Το νεανικό πειραϊκό περιοδικό ΞΕΚΙΝΗΜΑ.

                                                                                                               Του Δημήτρη Κρασονικολάκη.

Πριν από το ομώνυμο περιοδικό του Μανόλη Ρούνη που εκδόθηκε στην κατοχή (φύλλο 1, Μάρτης 1944, 

φύλλα 2 - 3, Απρίλης 1944), αναφέρεται από το Γιάννη Χατζημανωλάκη στο «Χρονικό της Πειραϊκής 

Πνευματικής Ζωής», σελ. 127, ένα άλλο περιοδικό σαν κοινή έκδοση των Σ. Στανέλλου - Ν. Αϊβαλιώτη.

Ειδικά στη σελ. 139 διαβάζουμε : «Κι ακόμη, ο ποιητής Νίκος Αϊβαλιώτης (1906 -1963), που εξέδωσε, για ένα διάστημα, το περιοδικό ΞΕΚΙΝΗΜΑ».

Με τον ίδιο τίτλο έχουμε στα 1943 στην Αθήνα το «Ξεκίνημα της  Νειότης» του Βάσου Μαθιόπουλου που πρωτοεμφανίστηκε τον Αύγουστο του 1942 ως παιδικό έντυπο (συνέχισε ως ΞΕΚΙΝΗΜΑ στα 1946 - 47) και 

το Θεσσαλονικιώτικο ΞΕΚΙΝΗΜΑ του 1944 με αρχισυντάκτη τον Μανόλη Αναγνωστάκη.

Ο Παναγιώτης Καραθανάσης αναφέρει τον Αϊβαλιώτη ως πιθανό μικρασιατικής καταγωγής λογοτέχνη του οποίου ποιήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Εβδομάς» και σε εφημερίδες του Πειραιά.

Γνωρίζω ότι από τον εκδοτικό οργανισμό ΞΕΚΙΝΗΜΑ βγήκαν στα 1933 - 1934 οι ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ, 

μια μεταφραστική εργασία του Φαντάζη από κείμενα του Λουκιανού και του Πλάτωνα, οι ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ, ποιήματα του Κώστα Αργύρη, Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ, ποιήματα του Κωστή Κοκόροβιτς, σελ. 96 

(με σκίτσο του συγγραφέα), ίσως και ΤΑ ΝΙΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΨΟΥΝ του Μιχ. Πετρίδη σε δεύτερη έκδοση.      

Στο ίδιο περιοδικό (τεύχος 7, Ιούλιος 1933) δημοσιεύτηκε το τελευταίο ποίημα του Καρυωτάκη 

«Όταν κατέβουμε τη σκάλα τι θα πούμε..».   

Μέλος της συντακτικής του ομάδας λένε ότι υπήρξε και ο Γιώργος Μυλωνογιάννης (1909 - 1954) ενώ 

πρωτόλειά του έστειλε κι ο Δημήτρης Γιάκος (1914 - 1999).

Οι φιλολογικές συγκεντρώσεις των φίλων και συνεργατών γινόντουσαν κάθε Πέμπτη βράδυ στην ταβέρνα 

το ΞΕΚΙΝΗΜΑ, οδός Δράκου 12, Πλατεία Βεΐκου.

Έχω στη συλλογή μου έξι από τα τεύχη του «Ξεκινήματος»:

* Το Ξεκίνημα. Μηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό των νέων. Επιμελητής ύλης Νίκος Αϊβαλιώτης. Γραφεία: Ανακρέοντος 44 Καλλιθέα. 
Φύλλο ένατο - δέκατο. Σεπτέμβρης - Οκτώβρης [1933]. Σελ. 259 - 294 με το εξώφυλλο. Τυπογραφεία στην Τσαμαδού 44. Γράμματα - Εμβάσματα στη Λεωχάρους 18 Πειραιάς.

* Φύλλο ενδέκατο. Νοέμβρης [1933]. Σελ. 295 - 330 με το εξώφυλλο.

