Μικρές πειραιώτικες ιστορίες μέσα από αγάλματα και προτομές της πόλης.

[Το κείμενο του δικού μου μέρους της κοινής διάλεξης με τον Στέφανο Μίλεση της 16 Απριλίου 2015 στην αίθουσα του ΖΗΝΩΝΑ. Κάποιες παράγραφοι έχουν απαλειφθεί επειδή τις έχω ήδη δημοσιεύσει σε άλλα άρθρα μου]

                                                                                       Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Εισαγωγή.

Αφού σχεδιαστούν οι χώροι μιας κατοικίας και τελειώσει η κατασκευή της, εκτός από τα έπιπλα την στολίζουμε - ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και το βαλάντιό μας - με διάφορα έργα τέχνης, δηλαδή με πίνακες, κομψοτεχνήματα, μπιμπελό, βάζα, κεραμικά, αγαλματίδια, έπαθλα, αναμνηστικά, φωτογραφίες γνωστών και αγαπημένων προσώπων.

Αντικείμενα που μας θυμίζουν κάτι, τα έχουμε ταυτίσει με στιγμές και ανθρώπους της ζωής μας, τότε που τα αγοράσαμε ή μας τα χάρισαν.

Το ίδιο συμβαίνει και στις πόλεις. Μόλις χαρακτεί και σχηματιστεί αφήνεται χώρος στις διασταυρώσεις, στις πλατείες και αλλού για ανέγερση μνημείων, τοποθετούνται προτομές και αγάλματα ατόμων που έμειναν στην ιστορία, διακρίθηκαν στην τοπική ή εθνική κοινωνία, προσέφεραν πολλά στα γράμματα και στις τέχνες με αποτέλεσμα να μας είναι συνειδητά γνώριμοι, ν’ ανήκουν κι εκείνοι στην μεγάλη εθνική μας οικογένεια. 

Εκτός αυτών η πόλη διακοσμείται με συγκεκριμένα ή ακατανόητα για πολλούς «μοντέρνα» γλυπτά καλλιτεχνών, μαρμάρινα, πέτρινα, τσιμεντένια, μεταλλικά σύμβολα που παραπέμπουν σε μάχες, νίκες, στιγμές αντίστασης και αγώνων, σε ειρηνικές κρήνες, στήλες, κάθε λογής καλλιτεχνικά σχήματα κι επιγραφές..

Ο Πειραιάς είναι κι αυτός κατάλληλα φορτωμένος με πολλές τέτοιες εικαστικές δημιουργίες.

Αρκετά έργα έχουν να μας πουν ένα σωρό μικρές ή μεγάλες ιστορίες, να μας διηγηθούν πράξεις ανθρώπων, αλλαγές στην εποχή, στην νοοτροπία, στην απλή καθημερινότητα της ζωής μας. Το ψυχρό κατά τα φαινόμενα υλικό που χρησιμοποιήθηκε γίνεται η αιτία να αναθερμανθούν τα συναισθήματα και να ανεβάσουν στα ύψη την πατριωτική πειραιώτικη αδρεναλίνη μας..

Θα περιγράψουμε - για οικονομία χρόνου - μόνο κάποιες προτομές και αγάλματα που εκτίθενται σε κοινή θέα, δεν θα αναφερθούμε σε ανάλογα έργα κλεισμένα σε μέγαρα, σε περιφραγμένους χώρους ή με έντονο θρησκευτικό περιεχόμενο.

Η περιπέτεια της ξεχασμένης προτομής του Θεμιστοκλή.

ΠΡΟΤΟΜΗ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ. Ιούνιος 1998.

Περίληψη.

Η προτομή του Θεμιστοκλή είχε στηθεί πάνω σε μαρμάρινη κολόνα και βάθρο στην ομώνυμη πλατεία μπροστά από την Αγία Τριάδα. Όταν ο χώρος καταργήθηκε για να ανεγερθεί το μέγαρο της Εθνικής Τραπέζης, γνωστό αργότερα ως μέγαρο ΝΑΤ, απομακρύνθηκε και παράπεσε σε αφάνεια.

Λίγα χρόνια μετά στήθηκε στην περιοχή των Ταμπουρίων, στο «περιβολάκι» μεταξύ των οδών Δημητρακοπούλου - Δογάνη - Μαυρομιχάλη και Σπάρτης.

Οι περισσότεροι Πειραιώτες δεν γνώριζαν την τύχη της προτομής έως την δημοσίευση του άρθρου μου στο περιοδικό «Πολιτιστική Πράξη», τριμηνιαία έκδοση μορφωτικής & κοινωνικής έρευνας. Σεπτέμβριος 1992. Αριθμός τεύχους 10. Σελ. 42.

Ολόκληρο το κείμενο δημοσιεύτηκε στο παρόν blog το Σάββατο, 11.5.2013.

Άγαλμα Θεμιστοκλέους.

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ. 22 Απριλίου 2015. Λουσμένος στο πρωινό φως, μέσα στους θορύβους της παραλιακής ζώνης, ο μεταλλικός στο βάθρο του Θεμιστοκλής στέκεται στο τέλος ενός τσιμεντένιου - ανάμεσα σε δένδρα και θάμνους - ανηφορικού με σκαλάκια διαδρόμου.

Η ανοιξιάτικη βλάστηση που «αγρίεψε» με τις πολλές βροχές είχε ανάγκη της περιποίησης από την υπηρεσία του Δήμου. Έτσι την στιγμή που έβγαλα την φωτογραφία το συνεργείο είχε ήδη αρχίσει τον καθαρισμό του γύρω κήπου.

  

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ. 22 Απριλίου 2015. Πλάγια όψη του ανδριάντα με τον πύργο. Κάθε οπτική γωνία έχει ιδιαίτερη γοητεία κι όταν απεικονίζεται αναδεικνύει την ομορφιά της πόλης που ζούμε. 

