Στην μνήμη ενός εκλεκτού φίλου που έφυγε μια
πρωταπριλιά.
Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και
λογοτεχνίας.
*Για τον Κώστα Θεοφάνους είχα πρωτογράψει στην εφημερίδα
ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, Πέμπτη 13 Μαρτίου 1997, σελ. 18, όταν παρουσίασα το βιβλίο
του για την Εθνική Αντίσταση. Δεκατρία χρόνια μετά (28 Απριλίου 2010) πέρασα το
κείμενο στον υπολογιστή.
Μετά τον θάνατό του την πρωταπριλιά του 2008, κάναμε αμέσως το αφιέρωμα στην
μνήμη του στο περιοδικό Αντι-Παραθέσεις Σκέψης-Λόγου-Τέχνης της αξέχαστης φίλης
Μαντώς Κατσουλού (Τριμηνιαία περιοδική έκδοση. Εκτός εμπορίου. Τεύχος 43
Απρίλιος - Ιούνιος 2008). Εκεί αναδημοσιεύτηκαν αποσπάσματα από το κείμενό μου
του 1997 (σελ. 17-19) και πρόσθεσα μια σύντομη εργογραφία του (σελ. 51).
Επίσης στο δελτίο της Φιλολογικής Στέγης, τεύχος 15, Ιανουάριος - Φεβρουάριος -
Μάρτιος 2008 συνέταξα μια πιο εκτεταμένη εργογραφία του Κώστα Θεοφάνους στις
σελίδες 13-14.
*Ας θυμηθούμε πάλι το πρωτότυπο άρθρο μου στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (1997):
*Ο Κώστας Θεοφάνους και το βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά
1941-44».
Όσο περισσότερο αυξανόταν προπολεμικά στην Ελλάδα λόγω της επικρατούσας
κατάστασης η ανάγκη για απονομή δικαιοσύνης, πολιτικών ελευθεριών και καλύτερης
μεταχείρισης στον εργατικό τομέα, τόσο πιο πολύ δέχονταν οι νέοι τα προοδευτικά
μηνύματα και ωρίμαζαν οι συνθήκες για εθελούσια ενεργή συμμετοχή σε αριστερές
οργανώσεις. Η πλειοψηφία των μελών που προσχώρησαν σε αυτές τις ομάδες που
ιδρύθηκαν στη δεκαετία του ’30 σα κύριο μέσο αντίδρασης στα αντιλαϊκά
κυβερνητικά μέτρα - με κορύφωμα εκείνων της μεταξικής δικτατορίας - συνέχισαν
τη δράση τους και κατά τη γερμανική κατοχή επανδρώνοντας τις τάξεις του Ε.Α.Μ.,
Ε.Λ.Α.Σ., Ε.Π.Ο.Ν., Εθνικής Αλληλεγγύης κ.ά.
Ένα από τα ανήσυχα πνεύματα της εποχής υπήρξε και ο Κώστας Θεοφάνους. Γεννήθηκε
στη Σμύρνη το 1919 όπου ζούσαν κι επαγγέλονταν τις δασκάλες η μητέρα του Ελένη
και η αδελφή της Αιμιλία. Πατέρας του ήταν ο γιατρός παθολόγος Θωμάς Θεοφάνους
από το Μούδρο Λήμνου (διετέλεσε αντιδήμαρχος και δήμαρχός του στα 1918). Πέθανε
όμως έξι μήνες μετά τη γέννησή του. Μετά την καταστροφή, η μητέρα του και τα
πέντε παιδία της Κλειώ, Θεοφάνης, Αντιγόνη, Φωτεινή και Κώστας κάθισαν στον
Μούδρο και το 1927 μετοίκησαν οριστικά στον Πειραιά. Ύστερα από το θάνατο της
μητέρας του το 1934 τους ανέλαβε η θεία του Αιμιλία μεγαλώνοντάς τους φτωχικά.
Το 1938 τελείωσε το Πρακτικό Λύκειο της Σχολής Μέσης Εκπαίδευσης στη σημερινή
Ιωνίδειο. Ήδη από το Μάρτη του ’36 οργανώθηκε με συμμαθητές του στην ΟΚΝΕ,
αγωνίστηκε κατά του Μεταξά και στην κατοχή προσχώρησε στην Αντίσταση ως
στέλεχος του Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ. και του Κ.Κ.Ε. μέχρι τις παραμονές των
Δεκεμβριανών.
Με το ψευδώνυμο Κώστας Έλατος, το Νίκο Χατζηδουλή και τον Φρ. Επιτρόπουλο
έβγαλε το 1943 το περιοδικό Νέα Αυγή, μονοτονικό σε τέσσερα τεύχη (αρ. αδείας
359/16.4.1943, γραφεία Νοταρά 63α). Έχοντας πλαστή ταυτότητα φοιτητή για να
παίρνει συσσίτιο πιάστηκε το Μάρτη του ’44 πίσω από τη Χημική Σχολή στη
Σόλωνος, βασανίστηκε σε όροφο του ξενοδοχείου Κρυστάλ (Ελπίδος 9, Πλατεία
Βικτωρίας) και κρατήθηκε δυο μήνες στην Ελπίδος 5. Μετά τον πόλεμο σπούδασε στο
Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και δίδαξε στα ιδιωτικά γυμνάσια των
Κατρανίδου-Κυριαζοπούλου, Παυλάκη, Παπαϊωάννου, Μιχαλοπούλου και από το 1980
στα δημόσια 1ο και 3ο Λύκειο Νικαίας
μέχρι το 1985 που πήρε σύνταξη καθώς και την τιμητική από το Υπουργείο
Πολιτισμού.
Το 1957 νυμφεύτηκε την Ειρήνη Σκλαβούνου κι έκαναν δυο κόρες. Την Ελένη,
καθηγήτρια με δική της Σχολή ξένων γλωσσών και την Χριστίνα που εργάζεται στο
Δημαρχείο Πειραιά. Από την Ελένη έχει και τις εγγονές του. Κατοικούσε από το
1962 στην οδό Κουντουριώτου 16, μετά στο δικό του διαμέρισμα στην Αλκιβιάδου.
Μέλος της Φιλολογικής Στέγης από το 1952-53 και της Εταιρείας Γραμμάτων και
Τεχνών, συγκέντρωσε τα πνευματικά του ενδιαφέροντα στη συγγραφή πολλών
ποιητικών συλλογών με πρώτη «Τα Ποιήματα», 1956, κριτικών σε εικαστικές τέχνες,
(Πειραιώτες καλλιτέχνες, 1961), πεζογραφημάτων (Ντιντερό, 1976), του
Χρονολογίου, 1989 και εκπαιδευτικών βιβλίων (Γαλλική γλώσσα και συντακτικό, Α΄
έκδοση 1960). Έχει μεταφράσει επίσης πολλά έργα ξένων συγγραφέων ενώ αμέτρητα
κείμενά του είναι σκορπισμένα σε πειραϊκά κυρίως περιοδικά και εφημερίδες.
Φυσικά πολλά παραμένουν αδημοσίευτα.
Το καλοκαίρι του 1985 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μυτιληναίος τυπωμένο σε 1000
αντίτυπα το βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά 1941-1944», σελ. 112
(σχήμα 21Χ14,3) μια εργασία που προσέγγισε το καυτό και δύσκολο θέμα της
Αντίστασης του λαού της πόλης μας. Η ιστορία της Αντίστασης, γραμμένη κυρίως
από ανθρώπους που την έζησαν, περιέχει δικαιολογημένα πολλές υποκειμενικές
κρίσεις, αβλεψίες, λάθη, αμφισβητήσεις ακόμα και μεταξύ των ίδιων των
πρωταγωνιστών των τότε γεγονότων, παράδειγμα για το ποιος είχε τη μια ή την
άλλη θέση στην ιεραρχία στην οργάνωση, για το πού πώς και πόσο έδρασε ο
καθένας. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν έγιναν αργότερα σοβαρές τακτικές και
ανοιχτές συζητήσεις από τους ενδιαφερόμενους για να ξεκαθαρίσουν και
ταξινομηθούν οι τυχόν σκοτεινές πτυχές των συμβάντων σε μια περίοδο που όλοι
δρούσαν κι έκαναν μυστικά τις επαφές τους. Ύστερα, καθώς τα πολιτικά πράγματα
στη χώρα δε βοηθούσαν την καταγραφή, φυσικό ήταν να αδυνατίσει η μνήμη και να
οξυνθούν τα πάθη μ’ αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος μέχρι την επίσημη
αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης.
