Γιάννη Πιππίνου, Λευκά Φύλλα…

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

Μαζί με το άρθρο για τον Σώτο Σκούταρη που δημοσίευσα πρόσφατα, ταιριάζει η παρουσίαση του Γιάννη Πιππίνου. Επαναλαμβάνω ότι περισσότερα θα μπορεί κάποιος να βρει στις νικαιώτικες εφημερίδες και στα περιοδικά της εποχής του.

*Δημήτρη Λιάτσου. Κοκκινιά. Ένα όνομα μιά πολιτεία. Νίκαια 1960.
{Η πολιτιστική και πνευματική πορεία της. Πρόλογος: Σάββα Παπαδόπουλου.
Το βιβλίο τυπώθηκε το Μάρτη του 1960 στο τυπογραφείο «Ν. Τρομάρας» Σαρρή 10, Αθήνα. Το εξώφυλλο και τις βινιέττες φιλοτέχνησε ο Μιχάλης Νικολινάκος} Διαστάσεις 21,5Χ14,5 - σελίδες 176.
-Σελίδα 7. [Πρόλογος Σάββα Παπαδόπουλου] … Όρθιος στο μετερίζι του ακόμα ο Γιάννης ο Πιππίνος.
-Σελίδα 24-25. Κοντά στον «Ηρακλή», βρισκόντουσαν πολλοί πνευματικοί άνθρωποι της πόλης μας όπως ο Βιζυηνός, ο Σκούταρης, ο Πιππίνος, ο Ν. Μάτσικας, ο Μαρσέλλος κ.ά.
-Σελίδα 57-58. Μια άλλη πνευματική αξία της πόλης μας, που χρόνια τώρα αγωνίζεται απ’ τη σκοπιά της δημοσιογραφίας πασκίζοντας για να ζήσει, είναι ο Γ ι ά ν ν η ς  Π ι π π ί ν ο ς. Ο Πιππίνος δεν είναι πρόσφυγας, αλλά από πολλά χρόνια μένει στην πόλη μας. Πασίγνωστος στον πνευματικό και δημοσιογραφικό κόσμο του Πειραιά, έχει συνεργαστεί σ’ όλες σχεδόν τις εφημερίδες του Πειραιά από το 1932 κι’ εδώ. Ακόμη η δημοσιογραφική φυσιογνωμία του τοπικού μας Τύπου είναι ο Γιάννης Πιππίνος. Δεν υπάρχει εφημερίδα που κυκλοφορούσε στην πόλη μας, που να μην έχει συνεργαστεί ο Πιππίνος. Έχει γράψει χιλιάδες χρονογραφήματα, επιφυλλίδες, ποιήματα, λυρική πρόζα κ.ά. Συνεργάστηκε στις εφημερίδες «Θάρρος» του Πειραιώς το 1932, «Κοινή Γνώμη» (1934 – 36), «Παγκόσμια», στον «Χρονογράφο», στην «Αναγέννηση», στον «Φρουρό», στον «Πρωτεργάτη», στην «Ελληνική Ώρα», στον «Ταχυδρόμο» τον τοπικό και σε πολλές άλλες εφημερίδες και περιοδικά. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σ’ όλες τις πειραϊκές εφημερίδες και περιοδικά και στον τοπικό Τύπο.
Το 1940 στο λογοτεχνικό περιοδικό της Αθήνας ο «Κοραής», που είταν όργανο της «Ένωσης Νέων Λογοτεχνών», ο Πιππίνος κρατούσε τη θέση του Γραμματέα της Σύνταξης. Εκείνο όμως που τον έκανε γνωστό και που προξένησε τόσα σχόλια είταν η έκδοση του «βιβλίου» του «Λευκά Φύλλα», που κυκλοφόρησε το 1949. Το «βιβλίο» αυτό είχε για περιεχόμενο… λευκές σελίδες. Κι’ ο Πιππίνος το κυκλοφόρησε αυτό σαν διαμαρτυρία για τη μεγάλη ηθική και πνευματική κατάπτωση του μεγαλύτερου μέρους των Ελλήνων διανοουμένων και λογοτεχνών που μένανε αδιάφοροι μπροστά στ’ άλυτα μεγάλα πνευματικά και κοινωνικά προβλήματα του Ελληνικού λαού. Στην προσπάθειά του αυτή τον βοήθησε ο γνωστός Πειραιώτης ποιητής Αργύρης Κωστέας, που ενθουσιάστηκε με την απόφαση αυτή του Πιππίνου. Έτσι μέσα σ’ ένα εικοσιτετράωρο ο Κωστέας το βιβλιοδέτησε στο σπίτι του μαζί με τη γυναίκα του, που το αποτελούσαν 2… τυπογραφικά που λένε, δηλαδή 32… άσπρες σελίδες. Μόνο το εξώφυλλο είχε τυπωθεί στο τυπογραφείο. Το «βιβλίο» αυτό του Πιππίνου στάλθηκε με τις αφιερώσεις σε πολλούς ανθρώπους των Γραμμάτων. Για την πρωτότυπη ιδέα της «έκδοσης» αυτής και για τη γενικώτερη πνευματική και κοινωνική σημασία της μιλήσανε πολλοί. Και πρώτος ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, από τις στήλες της «Εστίας», έγραψε μεταξύ των άλλων και τα πάρα κάτω:
«Είναι ο μόνος «συγγραφέας» που έδειξε αληθινό σεβασμό στο λευκό αθώο χάρτη αλλά και για τη γενικώτερη σημασία του «βιβλίου» του θα του άξιζε το βραβείο Νόμπελ».
Επίσης ενθουσιώδη άρθρα αφιερώσανε πολλοί γνωστοί πνευματικοί παράγοντες, όπως ο Κλέωνας Παράσχος, ο Γ. Πολιτάρχης, ο Ν. Βελιώτης, ο Γ. Θεοχάρης κ.ά.
Σήμερα με την πέννα στο χέρι αγωνίζεται για να κερδίσει το ψωμί του, πάντοτε απ’ τη σκοπιά του τίμιου δημοσιογράφου κι’ ας υποφέρει όπως τόσοι και τόσοι πνευματικοί μας άνθρωποι.

