Τρεις δηλώσεις του 1946 για τέλεση γάμων στην Ευαγγελίστρια Πειραιώς.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.  

 

Για τον Ιερό Ναό της Παναγίας της Ευαγγελίστριας Πειραιώς δεν κυκλοφόρησε κάποιο υπεύθυνο βιβλίο, έχουν εκδοθεί κάτι μονόφυλλα ή ολιγοσέλιδα έντυπα για τις θρησκευτικές του υποχρεώσεις, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του Πνευματικού του Κέντρου, τα ετήσια επιμορφωτικά σεμινάρια (Ενορία εν Δράσει) ενώ βρίσκουμε σκόρπιες αναφορές, αναμνήσεις, άρθρα σε εφημερίδες βιβλία και στο διαδίκτυο. Άρτιο κείμενο επιβάλλεται να γραφτεί χωρίς βιασύνη από ειδήμονα, που δεν θα πρέπει να είναι άλλος από έναν έμπειρο ιερέα. Να θητεύει στην εκκλησία, να έχει ευχέρεια πρόσβασης στα αρχεία, στα βιβλία που συμπληρώνονται χειρόγραφα (γάμων, κηδειών, βαπτίσεων, αλληλογραφίας), στα οικονομικά, να γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις. Να ενδιαφερθεί για το ιστορικό ανεγέρσεως, τους αρχιτέκτονες, τους εργολάβους, τα εγκαίνια. Να μνημονεύσει τους παλαιούς ιερείς, τους επιτρόπους, τους αγιογράφους, τους ανακαινιστές. Να ανατρέξει σε σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία του ναού αλλά και - αν είναι δυνατόν - της γύρω περιοχής. Να περιγράψει τα ιερά σκεύη, τα αφιερώματα, τις εικόνες και τις τοιχογραφίες.
Τα πρώτα επίσημα πειραϊκά βιβλία αναφερόμενα με λίγες λέξεις στον ναό είναι τα παρακάτω:
*Στον Πλήρη Οδηγό του Πειραιώς 1906-1907 του Γ. Ν. Αλεξάκη, σελ. 54: ΕΚΚΛΗΣΙΑΙ
Ευαγγελισμός. Εις το τέρμα της Λεωφ. Μουνιχίας (παραπλεύρως του Γηροκομείου)
Ιερείς Νικόλ. Βλυσίδης, Ματθ. Παπαμαλέκος Εμμ. Χατζηανδρέου.
Επίτροποι Ι. Πέππας, Ι. Λαγός, Κ. Αρτζηνός.
*Τα πεπραγμένα υπό των Δημάρχων Πειραιώς … υπό Ηλία Ν. Στρούμπου, Εν Αθήναις, 1907.
Σελ. 43. Επίσης πάντες οι νέοι και ανακαινισθέντες Ναοί, εξ ων ο της Ευαγγελιστρίας θεμελιωθείς επί Ρετσίνα αποπερατώθη και εγκαινιάσθη επί Μουτζοπούλου,…
*Μέγας Οδηγός Πειραιώς 1928-1929, επίσημος έκδοσις, ΑΡΤΙΑ, Αλ. Φωτεινός και Σια.
Σελ. 89. Ευαγγελίστρια. οδός Βενιζέλου. Ιερείς: Αρχ. Λεόντιος Δημητράκης, Π. Τζανέας, Αντ. Κουμής, Α. Παπαδόπουλος, Χρ. Βαγιάννης. Επίτροποί: Δ. Βούρβουλης, Γ. Πέπας, Γ. Παληεράκης, Ν. Αλεξόπουλος.
*Δημητρίου Θ. Σπηλιωτοπούλου, Ο Πειραιεύς και οι Δήμαρχοι της Α΄ εκατονταετηρίδος, Πειραοεύς 1939:
Παράγραφος 114 (σελ. 133). [Επί της δευτέρας ταύτης Δημαρχιακής περιόδου του Θεοδώρου Γ. Ρετσίνα] Επίσης ήρξατο οικοδομούμενος ο επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ιερός ναός της Ευαγγελιστρίας, όστις αποπερατώθη κατά την επομένην περίοδον επί Δημαρχίας Τρύφωνος Μουτζοπούλου, και ο οποίος τοσούτον υπηρέτησε την μεγάλην εκείνην συνοικίαν.
Παράγραφος 121 (σελ. 144). Απεπερατώθη ο επί Δημαρχίας του προκατόχου του Θεοδώρου Ρετσίνα αρξάμενος να οικοδομήται ιερός ναός της Ευαγγελιστρίας.

