Εμπορική Σχολή Παναγιωτόπουλου. Στοιχεία από την λειτουργία της.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

Για την Εμπορική και Λογιστική Σχολή Πειραιώς του Κωνσταντίνου Παναγιωτόπουλου (1872-1936) έχουν γραφτεί κάποια πράγματα στο διαδίκτυο από γνωστούς πειραιώτες αρθρογράφους. Πηγές τους είναι οι φωτογραφίες των δυο κτηρίων που στεγάστηκε, διαφημιστικές καταχωρίσεις σε εφημερίδες, οδηγούς, άλλα έντυπα της εποχής και ένα δελτάριο. Έτσι παίρνουμε μια ιδέα για την πολύχρονη συμβολή της Σχολής στην λογιστική εκπαίδευση των νέων ώστε να επανδρώσουν τις επιχειρήσεις και τα καταστήματα: Μαθαίνουμε ότι ιδρύθηκε στα 1904. Πρώτα φιλοξενήθηκε σε αίθουσα του ΕΒΕΠ, ύστερα στην Οικία Ηλιοπούλου η οποία καταλάμβανε την γωνία Αλκιβιάδου Μπουμπουλίνας και Πραξιτέλους με είσοδο επί της Πραξιτέλους 163 (Διέθετε 20 δωμάτια με κήπο). Μεταφέρθηκε στο κέντρο στην μεγάλη Οικία Παπαγεωργακόπουλου, Νοταρά 68 Γεωργίου Α΄ και Κολοκοτρώνη.

Στον φάκελο της Σχολής που διαθέτω προσθέτω κατά καιρούς οτιδήποτε διαφωτιστικό τεκμήριο μπορώ να βρω.
Μαζί με τα τελευταία μου αποκτήματα νομίζω είναι καιρός να συμβάλω κι εγώ στην όποια γνωστοποίησή της στους νεώτερους μελετητές.
Η Σχολή ιδρύθηκε στα 1904 με τίτλο «Εμπορική Σχολή Πειραιώς».
Ο ιδιοκτήτης της Κωνσταντίνος Παναγιωτόπουλος (με καταγωγή από τον Πλάτανο Σάμου) είχε ήδη αποκτήσει αρκετές περγαμηνές, εμπειρία και οργανωτικά χαρίσματα επειδή ως πτυχιούχος καθηγητής της Λογιστικής της Γαλλικής Κυβερνήσεως και της Εμπορικής και Λογιστικής Σχολής των Παρισίων, έχοντας συγγράψει πολλές πραγματείες για την εμπορική εκπαίδευση είχε ήδη ασχοληθεί με την σύσταση της Εμπορικής Σχολής Βόλου (διευθυντής), χρημάτισε καθηγητής της Δημόσιας Εμπορικής Σχολής Αθηνών και της Δημόσιας Εμπορικής Σχολής Καρλοβασίου Σάμου (η παλαιά Πορφυριάδα Σχολή, από τον Πορφύριο Ζαμπέτη, 1784).

Την επιστήμη του εμπορίου αποτελούν τέσσερα μεγάλα μέρη: Ο κλάδος του διαχειρίζεσθαι. Ο κλάδος του αγοράζειν και πωλείν. Ο κλάδος του πληρώνειν και εισπράττειν. Ο κλάδος του εγγράφειν τας οικονομικάς πράξεις.