Ο Θεοφάνους, έξω και πάνω από όλα αυτά έγραψε ένα χρονικό που δεν περιέχει απλά
μια κατάθεση των δικών του βιωμάτων αλλά μπόρεσε και κατέγραψε μαρτυρίες κι
άλλων αγωνιστών διασταυρώνοντας και συμπληρώνοντάς τες με άλλες παρόμοιες ώστε
να πάρουν μια μορφή κανονικής κατανοητής αφήγησης, με σωστή δομή και σειρά. Το
βιβλίο στολίζουν οκτώ αντίγραφα - ξυλογραφίες της Βάσως Κατράκη (1914-1988) και
τελειώνει με ανθολόγιο από 23 ωραία δείγματα αντιστασιακής ποίησης.
Η ευμενής υποδοχή του βιβλίου τον ενθάρρυνε να προχωρήσει πρόσφατα (τέλη Φεβρουαρίου
1997) στη δεύτερη συμπληρωμένη και βελτιωμένη έκδοση αφού συγκέντρωσε κάθε
είδους σχετικό αρχειακό υλικό και κείμενα ατόμων που γνώρισαν τα γεγονότα «από
μέσα». Το βιβλίο εξέδωσε η First Media ΕΠΕ, δηλαδή το περιοδικό ΛΙΜΑΝΙ, σε
2.500 αντίτυπα (σχήμα 24,1Χ17) και σελ. 360. Διαιρείται σε οκτώ μέρη: τα
γεγονότα, η αντίσταση σε διάφορους χώρους του Πειραιά, σαμποτέρ και κατάσκοποι,
ενθυμήματα - αναβιώσεις - αναμνήσεις, σχετικά ποικίλα, επίλογος, κριτικές -
βιβλιογραφία και ανθολόγιο με 32 ποιήματα.
Οι ξυλογραφίες της Βάσως, οι απεικονίσεις χαρακτικών και σχεδίων των Καλογήρου,
Αποστολόπουλου, Λαζάρου, Νικολινάκου και Τάσσου μαζί με τα εξώφυλλα σπανίων
βιβλίων και περιοδικών και τις φωτογραφίες από το αρχείο του Β. Μανιτάκη δίνουν
μια αυστηρή βαρύτητα στο βιβλίο που αποτελεί μια πλήρη εγκυκλοπαίδεια
«αναμνήσεων και μαρτυριών για τα μαρτύρια των αγωνιστών» της κατοχής.
Οι Πειραιώτες χάρη στον Κώστα Θεοφάνους κρατούν πλέον στα χέρια τους και
διαβάζουν για τις πιο ηρωικές, συγκινητικά φορτισμένες και αιματοβαμμένες
πικρές στιγμές της ιστορίας της αντίστασης του λαού μας εναντίον του κατακτητή
που άφησε την πόλη γεμάτη νεκρούς και τραυματίες, ψυχικά και κοινωνικά
τραυματισμένους από την πείνα, τα βασανιστήρια, τους φόνους και τα μπλόκα,
ερείπια παντού, εγκατάλειψη, αναπάντητες απορίες για το βομβαρδισμό της, αλλά
και την ελπίδα, χαρά για τα κατορθώματα των ανυπόταχτων παλικαριών της.
*Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό.
Ο Γιάννης Χατζημανωλάκης υπήρξε για μένα ο «αυστηρός» δάσκαλος και καθοδηγητής
πάνω στα ιστορικά και πολιτιστικά δρώμενα της πόλης.
Ο Κώστας Θεοφάνους αντίθετα, με εισήγαγε ανεπιτήδευτα στον κόσμο της τοπικής
λογοτεχνικής ζωής, με έφερε σε επαφή με τον πνευματικό κύκλο του, μου αφιέρωσε
πολύ από τον χρόνο του. Εκτός των ατέλειωτων συζητήσεων και ανταλλαγών
πληροφοριών και απόψεων, αμέτρητα βράδια, ανάμεσα στους μεζέδες και στα ποτήρια
κρασί, σε τραπέζια στο σπίτι του, στα διαμερίσματα άλλων ποιητών και συγγραφέων
που πηγαίναμε μαζί, στις ταβέρνες, στο καφενείο της οδού Ολυμπίας, γνώρισα την
ατμόσφαιρα και βούτηξα στην γεύση της παλιάς, γνήσιας παράδοσης την οποία οι
περισσότεροι από μας είχαμε μόνο λάβει μέσα από αναμνήσεις και αναφορές σε
βιβλία.
*Ο αγαπημένος φίλος και πνευματικός συμπαραστάτης, έφυγε (σαν ψέμα!) την
πρωταπριλιά του 2008 (η γυναίκα του Ειρήνη πιο πριν, στα 1997). Η κηδεία του
έγινε την επόμενη στο κοιμητήριο Παλαιού Φαλήρου.
Με την απώλειά του, όπως συμβαίνει σε κάθε σχεδόν περίπτωση, φυσικό είναι να
χάνεται και η σχέση των φίλων/ γνωστών του με το οικείο περιβάλλον του, να διακόπτεται
η επαφή με το σπίτι του, με την πρόσβαση στην βιβλιοθήκη και το εκεί
ευρισκόμενο έργο του. Ένα έργο που σε
συνδυασμό με την υπόλοιπη βιβλιοθήκη και τους πίνακες ζωγραφικής, αν γινόταν η
πλήρης καταγραφή του, θα απέδιδε
άφθονους πολιτιστικούς καρπούς. Απομένουν σε μένα η μνήμη που ξεθωριάζει από
τις τόσες νέες εμπειρίες, οι όποιες σημειώσεις στο ημερολόγιό μου που πρέπει να
τις ψάξω αργότερα σελίδα προς σελίδα, κυρίως όμως το συγγραφικό έργο του, που
κατέχει σταθερά μια θέση σε ένα από τα ράφια της προσωπικής μου βιβλιοθήκης.
Είναι αλήθεια, στον θαυμάσιο εκείνο κόσμο των ανθρώπων των Γραμμάτων και της
Τέχνης που γνώρισα, όταν κάποιος εξέδιδε ένα καινούργιο βιβλίο, το έδινε δωρεάν
και το αφιέρωνε ευχαρίστως με εκτίμηση στον λογοτέχνη ή καλλιτέχνη συνοδοιπόρο
του. Η ανταλλαγή μεταξύ των ενδιαφερομένων των ποιητικών συλλογών, φυλλαδίων
και άλλων εντύπων τους, ήταν κάτι σύνηθες και διαδεδομένο, ως κίνηση αβρότητας.
Τώρα, είτε από πίεση των εκδοτικών οίκων είτε από ηθική πενία κι ηθελημένη
άρνηση που αντίκειται στην δέουσα «συναδελφική» συμπεριφορά, έπαυσε αυτή η
«ανταλλαγή», έτσι εγώ προσωπικά, για να μην ενοχλώ, προτιμώ να προμηθεύομαι τα
βιβλία των γνωστών μου συγγραφέων από τα βιβλιοπωλεία - πάρα να τα ζητάω από
τους ίδιους.