*Γιάννη Ε. Χατζημανωλάκη. Χρονικό της Πειραϊκής Πνευματικής Ζωής (1835-1973). Βραβείο “Πειραϊκού Συνδέσμου„ Πειραιάς 1973. {Το έργο εκδίδεται με την οικονομική συμβολή του «Πειραϊκού Συνδέσμου» και του κ. Ιωάννου Αλ. Μελετοπούλου. Το ευρετήριο κυρίων ονομάτων συνέταξε ο κ. Παύλος Μπαλόγλου. Τυπώθηκε στο εργοστάσιο γραφικών τεχνών Χρήστου Σ. Χρήστου το Φεβρουάριο 1973. Εκτύπωση εικόνων εκτός κειμένου: Γ. Μενδρινός & Σία} Διαστάσεις 23,9Χ17 - σελίδες 204 + 24.
-Ο δημοσιογράφος Γιάννης Πιπίνος (1901-1962), ο «τελευταίος μποέμ», κατά τον πετυχημένο χαρακτηρισμό του Ν. Βελιώτη, έγραψε παραδοσιακούς στίχους με μελαγχολική διάθεση.

*Ιερά Μητρόπολις Νικαίας. Νίκαια. Ιστορία. Θεολογία. Πολιτισμός. 325 - 1987. Νίκαια 1988 {© Ιερά Μητρόπολις Νικαίας, 1988. Επιμέλεια Γραφείου Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων Ι. Μ. Νικαίας. [Μητροπολίτης, ο Νικαίας Γεώργιος. Ειδικό αφιέρωμα «επί τη συμπληρώσει 1200 ετών από της συγκλήσεως της Ζ΄ εν Νικαία Βιθυνίας Οικουμενικής Συνόδου..»]} Διαστάσεις 26,7Χ21,1 - σελίδες 444 + μονόφυλλο με χαιρετισμό του Πατριάρχη.
-Σελίδα 378. Ο Γιάννης Πιπίνος, από τα προπολεμικά χρόνια, δημοσιογραφούσε σε διάφορες τοπικές εφημερίδες της Νικαίας, γράφοντας άρθρα, σημειώσεις και χρονογραφήματα. Το 1949 κυκλοφόρησε ένα πρωτοφανές βιβλίο με τον τίτλο «Λευκά φύλλα». Ήταν πράγματι … λευκά φύλλα, δηλαδή δεν υπήρχε στις σελίδες του βιβλίου του κείμενο τυπωμένο, αλλά μονάχα στο εξώφυλλο ο τίτλος του βιβλίου.

*Παύλος Μπαλόγλου. Το φως μένει η ομίχλη φεύγει. ΤΑΔΕ ΕΦΗ, Αθήνα 2021.
-Σελίδα 211. Ο Ιωσήφ Παπαδόπουλος-Γκρέκας είχε εκδώσει ένα άγραφο βιβλίο του Γιάννη Πιπίνου, με λευκές σελίδες, που το είχε ονομάσει “Λευκά Φύλλα”, τίτλος που ανταποκρινόταν απόλυτα στο περιεχόμενό του. Με αφορμή αυτή την έκδοση ο Θεόδωρος Λιαρούτσος σατίρισε:
“Είναι λευκό, λευκότατο το γάλα των προβάτων,
“… είναι λευκό το χρώμα του ρητινίτου οίνου.
Μα ακόμα πιο λευκό είναι το έργο του Πιπίνου”.
(απόσπασμα από μακροσκελές ποίημα που δεν το θυμόταν ολόκληρο).
… Άρθρο για τον Λιαρούστο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ  ΣΤΕΓΗ περίοδος Β΄, αρ. τεύχους 16/ Απρίλιος-Ιούνιος 2008.