Στην ίδρυση της Εμπορικής Σχολής Πειραιώς είχε συμπράξει και ο Ζήσης Αγραφιώτης (1856-20.7.1936) του οποίου το Λύκειον Ο ΠΛΑΤΩΝ (ίδρυση στα 1887) διέθεσε και το οικοτροφείο αλλά αυτή η συνεργασία αποδείχτηκε «απλώς δοκιμαστική», αφού αποσύρθηκε αμέσως μετά το πρώτο έτος «συνεπεία της προκυψάσης ζημίας».
Επισήμως ο Πειραιάς δεν διέθετε εμπορική σχολή, μια παλαιότερη προσπάθεια, δέκα χρόνια πριν, ήταν η Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία των Ρουσόπουλου - Γεράκη. Ο Όθων Ρουσσόπουλος, φυσικομαθηματικός, υφηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και καθηγητής στις Σχολές Ευελπίδων και Ναυτικών Δοκίμων, χημικός που εφάρμοσε μεθόδους για την συντήρηση αρχαίων αντικειμένων, συγγραφέας, γεννήθηκε στα 1855 και πέθανε στις 28.5.1922. Η Σχολή παρέμεινε στον Πειραιά δυο χρονιές 1894 και 1895, μεταφέρθηκε στην Αθήνα και μετά ο Ιωάννης Γεράκης αποχώρησε. Εκεί κυκλοφόρησε το Δελτίον της Βιομηχανικής και Εμπορικής Ακαδημίας. Στο Πανελλήνιον Λεύκωμα δημοσίευσε την μελέτη του «Η Ελληνική Βιομηχανία κατά την πρώτην εκατονταετίαν 1821-1921». Η Σχολή λειτούργησε μέχρι το 1923 στην πλατεία Κάνιγγος.
Το οίκημα της Σχολής κατά το πρώτο έτος ήταν στην Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου (Κολοκοτρώνη 63 - παλιά αρίθμηση). Με την έναρξη του δευτέρου έτους αναφέρεται ότι θα μεταφερόταν στην Αγίου Κωνσταντίνου 4 Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου όπου το Λύκειο ο ΠΛΑΤΩΝ.
Το δεύτερο και τρίτο έτος ήταν οικονομικά δύσκολο, ο Παναγιωτόπουλος έκανε τα αδύνατα δυνατά: «Αρκεί να προστεθή, ότι πολλοί των καθηγητών, βλέποντες την αγωνίαν αλλά και την ψύχωσιν ημών, προσεφέρθησαν πάνυ ευγενώς να εργασθώσι και αμισθί…». Στα 1907 βοήθησε ο Δήμος Πειραιώς, δήμαρχος ήταν ο Παύλος Δαμαλάς (Δεκέμβριος 1903 - Σεπτέμβριος 1907), που έδωσε επίδομα προς εισαγωγή υποτρόφων. Αμέσως μετά συνέβαλε το Εμπορικό Επιμελητήριο. Ειδικά ο Γεώργιος Στρίγκος (1878-1956), τότε Γενικός Γραμματεύς του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, όντας πρόεδρος ο Αριστείδης Παπαγεωργακόπουλος και αντιπρόεδρος ο Αχ. Κούππας μερίμνησε ώστε το ΕΒΕΠ να του παραχώρησε την στέγη. [Στο διάστημα 1907-1919 ο Εμπορικός Σύλλογος Πειραιώς μετεξελίχθηκε σε ΕΒΕΠ]
Το καταστατικό της Σχολής εγκρίθηκε με Β.Δ. της 29 Απριλίου 1906. Μετά από λίγο τέθηκε κάτω από την προστασία του πρίγκιπα Ανδρέα. Στα 1906 εκδόθηκε η Α΄ Βαθμίς της Εγκυκλοπαιδείας Εμπορικής Μορφώσεως. Συνέπεια, από το 1907 (τέταρτο έτος) να τεθεί κάτω από την φροντίδα του Επιμελητηρίου και να λειτουργήσει στο μέγαρό του. Πριν την απόφαση του Επιμελητηρίου, έγιναν οι εξετάσεις των πρώτων αποφοίτων μπροστά σε δωδεκαμελή επιτροπή που την αποτελούσαν σημαντικά πρόσωπα. Από τους 14 μαθητές, έλαβαν απολυτήριο οι τέσσερις: Βασίλειος Έξαρχος, από την Ήπειρο. Αναστάσιος Πανόπουλος, από τα Βούρβουρα Κυνουρίας. Αριστείδης Σαπουνάκης, από τον Πειραιά. Λουκάς Τσότρας «εκ Λεβαδείας».
Αριθμός μαθητών στα 1907: 89. Στα 1908-1909 οι εγγραφέντες ήταν 80.
Τον Ιούνιο του 1908 άρχισε να εκδίδεται το «Εμπόριον», το περιοδικό της Σχολής, «το οποίον έφθασε κυριολεκτικώς εις τα πέρατα του κόσμου, όπου υπήρχον Έλληνες». Ο πλούτος των περιεχομένων του το κατέστησε ένα σημαντικό εμπορικό εγχειρίδιο. Διακόπηκε γιατί έπρεπε να συμπληρωθεί η Εμπορική και Λογιστική Βιβλιοθήκη. Στα 1912 βγήκαν οι δυο επόμενοι τόμοι της Βιβλιοθήκης, η Ανωτέρα Λογιστική και η Εμπορική Αριθμητική, αυτή «εν συνεργασία μετά του Ι. Κ. Βουλοδήμου», στα 1915 ο τέταρτος τόμος Εμποριολογίας και Εμπορικής Αλληλογραφίας μετά παραδειγμάτων των ασκήσεων ελληνιστί και γαλλιστί.
Η σχολή ξεκίνησε τριτάξια, μετά θέλησαν να σχηματιστεί προπαιδευτική τάξη αλλά οι μαθητές του Σχολαρχείου αρνήθηκαν να εγγραφούν για 4 χρόνια. Επειδή πολλοί είχαν (για τα χρόνια εκείνα) ενδεικτικό ανωτέρας γυμνασιακής μόρφωσης, καθορίστηκε όσοι έφεραν ενδεικτικό τουλάχιστο Β΄ τάξης γυμνασίου να εντάσσονται αμέσως στην Β΄ ειδική τάξη. Έτσι βρίσκουμε κάποιους να έχουν φοιτήσει δυο μόνο χρόνια.
Μαθητές της Σχολής στα 1909, η μόνη που επιλέχθηκε από τα δημόσια ή ιδιωτικά πειραϊκά σχολεία, «επέσυραν τον γενικόν και πρώτον έπαινον της εξεταστικής επιτροπής» εκτελώντας εξόχως παραστατικές ασκήσεις στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Γυμναστής ήταν ο Αλέξανδρος Νικολόπουλος, καθηγητής της Σχολής των Γυμναστών του Κράτους και διευθυντής του γυμναστηρίου του Πειραϊκού Συνδέσμου, αργότερα διευθυντής της Γυμναστικής Ακαδημίας Αθηνών.
Την ίδια χρονιά βραβεύτηκαν επτά μαθητές στον γενικό διαγωνισμό της Alliance Française (Ζώριας, Κόκκορος, Κομνηνός, Μαγουλάς, Παπαϊωάννου, Παπαγεωργακόπουλος, Πολίτης). Καθηγητής γαλλικής ήταν ο Paul Bourdon (από το 1906 και σε όλα τα επόμενα χρόνια, τουλάχιστον μέχρι το 1928).
Στα 1909 τα ειδικά μαθήματα δεν διδάσκονταν πλέον στην πρώτη τάξη, χαρακτηρίστηκαν ειδικές οι δυο ανώτερες τάξεις με προϋπόθεση να γίνονται δεκτοί οι καλώς προετοιμασμένοι στα γενικά μαθήματα. Είναι τότε που άλλαξε και ο τίτλος της Σχολής σε «Ανωτέρα Πρακτική Εμπορική Σχολή Πειραιώς».
Το καλοκαίρι εκείνου του χρόνου στο Neuchâtel (γαλλικά) ή Neuenburg (γερμανικά) της Ελβετίας διδάχτηκαν νέα παιδαγωγικά μαθήματα, που εφάρμοσε η Σχολή, έτσι εμφανίστηκε το «Πρακτικό Γραφείο»: Η δεύτερη τάξη παρουσιάστηκε ως εμπορικό κατάστημα στο οποίο οι μαθητές της τηρούσαν βιβλία και αλληλογραφία. Με έδρα τον Πειραιά, ενεργούσε εικονικές εμπορικές, παραγγελιοδοχικές και τραπεζικές εργασίες, συναλλασσόταν με επίσης εικονικά εμπορικά καταστήματα, που λειτουργούσαν σε αντίστοιχες Σχολές της Ελλάδας, Ελβετίας, Γαλλίας, Τουρκίας.
Οι μαθητές λάμβαναν καθημερινά ταχυδρομικές επιστολές από διάφορους ανταποκριτές, εκτελούσαν τις παραγγελίες, ενεργούσαν εγγραφές, συνέτασσαν τις απαντήσεις, δηλαδή έκαναν όλες τις συνηθισμένες δουλειές ενός κανονικού καταστήματος. Αυτή η διαδικασία διάρκεσε στα χρόνια 1909-1910 και 1910-1911.