*Δεν κατέχω όλα τα έργα που έγραψε και κυκλοφόρησε ο Θεοφάνους. Ειδικά της
πρώτης συγγραφικής του περιόδου, που περιελάμβανε εκπαιδευτικό υλικό, μελέτες
και μεταφράσεις. Όμως το ράφι μου στολίζεται με όλες τις επόμενες, κυρίως
πειραϊκού περιεχομένου εκδόσεις. Γενικώς έχω υπ’ όψη μου:
-Γαλλική Γραμματική. Εγκεκριμένη από το Υπουργείο Παιδείας.
Β΄ έκδοση, 1962. Γ΄ έκδοση, 1965, Δ΄ έκδοση, 1973.
-Πενήντα υποδείγματα εκθέσεων στα Γαλλικά.
-Η ζωή του Ντενί Ντιντερό. Μυθιστορηματική βιογραφία. 1976. [Μετάλλιο της πόλης
Λάνγκρ]
-Ρουσώ και Ντιντερό (η ζωή τους και το έργο τους, με πρόλογο του Ροζέ Μιλλιέξ).
1982.
[Δεν γνωρίζω αν τα «Η ζωή και ο θάνατος ενός καφενείου», χρονικό 1989
(καταγράφεται στο ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ταξιδιωτικά και άλλα) και το «Περίπατοι σε
παρόδους», τρίπτυχο χρονικό 1993 (καταγράφεται στο: Ο λαϊκός ζωγράφος Σταμάτης
Λαζάρου), κυκλοφόρησαν σε μικρά φυλλάδια - αναδημοσιεύσεις από εφημερίδες]
Μεταφράσεις:
-Ραϋμόν Ραντιγκέ: Φλογισμένα νιάτα.
Μυθιστόρημα με πρόλογο του Ροζέ Μιλλιέξ.
-Αντρέ Μωρουά: Η ζωή του Βικτόρ Ουγκώ. Μυθιστορηματική βιογραφία, με εισαγωγή
του Ροζέ Μιλλιέξ.
-Ονορέ ντε Μπαλζάκ: Ο εξάδελφος Πονς. Μυθιστόρημα.
-Ονορέ ντε Μπαλζάκ: Η εξαδέλφη Μπέττη.
-Ρομαίν Γκαρύ: Ευρωπαϊκή θητεία.
-Ζαν Λακουτύρ: Νάσερ. [Ζακ Λακουτύρ. Νάσερ. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. {Βιβλιοθήκη
Ιστορικών Έργων. Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. © 1997}. Σελ. 352 με το εξώφυλλο]
-Άρθουρ Βέυγκαλ: Κλεοπάτρα. [Άρτουρ Βάιγκαλ. Κλεοπάτρα. Εκδοτικός Οργανισμός
Πάπυρος. {Βιβλιοθήκη Ιστορικών Έργων. Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. © 1996}. Σελ.
304 με το εξώφυλλο]
-Αντόν Τσέχοφ: Άπαντα τα Θεατρικά. Τρεις τόμοι. Πρόλογοι Νάσου Νικόπουλου.
-αντριου τομας. δεν ειμαστε οι πρωτοι. Τα αινίγματα του σύμπαντος. Χρυσή Τομή.
{Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. Αθήνα, 1974. Στοιχειοθεσία - εκτύπωση: Γεώργιος
Λεοντακιανάκος, Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι. Ιούνιος 1974. Εκδόσεις «Χρυσή
Τομή» Γεώργ. Σωτηρόπουλος - Σπ. Αλεβιζόπουλος, Πανεπιστημίου 56, Αθήνα}. Σελ.
280. [Το έχω]
-πετερ κολοζιμο. αστροναυτες της προϊστοριας. Διαστημικά οχήματα σκαλισμένα σε
βράχους. Ελέφαντες στην Αμερική. Μυστηριώδεις φυλές στον Αμαζόνιο. Άτομα και
λέηζερ πριν από τον κατακλυσμό. Ο Γιλγαμές ζει ακόμη; με 300 φωτογραφίες. Τα
αινίγματα του σύμπαντος. Χρυσή Τομή. {Μετάφραση Κώστα Θεοφάνους. Αθήνα, 1975.
Στοιχειοθεσία Γεώργιος Λεοντακιανάκος Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι. Μάιος
1975. «Χρυσή Τομή», Πανεπιστημίου 56, Αθήνα}. Σελ. 416. [Το έχω]
-Μαρσέλ Μορώ: Οι πολιτισμοί και τ’ άστρα. [Το έχω]
-Γκυ Ταράντ: Τα αρχεία της χαμένης γνώσης.
-Βικτόρ Ουγκό: 1793.
-Βικτόρ Ουγκό: Οι εργάτες της θάλασσας.
*ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΟΥ
Andre Maurois. Γεωργία Σάνδη. Εκδόσεις Μπεργαδή. {Λέλια ή Η ζωή της Γεωργίας
Σάνδη. Στον εκλεκτό δάσκαλο και φίλο Ροζέ Μιλλιέξ η μετάφραση τούτη
αφιερώνεται. Μετάφραση: Κώστα Θεοφάνους. Αθήναι 1957. Το εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο
ζωγράφος Βαρλάμος}. Σελ. 544.
Κώστας Θεοφάνους. Ποιήματα. 1956-66: Σε ένα τόμο οι ποιητικές συλλογές του
Θεοφάνους ΠΟΙΗΜΑΤΑ, Πειραιάς 1956, σ. 80, ΕΛΕΓΕΙΕΣ, Πειραιάς 1958, σ. 40,
ΣΤΑΥΡΟΙ ΚΑΙ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ, Πειραιάς 1964, σ. 40, ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΑΥΓΗΣ, Πειραιάς
1966, σ. 48.
[Η συλλογή «Ποιήματα» τιτλοφορούνται
επίσης και ΜΙΑ ΜΕΡΑ αφού παραπέμπει σε ενότητες από το ΧΑΡΑΜΑ έως την ΝΥΧΤΑ με
επίλογο. Τυπώθηκε τον Απρίλιο 1956 το τυπογραφείο του Νικολάου Μυτιληναίου για
λογαριασμό της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς.
Η συλλογή ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΑΥΓΗΣ, τυπώθηκε το Μάη 1966 στο τυπογραφείο «Αδάμας»
Σωκράτους 46, Αθήνα σε 500 αντίτυπα. Το εξώφυλλο και τα εσωτερικά σχέδια
φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Παναγιώτης Ταμπαλής]
Κώστα Θεοφάνους. Ελεγείες. Αθήνα 1958. {[Ποιήματα]. Πειραιάς 1958. Το βιβλίο
αυτό τυπώθηκε το Μάρτη του 1958 με την επιμέλεια Κώστα Παπαδημητρόπουλου και
υπεύθυνο τυπογραφείου Επαμεινώνδα Ξενόπουλο}. Διαστάσεις 25,2Χ17,5 σ. 40.
Κώστας Θεοφάνους. Πειραιώτες Καλλιτέχνες. Χρονικό των Εικαστικών Τεχνών στον
Πειραιά από 1953 – 1960 . “Φιλολογική Στέγη,, Πειραιάς 1961. {Πρόλογος Γιάννη
Χατζημανωλάκη. Τυπώθηκε τον Μάρτιο 1961 στον Πειραιά, στο τυπογραφείο της
Αριστέας Νικ. Φραγκούλη. Το σχέδιο του εξωφύλλου έκανε ο ζωγράφος Σταμάτης Λαζάρου.
Τα περισσότερα κλισέ παραχωρήθηκαν από τους εκδότες του λευκώματος «Πειραιάς
1960»}. Διαστάσεις 23,7Χ17 σ. 52.
Κώστας Θεοφάνους. Οι Εικαστικές Τέχνες στον Πειραιά. Πειραιάς 1963. {Ανάτυπο
από το Χριστουγεννιάτικο τεύχος του περιοδικού «Πλάτων» του ομόνυμου (sic)
Φυσιολατρικού - Μορφωτικού Ομίλου. Πειραιεύς}. Διαστάσεις 19,2Χ14,4 σ. 20.