Από το αρχείο μου θα δημοσιεύσω τρία μονόφυλλα, χειρόγραφα, με την υπογραφή ενός ιερέα ο οποίος στα 1946 δήλωσε ότι «ηυλόγισε» αντίστοιχους γάμους.
Δεν γνωρίζω σε τι οφείλεται η τέλεση των γάμων στην Ευαγγελίστρια δυο ζευγαριών που διέμεναν σε αντίθετης κατεύθυνσης περιοχή, αυτής του Αγίου Δημητρίου Ξυλοκερατέας (ο σημερινός ναός ακόμα δεν είχε χτιστεί, ήταν από πέτρες και ξύλα, όμως υπήρχε στα 1928 και διέθετε τρεις ιερείς) αφού μπορούσαν να επιλέξουν αν ήθελαν την γειτονική Αγία Σοφία ή μια άλλη και του τρίτου, που κατοικούσε σε διαφορετική πόλη, αυτήν των Μεγάρων. Ο κάθε γάμος έγινε εντός του ναού ή σε οικία; Για ποιο λόγο ο ιερέας συνέταξε ξεχωριστό χειρόγραφο που υπέβαλλε στην «υμετέραν / ημετέραν» εκκλησία για να τους εγγράψει στα βιβλία των γάμων αφού μπορούσε να τα περάσει ο ίδιος, να δώσει προφορικά τα στοιχεία, κρατώντας μόνο τις απαραίτητες σημειώσεις; Συμφωνεί με την διαδικασία της εποχής; Έχει σχέση με τις επιπτώσεις της περιόδου του εμφυλίου;
Γνωρίζω ότι στα Μανιάτικα του Πειραιά τα πολιτικά πάθη ήταν σφόδρα οξυμένα το 1946, οι Μανιάτες κυρίως κάτοικοι ήταν διχασμένοι κομμουνιστές - εθνικόφρονες από την κατοχή και τα Δεκεμβριανά, με εγκληματικές πράξεις, δολοφονίες πολιτικού και προσωπικού χαρακτήρα τύπου αντεκδίκησης (βεντέτα). Πολύς κόσμος φοβόταν να βγαίνει στο δρόμο. Σχηματίστηκε η Επιτροπή Συμφιλίωσης των Μανιατών του Πειραιώς (πρόεδρος ο ναύαρχος Γιάννης Δεμέστιχας), που έκανε συναντήσεις, επισκέφτηκε διαφόρους για να πάρουν την έγκριση τους, γύρισαν καφενεία της περιοχής που σύχναζαν Μανιάτες για να τους σωφρονίσουν με παραινετικές ομιλίες. Τον Σεπτέμβριο του 1946 συγκεντρώθηκαν στον Πειραϊκό Σύνδεσμο. Καταγράφεται το αδιαχώρητο από παρισταμένους. Τον λόγο πήραν αρκετοί (Δεμέστιχας, Καλαντζάκος, Μαριόλης, Κατσικάρος, Κατσιβαρδάκος, Βουγιουκλάκης κ.ά.). Τα πάθη αργά αλλά σταθερά καταλάγιασαν και με το πέρασμα του χρόνου επεκράτησε η ηρεμία.
Η εξήγηση για τους τρεις γάμους ατόμων από άλλες ενορίες μπορεί να είναι απλούστατη, όμως η φαντασία και η εικασία συνάδει με τα παραπάνω γεγονότα. Όπως και να έχει το ζήτημα, τα τρία κείμενα έχουν ιστορική και λαογραφική σημασία.