Για πτυχιούχους μαθητές Γυμνασίου λειτούργησε μονοτάξια Ειδική Λογιστική Σχολή (από το 1910-1911).
1911. Με την αντίδραση (επιβουλή) άλλων λυκειαρχών, με τις νέες διοικήσεις στο Επιμελητήριο και στον Δήμο Πειραιώς, παρήχθη ως αποτέλεσμα η Σχολή να αλλάξει κτήριο και να διακοπεί η υλική συνδρομή.
Η Σχολή εισήλθε σε νέα περίοδο δράσεων με την τελειοποίηση του διδακτικού συστήματος. Καταργήθηκαν οι τάξεις των μαθητών, εισήχθηκαν οι κύκλοι των μαθημάτων, με άλλες λέξεις δεν εξαρτιόταν η απόλυση του μαθητή από τα χρόνια φοίτησης αλλά από την εκμάθηση της ύλης ορισμένων μαθημάτων, στοιχειωδών (α΄ κύκλου) και ανωτέρων (β΄ κύκλου). Επιτεύχθηκε με το σύστημα ατομικής διδασκαλίας (φυσικά μόνο στα εμπορικά μαθήματα), μια προχωρημένη «επαναστατική» εκπαιδευτική μέθοδος που αρχικά βρήκε αντιδράσεις.
Η διαδικασία αυτή κράτησε από το 1911-1912 έως το 1917-1918.
Από τότε η Σχολή πήρε την ονομασία «Εμπορική και Λογιστική Σχολή Παναγιωτοπούλου». Καθιερώθηκε μάλιστα και η διδασκαλία των εμπορικών και λογιστικών μαθημάτων δι’ αλληλογραφίας «δια τους μακράν της Σχολής ευρισκομένους». Εκδόθηκαν ακόμα οι τρεις τόμοι του έργου Β΄ Βαθμίς Εγκυκλοπαιδείας Εμπορικής Μορφώσεως.
Από το σχολικό έτος 1918-1919 η διδασκαλία επέστρεψε στο παλαιό σύστημα προκειμένου περί επίσημης αναγνώρισης να αποφύγει την εμμονή των αρμοδίων ότι η Σχολή δεν ακολουθεί τον συνήθη οργανισμό των άλλων αντίστοιχων εκπαιδευτηρίων. Δεν σταμάτησε όμως το δοκιμασμένο σύστημα της ατομικής διδασκαλίας σε συνδυασμό με την ομαδικώς γινομένη προφορική ανάπτυξη των μαθημάτων (Τρεις τάξεις μαθημάτων με πρόγραμμα ισοδύναμο ή επαυξημένο προς αυτό των Δημοσίων Εμπορικών Σχολών).
Το Διάταγμα της 31 Οκτωβρίου 1919 επέβαλλε στις ιδιωτικές Εμπορικές Σχολές να γίνουν τετρατάξιες όπως είναι οι δημόσιες. Η Σχολή Παναγιωτόπουλου προσαρμόστηκε. Παράλληλα λειτούργησε και Τμήμα Ελευθέρων Σπουδών εμπορικών και λογιστικών μαθημάτων και ξένων γλωσσών.
Τον Ιανουάριο του 1921 ο ιδρυτής και διευθυντής της Σχολής διορίστηκε καθηγητής της θεωρητικής και εφηρμοσμένης Λογιστικής στην Ανωτάτη Σχολή Εμπορικών Σπουδών (ιδρύθηκε με τον νόμο 2191 της 18.6.1920) όπου δίδαξε έως το τέλος του 1923 που απολύθηκε (ΒΔ 25.12.1923/ δημοσίευση στο 326 - τεύχος Γ΄ - φύλλο της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως).
Επανήλθε στην θέση του στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (όπως ονομάστηκε με το ΝΔ της 5/17 Μαΐου του 1926 ΦΕΚ 156, τεύχος Α') με υπουργική απόφαση της 18.3.1927 που δημοσιεύθηκε στο φύλλο 58 (τεύχος Γ΄), 22.3.1927 της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως. Λόγω του επαναδιορισμού του σε δημόσια θέση, σύμφωνα με τον τελευταίο νόμο περί εμπορικών σχολών, η Σχολή τέθηκε υπό την διεύθυνση του καθηγητή της Αδαμάντιου Συρίγου, που ίδρυσε (1927) με δικά του έξοδα και πρότυπο Οικοτροφείο. «Το Οικοτροφείον της Σχολής ιδρυθέν και αυτό από του παρελθόντος έτους, διηυκόλυνε τα μέγιστα τους εκ των επαρχιών και του εξωτερικού σπουδαστάς, λειτουργήσαν υπό καθαρώς οικογενειακόν χαρακτήρα και επί τη βάσει νέων όλως αρχών». Το πρώτο οικοτροφείο της Σχολής Παναγιωτόπουλου λειτούργησε από το 1906 έως το 1916 οπότε καταργήθηκε λόγω του αποκλεισμού.
Η σύζυγος του Παναγιωτόπουλου Κλεοπάτρα, ο πατέρας της Κωνσταντίνος Κόκκορος κι ο αδελφός της Παντελής Κόκκορος (απόφοιτος σχ. έ. 1909-1910) πρόσφεραν «πολυτίμους βοηθητικάς εργασίας». Στο σχολικό έτος 1910-1911 βρήκα απόφοιτη την Αλεξάνδρα Κ. Κοκκόρου.
Ο Παναγιωτόπουλος έγραψε κι αυτός στο Πανελλήνιον Λεύκωμα της Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821-1921, τόμος Β΄, Βιομηχανία - Εμπόριον, 1923, που εξέδωσε ο Ιωάννης Χ. Χατζηιωάννου, πραγματεία περί της Εμπορικής Εκπαιδεύσεως και των Εμπορικών Σχολών εν Ελλάδι.
Ο Παναγιωτόπουλος - εκτός από διαλέξεις - έκανε πολλά δημοσιεύματα (λογιστικά, περί εμπορικής εκπαιδεύσεως, υπομνήματα, διάφορα) στο περιοδικό Εμπόριον, Ερμής, Δελτίον ΕΒΕΠ, Οικονομικός Ταχυδρόμος Αθηνών, στην εφημερίδα Αθήναι και αυτοτελείς μελέτες σε βιβλία. Σημαντικά ήταν τα διδακτικά του έργα: Εμπορική φρασεολογία, Όροι και εκφράσεις αγγλικής εμπορικής αλληλογραφίας (ελληνιστί και αγγλιστί), Σύστημα Μαθημάτων Λογιστικής κ.ά.
Η βιβλιοθήκη που σχηματίστηκε από τον Παναγιωτόπουλο ήταν μοναδική στο είδος της. Οι διπλωματούχοι κι απόφοιτοι της Σχολής «οι διεσπαρμένοι εις τας Τραπέζας και τα Γραφεία των Ανωνύμων Εταιρειών και των Εμπόρων και Βιομηχάνων της Ελλάδος όλης και της Ανατολής, είναι οι ζώντες αγλαοί καρποί του πλουτοπαραγωγικού δένδρου, το οποίον εφυτεύσατε εις τον αγαπητόν μας Πειραιά» έγραψε στον Παναγιωτόπουλο στις 30.5.1928 ο Σπύρος Α. Αραβαντινός, τότε πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Πειραιώς.
Από το έτος 1928-1929 η Σχολή μετατράπηκε από τετρατάξια σε πεντατάξια συγχωνεύοντας την Γ΄ τάξη του Ελληνικού Σχολείου (Σχολαρχείου). Στην πεντατάξια γίνονταν δεκτές και μαθήτριες, στις ίδιες αίθουσες με τα αγόρια «αλλά εισέρχονται εις αυτάς μετά την είσοδον των καθηγητών καταλαμβάνουσαι τας πρώτας σειράς των θρανίων και εξέρχονται προ αυτών εις τρόπον, ώστε εις ουδεμίαν έρχονται επικοινωνίαν μετά των αρρένων συμμαθητών των».
Η Σχολή αποφάσισε να ιδρυθεί Μονοτάξιο Θηλέων Λογιστικής Ξένων Γλωσσών και Οικοκυρικής Μορφώσεως με άνοιγμα και Οικοτροφείου Θηλέων. Επίσης δέχτηκε στην προπαρασκευαστική τάξη μαθητές και μαθήτριες αποφοίτους της 6ης τάξης του Δημοτικού Σχολείου.
Αργότερα (1930) ο Παναγιωτόπουλος έγραφε στο ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ.
Πρώτοι καθηγητές της Σχολής ήταν:
Ο Γεώργιος Παπανδρέου, πρώην Γυμνασιάρχης. Δίδαξε από το 1904 έως το 1916 Ελληνικά, Ιστορία, Ιστορία Εμπορίου (εξέδωσε ειδικό πόνημα), Καθήκοντα του Πολίτου, Στοιχεία Γραμματολογίας, Αρχαιολογίας, Ψυχολογίας και Λογικής κλπ. Για αυτά τα μαθήματα εκδόθηκαν από την Σχολή και ανάλογα βιβλία του Παπανδρέου.
Ο Ιωάννης Βουλόδημος, διδάκτωρ των μαθηματικών.