Σε εμφανές σημείο της παραλίας, στην πλατεία Θεμιστοκλέους ή όπως λέγανε παλαιότερα στην «πλατεία Ωρολογίου», θαυμάζουμε το χάλκινο άγαλμα του Θεμιστοκλή που στήθηκε στις 25.10.1975 και η αποκάλυψή του έγινε την Κυριακή 29.2.1976

«Επί δημάρχου/

Αναστασίου Ι. Βουλόδημου/

Νικόλας γλύπτης εποίησεν/

Ιωάννης Αλ. Μελετόπουλος εχορήγησεν»

κατά την επιγραφή.

Υπουργός Ναυτιλίας ήταν ο Αλέξανδρος Παπαδόγγονας.

Σύμφωνα με άρθρο του Δημήτρη Καπράνου στην ΒΡΑΔΥΝΗ, φύλλο της 1 Μαρτίου 1976, ο γλύπτης Νικόλας Παυλόπουλος, του είχε πει περίπου τα εξής: «Με τον Γιάννη Μελετόπουλο αρχίσαμε να δουλεύουμε τον Θεμιστοκλή από το 1965! Αρχικά σκεφθήκαμε ένα ανδριάντα ύψους 2,5 μέτρων. Κατασκευάσαμε 4 προπλάσματα, αλλά τελικά σκεφθήκαμε πως ο ανδριάντας των 2,5 μ. δεν ανταποκρινόταν ούτε στις απαιτήσεις του χώρου ούτε στην προσωπικότητα του ανδρός. Έτσι, καταλήξαμε στον Θεμιστοκλή των 

4,5 μ. ύψους, που θα στηνόταν σε βάθρο ύψους 4 μέτρων».   

Ένας έφηβος γυμνός στην μέση ενός κήπου...

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΓΥΜΝΟΥ ΝΕΟΥ. 1994. Η επιστροφή του στο κέντρο της πλατείας τον «απογύμνωσε» εντελώς από τις μαρμάρινες πλάκες του βάθρου και την επιγραφή που προσδιόριζε τον λόγο για τον οποίο πρωτοστήθηκε τον Ιούνιο του 1949.

 

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΓΥΜΝΟΥ ΝΕΟΥ. 22 Απριλίου 2015. Το άγαλμα και το βάθρο του «γυμνού νέου».

   

[Δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα, στο κέντρο του κήπου Θεμιστοκλή ή αλλιώς Τινάνειου κήπου, βλέπουμε σε τσιμεντένιο βάθρο το άγαλμα ενός γυμνού νέου.

Πολλοί ίσως έχουν σταθεί να το θαυμάσουν, ελάχιστοι όμως μπορεί να έχουν μάθει κάτι για τον κατασκευαστή του και το πότε στήθηκε]      

Υπάρχουν πολλές αφορμές να γραφτεί ένα άρθρο, μια από αυτές είναι να ξέρεις ν’ απαντήσεις σωστά σε ερωτήσεις φίλων για ένα εξειδικευμένο πειραιώτικο θέμα. Ακόμα περισσότερο να συμπληρώσεις ένα δημοσίευμα σε βιβλίο που απλά αναφέρεται για κάτι, αλλά δεν έχει περαιτέρω διευκρινιστικά στοιχεία. Στην παρέα μου λοιπόν που καθόμαστε τα καλοκαίρια στο καφέ του Θεμιστόκλειου κήπου, στους φίλους που δε διάβασαν το κείμενό μου στη ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΩΝ της Πέμπτης 21 Μαΐου 2009, σε όλους εσάς που προσφέρεστε να με αναγνώσετε στο ΠΕΙΡΑΙΟΡΑΜΑ, το αφιερώνω!    

Στο τρίτο τεύχος της σειράς <Αφιέρωμα>, περιοδική έκδοση της Ελληνογαλλικής Σχολής Πειραιά ο Άγιος Παύλος, με τίτλο <Τέχνη Δημοσία, η εικαστική όψη του Πειραιά>, στην σελίδα 73, υπάρχει η αναφορά στο άγαλμα του γυμνού νέου που βρίσκεται στο κέντρο του κήπου Θεμιστοκλή ή αλλιώς Τινάνειου κήπου, δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα. Το έργο είναι όντως υπογραμμένο από τον γλύπτη Κώστα Βαλσάμη (Σύμη 1908 - Αθήνα Δεκέμβρης 2003) στα χρόνια της παραμονής του στο Παρίσι.

Ο Βαλσάμης είναι από εκείνους τους δεκάδες πνευματικούς ανθρώπους (154 άτομα) που χάρη στις ενέργειες του Οκτάβιου Μερλιέ στα δύσκολα του εμφυλίου - για να γλιτώσουν! - πήγε στο Παρίσι με υποτροφία [Έφυγαν από τον Πειραιά στις 22 Δεκεμβρίου του 1945 για τον Τάραντα με το μεταγωγικό πλοίο «Mataroa»]  

Στην βάση του μπορούμε να διαβάσουμε καθαρά τ’ όνομά του: C. VALSAMIS / PARIS 1948 καθώς και ένα δεύτερο, πολύ σημαντικό στην τέχνη, αυτό του φημισμένου χυτηρίου που κατασκευάστηκε: ALEXIS RUDIER. 

Ο Alexis Rudier ίδρυσε το χυτήριό του στο Παρίσι στα 1874. Σε αυτό οφείλονται μερικά από τα καλλίτερα μπρούτζινα έργα τέχνης του 19^ου και 20^ου αιώνα. Μετά τον θάνατό του στα 1897 το συνέχισε η γυναίκα του με τον γιο τους Eugène.

Ο Eugène Rudier, (1875 - 1952) έκανε πασίγνωστη την δουλειά του και συνεργάστηκε με πολλούς επώνυμους καλλιτέχνες. Μετά τον θάνατο του Auguste Rodin το 1917, πήρε την αποκλειστικότητα των γραμματοσειρών για το Μουσείο Rodin.

Στα 1929 κάλεσε τον άρρωστο φίλο του, διάσημο γλύπτη Antoine Bourdelle να τον φιλοξενήσει στην ιδιοκτησία του όπου και πέθανε τον ίδιο Οκτώβριο.