Κ. Θεοφάνους. Σταυροί και ηλιοτρόπια. {Πειραιάς, 1964. [Εξώφυλλο Σταμάτης
Λαζάρου]}. Διαστάσεις 25Χ17,3 σ. 40.
Κώστας Θεοφάνους. Η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά. Πειραιάς 1966. {Ανάτυπο
από το «Πειραϊκό Ημερολόγιο. Αρχείο Πειραϊκών Σπουδών», τόμος 1ος 1966. Το
σχέδιο του εξωφύλλου έγινε από το ζωγράφο Παν. Ταμπαλή}. Διαστάσεις 20,5Χ13,5
σ. 24.
Κώστα Θεοφάνους. φωτεινές διαβάσεις. ποιήματα. πειραιάς. 1971. {Εκλογή 1956-1966.
Το Ελληνικό Βιβλίο. Το βιβλίο αυτό είναι επιλογή από τις τέσσερις ποιητικές
συλλογές του Κώστα Θεοφάνους. Τυπώθηκε στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1971 από το
τυπογραφείο του «Ελληνικού Βιβλίου» (Γερανίου 7, Αθήνα) σε χίλια αντίτυπα. Το
εξώφυλλο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Μιχάλης Πετρίδης}. Διαστάσεις 23,8Χ16,8 σ. 128.
Κώστα Θεοφάνους. παλιοί πειραιώτες ζωγράφοι. ΝΩΕ. {Βιογραφικά και Αισθητικά
στοιχεία. Έκδοση ΝΩΕ Πειραιάς 1973. Τυπώθηκε στον Πειραιά τον Απρίλη του 1973
στο τυπογραφείο Στάντζου-Παρασκευά. Τα κλισέ προσέφερεν η «Φιλολογική Στέγη
Πειραιώς» και κατασκευάστηκαν στο τσιγκογραφείο αδελφών Τσουλουκιάν. Την
επιμέλεια της εκδόσεως και του εξωφύλλου έκανε ο Νίκος Σκιαδόπουλος. Το κείμενο
στην πρώτη μορφή του δόθηκε διάλεξη στον «Πειραϊκό Σύνδεσμο» στις 30 Ιανουαρίου
1967 και πρωτοδημοσιεύτηκε στη «Νέα Εστία» το 1971 τεύχος 1057}. Διαστάσεις 16,8Χ24,1 σ. 36.
Κώστα Θεοφάνους. στον αστερισμό του καρκίνου. «χρυσή τομή». {Ποιήματα. Εκδόσεις
ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ Αθήνα, 1974. Εξώφυλλο: Χριστόφορου Σκλαβενίτη «Το είδωλο».
Μεταξοτυπία: Γιώργου Κοτσαΐτη. Τυπώθηκε τον Οκτώβριο 1974, στο τυπογραφείο
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΕΟΝΤΑΚΙΑΝΑΚΟΥ (Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι) για λογαριασμό του
Εκδοτικού Οίκου «Χρυσή Τομή» (Πανεπιστημίου 56, Αθήνα)}. Διαστάσεις 20,5Χ14 σ.
72.
Κώστα Θεοφάνους. Έτος πρώτο. {Ποιήματα. Πειραιάς. 1977. Το βιβλίο αυτό τυπώθηκε
το φθινόπωρο του 1977 στο τυπογραφείο του Βαγγέλη Μυτιληναίου (Αλκιβιάδου 211,
Πειραιάς). Το εξώφυλλο είναι ζωγραφικός πίνακας του Χριστόφορου Σκλαβενίτη με τίτλο «Παπαρούνα»
και τυπώθηκε με μεταξοτυπία στο εργαστήρι του Γιώργου Κοτσαΐτη}. Διαστάσεις
21,5Χ14,5 σ. 80.
Κώστα Θεοφάνους. Σύγχρονοι Πειραιώτες ζωγράφοι. {Εκδότης «Γκαλερί Σταύρου
Κόντη». Βασ. Γεωργίου 131. Μοσχάτο. Πειραιάς 1978. Τυπώθηκε τον Ιανουάριο 1978
στα τυπογραφεία του Βαγγέλη Μυτιληναίου στον Πειραιά οδός Αλκιβιάδου 211 σε
χίλια αντίτυπα}. Διαστάσεις 17,3Χ24,2 σ. 60.
Κώστα Θεοφάνους. στον αστερισμό του καρκίνου. Δεύτερη έκδοση. {Ποιήματα.
Πειραιάς 1982}. Διαστάσεις 20,4Χ14 σ. 72.
Ελληνική Ποίηση ΙΙ. Κώστας Θεοφάνους. το νήμα της ψυχής μου. Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος.
{©1984, Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος & ΣΙΑ ΟΕ. Αθήνα, Σταδίου 5} Διαστάσεις 17,9Χ11,9
σ. 64.
Κώστας Θεοφάνους. Η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά 1884 - 1984. Γκαλερί
Κόντη. {Πειραϊκαί εκδόσεις. Σπύρος Κουσουρής. Πειραιώτες ζωγράφοι και γλύπτες.
Δέκα μονογραφίες και ογδόντα μία παρουσιάσεις. Προλογίζει Γιάννης
Χατζημανωλάκης. Πειραιάς 1985. Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Ευάγγελος
Μυτιληναίος (Αλκιβιάδου 211 - 213, Πειραιάς). Σύνθεση και εκτύπωση εξωφύλλου:
Γιώργος Μενδρινός (Καλύμνου 3, Μοσχάτο). Εκδότης: Σταύρος Κόντης (Μακρυγιάννη
133, Μοσχάτο). Στοιχειοθεσία - εκτύπωση - βιβλιοδεσία: Άνοιξη του 1985.
Αντίτυπα: 1.000}. Διαστάσεις 20,6Χ13,7 σ. 224.
Κώστας Θεοφάνους. Η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά 1884 - 1984. Γκαλερί
Κόντη. {Πειραϊκαί εκδόσεις. Σπύρος Κουσουρής. Πειραιώτες ζωγράφοι και γλύπτες.
Δέκα μονογραφίες και ογδόντα μία παρουσιάσεις. Προλογίζει Γιάννης
Χατζημανωλάκης. Πειραιάς 1985. Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Ευάγγελος
Μυτιληναίος (Αλκιβιάδου 211 - 213, Πειραιάς). Σύνθεση και εκτύπωση εξωφύλλου:
Γιώργος Μενδρινός (Καλύμνου 3, Μοσχάτο). Εκδότης: Σταύρος Κόντης (Μακρυγιάννη
133, Μοσχάτο). Στοιχειοθεσία - εκτύπωση - βιβλιοδεσία: Άνοιξη του 1985.
Αντίτυπα: 1.000}. Διαστάσεις 20,6Χ13,7 σ. 224.
Κώστα Θεοφάνους. Η εθνική Αντίσταση στον Πειραιά 1941-1944. Μυτιληναίος. {Χρονικό. Με οκτώ ξυλογραφίες της Βάσως. Προλογίζει Φάνης
Κωνσταντινίδης ακολουθεί ανθολόγιο πειραϊκής αντιστασιακής ποίησης. Εκδότης
Μυτιληναίος. Φωτοστοιχειοθεσία -
Εκτύπωση: Ευάγγελος Μυτιληναίος (Αλκιβιάδου 211 - 213). Μακέτα εξώφυλλου:
Ηλίας Κωστέας. Καλοκαίρι του 1985. Αντίτυπα: 1.000}. Διαστάσεις 20,5Χ14 σ. 112.