Ed. Atquet, καθηγητής της Γαλλικής.
John Mormoris (Ιωάννης Μόρμορης) καθηγητής της Αγγλικής.
Σπυρίδων Αναγνωστόπουλος, καθηγητής χημείας και φυσικής.
Χ. Αποστόλου, καθηγητής ιστορίας, γεωγραφίας.
Ο Ιωάννης Θεοχάρης στα τεχνικά μαθήματα, καλλιγραφία, ιχνογραφία «και ζωγραφικήν ακόμη!».
Καθηγητές στα επόμενα χρόνια:
Ο Μιχαήλ Ρινόπουλος, δικηγόρος, οδός Βουλής 31α. Δίδαξε εμπορικό δίκαιο. Ο δυο φορές δήμαρχος Πειραιώς.
Ο Θ. Κυπραίος καθηγητής της Γαλλικής.
Ο Γεώργιος Δ. Μουρίκης, δικηγόρος. Από το 1910 έως το 1914 τα μαθήματα Πολιτικής και Δημοσίας Οικονομίας, Στατιστικής και Τελωνειακή Νομοθεσία.
Γ. Κυπριωτέλης, καθηγητής των Αγγλικών.
Ο Κ. Μολυβάδας, μετέπειτα διευθυντής Δημοσίας Εμπορικής Σχολής Ιωαννίνων.
Ο Σπυρίδων Θεοχαρόπουλος τελωνειακά μαθήματα. Ο Θεοχαρόπουλος ήταν από το 1899 ιδιοκτήτης του ομώνυμου στον Πειραιά γραφείου εκτελωνίσεων, εκφορτώσεων και αποστολών.
Ο Ιωάννης Σταματάκος, διδάκτωρ της φιλολογίας είχε διδάξει επί οκτώ χρόνια περίπου χρόνια «τα φρονηματικά μαθήματα».
Ο Νικήτας Γκιτάκος, αργότερα καθηγητής του εν Αθήναις Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως.
Ο Ιωάννης Ζ. Καρακατσάνης. Δίδαξε Εμπορικό Δίκαιο, Πολιτική Οικονομία, Αρχές του Δικαίου. Ο Καρακατσάνης ήταν δικηγόρος και Παρ’ Αρείω Πάγω, τακτικός καθηγητής (Τμηματάρχης Α΄ τάξεως) του Εμπορικού Δικαίου και της Πολιτικής Οικονομίας στην εμπορική εκπαίδευση.
Ο δικηγόρος Νικόλαος Μπελλάρας Εμπορικό Δίκαιο για πάνω από δεκαετία.
Ο Paul Bourdon έγραψε ότι το πρώτο πράγμα που ζητά είναι τάξις και πειθαρχία, κατόπιν ζητά να κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών για την γαλλική γλώσσα μέσω ασκήσεων υπό μορφή παιχνιδιού. Προσπαθεί να εφαρμόσουν αυτά σε μικρές συζητήσεις και τέλος δίνει σημασία στην εκμάθηση εμπορικών λέξεων και φράσεων ώστε να συντάξουν μικρές επιστολές. «Θα προσθέσω, ότι αποδίδω πολύ μεγάλην σπουδαιότητα εις τας επαναλήψεις».
Ο Αθανάσιος Σ. Χιοτέλις, διδάκτωρ της φιλολογίας και καθηγητής της Σχολής από το 1924. Έχω στην συλλογή μου το βιβλίο: Αθαν. Σ. Χιοτέλι. Αμαδρυάδες. Βιβλίο Γ΄. Πρόλογος Κ. Π. Εκδοτικός οίκος Σώμου - Καλλίνη. 1925. {Πειραιάς 1924. [Κ. Π.: Κωστής Παλαμάς]}. Διαστάσεις 23,7Χ14,6 σ. 90.
Ο Θεόδωρος Κόντερης, καθηγητής των θρησκευτικών και της φυσικής αγωγής.
Ο Νικόλαος Αλικάκος, καθηγητής εμποριολογίας.
Ο Στυλιανός Χατζόπουλος, καθηγητής Αγγλικής.
Ο Ευάγγελος Γιανναράς, μάθημα της καλλιγραφίας, καθηγητής των Ανωτάτων Σχολών του Πολυτεχνείου.
Ο Μάνος Μελέτης, στενογραφία.
Ο δικηγόρος, διδάκτωρ των πολιτικών και οικονομικών επιστημών του Βερολίνιου Πανεπιστημίου Ευάγγελος Χατζόπουλος.
Η Σοφία Σαμαρά, καθηγήτρια καλλιγραφίας στις μαθήτριες.
Ο Αργύριος Μπαϊρακτάρης, καθηγητής της γυμναστικής και των αθλητικών.
Ο Αδαμάντιος Μ. Συρίγος, διευθυντής σπουδών και καθηγητής των λοιπών φυσικών και τεχνολογικών μαθημάτων. Ο Συρίγος ήταν διπλωματούχος της Ανωτάτης Σχολής των Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, παλαιός μαθητής των ακαδημαϊκών Αλεξάνδρου Βουρνάζου, Κωνσταντίνου Βέη και Τηλεμάχου Κομνηνού. Αρχικά ασχολήθηκε με την Αρωματοποιία, μετά με την Εμπορευματολογία και την Χημική Τεχνολογία.
Στην Σχολή Παναγιωτόπουλου προσλήφτηκε το 1924 ως καθηγητής της Εμπορευματολογίας και των Φυσικών μαθημάτων όπου έλαβε τα πρώτα εναύσματα της διδακτικής και παιδαγωγικής από τον πολύπειρο διευθυντή της. Τόσο πολύ επηρεάστηκε ώστε αφοσιώθηκε εντελώς στον εκπαιδευτικό κλάδο. Από το 1925 κλήθηκε και δίδαξε τις γνώσεις της ειδικότητάς του και σε άλλες Σχολές των Αθηνών - Πειραιώς έως το καλοκαίρι του 1927 που παραιτήθηκε από όλες κι ανέλαβε την διεύθυνση των σπουδών και του οικοτροφείου της Σχολής του Παναγιωτόπουλου. Έφερε νέα πνοή στα μαθήματα με προέκταση στα βιομηχανικά και έφτιαξε εργαστήρια. Με τις εκπαιδευτικές εκδρομές σε βιομηχανικές περιοχές, εργοστάσια, αρχαιολογικούς τόπους ανέβασε την φήμη της Σχολής. [Μεταλλουργεία Λαυρίου, Ανθρακωρυχεία Ωρωπού, στην Ελευσίνα (Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων, Σαπωνοποιία Χαριλάου-Κανελλοπούλου, Οινοπνευμοτοποιία Κρόνου, Δεψικά εκχυλίσματα), στην Αθήνα (Σοκολατοποιία Παυλίδου και Ίριδος, Καπνοκοπτήριο Αθηνών, Ζυθοποιία Φιξ) στον Πειραιά (Αλευρόμυλοι Κουμαντάρου, Νικολετόπουλου, Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων, Χρωματουργεία Πειραιώς, Ειδών πορσελάνης Κεραμεικού, Υφαντουργεία Ρετσίνα)]
Ο Συρίγος παρέμεινε έως το 1933, παραιτήθηκε και ίδρυσε δικό του σχολείο, (κράτησε το Οικοτροφείο Αγωγής που ίδρυσε στα 1927), το γνωστό μας με την επωνυμία Λύκειο «Αθηνά», αρχικά με τριάντα μαθητές στο πρώτο έτος επί της οδού Αγίου Κωνσταντίνου 10 και Σωκράτους (Ηρώων Πολυτεχνείου). Σύντομα μεταφέρθηκε στην «μεγάλη οικία Οικονομίδου», στην πλατεία Τερψιθέας (Καραΐσκου 146 και Καραΐσκου 146^α, διαμπερές επί της Αλκιβιάδου 147. Η αρίθμηση άλλαξε, τώρα Καραΐσκου 153, Αλκιβιάδου μεταξύ 154-156). Ως Αρρεναγωγείον, και Παρθεναγωγείον από το 1937 λειτούργησε ανεπτυγμένο σε ξεχωριστό για αγόρια κορίτσια νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο και οικοτροφείο καθώς και ειδική σχολή εθνικής αγωγής ελληνοπαίδων εξωτερικού. Στα 1938 είχε 352 μαθητές και μαθήτριες. Συνεργάτης του Συρίγου ήταν ο Γεώργιος Ζηρίδης (1908-1975), καθηγητής, υποδιευθυντής του Λυκείου. Ο Ζηρίδης στα 1938 έλαβε σύζυγο την Ήρα, ανιψιά του Συρίγου. Ως συνεταίρος ακολούθησε την πορεία του Λυκείου που με δυσκολίες συνέχισε ως την γερμανική εισβολή. Στα 1941 έφυγαν από τον Πειραιά, ενοικίασαν κτήριο στην πλατεία Βικτωρίας. Ο Συρίγος αποχώρησε στα 1945, Ο Ζηρίδης συνέχισε μόνος. Στα 1946/47 καθηγητής μουσικής ήταν ο Μίκη Θεοδωράκης. Με την φήμη και την αύξηση των μαθητών στα 1957 προεκτάθηκε στην βίλα Παληού (Νηπιαγωγείο - Δημοτικό - Γυμνάσιο, 3^ης Σεπτεμβρίου 110). Στα 1962 μεταφέρθηκε στον Παράδεισο Αμαρουσίου (Λεωφόρος Κηφισίας 33). Ο Ζηρίδης αποσύρθηκε στα 1971 και συνέχισε η οικογένειά του. Στα Σπάτα στεγάστηκε στα 2002.