Καθώς τα πάντα έχουν ένα τέλος, ήλθε η ώρα του Ευγένιου Ρουντιέ να φύγει από τη ζωή στις 18.6.1952 και κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Vésinet.

Τον τάφο του κοσμεί ένα έργο του Rodin, «Η ΜΕΓΑΛΗ ΣΚΙΑ»... 

Πολύ γρήγορα, η χήρα του, σύμφωνα με τις οδηγίες του, έβαλε κι έκαψαν τα Αρχεία του κι έσπασαν τα καλούπια χύτευσης, για να εμποδιστεί να τον διαδεχτεί ο οποιοσδήποτε. Με τον θάνατό του, όλα έπρεπε να σταματήσουν, να μη συνεχιστούν!

Θέλω τώρα να προσθέσω και τις δικές μου πληροφορίες για αυτό το άγαλμα των     «αγνώστων λοιπών στοιχείων» του κειμένου του «Αφιερώματος».

Ετοιμάζοντας το 1997 το άρθρο μου για την ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ «Στον Τινάνειο κήπο των τελευταίων χρόνων» μελέτησα και το εν λόγω έργο.

Είχα λοιπόν γράψει περίπου: Στη μέση του κήπου ατενίζει προς τη θάλασσα το άγαλμα του γυμνού νέου αφιερωμένο ΕΙΣ ΤΟΝ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΝ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟΝΤΟΠΟΡΟΝ - Η ΕΝΩΣΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΦΟΠΛΙΣΤΩΝ - ΙΟΥΝΙΟΣ 1949. (Την εποχή εκείνη [1946 - 1950] πρόεδρος στην Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών ήταν ο Σαντορινιός Λουκάς Νομικός).

Ο φίλος μου Ιάκωβος Βαγιάκης (γεν. το 1928) θυμάται ότι συνομιλώντας κάποτε με το Βαλσάμη του είπε πως το συγκεκριμένο άγαλμα το είχε εκθέσει σε ατομική του έκθεση στο Λονδίνο. Κάποιοι Έλληνες εφοπλιστές το είδαν και το αγόρασαν για να στηθεί στον Πειραιά ως «Νέος Έλληνας ναυτικός». Ίσως να μη θυμούμαι ακριβώς τον τίτλο αυτό, αλλά κάπως έτσι το είπε λίγο καιρό πριν πεθάνει. Και μάλλον αυτή είναι η αλήθεια.

Γεγονός είναι ότι το γλυπτό στον Τινάνειο που προσπερνάτε αδιάφορα - εγώ πλέον του αποδίδω τον πρέποντα σεβασμό - έχει αποκτήσει μοναδική συλλεκτική και συναισθηματική αξία.

Στις 22.7.1994 έβγαλαν τον έφηβο για να στήσουν στη θέση του το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, έκαναν δοκιμές, ο όγκος όμως της κατασκευής δεν ταίριαζε εκεί και τελικά στήθηκε σε μια άκρη του κήπου απέναντι από το ΝΑΤ.

Έτσι «ο ποντοπόρος» ξαναμπήκε στο κέντρο του κήπου σε τσιμεντένια βάση δίχως τα μάρμαρα και την επιγραφή του με αποτέλεσμα να μη γνωρίζει αυτός που τον κοιτάζει για ποιο λόγο τοποθετήθηκε.

Το δε μνημείο της Εθνικής Αντίστασης 1941 - 44, είναι μια άχαρη μάζα από μπετόν, έργο του Αποστόλη Φανακίδη που πήρε το πρώτο βραβείο κι αναρωτιέμαι αν τελικά άξιζε ο κόπος να κατασκευαστεί και να πιάσει τόσο σημαντικό χώρο.

ΜΝΗΜΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ. Ιανουάριος 2002.

Πίσω, οι πολυκατοικίες της οδού Φίλωνος. Στο κέντρο μπροστά οι δύο αναμνηστικές πινακίδες. Μην αναζητήσετε πλέον το μεταλλικό περιεχόμενό τους, έχει αφαιρεθεί. Μπορείτε να δείτε μόνο τις τσιμεντένιες βάσεις. Από το ίδιο το μνημείο λείπει η λαμαρινένια μορφή του αντάρτη με το όπλο στα βουνά, αυτή που βλέπετε χαμηλά στα αριστερά του. Πειραιάς, μια πόλη «αφύλακτη» για τα υπαίθρια έργα τέχνης. 

Θεωρώ τον Τινάνειο (πολλοί προτιμούν να τον λένε κήπο του Θεμιστοκλή αλλά έτσι ξεχνάμε ένα ιστορικό πειραϊκό γεγονός που ευχάριστο ή δυσάρεστο σημάδεψε τον τόπο) ένα κομμάτι της αυλής του σπιτιού των ονείρων μου. Περιμένει καρτερικά η ψυχή μου να δει τα λουλούδια του να ξανανθίζουν, να παίζουν μέσα του χαρούμενα τα παιδόπουλα και να ξαποσταίνουν στα παγκάκια το κορμί τους οι περαστικοί ξένοι αλλά προ πάντων οι Πειραιώτες του τώρα και του πάντοτε!

...Αργότερα δικαιώθηκα μερικώς αφού γύρω από το γυμνό νέο δημιουργήθηκε μια μικρή πρασιά γεμάτη θάμνους και λουλούδια. Άσχετα αν σε λίγο διάστημα η κλασική αδιαφορία των δημοτικών υπαλλήλων του τμήματος παρκοτεχνίας την άφησε να ξεραθεί και να φυτρώνουν μόνο αγριόχορτα, μ’ αρέσει να κυκλοφορώ και να ρουφάω κάτω από τα δέντρα κάτι από την ατμόσφαιρα της πιο ιστορικής πλατείας της πόλης.  Ένα αναψυκτήριο μέσα στο πάρκο (το Yard Café του Δημήτρη Βουγιουκλάκη) είναι το μόνιμο καλοκαιρινό στέκι όταν συναντιέμαι με την παρέα των συναδέλφων μου.

Ο κήπος κλείνει τις πόρτες του τις νύχτες για λόγους ευπρέπειας και ασφαλείας.