* Φύλλο δέκατο τρίτο. Γενάρης 1934. Σελ. 36 με το εξώφυλλο.     Πανηγυρικόν. 

* Φύλλα δέκατο ένατο - εικοστό. Ιούλιος - Αύγουστος 1934. 
Τυπογραφεία: Σωκράτους 35 Πειραιάς. Σελ. 217 - 260 με το εξώφυλλο.

* Φύλλα εικοστό πρώτο - εικοστό δεύτερο - εικοστό τρίτο. 
Σεπτέμβρης - Οκτώβρης - Νοέμβρης 1934. Σελ. 2 + 261 - 298. 

*Λογοτεχνικό περιοδικό όργανο των νέων. Φύλλο εικοστό τέταρτο. Δεκέμβρης 1934. Σελ. 299 - 326 με το εξώφυλλο.

Στο στενό χώρο του δελτίου της Στέγης θα αναδείξω μόνο κάποια ενδιαφέροντα σημεία τους.   

Τα περιεχόμενα με τα πρόσωπα που συνεργάζονται είναι γραμμένα στην πρόσοψη.

Ο Χρήστος Λεβάντας έδωσε το «Ένα πιάνο σε μια μικρή γειτονιά» και αρκετές κριτικές βιβλίων. 
Δημοσιεύονται πολλά ποιήματα (Μυρτιώτισσα, Στέφ. Δάφνης, Αντ. Σαμαράκης, Απ. Μαγγανάρης, Γ. Σκαρίμπας, 
Μιχ. Πετρίδης, Μήτσος Λυγίζος, Πάνος Σπάλας , Ρώμος Φιλύρας, Σπύρος Παναγιωτόπουλος, Ορέστης Λάσκος), κείμενα («Ο λυρισμός του Φιλήντα» του Ρήγα Γκόλφη, «Οι Σαρκασμοί της κρύας Γης» και «ο Σκαραβαίος» του Ναπ. Παπαγιωργίου, «Προτού πιέσης τη σκανδάλη» του Μιχ. Χαννούση, «Θείος Όνειρος» κωμωδία μονόπρακτη του Ξενόπουλου, «Το Σκυλλί» του Μιχ. Κουρμούλη, «Γκραν Βία» στη Μαρίκα Κοτοπούλη του Βασ. Δασκαλάκη, «Ο Ugo Foscolo στην ιστορία της ιταλικής λογοτεχνίας» του Α. Παπανδρέου, «Οι ξυλογραφίες του ζωγράφου Γαλάνη» του Marchel Arland, «Η κυρία Βίρμπα» του Χρήστου Λεβάντα, «Το δραματικό ειδύλλιο» του Γιάννη Σιδέρη, « Η γιορτή του Σωτήρος» του Μέλη Νικολαΐδη κ.ά.).

Κριτικές για την πνευματική ζωή (για το βιβλίο, το θέατρο, τη ζωγραφική κλπ.) από τους Λώρο Φαντάζη, 
Τέλλο Άγρα, Γιάννη Σιδέρη, Σπ. Παναγιωτόπουλο, Θεόδωρο Καρυωτάκη, Μιχ. Χαννούση).

 

Στο εσώφυλλο του φύλλου 24, αναγγέλλεται η «προεσπερίς» του ΞΕΚΙΝΗΜΑΤΟΣ στις 5 Μαρτίου 1935 στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς. Δεν ξέρω αν πραγματοποιήθηκε.

Οι σελίδες κλείνουν κυρίως με «Το Ταχυδρομείο μας» και τα «Νέα βιβλία».

Ως δείγμα του ύφους της εποχής, μεταφέρω από τη σελίδα 263 του ενάτου - δεκάτου φύλλου ένα ποίημα 
του Νίκου Αϊβαλιώτη με διαχρονικό προβληματισμό και μήνυμα:

 

ΟΙ ΣΚΛΑΒΟΙ.

Μέσ’ στης στενής μας σκέψης, σκλάβοι από συνήθεια

και δίχως άρνηση, εκολλήσαμε το τέλμα...