Στα 1928 η Σχολή λειτουργούσε σε πλήρη ανάπτυξη: Ο κανονισμός λειτουργίας περιελάμβανε και αναλυτικό πρόγραμμα διδασκομένης ύλης.
Τα μαθήματα στις πέντε τάξεις στα 1928 γίνονταν 8-12 και 14-17 καθημερινά, εκτός από τις Τετάρτες και τα Σάββατα που ήταν από τις 8 μέχρι τις 13.
Τα δίδακτρα καταβαλλόμενα εφ’ άπαξ (1928): Προπαρασκευαστική τάξις δρχ. 2400. Α΄, 2900. Β΄, 3400. Γ΄, 3900. Δ΄, 4400. Αυξημένα αν είναι σε δόσεις.
Εκτός αυτού υπήρχαν άλλες τιμές για το τετρατάξιον τμήμα ελευθέρων σπουδών εμπορικών και λογιστικών μαθημάτων και ξένων γλωσσών, τα μονοτάξια τμήματα αρρένων λογιστικής και ξένων γλωσσών (τμήμα πρώτον και δεύτερον), το μονοτάξιον τμήμα θηλέων λογιστικής - ξένων γλωσσών και οικοκυρικής μορφώσεως. Ο απόφοιτοι των λογιστικών τμημάτων από το σχολικό έτος 1919-1920 μέχρι το 1927-1928 ήταν 108. Του τετραταξίου τμήματος που λειτούργησε από το έτος 1927-1928 ήταν τρεις, Σωτήριος Γιαννετάκης (εξ Αλεξανδρείας), Ευστάθιος Μαστροδήμος (εκ Θηβών), Κωνσταντίνος Βενίδης (εκ Σμύρνης). Μαθήματα λογιστικής δια ταχυδρομικής ανταποκρίσεως (9 τμήματα, 74 μαθήματα) με δίδακτρα 1500 δρχ, 150 τα υλικά, 250 το δικαίωμα έκδοσης τίτλου σπουδών, 150 επί πλέον για τους κατοίκους εξωτερικού.
Ο κανονισμός οικοτροφείων αρρένων υπήρξε αναλυτικός ώστε να προϊδεάσει κατάλληλα τους γονείς και τους ενδιαφερόμενους (τμήμα οικοτρόφων κανονικών μαθητών, τμήμα οικοτρόφων μαθητών μονοταξίων λογιστικών τμημάτων, τμήμα ημισυσσιτίων αρρένων). Εγγραφές από 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Ιουνίου. Εσωτερικός διευθυντής του οικοτροφείου αρρένων ήταν ο Mr Paul Bourdon. Προπληρωμένα 18000 δρχ. Σε τρεις δόσεις, η δόση 6350. Οκτώ μηνιαίες, κάθε δόση 2500.
Ο κανονισμός οικοτροφείων θηλέων, κυρίως για το μονοτάξιο θηλέων, σε περίπου αντίστοιχα πλαίσια, είχε ιδιαίτερο ωρολόγιο πρόγραμμα. «έγερσις 7 π.μ, κατάκλισις 10.30 μ.μ.). Εσωτερική διευθύντρια οικοτροφείου θηλέων, η Mme Zoé Bourdon. 20000 δρχ. Σε τρεις δόσεις, η δόση 7000. Οκτώ μηνιαίες, κάθε δόση 2750. Οι ημισύσσιτες 600 δρχ. τον μήνα.
Το λεγόμενα οικοτροφεία της Σχολής Παναγιωτόπουλου βρίσκονταν στην διασταύρωση των οδών Λεωφόρος Τρύφωνος Μουτσοπούλου, ΙΙ Μεραρχίας και Υψηλάντου 178. Το πρωί ανάλογα την συνήθεια του καθενός, δινόταν τσάι, καφές, σοκολάτα με ή χωρίς γάλα, φρυγανιές, μέλι, μαρμελάδα, τυρί, ψωμί κατά βούληση.