1) Κόλλα διαγωνισμού με ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ/ ΚΙΝΗΤΟΝ ΕΠΙΣΗΜΑ Δραχμαί 1000.
Δήλωσις
Ο κάτωθι υπογεγραμμένος Ιερεύς Παντελεήμων Αργυρός, δηλώ υπευθύνως ότι σήμερον ηυλόγησα εν τω ιερώ Ναώ «ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» ένθα εφημερεύω τον γάμον του Ιωάννου Βελοπούλου του Δημητρίου και της Ευφροσύνης, ετών 48, καταγομένου εκ Πειραιώς και κατοικούντος εν Πειραιεί και επί της οδού, Πάροδος Αιτωλικού Αριθ. 14, εις γάμον Βον Μετά της Χρυσούλας Λοράντου του Ιωάννου και της Ευγενείας, ετών 36, καταγομένης εκ Κυθήρων και κατοικούσης εν Πειραιεί, και επί της οδού [Σβησμένο: πάροδος Αιτωλικού Αριθ] Μαυρομιχάλη Αριθ. 140, εις γάμον Αον.
Παράνυμφος δε παρέστη η κυρία Βασιλική χήρα Νικολάου Πολυμενάκου, ετών 33, καταγομένης εκ Καλαμών και κατοικούσα εν Πειραιεί, και επί της οδού πάροδος Αιτωλικού αριθ. 16.
Παρακαλώ την υμετέραν εκκλησίαν όπως εγράψη τούτον εις τα βιβλία των γάμων.
Εν Πειραιεί τη 16 Ιανουαρίου 1946
Ο Δηλών Ιερεύς
[Σφραγίδα ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ και υπογραφή]

2) Κόλλα διαγωνισμού με ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ/ ΚΙΝΗΤΟΝ ΕΠΙΣΗΜΑ Δραχμαί 1000.
Δήλωσις
Ο κάτωθι υπογεγραμμένος Ιερεύς Παντελεήμων Αργυρός δηλώ υπευθύνως, ότι σήμερον ηυλόγησα εν τω Ιερώ Ναώ «ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» Πειραιώς ένθα εφημερεύω, τον γάμον του Αντωνίου Σταμπόλα του Δημητρίου και της Σωτηρίας ετών 34 Καταγομένου εκ Μεγάρων και κατοικούντος εις Μέγαρα εις γάμον Βον μετά της Αναστασίας Ευαγγέλου του Κωνσταντίνου και της Συργιανής ετών 26 Καταγομένης εκ Μεγάρων και κατοικούσης εις Μέγαρα, εις γάμον Αον.
Παράνυμφος δε παρέστη ο Σωτήριος Καλοζούμης του Κωνσταντίνου ετών 34 καταγόμενος εκ Μεγάρων και κατοικούντος εις Μέγαρα.
Παρακαλώ την υμετέραν εκκλησίαν όπως εγράψη τούτον εις τα βιβλία των γάμων.
Εν Πειραιεί τη 28 Ιανουαρίου 1946
Ο Δηλών Ιερεύς
[Σφραγίδα ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ και υπογραφή]

3) Κόλλα διαγωνισμού χωρίς χαρτόσημο. Ίσως ήταν καρφιτσωμένο και αποσπάστηκε.
Δήλωσις
Ο κάτωθι υπογεγραμμένος Ιερεύς Παντελεήμων Αργυρός δηλώ υπευθύνως, ότι σήμερον ηυλόγησα εν τω Ιερώ Ναώ «ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου» ένθα εφημερεύω τον γάμον του Σπυρίδωνος Ταφλαμπά ετών23 καταγομένου εκ Πειραιώς και κατοικούντος εν Πειραιεί και επί της οδού Κατσαντώνη αριθ. 4 εις γάμον Αον μετά της Στυλιανής Μπουσέ του Νικολάου ετών 19 καταγομένης εκ Πειραιώς και κατοικούσης εν Πειραιεί και επί της οδού Κατσαντώνη αριθ. 4 εις γάμον Αον.
Παράνυμφος δε παρέστη ο Νικόλαος Πούπαλος ετών 35 καταγόμενος εκ Χίου και κατοικούντος εν Πειραιεί και επί της οδού Δράμας αριθ. 54.
Παρακαλώ την ημετέραν εκκλησίαν όπως εγράψη τούτον εις τα βιβλία των γάμων.
Εν Πειραιεί τη 23 Σεπτεμβρίου 1946
Ο Δηλών Ιερεύς
[Σφραγίδα ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ και υπογραφή]