Κώστας Θεοφάνους. η καλλιτεχνική ιστορία του Πειραιά 1884-1984. Γκαλερί Κόντη. {Πειραιώτες ζωγράφοι και γλύπτες. Δέκα μονογραφίες και
ογδόντα μία συντομογραφίες. Προλογίζει Γιάννης Χατζημανωλάκης. Πειραιάς 1985. Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Ευάγγελος Μυτιληναίος
(Αλκιβιάδου 211 -213, Πειραιάς). Σύνθεση και εκτύπωση εξωφύλλου: Γιώργος
Μενδρινός (Καλύμνου 3, Μοσχάτο). Εκδότης: Σταύρος Κόντης (Μακρυγιάννη 133,
Μοσχάτο). Στοιχειοθεσία - εκτύπωση - βιβλιοδεσία: Φθινόπωρο του 1985. Αντίτυπα:
1.000}. Διαστάσεις 23,7Χ16,7 σ. 160.
Κώστας Θεοφάνους. Χρονολόγιο. Ταξιδιωτικά και άλλα. Πειραϊκές εκδόσεις. 1989. {Τυπώθηκε και κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1989 από τον
εκδοτικό οίκο Πειραϊκαί εκδόσεις Σπύρος Κουσουρής και Υιοί Ελ. Βενιζέλου 42 και
Πραξιτέλους Πειραιάς. Τη διορθωτική επιμέλεια έκανε αφιλοκερδώς ο φιλόλογος
Λεωνίδας Μπέτσιος}. Διαστάσεις 20,6Χ14 σ. 192.
[Αποσπάσματα είχαν δημοσιευτεί στην «Φωνή του Πειραιώς». Έχω δυο αντίτυπα, το
ένα με 4 πρόσθετες σελίδες: Πρόλογος του Ροζέ Μιλλιέξ, Απρίλης 1991. Ίσως αυτό
κυκλοφόρησε στα 1994 (Καταγραφή στο βιβλίο: Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά,
1996, όπου το ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ έκδοση 1989 και 1994)]
Μπέτσιος Λεωνίδας, 1920-2006. Καθηγητής φιλόλογος, κάτοικος Καλλιθέας, τον
γνώρισα στην συντροφιά του Θεοφάνους στο καφενείο της οδού Ολυμπίας.
Κώστας Θεοφάνους. ποιήματα επίκαιρα εμπνευσμένα από την προδοσία των ηγετών του
«Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου». παμφλέτο με πολλά ντοκουμέντα
σχετικά με το θέμα. dies irae (μέρες οργής) # Ιούλης ’89 {Τιμητικό αντίτυπο}.
Διαστάσεις 24Χ16,8 σ. 20 με το εξώφυλλο.
Το παμφλέτο στάθηκε αιτία να αντιπαρατεθεί με τον Δαμιανό Στρουμπούλη μέσω
δημοσιευμάτων στην ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ (16.3.1990, σελ. 1 και 4: Κριτική ενός
δήθεν ποιητικού βιβλίου. Κώστα Θεοφάνους Ποιήματα Επίκαιρα. Η απάντηση του
Θεοφάνους, 20.3.1990).
Κώστας Θεοφάνους. Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά. 1941-1944 αναμνήσεις,
μαρτυρίες και μαρτύρια αγωνιστών. Καλλιτεχνική εικονογράφηση: Βάσω Κατράκη.
Τάσσος. Σταμάτης Λαζάρου. Γιάννης Αποστολόπουλος. Μιχάλης Νικολινάκος. Δεύτερη
έκδοση συμπληρωμένη βελτιωμένη. λιμάνι. {Επιμέλεια: Λεωνίδας Μπέτσιος.
Εξώφυλλο: Μιχάλης Λεοντακιανάκος. Σελιδοποίηση: Δήμητρα Κάσσου. Φιλμογράφηση:
ACCESS SOFT. Εκτύπωση: Α. Ανδρέου. Εκδότης: Λιμάνι First Media ΕΠΕ Γρηγορίου
Λαμπράκη 136 - Πειραιάς. ©1996}. Διαστάσεις 23,9Χ16,8 σ. 360.
Κώστα Θεοφάνους. Ο Χρόνος, ο Χώρος και οι άνθρωποι. Απ’ αφορμή τη νέα χιλιετία.
{Ανάτυπο της εφημερίδας «ο Δημότης». [Δεκέμβρης 1999]}. Ένα τυπογραφικό
δεκαεξασέλιδο. Διαστάσεις 20,8Χ15.
«Μια ματιά στον Εικαστικό Πειραιά». Η Διάλεξη που έδωσε ο Κώστας Θεοφάνους στο
εντευκτήριο του Συλλόγου «ΖΗΝΩΝ». Πειραιάς 2001. {Με τη φροντίδα του Γιάννη
Σωτηρίου. Ανάτυπο από την εφημερίδα «ο Δημότης». [Η ομιλία έγινε στις
17.2.2001]}. Διαστάσεις 20,8Χ14,8 σ. 16 με το λεπτό εξώφυλλο.
Κώστας Σιμιτόπουλος. Μικρές φωνές. Προλογίζει ο Κώστας Θεοφάνους. «Δελαρός». {[Χωρίς χρονολογία έκδοσης. Μάλλον 2002, ίσως λίγο
παλαιότερα.12 ποιήματα]. Ανάτυπο από την πειραϊκή εφημερίδα Ο ΔΗΜΟΤΗΣ.
Εξώφυλλο: Μανώλης Μαντάς. Εκδόσεις: Δελαρός}. Διαστάσεις 21,5Χ15 σ. από 3 έως
18.
Ο Κώστας Θεοφάνους μιλάει για το βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στον Πειραιά
1941 - 1944». Κάτι σαν διήγημα. «Δελαρός». {Ανάτυπο από την εφημερίδα Ο
ΔΗΜΟΤΗΣ. Άνοιξη 2004. [Ομιλία στο καφενείο του Δημοτικού Θεάτρου, στις
23/2/1998]}. Διαστάσεις 20,8Χ14,9 σ. 16.
Ο λαϊκός ζωγράφος Σταμάτης Λαζάρου όπως τον γνώρισε και τον περιγράφει ο Κώστας
Θεοφάνους. Εκδοτικός Όμιλος Συγγραφέων Καθηγητών. {[2005. Πρόλογος Γιάννη
Χατζημανωλάκη]. Εκδοτικός Όμιλος Συγγραφέων Καθηγητών. Σόλωνος 100. Αθήνα. [Ο
Λαζάρου (1915-1988) παραχώρησε την συλλογή του στο Δήμο Πειραιά το 1985]}.
Διαστάσεις 24Χ16,9 σ. 54.
Κώστας Θεοφάνους. Κύκλοι επάλληλοι. λιμάνι. {ποιήματα μεταφράσεις μελοποιήσεις.
Εκδόσεις Λιμάνι. Στοιχειοθετήθηκε και σελιδοποιήθηκε στο Ατελιέ Γραφικών Τεχνών
Β. Μπεκύρα. Τυπώθηκε και βιβλιοδετήθηκε με ευγενική προσφορά της «Ε.
Μυτιληναίος Α.Ε.» το Δεκέμβριο του 2003 σε 500 αντίτυπα. Τη διορθώση έκανε ο
Λεωνίδα Μπέτσιος και το εξώφυλλο ο Γιώργος Π. Μπακούρος}. Διαστάσεις 23,8Χ17,1
σ. 192.
Τα ποιήματα προσέγγισε με τον δικό του κριτικό τρόπο ο Δημήτρης Πιστικός στην
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, τεύχος 76, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2005 με τίτλο:
Κώστας Θεοφάνους «Κύκλοι επάλληλοι» (απόπειρα μικρής και επάλληλης ανάγνωσης).
Το ίδιο κείμενο μετέφερε ο Πιστικός στο βιβλίο του «Εκ του συστάδην» (Στίξεις
και άλλα πρόσφορα δοκίμια), εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ, 2007, σελ. 164-172.
Κώστας Θεοφάνους. Το νήμα της ψυχής μου. Ποιήματα. Τρίτη έκδοση βελτιωμένη.