Το μνημείο του Φανακίδη, που μπορείς να περάσεις κι από κάτω από την αψίδα  του, παραμένει ένας ιδιότυπος συνδυασμός τσιμέντου και μετάλλου.

Άλλο σημαντικό έργο του Βαλσάμη είναι «η μάνα της Κατοχής», 1979, ακριβώς δεξιά στην είσοδο του Α΄ Νεκροταφείου Αθηνών. «Είναι η καλλιτεχνική έκφραση ενός συγκλονιστικού γεγονότος, που έζησε ο ίδιος ο καλλιτέχνης στα χρόνια της Κατοχής. Είναι η ανώνυμη Ελληνίδα μητέρα που σωριάστηκε ένα πρωινό σ’ ένα δρόμο του Πειραιά, τα ζοφερά εκείνα χρόνια, αγκαλιά με το βρέφος της, το οποίο γαντζωμένο στο αποστεγνωμένο στήθος της εναγωνίως αλλά ματαίως ζητούσε να κατασιγάσει την πείνα του..».

Ο Βαλσάμης ήθελε να δωρήσει στα 1980 και χάλκινο γλυπτό, «το Περιστέρι της Ειρήνης» στην ΕΟΚ στο Στρασβούργο αλλά απ’ ότι ξέρω ένα αντίστοιχο βρίσκεται στη Σύμη..

Το κείμενο γράφτηκε και τελείωσε στις 8 Μαΐου 2009.

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΩΝ, Αρ. Φύλλου 120. Πέμπτη 21 Μαΐου 2009, σελ. 9. Αντιγραφή εδώ, 15.6.2009.

Αναρτήθηκε στο blog PIREORAMA στις 2.1.2013, ώρα 01.58 μ.μ.

Εδώ όπως εκδόθηκε στην εφημερίδα ΠΕΙΡΑΙΟΡΑΜΑ. Τεύχος 1. Απρίλιος 2013, σελ. 6.

 Προτομή Αδαμαντίου Κοραή.

ΠΑΛΑΙΑ ΠΡΟΤΟΜΗ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΚΟΡΑΗ. 21 Απριλίου 2015.                          Οδός Μπουμπουλίνας 26, στην είσοδο του Ράλλειου Γενικού Λυκείου Πειραιά. Γενική άποψη. Επάνω η παλαιά φωτογραφία της σχολής δίπλα στο Δημοτικό Θέατρο. Δίπλα η επιστολή του Ιακώβου Δημητρίου Ράλλη «Προς τον κύριον Πρόεδρον του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς» όπου αποκαλύπτει το όνομά του ως δωρητού τον Μάρτιο του 1857.

   

ΠΑΛΑΙΑ ΠΡΟΤΟΜΗ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΚΟΡΑΗ. 21.4.2015. Η προτομή από κοντά. Στα χείλη του Κοραή δεν μπόρεσαν να βγουν τα κοκκινάδια από κραγιόν που έβαλε μάλλον κάποια κοπέλα. Το βάθρο είχε και αυτό γραφτεί και καθαρίστηκε.

ΠΑΛΑΙΑ ΠΡΟΤΟΜΗ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΚΟΡΑΗ. 21.4.2015. Παρατήρησα τα πλαϊνά της αλλά δεν βρήκα το όνομα του γλύπτη.

  

ΝΕΑ ΠΡΟΤΟΜΗ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΚΟΡΑΗ. 14.4.2015. Η προτομή στραμμένη πάνω στην πλατεία Κοραή, με πλάτη την Ηρώων Πολυτεχνείου.

Στην καρδιά της συνοικίας των Χίων, η αρχική «πλατεία των τεσσάρων καταστημάτων» [προορισμένη για να κτιστούν στις άκρες της Τράπεζα, Βιβλιοθήκη, Δημαρχείο, Σχολείο] σύντομα ονομάστηκε πλατεία Αδαμαντίου Κοραή. 

Από το 1852 είχε επισημάνει την έλλειψη προτομής του ο Αγγελόπουλος στην Στατιστική του.  

Στην συμφωνία του 1855 του δωρητή με τον Δήμο Πειραιά για την ίδρυση του Περθενικού Σχολείου υπήρχε όρος να τοποθετηθεί η μαρμάρινη προτομή του μέσα στο σχολείο. Πράγματι η προτομή στόλιζε την αυλή ή κάποια αίθουσα του παλιού κτηρίου μέχρι που πετάχτηκε σε μια γωνιά και ξεχάστηκε.

Όταν ξαναστήθηκε την μπέρδεψαν, είχαν πει ότι απεικόνιζε τον Ιάκωβο Ράλλη. Έγραψαν στην στήλη

ΙΑΚΩΒΟΣ ΡΑΛΛΗΣ/

ΧΙΟΣ

και χαμηλά

ΠΑΡΘΕΝΙΚΩ ΤΕΜΕΝΕΙ ΤΩ ΜΟΥΣΑΩΝ ΔΑΠΑΝΗΤΟΥ ΗΔ’ ΕΣΤΙ ΠΡΟΤΟΜΗ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΕΥΧΟΣ.

Δηλαδή «Στο παρθενικό τέμενος των μουσών αυτή είναι η προτομή του ανθρώπου που έκανε την δαπάνη αφιέρωμα του Πειραιά».

Αρκετοί βρήκαν την ομοιότητα του Ράλλη με τον Κοραή σκανδαλιστική κι έτσι για να μην δυσαρεστήσουν κανένα σκάλισαν κάτω από το όνομα

ΙΑΚΩΒΟΣ ΡΑΛΛΗΣ/

ΧΙΟΣ

την φράση

ΤΩ/

ΑΔΑΜΑΝΤΙΩ ΚΟΡΑΗ

Με την σωστή αναφορά βρίσκεται σε χώρο εισόδου του σύγχρονου Γενικού Λυκείου στην Μπουμπουλίνας 26 με νέο βάθρο που αναγράφει:

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ/

ΣΜΥΡΝΗ 1748/

ΠΑΡΙΣΙ 1833

Φτάσαμε στα 1989 για να δούμε προτομή στην πλατεία.