Άνθρωποι! Η θέλησή μας κουρελιάστηκε

απ’ της μοιραίας μας απαντοχής κάτω το πέλμα.

Κι’ όλα μας φταίνε τώρα· και θεριεύουνε

όλο και πιότερο οι καϋμοί μας και φουντώνουν·

κι’ ως το κεφάλι μας σκυφτό κρατούν τα χέρια μας,

τους κρόταφούς μας με τα νύχια τούς ματώνουν!

Και μόνο αν κάποτε, σαν ποικιλία, από το λήθαργο

τα υποσυνείδητα ξυπνούνε αισθήματά μας,

πέφτουν τα χέρια απ’ τα κεφάλια μας κι ορθώνουμε

στη μοίρα μας μπροστά το ανάστημά μας!

Ώ, ανθρώποι! Τόσο όσο πιστεύουμε

δεν είναι δύσκολη στο δράμα μας η λύση·

φτάνει μια μέρα από τη ρέμβη του ο αλλοιώτικος

ο εαυτός μας να ξυπνήση, να μιλήση!

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΕΓΗ, αριθμός φύλλου 30. Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2012. 

Σελ. 221 - 222. Αργότερα βρήκα το δέκατο τρίτο φύλλο, έτσι  έκανα την απαραίτητη συμπλήρωση.  

  

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015.

Σε δημοπρασία της 28.3.2015 βρήκα ακόμα δύο φύλλα του περιοδικού:

 

Το εξώφυλλο του τετάρτου φύλλου του περιοδικού ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ. 

*Φύλλο τέταρτο. Απρίλης 1933. Γραφεία: Περγάμου 17 Αθήνα. Τυπογραφεία: Τσαμαδού 44. Ιδρυτές Στ. Στανέλλος - Μ. Θαλασσινός. Επιμελητής ύλης Νικ. Αϊβαλιώτης. Τιμή φύλλου δρ. 5. Σελ. 103 - 138 με το εξώφυλλο.

Συνεργασίες Μυρτιώτισσας, Ρίτας Ν. Μπούμη, Ευαγ. Τζωρτζάκη, Λιλής Πριονιστή, Νίκου Τουτουντζάκη, Γιώργου Μυλωνογιάννη, Αλκ. Γιαννόπουλου, Στέφανου Στανέλλου, Γ. Θ. Βαφόπουλου, Δημ. Ν. Γαλάνη, Τάκη Τσιακού Πελασγού, Γιάννη Σφακιανάκη, Κώστα Κοφινιώτη, Καλλιόπης Λιακάκου, Γ. Πιερίδη, L. Ackermann (απόσπασμα από το ΟΙ ΔΥΣΤΥΧΙΣΜΕΝΟΙ, μετάφραση Ιουστίνας), Ντίμη Αποστολόπουλου και Κλαύδιου Μαρκίνα.

Ακολουθούν «Η κριτική του βιβλίου». Μουσική (Ο εορτασμός του Βάγκνερ - διάφορες συναυλίες. Ένα γράμμα. «Το Ξεκίνημα» από μήνα σε μήνα, Μάρτης 1933. Το ταχυδρομείο μας. Αξιοσημείωτη είναι η προτροπή του περιοδικού στην σελίδα 137: ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ.

[Στην Τσαμαδού 44 βρισκόταν το «εργοστάσιον» του βιβλιοπωλείου, χαρτοπωλείου, τυπογραφείου, βιβλιοδετείου του Π. Σ. Βαρβαρέσου. Το κεντρικό κατάστημα ήταν στην Σωκράτους 37 (Ηρώων Πολυτεχνείου)]

  

Το εξώφυλλο του πέμπτου φύλλου του περιοδικού ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ. 

*Φύλλο πέμπτο. Μάης 1933. Φροντιστής εκδόσεως Στέφ. Στανέλλος. Επιμελητής ύλης Νίκος Αϊβαλιώτης. Σελ. 139 -174 με το εξώφυλλο. Στην σελίδα 173: ΔΗΛΩΣΗ. Ο κ. Μ. ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ απεχώρησε από το «Ξεκίνημα» και καμμιά πια δεν έχει σχέση με το περιοδικό μας.