Πειραϊκές εκδόσεις. {Πειραιάς 2005. Τυπώθηκε σε τρίτη έκδοση την άνοιξη του
2005 από τις Πειραϊκές εκδόσεις Κουσουρή με την ευγενική χορηγία και επιμέλεια
τού επί μισό αιώνα φίλου και συνεργάτη Σπύρου Κουσουρή. Γερμανού 31 – Καστέλλα
– Πειραιάς}. Διαστάσεις 20,6Χ14,9 σ. 72.
Νομαρχία Πειραιά. Κώστας Θεοφάνους. Οι εικαστικές τέχνες στον Πειραιά. 1884 -
2004. Πειραιώτες Ζωγράφοι & Γλύπτες. Πειραιάς 2006. {Μήνυμα Γιάννης Μίχας.
Πρόλογος Μανώλης Βλάχος. 16 Μονογραφίες. 135 Συντομογραφίες. 86 Αναφορές. 110
Έγχρωμες Φωτογραφίες Έργων. Τυπώθηκε στο Κέντρο Ηλεκτρονικής Τυπογραφίας Ε.
Μυτιληναίος Α.Ε. Οδός Νάξου 75 Πειραιάς την Άνοιξη 2006}. Διαστάσεις 24Χ17,1 σ.
360.
Το όνομα «Κώστας Θεοφάνους» απαντάται όμως και αλλού, αφού είχε αναλάβει να
επιμεληθεί αρκετές άλλες εκδοτικές εργασίες:
Χρήστου Λεβάντα. Θύελλα στο Μπέυ Μπίσκυ. Νεοελληνική Λογοτεχνία. Εκδόσεις ΧΡΥΣΗ
ΤΟΜΗ. {Θύελλα στο Μπέϋ - Μπίσκυ και άλλες ιστορίες της θάλασσας και της
στεριάς. Αθήνα, 1974. Στοιχειοθετήθηκε και τυπώθηκε στην Αθήνα τον Ιούνιο του
1974 στο τυπογραφείο Γεωργίου Λεοντακιανάκου (Δουκ. Πλακεντίας 31, Χαλάνδρι)
για λογαριασμό των εκδόσεων Χρυσή Τομή (Γ. Σωτηροπούλου – Σπ. Αλεβιζοπούλου,
Πανεπιστημίου 56). Επιμέλεια - διορθώσεις: Κ. Θεοφάνους. Εξώφυλλο: Κική
Θεοφάνους}. 20,4Χ14 σ. 224.
Φάνης Κωνσταντινίδης. Άνθρωποι και θέματα. Δοκίμια. Πειραιάς·1985.
{Πρόλογος: Στέλιος Γεράνης. Φωτοστοιχειοθεσία: Μ. Μανουσογιάννης Α.Ε.
Πανεπιστημίου 10. Καλλιτεχνική Επιμέλεια - Εξώφυλλο: Ηλίας Α. Κωστέας.
Επιμέλεια Κειμένου: Κώστας Θεοφάνους. Τυπώθηκε τον Φλεβάρη του 1985 σε 1000
αντίτυπα για λογαριασμό του συγγραφέα}. 21Χ14,2 σ. 64.
Φάνης Κωνσταντινίδης. βηματισμοί με χειροπέδες. Εκδόσεις «Μυτιληναίος».
Πειραιάς 1997. {Εξώφυλλο: Μιχάλης Βερζοβίτης. Επιμέλεια: Κώστας Θεοφάνους.
Εκδότης: Ευάγγελος Μυτιληναίος}. 20,5Χ13,8 σ. 80.
Φάνης Κωνσταντινίδης. Εκεί ψηλά, στα Σφακιά. Μυτιληναίος. Πειραιάς 1998. {Επιμέλεια κειμένων: Κώστας Θεοφάνους. ιστορίες - αναμνήσεις
- αφηγήματα. Εξώφυλλο: Μιχάλης Βερζοβίτης. Ηλεκτρονική σελιδοποίηση, Εκδότης:
Ευάγγελος Μυτιληναίος, Αλκιβιάδου 209-213, Πειραιάς}. 20,8Χ14,2 σ. 160.
Φάνης Κωνσταντινίδης. Η ανελέητη μοίρα των αθώων. Χρονικό
από τα Πέτρινα Χρόνια του εμφυλίου. Πειραιάς 2000. {Επιμέλεια: Κώστας
Θεοφάνους. Εξώφυλλο: Εμμανουήλ Μαντάς. Ηλεκτρονική σελιδοποίηση: Ευάγγελος
Μυτιληναίος}. 20,6Χ14,1 σ. 152.
Φάνης Κωνσταντινίδης. Δραπέτης από το Μπλόκο της Κοκκινιάς. Χρονικό της 17ης
Αυγούστου 1944. {Πειραιάς 2001. Επιμέλεια: Κώστας Θεοφάνους. Εξώφυλλο: Μανώλης
Μαντάς. Ηλεκτρονική σελιδοποίηση, Εκδότης: Ευάγγελος Μυτιληναίος Αλκιβιάδου
207-213, Πειραιάς}. 20,8Χ14,3 σ. 128.
Τα παραπάνω βρίσκονται στην συλλογή μου.
Ο Θεοφάνους ήταν τακτικός συνεργάτης σε πολλά τοπικά έντυπα. Επί χρόνια έγραφε
μικρά ή ολοσέλιδα κείμενα με αναμνήσεις, αντιστασιακά, διευκρινίσεις, κριτικές,
παρουσιάσεις ζωγράφων, λογοτεχνικών βιβλίων…
Σε τεύχη περιοδικών και φύλλα εφημερίδων του καιρού του βρίσκονται σκορπισμένες
δημοσιεύσεις ποιημάτων και κειμένων του. Για παράδειγμα,
Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Η μεγάλη πείνα. Εξήντα χρόνια από τότε. Του Κώστα
Θεοφάνους. Α΄ μέρος: Δευτέρα 28.1.2002. Β΄ μέρος: Τρίτη 20.1.2002. Γ΄ μέρος:
Τετάρτη 30.1.2002. Δ΄ μέρος: Πέμπτη 31.1.2002.
Στην ίδια εφημερίδα του Παύλου Πέτσα θυμάμαι μια περίοδο είχε και μια σελίδα
στην οποία παρουσίαζε και κριτίκαρε ποιητικές συλλογές Πειραιωτών. Ένα
δείγμα:
Ο ΔΗΜΟΤΗΣ. Δευτέρα 18 Αυγούστου 2003. Σελ. 3. Ρέκβιεμ για τον αδελφό Κώστα
Σιμιτόπουλο. Του Κώστα Θεοφάνους.
Ο Ημερήσιος Δημότης. Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2003, σελ. 6 «Ο ποιητής Δημήτρης
Κρασονικολάκης: Φύλλα και Λιθάρια», του Κώστα Θεοφάνους.
Δικά του ποιήματα ή κείμενα εντόπισα και στα παρακάτω:
Πειραϊκή Έρευνα. 15 Οκτωβρίου 1953. Σελ. 18. Παιγνίδι (ποίημα).
ΠΛΑΤΩΝ. Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1955, σελ. 2, Στη γαλάζια ψυχή του Λάμπρου
Πορφύρα.
ΠΛΑΤΩΝ. Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 1959. Αρ. φύλλου 17, σελ10-11. Ο
ρομαντισμός και η φύση.
ΠΛΑΤΩΝ. Στους Πειραιώτες καλλιτέχνες. Πειραιεύς 1961. Η οργανωθείσα υπό του
«Πλάτωνος» Έκθεσις Εικαστικών Τεχνών. Σελ. 6-8, από την εφημερίδα ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ,
19-7-1961.
ΠΛΑΤΩΝ. Πειραιεύς 1962. Σπύρος Παλιούρας, σελ. 3-8. Ματθαίος Παπαθεοδούλου,
σελ. 15-18.
ΠΛΑΤΩΝ. Πειραιεύς 1962. Στη γαλάζια ψυχή του Λάμπρου Πορφύρα. σελ. 2. Η θερινή
Έκθεσις Εικαστικών Τεχνών, σελ. 7-9.