{τροχός των Ροταριανών}

ΤΗΝ ΠΡΟΤΟΜΗ ΑΥΤΗ

ΤΟΥ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ ΚΟΡΑΗ

ΕΣΤΗΣΕ ΤΟ 1989 Ο ΡΟΤΑΡΙΑΝΟΣ

ΟΜΙΛΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΥ Π. ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ

Η παραπάνω χάλκινη πρόσθετη επιγραφή είχε αφαιρεθεί και ξαναστήθηκε. Στην θέση της είχε τοποθετηθεί χαμηλά μια νέα μαρμάρινη:

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΘΗΚΕ ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ

Τ. Παρλαβάνζας 1989.

Πρωτοστήθηκε προς την Γεωργίου με πρόσωπο το Δημαρχείο. Τον Ιανουάριο 2013 μεταφέρθηκε λόγω έργων του Μετρό στην θέση δίπλα στην σκακιέρα που έφτιαξε ο Ανδριανόπουλος. 

Η προτομή του Αδαμαντίου Κοραή είναι έργο του Τάκη Παρλαβάντζα. Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1930 κι έβγαλε την Ιωνίδειο. Σπούδασε στην Αθήνα, Άμστερνταμ Βέλγιο, Παρίσι και Ιταλία. Ήταν ροταριανός κι έφτασε σε ψηλά αξιώματα. Πέθανε στις 27 Ιουλίου 2014.

Ανδριάντας Ελευθερίου Βενιζέλου.

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. Στην παλαιά του θέση, στον κήπο της οδού Αγίου Κωνσταντίνου. Ένα περιστέρι ξεκουράζεται στην κορυφή του. Το βάθρο είναι γεμάτο γκράφιτι. Υπήρχαν ακόμα οι «ρυπαρές» στην εμφάνιση επιγραφές των κτηρίων που απομακρύνθηκαν επί δημαρχίας Μιχαλολιάκου.

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. 14.4.2015. Ο Βενιζέλος στην νέα του θέση αν και σε πιο περιορισμένο χώρο, νομίζω ότι ταιριάζει στο περιβάλλον. Αυτό θα φανεί μετά τα έργα ΜΕΤΡΟ που θα «ανοίξει» περισσότερο η πλατεία. 

Στην πλατεία απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο. Ο ανδριάντας του Ελ. Βενιζέλου (ύψος 2,95 μ. με το βάθρο 5,45 μ.) αποκαλύφτηκε την Πέμπτη 4.5.1978. Είναι δωρεά πάλι του Ιωάννη Μελετόπουλου. Την εγκαινίασε ο υπουργός Ναυτιλίας ο Μανώλης Κεφαλογιάννης και ο δήμαρχος Τάσος Βουλόδημος. Μεταφέρθηκε κι αυτός λόγω Μετρό στην πλατεία έξω από το δημαρχείο προς Καραΐσκου στις αρχές του 2013.

[εμπρός]

ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

[Πλάι αριστερά]

Αίεν αριστεύειν [καλλιτεχνικά μικρά γράμματα]

{υπογραφή Βενιζέλου}

Χαλέπα 4 Σεπτεμβρίου 1910 [Από σημείωμα του Βενιζέλου στο ημερολόγιο του Ραγκαβή. Τότε έφυγε από την Κρήτη να έλθει στην Ελλάδα να γίνει βουλευτής]

[Πλάι δεξιά]

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΝΑΚΑΚΗΣ

Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΓΛΥΠΤΗΣ

ΕΠΟΙΗΣΕ

ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΤΑΣΟΥ ΒΟΥΛΟΔΗΜΟΥ

ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1978

ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΛ. ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΣ ΕΔΩΡΗΣΕΝ

ΕΙΣ ΤΟΝ ΔΗΜΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΤΑΣΟΣ Δ. ΣΒΑΡΝΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ

ΕΠΕΜΕΛΗΘΗ

Πολλές φορές είδαμε την βάση του ανδριάντα κατάστικτη από σχέδια, ακόμα και να κρατά ομοίωμα βόμβας μολότοφ.

Μεγάλος αριθμός προτομών και αγαλμάτων σε γεγονότα και διαδηλώσεις, αλλά και κάθε μέρα είναι στην διάθεση του καθενός να μαυρίζεται με μπογιά, να σκεπάζεται με γκράφιτι, να σπάζονται κομμάτια του. Σε αυτή την περίπτωση γίνονται καταγγελίες προσώπων και σωματείων στο τύπο και αναλαμβάνει την εκτέλεση καθαρισμού η αρμόδια υπηρεσία του Δήμου.

Ανδριάντας Παναγιώτη Βλαχάκου.

ΒΑΘΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝΑ. Πλατεία Τερψιθέας. 20 Απριλίου 1996. Διακρίνεται η όψη του (πριν δεχτεί τον ανδριάντα) με την παλαιά επιγραφή που δεν είχε ακόμα σκεπαστεί με τα νέα μάρμαρα.

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΒΛΑΧΑΚΟΥ. 23 Μαρτίου 2001.                 Σε πολυκαιρισμένα βάθρα είναι δύσκολο να χαρακτούν νέες επιγραφές. Διακρίνονται τα πρόσθετα μάρμαρα που κάλυψαν την παλαιά του ταυτότητα.

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΒΛΑΧΑΚΟΥ. 23 Μαρτίου 2001. Η πλάγια όψη του ταλαιπωρημένου από τα χρόνια μαρμάρινου βάθρου.

Οι κήποι της Τερψιθέας κόβονται στα τέσσερα από την Ηρώων Πολυτεχνείου και την Δευτέρας Μεραρχίας. Η πρώτη ονομασία της όταν ισοπεδώθηκε και φυτεύτηκε ήταν Δενδροφυτεία, μετά Πάνθεον, ύστερα Βαρβάκη. Στο πάνω μέρος, προς την Ευαγγελική Εκκλησία, υπάρχει στημένο από παλιά ένα μαρμάρινο ορθογώνιο βάθρο. Αν και ταλαιπωρημένο, σπασμένο σε κάποια σημεία του, όταν το παρατήρησα για να το καταγράψω είχε να μου διηγηθεί την ιδιαίτερη ιστορία του.