Στην βιβλιοθήκη μου βρίσκεται ένα αντιπροσωπευτικό αντίτυπο αυτής της αναπάντεχης εκδοτικής δημιουργίας του 1949, αφιερωμένο στον πρώτο πρόεδρο της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς Κώστα Σούκα:
ΓΙΑΝΝΗ ΠΙΠΠΙΝΟΥ/ ΛΕΥΚΑ ΦΥΛΛΑ/ ΠΕΙΡΑΙΑΣ/ 1949
Είχα τότε σημειώσει: Γ. Πιππίνος, 1901-1962. Χαρτί διαστάσεων περίπου 26Χ16 διπλωμένο σε 8 σελίδες (ως έγγιστα 16Χ13) δίχως κείμενο. Αντίτυπο αφιερωμένο «Στον φίλο συγγραφέα της/ “Θάλασσας” κον Κ. Σού/ καν, από εκτίμηση και/ αγάπη.. 22/3/49 Γιάννης Πιππίνος». 19Χ15,2 διαστάσεις του εξωφύλλου, λεπτό χαρτόνι κομμένο με ψαλίδι. Αφού τα ΛΕΥΚΑ ΦΥΛΛΑ θεωρούνται ότι φτιάχτηκαν από ιδιωτική πρωτοβουλία και «φιλικά χέρια» πιστεύω ότι κάθε κομμάτι θα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Επίσης στο κείμενο για τον Σκούταρη έγραψα πως το αντίτυπο ΣΙΓΑΝΑ ΒΗΜΑΤΑ της συλλογής μου είχε δοθεί στον Πιππίνο. Εκείνος με τη σειρά του είχε γράψει πάνω του με μολύβι κάποιους στίχους για τον Μπωντλαίρ. (Σελίδες 4-5).
Στο Μπωντλαίρ
Σπέρμα καθάριο πούθρεψαν
τα σπλάχνα θείου σαρκασμού,
σε αναπάντεχη στιγμή
αναπηδάει στα τείχη,
των κραταιών με καλπασμό, [των ταπεινών με καλπασμό]
[κι’] οχτρός δολίου εξιλασμού,
με μουσική μια
υπόκρουση στα πέρατα <που αντήχει.

Κι’ όταν ο θάνατος αργά
ζήση του χάρισ’ ελαφρά,
αιώνια και στο φέρετρο
τον έλουζε η γαλήνη,
αιθεροκύματη, αητός ο νους του απλώνει τα φτερά,
κι’ από το θόλο τ’ ουρανού φωτίζει σαν σελήνη…
Γιάννης Πιππίνος

Άλλοι στίχοι του Πιππίνου στις σελίδες 6, 7, 10, 11, 12, 13.
     
Στίψε καρδιά μου την πικρή του κόσμου την κατάρα,
και πιέ της αδικίας της το ύστερο νερό,
με θέληση ολόθερμη, κι’ ας γίνη με καιρό,
στα φύλλα σου, τ’ αφανισμού θανάσιμη τρομάρα.
Ώ! Δεν ποθώ βουβών Θεών βοήθεια, μήτε δαιμόνων,
δέχομαι ελέη αμαρτωλά σε σκοτεινές στοές,
μήτε ανθρώπων νοσταλγώ να ορίζω τις ζωές…
Τη συντριβή μου λαχταρώ στο βράχο θείων αγώνων…

συνεχίζεται

Και με σημαία το φριχτό αφανισμό στο άτι,
του πεπρωμένου,
όλεθρο σ’ ανθρώπους και Θεούς,
 θα σπείρω,
και γκρεμίζοντας ανίερους ναούς,
των διαλεχτών κρουστάλλινο θα χτίσω το παλάτι.

συνεχίζεται

Και μ’ άμφια ηδονικής, κι’ απάνθρωπης κακίας,
θα γίνω άγιος των κακών κι αρματολών στη γη,
και στου καιρού θα πνίξω ευθύς την αιωνία σιγή,
τα είδωλα της ιερής των ευσεβών θρησκείας…
Γιάννης Πιππίνος

ΕΠΙΜΕΤΡΟ/ Θέσεις του Πιππίνου σε διάφορα έντυπα.
Εφημερίς ΝΕΟΝ ΒΗΜΑ, 1935, Διευθυντής-Αρχισυντάκτης Σπ. Κρητικός, Γιάννης Πιππίνος. Εφημερίς ΝΕΑ ΙΔΕΑ, 1939, Διευθυντής-Αρχισυντάκτης Γιάννης Πιππίνος. Εφημερίς ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, 1952, Διευθυντής-Αρχισυντάκτης Τάκης Μανέτας, Γιάννης Πιππίνος.
……..
Αν κι υπάρχει οδός Πιπίνου στη Νίκαια, δεν καταγράφεται να αντιστοιχεί στο όνομα του Γιάννη Πιππίνου στα Οδωνυμικά του Πειραιά της Μάρως Βουγιούκα και του Βασίλη Μεγαρίδη, Αθήνα 1996, σελ. 440. Αντίθετα ο Σκούταρης απέκτησε οδό, σελίδα 491-492 παραθέτοντας γνωστά βιογραφικά στοιχεία. [Τα Οδωνυμικά μού τα αφιέρωσαν όταν συναντηθήκαμε στις 20.1.1996]