Συνεργασίες Στεφ. Δάφνη, Τέλλου Άγρα, Τάσου Αυλωνίτη, Μιχ. Γ. Πετρίδη, Μαρίκας Σφακιανάκη, Νίκου Χαντζάρα, Σάββα Παπαδόπουλου, Maria Ginnani («Η Πλατεία του χρόνου», μετάφραση Μιχ. Πριονιστή), Αλκ. Γιαννόπουλου, Αναστασίου Δρίβα, Αλέκου Σακελλάριου, Αλέκου Φράγκου, Phileas Lebesque 

(«Ο Μπωντλέρ και η αναγέννηση του Λυρισμού», μετάφραση Π. Σ.), Α. Καλαμπούση, Τάκη Τσάκωνα, Γιώργου Ιωάννου, Λιλής Πριονιστή.  

Από την σελίδα 149 του περιοδικού. Το παραπάνω ΕΙΔΥΛΛΙΟ του Χαντζάρα δεν περιλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή ΕΙΔΥΛΛΙΑ που κυκλοφόρησαν στην Αθήνα το 1931 από τα "ΜΟΥΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ".

Ακολουθούν «Η κριτική του βιβλίου». Θέατρο - Ζωγραφική - Μουσική. Από μήνα σε μήνα «Το Ξεκίνημα» Απρίλης 1933. Το ταχυδρομείο μας.

Στην σελίδα 171 διαβάζουμε:

ΤΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΤΟΥ ΠΟΡΦΥΡΑ.

Την ερχομένη Κυριακή 7 του Μαΐου και ώρα 10 1)2 το πρωί, το «Ξεκίνημα» διοργανώνει την προαναγγελθείσαν συγκέντρωση στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς, τιμώντας με ελάχιστο φόρο τιμής τη μνήμη του εκλιπόντος ποιητή Λάμπρου Πορφύρα.

Για το έργο και τη ζωή του ποιητού θα μιλήση ο εκλεκτός ποιητής μας κ. Μ. Μαλακάσης.

Στίχους του δε θα απαγγείλη η εκλεκτή μας ποιήτρια κ. Μυρτιώτισσα.

Η είσοδος θα είναι ελευθέρα.

Τέλος διαφημίζεται η κυκλοφορία του βιβλίου του Μιχάλη Πετρίδη ΤΑ ΝΙΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΨΟΥΝ.

Ο εκδοτικός οίκος Βαρβαρέσου εξέδωσε τα διηγήματα του Σώτου Χονδρόπουλου ΗΡΩΕΣ ΧΩΡΙΣ ΑΘΛΟΥΣ και το έπος ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ του Αντρέα Μπέλιι (Andrei Bely, Οκτώβριος 1880 - Ιανουάριος 1934).    

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2019.

Από αγορά της 26.2.2019 πρόσθεσα  στην συλλογή μου το όγδοο τεύχος:

Το εξώφυλλο του ογδόου φύλλου του περιοδικού ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ.

 

                                

*Φύλλο όγδοο. Αύγουστος 1933. Γραφεία: Ανακρέοντος 44 Καλλιθέα. Σελ. 237 - 258 με το εξώφυλλο. Επιμελητής ύλης Νίκος Αϊβαλιώτης.
Στο εσώφυλλο υπάρχει η στήλη ΤΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟ ΜΑΣ με τηλεγραφικές απαντήσεις σε αποστολές διαφόρων που έστειλαν γράμματα με κείμενα ή ποιήματα.
Συνεργάστηκαν: Μιχ. Γ. Πετρίδης με τα ποιήματα «Φωτοχαρά» και «Μονόστιχα».
Ειρήνη η Αθηναία «Κάποιες παρατηρήσεις στον έμμετρο και πεζό λόγο». [Ειρήνη η Αθηναία ήταν το λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Ειρήνης - Ευριδίκης Μεγαπάνου (πρώην σύζυγος του Πολύβιου Δημητρακόπουλου, επίσης συνδέθηκε με τον Αθανάσιο Σουλιώτη - Νικολαΐδη κα τον Ίωνα Δραγούμη)]. 
Ρίτα Ν. Μπούμη ποίημα «Προς την στιγμήν».
Conte Carlalberto Grillenzoni «Η λογοτεχνία της σημερινής Ιταλίας», μετάφραση Μ. Πριονιστή, άρθρο γραμμένο ειδικά για ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ.
Γιάννης Γ. Σφακιανάκης. Ποίημα «Το σπιτάκι μας».
Μαρίκα Γ. Σφακιανάκη. Ποίημα «Ελεγεία».
Τέσσερα σοννέτα νέων ποιητών:
Ισιδώρα Καμαρινέα «Εσύ τα πρωτοφίλησες».
Παν. Χρ. Χατζηγάκης «Πλήξη στο νοσοκομείο».