ΗΓΗΣΩ. Οκτώβριος Δεκέμβριος 1963. Η Γ΄ θερινή Έκθεση Εικαστικών Τεχνών, σελ.
3-6. Οι εικαστικές τέχνες στον Πειραιά (μνημόνιο), σελ. 13-17 και 20-21.
Μετά τον θάνατο του Αργύρη Κωστέα στις 2.8.1966, συνήλθε η Γενική Συνέλευση του
Φυσιολατρικού Μορφωτικού Ομίλου ΠΛΑΤΩΝ στις 23 Οκτωβρίου για αρχαιρεσίες.
Πρόεδρος εξελέγη ο Κώστας Θεοφάνους. Το δελτίο ενημερώσεως του περιοδικού με το
ίδιο όνομα ΠΛΑΤΩΝ είχε διπλή αρίθμηση, την παλαιά και την νέα, 26 και 1 (31
Ιανουαρίου 1967). Επί της ύλης ανέλαβε ο Κώστας Θεοφάνους. Το επόμενο δελτίο
είχε χρονολογία 31 Μαρτίου 1967. Δεν βρήκα επόμενο τεύχος, μάλλον λόγω της
πολιτικής κατάστασης (21.4.1967).
Θερμοπύλες, Περιοδικό Γραμμάτων και Τεχνών, του Στέλιου Γεράνη, τεύχος 5-6,
Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 1962, σελ. 248-257, Ζαν Ζακ Ρουσώ, Ο μεγάλος Πληβείος,
ένα κεφάλαιο απ’ την ομώνυμη μελέτη.
Θερμοπύλες, αριθμός τεύχους 7, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 1963, σελ. 50-51,
Εικαστικές Τέχνες. Οι εκθέσεις στον Πειραιά το 1962. Έκθεση Καραβάτζιο,
Γερμανών εξπρεσιονιστών.
Θερμοπύλες, αριθμός τεύχους 8, Μάρτιος - Απρίλιος 1963, Αίσθηση Κενού - Ώρα
μισεμού, ποιήματα, σελ. 72-73. Λάμπη Βολανάκη: Μυστικός Δείπνος (μυθιστόρημα)
Αθήνα, 1962, σελ. 96-97. Σελ. 100-101, Εικαστικές Τέχνες. Εκθέσεις: Αμερικανών.
- Γιουγκοσλάβων Ζωγράφων. - Ζ΄ Πανελλήνια. Επαμεινώνδας Λιώκης.
Θερμοπύλες. Δεύτερος τόμος, σελ. 137. Η Γ΄ θερινή Έκθεση Πειραιωτών
καλλιτεχνών.
Θερμοπύλες, αριθμός τεύχους 11-12, Πειραιάς 1963, σελ. 173-177, Ντενί Ντιντερώ,
απόσπασμα από την ομώνυμη μελέτη.
Στην συλλογή μου βρήκα μια συνεργασία του Θεοφάνους στο περιοδικό «μαρτυρίες».
Δίμηνο λογοτεχνικό περιοδικό. Συντάσσεται από επιτροπή. Χρόνος Β΄. Σεπτέμβρης
1963. Τεύχος 7. Εκδότης: Στ. Ροζάνης. Μ. Μπότσαρη 11 Χαλάνδρι. Σελ. 36. Κώστας
Θεοφάνους. Γύρω από την «ποιητική» της μοντέρνας ποίησης. Σελ. 9-19. Στις
σελίδες 25-26, ποιήματα από την συλλογή ΣΤΑΥΡΟΙ ΚΑΙ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ, «Πολεμικό
κοιμητήρι» (σ. 10), «Χίλιοι θάνατοι» (σ. 19) και «Ανάμνηση αγάπης» (σ. 34).
Ιδιαίτερη σχέση είχε με την Φιλολογική Στέγη Πειραιώς.
Οι ομιλίες του και οι οργανωτικές συμμετοχές στις Πανελλήνιες Εκθέσεις
Θαλασσογραφίας ήταν συχνές και σημαντικές. Στα εγκαίνια των νέων γραφείων της
στην οδό Φίλωνος και Σωτήρος (31.1.1962), η εισήγησή του «πήρε τον χαρακτήρα
εισήγησης και ανταλλαγής απόψεων γύρω από τα εκφραστικά προβλήματα της
σύγχρονης Τέχνης και ειδικότερα της αναζήτησης της μοντέρνας ζωγραφικής»
(Συνεχίστηκε και στις 7.2.).
Θα αποδελτιώσω τα έργα του στην «Φιλολογική Στέγη» των πρώτων φύλλων, τα
επόμενα είναι αρκετά προσιτά στους ενδιαφερόμενους.
Φύλλο 1, Φεβρουάριος 1965, σελ. 3-4, Οι εικαστικές τέχνες στον Πειραιά. Στις
σελ. 5 και 8 ο Δαμιανός Στρουμπούλης κριτικάρει το ΣΤΑΥΡΟΙ ΚΑΙ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΑ.
Στις αρχαιρεσίες της 23.10.1964 είχε
εκλεγεί στο Δ.Σ. και στις 2.11.1965 έγινε σύμβουλος. Την Τετάρτη 3.2.1965
προγραμματίστηκε εσωτερική διάλεξη με θέμα «Δικαίωμα στην Ελευθερία» στον Πλάτωνα. [Δόθηκε στις
18.3.1965]
Φύλλο 4-5, Μάϊος - Ιούνιος 1965, σελ. 30, το ποίημα ΝΑ ΚΟΙΤΑΜΕ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ «από
την ανέκδοτη συλλογή ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΟ». Στις 1 Ιουνίου έγινε αντιπρόεδρος της Φ.Σ.Π.
Φύλλο 8-9, Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1965, σελ. 57-59, Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
«πρόλογος εργασίας του για τον Rousseau».
Φύλλο 10-11, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1965, σελ. 77-78, ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΠΙΣΤΗ,
ποίημα.
Φύλλο 12-15, Ιανουάριος - Απρίλιος 1966, σελ. 11, Πέντε νέοι ζωγράφοι.
Φύλλο 16, Οκτώβριος 1966, σελ. 33-34, Η ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ, Στη μνήμη του
Αργύρη Κωστέα. Ο Θεοφάνους εκλέχτηκε στην εξελεγκτική επιτροπή.
Φύλλο 17, Χριστούγεννα 1969, σελ. 52, ΦΘΟΡΑ, ποίημα.
Στις 30.1.1967 έδωσε διάλεξη στον Πειραϊκό Σύνδεσμο με θέμα: Παλιοί Πειραιώτες
ζωγράφοι.
Ο Στέλιος Γεράνης τον αναφέρει στο μελέτημα ανθολόγιο «Ο
Πειραιάς και οι Ποιητές του», εκδόσεις «ΣΤΟΑ», 1971.
Σελ. 37-39, Να κοιτάμε τη θάλασσα», «Άβουλοι».
Σελ. 51-52, «Στη μνήμη του Λάμπρου Πορφύρα».
Ακόμα στο περιοδικό: Δωδεκάτη Ώρα. Δίμηνη επιθεώρηση τέχνης και κριτικής.
Γιώργος Φατούρος. Πάνος Παναγιωτούνης. Περίοδος Γ΄. 1972. Τεύχος 3, στις
σελίδες 71-73, βρήκα το άρθρο του Κώστα Θεοφάνους, Κωνσταντίνος Βολανάκης,
πρώτο μέρος.
Γνωστή έμεινε «η αντιπαράθεση» με τον Γιάννη Σκαρίμπα. Ο Θεοφάνους διάβασε την
κριτική του Δημήτρη Π. Κωστελένου (Αθήνα 14.9.1932-16.9.2004) για το βιβλίο του
Σκαρίμπα «Το ’21 και η αλήθεια». Έστειλε λοιπόν μια επιστολή (Πειραιάς
18-9-1973) στον εκδότη Δημήτρη Βαλασκαντζή (1930-2016) στα ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ μαζί με
ένα κείμενό του πάνω στο ίδιο θέμα, το ’21 του Σκαρίμπα, το οποίο είχε
δημοσιεύσει στο περιοδικό ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ, 19-21, Δεκέμβριος 1972.