Μαθητές της Σχολής οι οποίοι στα επόμενα χρόνια σταδιοδρόμησαν στον εμπορικό τομέα είναι αρκετοί γνωστοί σε εμάς Πειραιώτες, όπως:
Ο Βασίλειος Κ. Έξαρχος από την Ήπειρο (απόφοιτος 1907) εργάστηκε ως λογιστής στην αλευροβιομηχανία Σωτηρίου Διοικητόπουλου μέχρι το 1915. Μετά την θητεία του ίδρυσε και διηύθυνε τον Προμηθευτικό Συνεταιρισμό αρτοποιών Η ΔΗΜΗΤΡΑ (Πράξη 43065/4600 3.12.1925).
Ο Αριστείδης Σαπουνάκης (απόφοιτος 1907) προσλήφθηκε αρχικά ως λογιστής στο γραφείο Ι. Χριστοφίδη, αμέσως μετά διηύθυνε το λογιστήριο της εταιρεία Ιωάννης Δ. Σωτηρόπουλος και Σία (1908) και της διάδοχης εταιρείας Π. Γ. Μακρής και Σία μέχρι το 1918 οπότε ίδρυσε την Ανώνυμο Εμπορική Εταιρεία Αδελφών Σαπουνάκη (υποκατάστημα και στην Αθήνα, έχω επιστολόχαρτο του 1948, Καποδιστρίου 25 στον Πειραιά και Κλεισθένους 5 στην Αθήνα).
Ο Λουκάς Δ. Τσότρας από την Λιβαδειά (απ. 1907), για χρόνια υπάλληλος και λογιστής στο οινοπνευματοποιείο Γ. Αναγνωστόπουλου, ίδρυσε με τον Ν. Λούρο εργοστάσιο κονιακοποιίας (από 1917 έως 1924), μετά άνοιξε δικό του.
Οι αδελφοί Ιωάννης και Θεοφάνης Παλαιολόγου. Ίδρυσαν γραφείο εισαγωγής μηχανημάτων.
Ο Σπυρίδων Ιωάννης Μπρούσκαρης (απ. 1909) υπάλληλος του καταστήματος αποικιακών Α. Ανδριανόπουλου μέχρι το 1911, έκτοτε ασχολήθηκε με το εμπόριο αποικιακών μαζί με τον αδελφό του….
Άλλα ονόματα, Αναστάσιος Οικονόμου (έμπορος χονδρικής πώλησης ειδών τυροκομίας, αλίπαστα, γενικό εμπόριο), Ορφεύς Ναΐδης (ξυλέμπορος), Νικόλαος Τσαλίκης (διευθυντής καπνοβιομηχανικής επιχείρησης), Θωμάς Ευσταθιάδης (εργάστηκε στην Τράπεζα Αθηνών - κάτοικος Αθηνών επί της οδού Αρδηττού πρώην Πετρίτση), Δημήτριος Κοντόπουλος (χρηματοδότης), Χρήστος Αθανασούλης (κατάστημα τυρών και βουτύρων στην Μακράς Στοάς 35 - η οδός Γούναρη), Κωνσταντίνος Σπέντζος (διευθυντής Τραπέζης των Εμπόρων της Ελλάδος, υποκατάστημα Πειραιώς), Ανδρέας Βογιατζής (διευθυντής Ανωνύμου Εταιρείας Γ. Α. Ησαΐας ΜΕΓΑΡΙΣ και συμπράττων σύμβουλος Ανωνύμου Εταιρείας ΟΙΝΑΝΘΗ), Πέτρος Μουζουρίδης (κάτοικος Παρισίων, εμποροβιομήχανος - αφρώδεις οίνοι ιδίως της περιοχής Champagne, γενικός πράκτωρ για όλο τον κόσμο του οίκου Dutemple et Fils à Pierry - Marne, ιδιοκτήτης της μάρκας Pol Dartig), Βασίλειος Μεγκλίδης (Διευθυντής από το 1926 του εν Πειραιεί υποκαταστήματος της Τραπέζης της Ελληνικής Εμπορικής Πίστεως), Δήμος Γκουζούλης (έμπορος στον Βόλο), Θεοδόσιος Ζάννης (ιδιοκτήτης εκμεταλλεύσεως ηλεκτροφωτισμού Γαργαλιάνων, αντιπρόσωπος εταιρειών κ.ά.), Δημήτριος Κοντοβράκης (έμπορος από το Κρανίδι), Κωνσταντίνος Λ. Πολιτάκης (υπάλληλος Εθνικής Τραπέζης Ελλάδος), Γεώργιος Κατσάνης (λοχαγός ελέγχου Γ΄ Σ.Σ.), Δημήτριος Τσαγανόπουλος (Τραπεζίτης), Ιωάννης Χρυσοχόος (γραμματέας προξενείου Δανίας), Χριστόφορος Βασιλόπουλος (έμπορος τυρών, βουτύρων, ελαίου), Νικόλαος Ελευθερίου (αρχιλογιστής στην Α.Ε.ΒΕΛΚΑ –ΒΕΛισσαρόπουλος - ΚΑρέλλας), Γεώργιος Βαλσαμής (ανώτερος υπάλληλος ΕΤΕ), Στυλιανός Δασκαλάκης (λογιστής στο κατάστημα Γ. Σ. Παπαγεωργίου και αδελφών Μέγα), Τάκης Μεγαρίτης (βιομήχανος, διευθυντής Αν. Βιομ. Ετ. ΠΑΣΚΑΛ, μέλος Δ. Σ. Ελληνοπολωνικού Επιμελητηρίου Αθηνών), Κωνσταντίνος Ναδάλης (Λογιστής σε εμπορικά καταστήματα, όπως στου Δημητρόπουλου - Φωτάκη στην Αγορά και στα αποικιακά των Νυχά - Λαλούση και Σίας στην οδό Ρέπουλη - Σωτήρος), Ιουλία Αυδή (εργάστηκε στην Ελληνική Τράπεζα έως το 1919, μετά πανδρεύτηκε τον Ι. Χρυσοχόο και διέκοψε), Χρήστος Λαμπράκης (διευθυντής δερματεμπορικού οίκου Αδελφών Βαρκάζα), Ιωάννης Κούρταλης (των εργοστασίων υφαντουργίας Κωνσταντίνου Κούρταλη), Κωνσταντίνος Βουλόδημος (λογιστής στον Στρίγκο, μετά στην Πειραϊκή Εταιρεία Επιχειρήσεων, θητεία, τμήμα συναλλάγματος της Τραπέζης Πειραιώς, πάλι στην Πειραϊκή Εταιρεία Επιχειρήσεων), Βασιλική Αντωναροπούλου (από Μεσσηνία, λογίστρια στο εν Πειραιεί Πρακτορείον του Αγγλικού Lloyd).
Ο Αναστάσιος Μέγας (απ. 1920) από Δαύλεια Βοιωτίας και νυν κάτοικος Πειραιώς, εργάστηκε ένα χρόνο λογιστής στα ζαχαρώδη προϊόντα Χ. Καλοχρήστος και Σία. Μετά την στράτευση στα 1923, άνοιξε παντοπωλείο με τον αδελφό του. Τον Μάιο του 1924 συστάθηκε η ομόρρυθμος εμπορική εταιρεία Γ. Σ. Παπαγεωργίου και Αδελφοί Μέγα.
Ο Χρήστος Πανάγος (απόφοιτος 1922) εργάστηκε με τον πατέρα του. Στα 1925 εισήχθη στην τελευταία τάξη του Institut Supérieur d’ Études Françaises και απέκτησε το ανώτερο πτυχίο του. Στα 1927 έδωσε εξετάσεις στην ΑΣΟΕΕ και εισήχθη με επιτυχία τον ίδιο Οκτώβριο. Για τον Πανάγο - που είχα γνωρίσει - έγραψα ιδιαίτερο άρθρο.
Ο Γεώργιος Γιαννόπουλος (απ. 1922), λογιστής έως τον Απρίλιο 1924 στο εργοστάσιο με είδη ζαχαροπλαστικής Ε. Χατζηγιάννη, υπηρέτησε την θητεία και μετά εργάστηκε στο παραγγελιοδοχικό γραφείο Α. Δαμιανού και Σία έως τον Ιανουάριο του 1926. Από τότε ασχολήθηκε σε δικές του επιχειρήσεις.
Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, ανώτερος υπάλληλος της Τραπέζης Αθηνών.
Ο Μιχαήλ Τραϊφόρος από τις Σπέτσες, κάτοικος Αθηνών, μαθητής στην Σχολή (1908-1911) και υπότροφος του Δήμου Πειραιώς, μέτοχος και εμπορικός σύμβουλος της Α.Ε. Ελληνικού Ωδείου.
Ο Ιωάννης Φωτίου από Αλεξάνδρεια, αλληλογράφος και μεταφραστής σε μεγάλο αραβικό εισαγωγικό οίκο.
Ο Γεώργιος Στασινάκης από Σπάρτη, κάτοικος Πειραιώς, πήγε στην Σουηδία για να ειδικευθεί στην βιομηχανία χάρτου. Η Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χαρτοποιίας τού ανάθεσε την διαχείριση του εργοστασίου της στο Αίγιο (1926). Στα 1927 παραιτήθηκε για να πάει στον στρατό.
Η Άννα Πολίτου, ο Μάριος Φράγκος, ο Νικόλαος Αντανασιώτης, ο Κωνσταντίνος Θεοδοσίου, ο Μαρίνος Αποστολάτος, ο Νικόλαος Εμμανουήλ, ο Ιωάννης Καστανάς, ο Βασίλειος Σκαρλατίδης, η Ελισάβετ Ψαθίδου, ο Σταύρος Μουσμούτης, ο Γεώργιος Δανέσης, ο Ιωάννης Μανίσαλης, ο Νικόλαος Γιαννίδης, ο Ιωακείμ Ιωακειμίδης, η Ελένη Μπόνη, η Παρή Φριλίγγου, η Δικαία Καστρουνή, ο Γεώργιος Χουτόπουλος υπήρξαν επίσης μαθητές στην Σχολή Παναγιωτόπουλου, και πολλοί άλλοι.