Στην αρχική του χρήση, φαίνεται να ήταν στημένο αλλού, αφού έγραφε στο γείσο την λέξη «ΑΠΟΛΛΩΝ». Άγαλμα Απολλώνα δεν γνωρίζουμε στον Πειραιά, μόνο την γνωστή προτομή που βλέπουμε στις μέρες μας στην οδό Πειραιώς στα Καμίνια.

Να ήταν λοιπόν το βάθρο που στήριζε την προτομή του Απόλλωνα στην Ακτή Τζελέπη πριν τοποθετηθεί εκεί το άγαλμα του Καραϊσκάκη;

Να ήταν ο Απόλλωνας για κάποια περίοδο τοποθετημένος στην Τερψιθέα πριν βρεθεί στα Καμίνια;  

Το μόνο συμπέρασμα που βγάζουμε είναι ότι μεταφέρθηκε ή μπήκε στην πλατεία όταν έγινε μια από τις πολλές ανακατασκευές της. Ειδικά διάβασα στην εμπρός πλευρά του μια επιγραφή (που μάλλον προστέθηκε αργότερα, ύστερα από την χάραξη της λέξης «ΑΠΟΛΛΩΝ», τώρα καλυμμένη από νέα μάρμαρα: «Κήπος/ Τερψιθέας/ κατασκευασθείς/ επί/ Δημάρχου Πειραιώς/ Θ. Γ. Ρετσίνα/ 1894».

Το βάθρο λοιπόν αυτό παραμένει στη θέση του σε δεύτερη χρήση. 

Τα μάρμαρα προσδιορίζουν τον στημένο πάνω του ανδριάντα του Παναγιώτη Βλαχάκου, έργο του Μανιάτη (από την Λάγια) Πέτρου Γεωργαρίου [γεν. στα 1957, ασχολείται και με καλλιτεχνικά ντεκόρ και εφέ στην τηλεόραση και κινηματογράφο] που εγκαινιάστηκε στις 26 Ιανουαρίου 1997. 

Η επιγραφή λέει: «Παναγιώτης Αντ. Βλαχάκος/ Αντιπλοίαρχος Π.Ν./ έπεσε την 31/1/1996/ υπέρ πατρίδος/ εις βραχονησίδα Ίμια/ γεννηθείς στον Πειραιά/ το 1964» και «Ανεγέρθη επί δημαρχίας Στ. Λογοθέτη/ 1997».

Το κομμάτι αυτό της Τερψιθέας έχει και πέμπτη ονομασία, λέγεται επίσημα πλατεία Κωνσταντίνου Καραμανλή και ανακαινίστηκε το 1996 επί δημάρχου Χρήστου Αγραπίδη και αντιδημάρχου Γιάννη Σπυράκη. Οδό Παναγιώτη Βλαχάκου έχουμε στην 5^η Δημοτική Κοινότητα, είναι η πρώην Αρτεμησίου.

Προτομή Λάμπρου Πορφύρα.

ΠΡΟΤΟΜΗ ΛΑΜΠΡΟΥ ΠΟΡΦΥΡΑ. Κυριακή Πάσχα 11 Απριλίου 1999. Η πλατεία ανακαινίστηκε επί δημαρχίας Μιχαλολιάκου. Υπεύθυνος κήπων ήταν ο δημοτικός σύμβουλος Γρηγόρης Καψοκόλης. Με την μονοδρόμηση της Ακτής Θεμιστοκλέους στις 16.3.2014 διαμορφώθηκε με οδικά έργα τον Ιανουάριο - Μάρτιο του 2015 ο κόμβος στην συμβολή της με την λεωφόρο Φρεαττύδος.

Ο Λάμπρος Πορφύρας, (1879 - 1932), ο κατ’ εξοχήν πειραιώτης ποιητής, έμενε στην Φρεαττύδα, τριγυρνούσε στην ειδυλλιακή παραλία του και έπινε στις ταβέρνες της το κρασάκι με την παρέα του. Έξι χρόνια μετά τον θάνατό του, υψώθηκε στα 1938 πάνω στην πλατεία Φρεαττύδας σε βάθρο η προτομή του, έργο του Γρηγόρη Ζευγώλη. [1886 - 1950, σπούδασε στο Παρίσι κι επηρεάστηκε πολύ από τον Ροντέν] 

«Ωραίον συμβολισμόν της αγάπης του Δήμου προς τους ανθρώπους και τα έργα του πνεύματος απετέλεσεν η ανέγερσις προτομής του Πειραιώτου ποιητού Λάμπρου Πορφύρα εις την Φρεαττύδα, τα αποκαλυπτήρια της οποίας, ετελέσθησαν την 29^ην Μαΐου 1938» [Ο Πειραιεύς μετά την 4^ην Αυγούστου, υπό Αγγέλου Παπαναστασίου, 1938, σελ. 19]. Εκεί γίνονται κατά καιρούς καταθέσεις στεφάνων από τοπικούς συλλόγους, ειδικά από την Φιλολογική Στέγη.   

Προτομή Δημητρίου Ροντήρη.

ΠΡΟΤΟΜΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΡΟΝΤΗΡΗ. 20 Απριλίου 1996.

ΠΡΟΤΟΜΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΡΟΝΤΗΡΗ. 14 Απριλίου 2015.

Η πλατεία Ροντήρη πήρε το όνομα από τον μεγάλο πειραιώτη σκηνοθέτη και θεατρικό δάσκαλο. Έργο του επίσης πειραιώτη ζωγράφου, γλύπτη, χαράκτη, συγγραφέα κλπ. Τάκη Παρλαβάντζα στην Ηρώων Πολυτεχνείου προς Σκουζέ συνορεύει με την ανάδειξη τμήματος οικοδομικού τετραγώνου ρωμαϊκής εποχής (ανασκαφές στις αρχές του 1981, εγκαίνια της πλατείας 12.10.1988).