Αυτό στάθηκε η αφορμή να εκδώσει ο Σκαρίμπας το συμπλήρωμα του Α΄ και Β΄ τόμου του έργου του «το 21 και
η αλήθεια» με τίτλο Η ΤΡΑΠΟΥΛΑ (Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ, 1974). Φυσικά σημειώνει στην
σελίδα 47: Αυτά, ναι μεν μοιάζουν σαν για τον κ. Κ.Θ. γραφέντα, αλλά – ολοφάνερο
– μόνον εξ α φ ο ρ μ ή ς του έγινε τούτο…
Ο Θεοφάνους έστελνε ποιήματα στην Φιλολογική Πρωτοχρονιά. Ενδεικτικά:
Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2005, σελ. 232, τα ποιήματα «Της μοναξιάς ο δρόμος»,
«Ροδόσταμη βροχή» μαζί με σύντομο βιογραφικό.
Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2006, σελ. 440, τα ποιήματα «Μάχη επικείμενη», «Μάταια»,
«Προμήνυμα».
Φιλολογική Πρωτοχρονιά 2007, σελ. 438, τα ποιήματα «Πορεία στο άγνωστο», Στη
θανή της συμβίας μου Ειρήνης και «Ήρθες στον κόσμο μας» Στη γέννηση της κόρης
μας Ελένης. Στην πίσω σελίδα, κείμενο της Τούλας Μπούτου για τον Γιώργο
Λαμπράκη, πλαστικό χειρουργό, που «έφυγε νωρίς πριν ακόμη ολοκληρώσει την
πορεία για να παραδώσει τη σκυτάλη για το δικαιωμένο Ιατρικό Αγώνα σε
νεότερους». Χωρίς να αναφέρει ότι ήταν γιος της…
Η Μαντώ Κατσουλού - Ζολώτα, στα 2007 τού αφιέρωσε τις δυο εκδόσεις του έργου
της: Ποιητικές Συνθέσεις. Art-Selana - Πειραιάς.
Α΄: Στον Πειραιώτη Λογοτέχνη Κώστα Θεοφάνους και σε όσους αγαπούν την Ποίηση
όπως εκείνος.
Β΄: Στον Πειραιώτη Λογοτέχνη Κώστα Θεοφάνους που αγαπάει τόσο πολύ την ποίηση
και τους ποιητές.
Διάσπαρτα συναντώ συνεργασία του σε τοπικά έντυπα, όπως ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ, στην
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ, στο περιοδικό ΛΙΜΑΝΙ.
Για τον γάμο της η κόρης του Χριστίνας-Μαρίας, στις 27 Σεπτεμβρίου 1997, μού
έστειλε πρόσκληση. Στην πίσω της όψη είχε τυπώσει το ποίημα «Τώρα ξανοίγουν οι
ουρανοί.. Στο γάμο της κόρης μας Χριστίνας».
Όσο ψάχνω στο αρχείο μου τους φακέλους, τόσο βρίσκω κι άλλα τεκμήρια της
φιλικής μας σχέσης, της αμοιβαίας εκτίμησης κι εμπιστοσύνης στο να
ανταλλάσσουμε κάθε λογής ενημερωτικό υλικό που μας ένωνε με τα πνευματικά μας
κοινά ενδιαφέροντα.
Πριν φύγει ο Κώστας Θεοφάνους, από διαίσθηση ίσως, με τίμησε δίνοντάς μου τον
φάκελο με τα χειρόγραφα ποιήματά του που έδωσε για να τυπωθούν στο ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΟ.
Περιείχε και άλλα χειρόγραφα ή δακτυλογραφημένα ποιήματα και κείμενα, όπως την
φωτοτυπία του λόγου που εκφώνησε κατά την εκδήλωση στην οποία τιμήθηκε από την
Νομαρχία Πειραιώς στις 5 Οκτωβρίου 2001.
Επίσης μου έδωσε έναν δεύτερο φάκελο με δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα
ποιήματα για την ίδια συλλογή του ΕΤΟΣ ΠΡΩΤΟ, άλλα αταξινόμητα που θα πρέπει να
ψάξω να βρω πού δημοσιεύτηκαν (ο Γέρω-Δήμος του’96, Μπλι-Μπλι). Πολλές φορές
όταν τυπώνονταν άλλαζε τους τίτλους.
Συνήθιζε να βγάζει φωτοτυπίες και να τις διανέμει σε φίλους. Έχω τις φωτοτυπίες
από την ΕΡΕΥΝΑ, Απρίλιος 1996, Δικαίως του λόγου, ποίημα, και Ιούνιος - Ιούλιος
1996 με το άρθρο του «Νικηφόρος Βρεττάκος Πέντε χρόνια από το θάνατό του» κ.ά.
Ο Γιάννης Χατζημανωλάκης έγραψε για τον Θεοφάνους: Στο έργο του Κώστα Θεοφάνους
που είναι ίσως από τους ποιητές της γενιά του ο περισσότερο επηρεασμένος από τα
«βιώματα» του πολέμου και της Κατοχής, υπάρχει πολλή ερημιά και πολλή οδύνη,
που πηγάζει από τη συνειδητή βίωση τραγικών στιγμών που έθιξαν άμεσα την ευαισθησία
του. Και μόνον στα έργα της ωριμότητας απαλλάσσεται εν μέρει απ’ αυτά τα
βιώματα κι αναζητεί «διέξοδο» σε κάποιες «φωτεινές διαβάσεις». Εκτός από το
ποιητικό του έργο, ο Κ. Θεοφάνους, μελετητής της γαλλικής λογοτεχνίας, έχει
μεταφράσει σειρά κλασικών - κυρίως - έργων της, ενώ αξιόλογες είναι οι
«καταθέσεις» του και στην περιοχή της μελέτης και του δοκιμίου, ιδιαίτερα σε
ό,τι αφορά την ιστορία των εικαστικών τεχνών στον Πειραιά. [Πειραιάς, Με το
βλέμμα στον Πολιτισμό, Πειραιάς 2018, έκδοση Ωδείου Τερψιθέας]
Η ποίηση του Θεοφάνους, με πολλές και έντονες εξάρσεις,
λιγότερες κάμψεις και ελάχιστες πτώσεις,
θα μπορούσε - όπως και άλλων πειραιωτών ποιητών και συγγραφέων - αν ο ίδιος
ξέφευγε περισσότερο από τον βαλτωμένο περίγυρο της πόλης και επεδίωκε την
αθηναϊκή / πανελλήνια προβολή του (έκανε τέτοιες κινήσεις), να ήταν ένα πρόσωπο
της λογοτεχνίας για περισσότερη και πιο εμπεριστατωμένη διερεύνηση.
Σταματάω εδώ, υπερέβην τα περιθώρια ενός άρθρου, νομίζω όχι όμως ικανά να
περιγράψουν και να ολοκληρώσουν το εκδοτικό έργο του Θεοφάνους, την πνευματική
προσφορά του, την δυναμική παρουσία του στα πειραϊκά γράμματα. Οριακά επίσης
φρόντισα να αποκρύψω την συναισθηματική μου φόρτιση.
Ακολουθούν μια φωτογραφία του Κώστα Θεοφάνους (γύρω στα 1994), μια άλλη που
τράβηξα εγώ στο σπίτι της οικογενείας Κατσουλού (διακρίνονται ο Νίκος
Κατσουλός, ο Κώστας Θεοφάνους, ο Σπύρος Κουσουρής και η Μαντώ Κατσουλού).
Ο Μιχάλης Νικολινάκος είχε σκιτσάρει τον Θεοφάνους στα 1986.
Μια επιλογή από τα εξώφυλλα των βιβλίων του που δεν εκτίθενται στο
διαδίκτυο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου