οργάνωσαν στις 6 Ιουνίου του 1936 μεγάλη εορτή στην αίθουσα Βαρώνου Κίμωνος Ράλλη του Πειραϊκού Συνδέσμου. Το πρόγραμμα είχε προετοιμάσει μια πολυμελής επιτροπή. Πρόεδρος του Συνδέσμου ήταν ο Δευκαλίων Ρεδιάδης. Δήμαρχος ήταν ο Σωτήρης Στρατήγης.

Έδινε δωρεάν μαθήματα στις τάξεις των Νυχτερινών Σχολών Απόρων Παίδων του Πειραϊκού Συνδέσμου.

Η επωνυμία του για την έντονη και περίεργη για τα ήθη της εποχής δράση του, ήταν «Τρελοθόδωρος».

Πέθανε στα 1949.

Στην μνήμη του τελούνταν τα «Κοντέρεια», διαδρομή από το Δημοτικό Θέατρο ως το Πέραμα και αντίστροφα (για τελευταία φορά έγιναν στα 1956).

  

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΝΤΕΡΗΣ. Φωτογραφία από έντυπο της συλλογής μου.

Γνωρίζω ότι εξέδωσε τα παρακάτω βιβλία:

*Παιδονομικός και ψυχαγωγικός σύλλογος ο “Αριστοτέλης„ Συνοπτικοί κανόνες της υγείας και μακροβιότητος. Μελέτη υπό Θεοδώρου Κόντερη. Καθηγητού. Εφόρου Προσκόπων Σαρωνικού. 

Τύποις: Εφημ. “Σημαία„ Πειραιεύς. 1920, σ. 24

*Οικογένεια και σχολείον εν τη αγωγή της νεότητος. ∆ιάλεξις γενοµένη εν τω ∆ηµοτικώ Θεάτρω Πειραιώς τη 22 Μαρτίου 1928, σ. 18.

*Αρχαί του Προσκοπισμού.

*Θεοδώρου Ν. Κόντερη. Καθηγητού. Αι εκδρομαί μου εις τα Μετέωρα. Εν Αθήναις. Τύποις «Πυρσού» Α.Ε. 1930. Σελ. 40. 

*Θεοδώρου Ν. Κόντερη. Καθηγητού. Προέδρου Οδοιπορικού Συλλόγου Πειραιώς. Έρευνα και οδηγός της Αττικής. Τυπογραφικά και βιβλιοδετ. καταστήματα Νικολάου Τυλπέρογλου. Αθήναι. (χ. χ.). 200 σελ. και σχεδιαγράμματα.

*Θεοδώρου Ν. Κόντερη. Καθηγητού Σχολής Μέσης Εκπαιδεύσεως Πειραιώς. Από Κορίνθου εις Επίδαυρον. [Νεμέα. Δερβενάκια. Μυκήναι. Άργος. Τύρινς. Αγία Μονή. Επίδαυρος. Ασκληπιείον]. Τύποις Ν. Τυλπέρογλου, Μιλτιάδου 7, Αθήναι, 1937. Σελ. 64.

*Θεοδώρου Ν. Κόντερη. Καθηγητού. ΟΔΗΓΟΣ. Από την Αττικήν εις την Βοιωτίαν. Εν Αθήναις. Τύποις Νικολάου Π. Τυλπέρογλου, Μιλτιάδου 7. 1939. Σελ. 116.

Ο καθηγητής, ποιητής και συγγραφέας Κώστας Θεοφάνους (1919 - 2008) πάντως δεν τον συμπαθούσε, όποτε αναφερόταν στον Κόντερη τον κατηγορούσε και μου διηγόταν το περιστατικό με την επικείμενη αποβολή του - που ευτυχώς δεν πραγματοποιήθηκε - από όλα τα Γυμνάσια της Ελλάδος εξ αιτίας του, για πολιτικούς λόγους. [Ο Θεοφάνους την άνοιξη του 1938 ήταν μαθητής της Έκτης Πρακτικού στην τότε, με άλλη ονομασία Ιωνίδειο κι αριστερός, οργανωμένος στη Ο.Κ.Ν.Ε., ενώ ο καθηγητής θεολόγος Κόντερης σύμφωνα με τον μακαρίτη παλαιό φίλο μου ήταν «πράκτορας της δικτατορικής Ασφάλειας», δηλαδή εκ των πραγμάτων αντίπαλος, συντηρητικός και αυστηρών αρχών...]

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: Κύριε Δ. Παναγιωτόπουλε θα σας παρακαλούσα να επικοινωνήσετε πάλι μαζί μου, ενώ ήμουν έτοιμος να σας απαντήσω εδώ και μέρες διαπίστωσα ότι δεν μπορώ να βρώ το e-mail σας.. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!!!