ΠΛΗΞΗ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
Περάσανε κι’ οι φίλοι  ένας, ένας

απ’ του νοσοκομείου μπρος την κλίνη
που υψώνεται μεταίωρη η οδύνη
και μούπανε δυό λόγια ο καθένας.

Περάσανε κι’ οι φίλοι ένας, ένας

Τώρα δεν έχει μείνει πια κανένας,
με λόγια τρυφερά να μ’ απαλύνη
την φοβερή μου πλήξη που εντείνει
ο πόνος ο φριχτός απ’ τους αδένας.

Περνάει μια νοσοκόμα και μ’ αλλάζει
με γάζες κι’ επιδέσμους απ’ ατλάζι
της χειρουργίας τη βαθειά πληγή.

Και μένω πάλι μόνος ολομόναχος.
Κι ’ ως ρέει το αίμα σαν από πληγή,
κάθε στιγμή μού φαίνεται σαν χρόνος.
[Παναγιώτης Χρίστου Χατζηγάκης, 1915 - 2011, δικηγόρος και λογοτέχνης]
 
Θ. Λ. Φανουράκης «Κάλλιο…».
Αλίκη Κρητικού «Προσευχή στο Θεάνθρωπο».
Μένος Φιλήντας «Γλωσσολογικά πάρεργα: Αγόρια» (Αγόρια: κρητική λέξη που σημαίνει ορεινοί τόποι).
Διευκρίνιση του Θεόδωρου Καρυωτάκη, εξαδέλφου και αχώριστου φίλου του Κώστα Καρυωτάκη, ότι το ποίημα ΟΤΑΝ που δημοσιεύτηκε στο φύλλο 7, Ιούλιος 1933, δεν είναι το τελευταίο του αλλά γράφτηκε πολλούς μήνες πριν πάει στην Πρέβεζα, μεταξύ Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου 1928.  
Μια έρευνα. Ρωτούμε τους διανοουμένους μας. Απαντούν οι Τέλλος Άγρας, Μιχ. Πετρίδης, Μιχ. Χαννούσης, Χρήστος Λεβάντας.
Γύρω από την κριτική: Γράμμα του Γιάννη Σκαρίμπα προς τον Αϊβαλιώτη και τον ποιητή Ι. Παναγιωτόπουλο.
Σελίδες με «Η κριτική του βιβλίου», «Από μήνα σε μήνα».
Ο διωγμός του βιβλίου, Τα νέα βιβλία, περιοδικός τύπος.
Εκδρομή της φιλολογικής συντροφιάς του «Ξεκινήματος» στην πευκόφυτη τοποθεσία της Αττικής «Μπογιάτι» την Κυριακή 27 Αυγούστου 1933.

Το οπισθόφυλλο του ογδόου φύλλου του περιοδικού ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ. Προαγγελία κυκλοφορίας νέου περιοδικού με τίτλο Η ΦΥΛΛΑΔΑ. Κάτω, διαφήμιση του τυπογραφικού και εκδοτικού οίκου Παναγιώτη Βαρβαρέσου στην Σωκράτους (Ηρώων Πολυτεχνείου) και στην Τσαμαδού.