Από την συλλογή μου παρουσιάζω διάφορα έντυπα που χρησιμοποιήθηκαν από τους μαθητές ως δείγματα ασκήσεων:
*Πρώτης Λ/τικής Μονογραφίας Αποδείξεις. Υπόδειξις πληρωμής ενοικίου. Έλαβον παρά του κ. Κ. Παναγιωτοπούλου το ποσόν των διακοσίων δραχμών δι’ ενοίκιον του μηνός Δεκεμβρίου. Εν Πειραιεί τη10η Δεκεμβρίου 1907. Θ. Ρετσίνας.
*Συναλλαγματική: ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ. Δεκτή Ι. Βουλόδημος. Αρ. 1. Εν Πειραιεί τη 23 Δεκεμβρίου 1907 Σ.Δ. 2100. Μετά μήνας ένα από σήμερον δια της παρούσης συναλ/κής εις διαταγήν εμού του ιδίου το ποσόν των δύο χιλιάδων εκατόν δραχμών. Αξίαν ληφθείσαν εις εμπορεύματα της τελείας αρεσκείας σας. Προς το Κύριον Ι. Βουλόδημον Εις Αθήνας.
*Τρία έντυπα συναλλαγματικής, κενά. Τυπογραφείον ΦΟΙΝΙΞ Κ. & Ν. ΣΚΛΙΑ.
*Τετάρτης Λ/τικής Μονογραφίας
Τιμολόγια Αγοράς. ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
-Εν Πειραιεί τη 27 Ιουνίου 1908. Ο Κύριος Κ. Παναγιωτόπουλος Δούναι Εις Δ. Πετρόπουλον
1000 οκ σάπωνος 170 1700 αφαιρέσει εξόδων και προμηθείας 150 έλαβον επιταγήν τη 28^η εκ δρχ. 1550. Εξοφλήθη Δ. Πετρόπουλος.
-Εν Πειραιεί τη 27 Ιουνίου 1908. Ο Κύριος Κ. Παναγιωτόπουλος Δούναι Εις Θ. Αποστολόπουλον
1000 οκ σίτου προς 040 400,0 Εξοφλήθη Αυθημερόν Αποστολόπουλος.
-Εν Πειραιεί τη 15^η Ιουνίου 1908. Ο Κύριος Κ. Παναγιωτόπουλος Δούναι Εις Αδελ. Δημητριάδου
1000 οκ σάπωνος προς 1,30 1300 έξοδα αποστολής προς 70 1370.
-Εν Πειραιεί τη 3^η Ιουνίου 1908. Ο Κύριος Κ. Παναγιωτόπουλος Δούναι Εις Κ. Ελευθεριάδην
1000 οκ οίνον Σάμου 065 650 Εξοφλήθη Αυθημερόν Κ. Ελευθεριάδης
-Επίσης σε αντίστοιχα φύλλα ασκήσεων του Δεκεμβρίου 1907 - Ιανουαρίου 1908
Ο κύριος Κ. Παναγιωτόπουλος Δούναι εις Κ. Καβαδέλλαν, Αντωνιάδην, Β.
Γεωργιάδην, Π. Γεωργιάδην, Α. Thonston Λιβερπούλης, Κ. Κόλλαν, Ε. Πάγκαλον, Αδελφούς Ζαβογιάννη, Π. Βασιλείου, Ν.Βασιλειάδην, Δ. Κυριακού, Κ. Μαγγιώρου και Σκαρπαλέζου, Γ. Αφεντούλην Τεργέστης. Εξόφλησις Αυθημερόν, υπογραφή.
-Ο κύριος Οικονομόπουλος Δούναι εις Κ. Παναγιωτόπουλον, Ο κύριος Χ. Βουλόδημος Δούναι εις Κ. Παναγιωτόπουλον, Ο κύριος Σ. Βαρκάδης Δούναι εις Κ. Παναγιωτόπουλον.
Σημείωσα προσέτι και τα ονόμματα Δ. Σταματιάδης. Δ. Φανδρίδης. Χ. Σπυριδωνίδης. Π. Οικονόμου. Β. Νικολαΐδης. Β. Γεωργιάδης. Ν. Δημητρίου. Δ. Ιωαννίδης. Ε. Ελευθεριάδης. Ζ. Ζαχαριάδης. Ι. Βουλόδημος. Η. Ηλιάδης με διάφορα εμπορεύματα (κυτία γάλακτος, δοχεία ελαίου, βουτύρου Κρανιδίου, σάκοι ζακχάρεως, κιβώτια σάπωνος, πλάστιγγες, οκάδες ορύζης, αλεύρου, σίτου).
-Δυο τετράδια ασκήσεων διαστάσεων 35,3Χ26. ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΝ ΤΗΣ Α.Β.Υ. ΤΟΥ ΠΡΙΓΚΗΠΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. ΑΝΩΤΕΡΑ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ. ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ. ΠΡΟΣ ΧΡΗΣΙΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ. ΕΝ ΠΕΙΡΑΙΕΙ. ΟΔΟΣ ΝΟΤΑΡΑ 68. Χρησιμοποιήθηκαν από τον μαθητή Παντελή Φ. Πανταλέων (καταγόταν από την Σαλαμίνα). Τάξις Β΄ Σχολικόν Έτος 1909-1910.
Το ένα, με δυο φύλλα γράφει: Βιομηχαν. Λογιστική Ημερολόγιον Παραγωγής αλεστών Παντελής Φ. Πανταλέων Τάξις Β΄ Σχ. έτος 1909-1910.
Απόδοσις. Περιγράφονται τα αλεστικά σάκους - οκάδων με σίτο, σιμιγδάλι, ποιότητας ΑΑΑΑ, ΑΑΑ, ΑΑ, Πρώτα, Β΄, Γ΄, Πίτυρα χονδρά, Πίτυρα ψιλά, Σκύβαλα, Άθροισμα. Στα αλεστικά μνημονεύονται τα ονόματα Ζ. Σπανός και Δ. Λέλλος.
Το δεύτερο, με δέκα φύλλα γράφει: Βιομηχα. Λογιστική Καθολικόν Αποθήκ. Παντελής Φ. Πανταλέων Τάξις Β΄ Σχ. έτος 1909-1910. Περίσσευμα κατά την απογραφή των παραπάνω προϊόντων των σιτηρών. Παραγωγή, πωλήσεις τοις μετρητοίς σε διάφορα πρόσωπα (Σ. Πάνος, Δ. Κωνσταντίνος, Γ. Παπαδάτος, Κ. Μητσέας, Σ. Κωστής, Κ. Νάστος).