Η επιγραφή έλεγε: «Την προτομή αυτή του/ σκηνοθέτη Δημήτρη/ Ροντήρη 1899-1981/ έστησε ο Ροταριανός Όμιλος/ Πειραιώς το 1995 επί δημαρχίας/ Στέλιου Λογοθέτη». Ήταν παρούσα και η φίλη μου, η κόρη του Κωστούλα. Μάταια θα αναζητήσετε την επιγραφή, την αφαίρεσαν μάλλον για να γίνει κι αυτή μέταλλο...

Χάλκινες προτομές Κατίνας Παξινού και Αιμιλίου Βεάκη.

ΠΡΟΤΟΜΗ ΚΑΤΙΝΑΣ ΠΑΞΙΝΟΥ - ΜΙΝΩΤΗ. Δεκέμβριος 1996.

ΠΡΟΤΟΜΗ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΒΕΑΚΗ. Δεκέμβριος 1996.

Οι προτομές του Βεάκη (1977) και της Παξινού (1979) στήθηκαν μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο στις 24.2.1980. Γλύπτης ο Παριανής καταγωγής Νίκος Περαντινός, πολύ γνωστός καλιτέχνης και μεταλλιοπλάστης (1910 - 1991).

Ήταν προσφορά των Ροταριανών, έδωσαν νομίζω 100.000 δραχμές. Η επιγραφή είναι χαραγμένη και στα δύο βάθρα:

ΕΣΤΗΘΗ/

ΜΕ ΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ/

ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΗ/

ΤΟΥ ΡΟΤΑΡΙΑΝΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ/

ΕΠΙ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΡΟΤΑΡΙΑΝΟΥ/

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΑΚΟΥ/

ΤΟ 1980/

Προτομή Μενέλαου Παλλάντιου.

ΒΑΘΡΟ ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΠΑΛΛΑΝΤΙΟΥ. 14 Απριλίου 2015.

Τα εγκαίνια της προτομής του μεγάλου μας πειραιώτη μουσουργού Μενέλαου Παλλάντιου (1914 - 8.8.2012) έγιναν το βράδυ της Δευτέρας 21 Ιουλίου 2003.

Ήταν εκεί ο ίδιος ο εικονιζόμενος, πράγμα σπάνιο να βλέπει κανείς να στήνουν την προτομή του.  Ήμουν κι εγώ παρών και τον συνχάρηκα.

Σήμερα στην Σωτήρος Διός και Αριστοτέλους (η Αριστοτέλους πεζοδρομήθηκε το 1984) προσπερνάμε το βάθρο όπου ήταν στημένη η προτομή του μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου 2012. Δηλαδή τέσσερις μήνες μετά τον θάνατό του κλάπηκε από αγνώστους. Λένε ότι την πούλησαν για να της λιώσουν το μέταλλο.

Διαβάζουμε πάνω του: «Ακαδημαϊκός/  Μενέλαος Παλλάντιος/ της τέχνης των ήχων/ του λόγου/ του στοχασμού». «Γλύπτης Π. Τζανουλίνος».

Ο Πραξιτέλης Τζανουλίνος γεννήθηκε στα 1955 στην Τήνο. 

Προτομή Νικηφόρου Βρεττάκου.

ΠΡΟΤΟΜΗ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΒΡΑΤΤΑΚΟΥ. Όταν έβγαλα την φωτογραφία θυμάμαι ότι μάλλον ένα αυτοκίνητο είχε χαλάσει την βάση του. 

Πολύ κοντά, στην Καραΐσκου και Σωτήρος Διός στήθηκε η προτομή του Νικηφόρου Βρεττάκου «Νικηφόρος/ Βρεττάκος/ 1912-1991». Ήταν προσφορά των παιδιών του Κώστα και Τζένης Βρεττάκου - Παπαδημητρίου. Τα εγκαίνια έγιναν την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2002 στις 7 το βράδυ. Μετά τα αποκαλυπτήρια έγινε έκθεση χειρογράφων, βιβλίων και φωτογραφιών, εκδήλωση με ομιλίες, απαγγελίες ποιημάτων και έπαιξαν στο πιάνο συνθέσεις με έργα του στην αίθουσα του Πειραϊκού Συνδέσμου.

Σύμφωνα με τον επιγραφή στο δεξί πλάι του βάθρου είναι «ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΛΥΠΤΗ/ ΝΙΚΟΥ ΠΕΡΑΝΤΙΝΟΥ».

Ο ποιητής ζούσε στον Πειραιά από το 1946 μέχρι το 1962, έφυγε από την Καραΐσκου για τους Αμπελόκηπους.

Χρημάτισε δημοτικός σύμβουλος και μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής επί Δημητρίου Σαπουνάκη. Γνωστό το ποίημα του «Αποχαιρετισμός στην Καραΐσκου 106» όπου μιλάει για τον πόνο της κατεδάφισής του.

  

Ανδριάντας Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ. 26 Δεκεμβρίου 1999. Έβγαλα την φωτογραφία λίγο μετά το στήσιμο και πριν τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα. Για αυτό το βάθρο ήταν ακόμα σκεπασμένο. Αργότερα προστέθηκε στο πλάι μαρμάρινο κομμάτι με την χρονολογία των αποκαλυπτηρίων.

Στην οδό Δραγάτση, πρώην Ανδριτσαίνης, πρώτα Παρθεναγωγείου. Έργο του 1999 του Κώστα Καζάκου (γεν. 1949 στο Κάστρο Ιωαννίνων). «Ο Γέρος του Μοριά/ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης/ 1770-1843/ Χορηγοί/ Σύνδεσμος Αρκάδων Πειραιά/ Θεόδωρος Καπράλος του Γεωρ./ Εγένετο επί δημαρχίας/ Χρήστου Αγραπίδη 1999». Στο πλάι, «Τα αποκαλυπτήρια εγένοντο/ την 4-2-2000/ υπό του προέδρου/ Δημοκρατίας Κων. Στεφανόπουλου».

Τους Αρκάδες που έβαλαν τον Κολοκοτρώνη ζήλεψαν - με την καλή έννοια - οι Αχαιοί από τα Καλάβρυτα. Έτσι έστησαν το δικό τους άγαλμα.  