ΣΧΟΛΙΑ
Ο Παναγιωτόπουλος διακρίθηκε και ως φυσιολάτρης. Υπάρχει φωτογραφία του σε οδοιπορία με εκδρομικό σάκο και μπαστούνι.

Έχω υπό όψη μου τον Σύνδεσμο των Διπλωματούχων της Εμπορικής και Λογιστικής Σχολής Παναγιωτοπούλου. Σωματείον ανεγνωρισμένον δια της υπ’ αριθμόν 288 αποφάσεως του Πρωτοδικείου Αθηνών. Σημειωτέον, κατάλογος στα 1928 σημείωνε 253 διπλωματούχους.

Ο Παντελής Κωνσταντίνου Κόκκορος γεννήθηκε γύρω στα 1893. Τα πρώτα μαθήματα έλαβε στο Παρθεναγωγείο των Αδελφών Παπακώστα και την εγκύκλιο εκπαίδευση στο Λύκειο Ζήση Αγραφιώτη. Μετά το Γυμνάσιο (γυμνασιάρχης ο Βασίλειος Νικολαΐδης στα 1908-1912), αρίστευσε στην Σχολή Παναγιωτόπουλου (1910). Πέτυχε από τους πρώτους στις εξετάσεις σε διαγωνισμό της Τραπέζης Αθηνών και εργάστηκε επί δωδεκαετία, τελευταία ως Τμηματάρχης του Συναλλάγματος. Εργάστηκε και στην Τράπεζα Θεσσαλίας. «Αλλ’ επέπρωτο, φεύ! να τον σταματήση η μοίρα του εις την πρώτην μόλις βαθμίδα της τελευταίας του ταύτης φιλοδοξίας, κατά το 33ον έτος της ηλικίας του».

Ο Αριστείδης Παπαγεωργακόπουλος (1857-Νοέμβριος 1909) πρόεδρος του ΕΒΕΠ στα χρόνια 1905-1909, ήταν παρόν στις πρώτες εξετάσεις για την απονομή διπλωμάτων της Σχολής στα 1907. Ενθουσιασμένος έστειλε την επόμενη χρονιά τον γιό του Άγγελο να φοιτήσει στην Σχολή. Διπλωματούχος της μετά από δυο έτη (σχ. έ. 1908-1909) προσλήφθηκε στο χρηματιστικό και εφοπλιστικό γραφείο του πατέρα του. Είχε χάσει την μητέρα του στην παιδική ηλικία του, στα 17 έφυγε κι ο πατέρας του, πράγμα που τον σημάδεψε. Πήγε εθελοντής και βρέθηκε στην πολιορκία του Μπιζανίου. Μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων επέστρεψε στα καθήκοντά του. «Θα απέβαινε δε ασφαλώς είς εκ των καλλιτέρων μεγαλοεπιχειρηματιών… εάν δεν τον αφήρπαζεν ο Χάρος δυο έτη μετά την απομάκρυνσίν του εκ του στρατού».
[Στο συνδεσμικό έτος 1920-21 η Βασιλική Α. Παπαγεωργακοπούλου δώρισε 4.000 δραχμές στον Πειραϊκό]

Μνεία για την Σχολή είχα γράψει ήδη στο άρθρο μου «Χρήστος Θ. Πανάγος. Ένας Πειραιώτης επιχειρηματίας και επιμελητηριακός παράγων του 20ού αιώνα» Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 27 Ιανουαρίου 2000, σελ. 17 και ανάρτηση στο μπλογκ μου την Κυριακή 19 Μαΐου 2013: Ο Χρήστος Πανάγος τελείωσε το Σχολαρχείο της περιοχής του και στη συνέχεια φοίτησε στην Εμπορική και Λογιστική Σχολή του Παναγιωτόπουλου που είχε ιδρυθεί το 1904. Ο ιδιοκτήτης της έγινε αργότερα καθηγητής στην ΑΣΟΕΕ. Η Σχολή βρισκόταν στη γωνία των οδών Νοταρά 68 και Γεωργίου Α΄. Αποφοίτησε το σχ. έ. 1921-1922.

Στο Φιλολογικόν Ημερολόγιον του Άγγελου Κοσμή, έτος Δ΄ του έτους 1914, σελίδα 152, φωτογραφίζεται η γυναίκα του Παναγιωτόπουλου Κλεοπάτρα με την Ελένη Α. Βώκου, όταν εργάστηκαν ως νοσοκόμες στο Ζάννειο Δημοτικό Νοσοκομείο «από της αρχής του πολέμου, και επιδείξασαι ζήλον και αφοσίωσιν περί την περίθαλψιν των τραυματιών μας».

Στην βιβλιοθήκη μου βρίσκονται δυο εκδόσεις της Σχολής:
α) Δεύτερον Σχολικόν Έτος 1905-1906. Πρόγραμμα της Εμπορικής Σχολής Πειραιώς. Διευθυντής Κ. Παναγιωτόπουλος. Πτυχιούχος της Γαλλικής Κυβερνήσεως και της Εμπορικής και Λογιστικής Σχολής των Παρισίων. Πρώην διευθυντής της Εμπορικής Σχολής Βόλου. Πρώην καθηγητής της Δημοσίας Εμπορικής Σχολής Αθηνών κλπ. Τη συμπράξει του κ. Ζ. Αγραφιώτου, λυκειάρχου. Εν Πειραιεί. 4, οδός Αγίου Κωνσταντίνου, 4. Πλατεία Δημοτικού Θεάτρου. 1905. {Εκ του τυπογραφείου «Σφαίρας»}. Διαστάσεις 21,3Χ14,9 σ. 52.
β) Εικοσιπενταετηρίς Σχολής Παναγιωτοπούλου. 1904 - 1929. Τύποις: “Πυρσού„ Α. Ε. {Αθήναι. 1928}. Διαστάσεις 24,6Χ17,3 σ. 192.

Στις 15 Ιανουαρίου 2017 ανάρτησα το άρθρο μου «Τα πρώτα μέλη του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς» (1907-1910).