Ανδριάντας Παλαιών Πατρών Γερμανού.

ΑΝΔΡΙΑΝΤΑΣ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΥ. Φωτογραφία της περασμένης δεκαετίας. Η πόλη ομορφαίνει περισσότερο με τους ανοιχτούς χώρους, το πράσινο και τα αγάλματα.   

Στις 27 Φεβρουαρίου 2001 είχαμε την συνάντηση του Θανάση Χρονόπουλου με τον ΔήμαρχοΧρήστο Αγραπίδη. Αποφασίστηκε να στηθεί ο ανδριάντας του Γερμανού στο πάρκο απέναντι από το Υπουργείο Ναυτιλίας.

Έργο του 2002 του Κώστα Καζάκου επιγράφεται «Παλαιών Πατρών Γερμανός/ 1771-1826/ Στου Γερμανού το μέτωπο/ κρυφά γλυκοχαράζει/ του γένους το ξημέρωμα/ Βαλαωρίτης».

Άλλη επιγραφή στην αριστερή πλευρά της βάσης «Χορηγός/ Εθνικοθρησκευτικόν Γιαννακοπούλειον Ίδρυμα».

Αποκαλύφτηκε στις 22.3.2003 στο χώρο του παλιού Θερινού Λυρικού Πειραϊκού Θεάτρου (λειτούργησε στα 1969 - 1988).

Ο Αθανάσιος Χρονόπουλος είναι πρόεδρος στο ίδρυμα και στον Σύλλογο Καλαβρυτινών Πειραιά η «Αγία Λαύρα».  

Προτομή Κωνσταντίνου Βολανάκη.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΟΛΑΝΑΚΗΣ. 11 Απριλίου 1999, Κυριακή του Πάσχα. Η προτομή είναι στημένη κοντά στην πλατεία Φρεαττύδος, σε κηπάριο πάνω από το Ναυτικό Μουσείο Πειραιά. 

Στην Μαρίνα Ζέας, η προτομή του Κωνσταντίνου Βολανάκη είναι φόρος τιμής του Πειραιά στην μνήμη του μεγάλου μας θαλασσογράφου.

Έργα του Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ, Η ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΦΡΕΓΑΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗ, Η ΑΠΟΒΙΒΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ ΣΤΟ ΦΑΛΗΡΟ, Η ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΟΥ ΙΣΘΜΟΥ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ, ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΒΟΛΟΥ, ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ.

Γεννήθηκε στα 1837 στο Ηράκλειο, σπούδασε κι εργάστηκε στο εξωτερικό, ειδικά στο Μόναχο. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1883, μετά από μετακινήσεις του εγκαταστάθηκε στην πόλη μας γύρω στα 1890, στην τότε οδό Αθηνάς, σήμερα Βασιλέως Γεωργίου Α΄. Εκεί έστησε το εργαστήριό του και μετά το «Καλλιτεχνικό Κέντρο».

Ήλθε στον Πειραιά επειδή από παλιά οι Βολανάκηδες ή Βολωνάκηδες είχαν βιομηχανικές δραστηριότητες: ίδρυσαν στα 1869 ένα κλωστήριο στην σημερινή Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και Παλαμηδίου.

Εδώ γεννήθηκαν τα παιδιά του Άγγελος, Μαίρη, Μιλτιάδης και Σπυρίδων.

«Οι περίπατοι στη Φρεαττύδα και οι επισκέψεις στο κορνιζοποιείο του Γλιτσού, είναι σχεδόν η μόνη ψυχαγωγία του» έγραψε ο Μανόλης Βλάχος. Τα οικονομικά του ήταν άθλια, το περιβάλλον αδιάφορο προς το έργο του. Ο θάνατον τον βρήκε στις 29 Ιουνίου 1907.

Στο βάθρο διαβάζουμε:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΒΟΛΑΝΑΚΗΣ

ζωγράφος

Το έργο του γλύπτη Νικόλα του 1961, είναι δωρεά αργότερα στην πόλη μας του Ιωάννη Μελετόπουλου.

Στην βάση του βάθρου, σχεδόν μέσα στο χώμα:

ΔΩΡΕΑ

ΙΩΑΝ ΑΛΕΞ ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Α ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ

Η πρώτη τοποθέτηση έγινε κάπου στην παραλία στα 1963. Πιο μετά, στην Μαρίνα Ζέας. Ο Πηλιωρείτης γλύπτης Νικόλας Παυλόπουλος, 1909 - 1990, έχει απ’ ότι είδαμε αρκετά έργα του στον Πειραιά. Στο χωριό του, Άγιος Γεώργιος Νηλέας Μαγνησίας, βρίσκονται έργα του στο εκεί ομώνυμο Δημοτικό Μουσείο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗΣ.

Την σύντομη αυτή «αναπαυτική» στις φιλόξενες καρέκλες του ΖΗΝΩΝΑ παρουσίαση μέσω προτζέκτορα και φωτογραφιών θα μπορούσε να αντικαταστήσει - ειδικά τώρα την Άνοιξη -  ένας θαυμάσιος πρωινός περίπατος, με επί τόπου ξενάγηση, που δεν νομίζω να έχει γίνει ξανά, πάνω σε χαραγμένη διαδρομή, μπροστά στις ίδιες τις προτομές και τα αγάλματα.

Οι αποστάσεις όπου στήθηκαν στο κέντρο της πόλης δεν είναι μεγάλες ώστε να μας κουράσουν, απλά ίσως θα υπήρχε πρόβλημα ακουστικής καθαρότητας.

Άλλωστε μετά το τέλος της βόλτας, οι τόσες καφετέριες της περιοχής θα μας ξεδίψαγαν με καφέδες και αναψυκτικά και θα είχαμε την ευκαιρία να πιάσουμε κουβέντα σε ό,τι θα μας τράβαγε περισσότερο το ενδιαφέρον.    

Απόσπασμα της παραπάνω διάλεξης δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, τεύχος 51. Απρίλιος - Μάϊος - Ιούνιος 2015. Σελ. 20 - 23.