Πειραϊκά θρησκευτικά βιβλία και εκκλησιαστικά έντυπα.

                                                                            Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

 

Ένας ολόκληρος κόσμος ο Πειραιάς και το πειραϊκό έντυπο αρχείο μου πλούσιο, ταξινομημένο, είναι έτοιμο για κάθε χρήση. Ψάχνω αιτίες να μπω βαθιά στο υλικό του, να το αναδείξω ώστε να αποδώσω στους αναγνώστες μου κάτι από το σημαντικό περιεχόμενό του.
Με την ευκαιρία του εορτασμού της εκκλησίας του Αγίου Νείλου στις 12 Νοεμβρίου και της παρουσίασης την επόμενη ημέρα (13.11.2016) ενός ακόμα βιβλίου αναφερόμενου σε αυτήν θα χρησιμοποιήσω τις σημειώσεις μου για να αναφερθώ σε επιλεγμένες παλιές και νέες περιοδικές εκδόσεις αλλά και σε θρησκευτικά βιβλία που εκδόθηκαν στην πόλη μας, πρόσφατης παραγωγής ή παλαιότερα ξεχασμένα στις μέρες μας. Δεν κάνω μνεία σε δημιουργίες γνωστών θρησκευτικών εκδοτικών οίκων, της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς και των τοπικών χριστιανικών φορέων επειδή τα θεωρώ όχι πειραϊκά αλλά ενταγμένα στην κατηγορία που εντάσσεται στην καθαρή θρησκευτική φιλολογία. 

ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ – Επιλογή. 

-Ευαγγελικός Λόγος. Σύγγραμμα περιοδικόν εκδιδόμενον κατά μήνα υπό του ιεροκήρυκος Ηλία Βλαχοπούλου. Εις όφελος του Ορφανοτροφείου Πειραιώς. Ως δείγμα έχω το Έτος Δ, Φυλλάδιον Ι΄, μην Ιούλιος 1878, Εν Πειραιεί, εκ του τυπογραφείου «Ποσειδώνος», 1878, σελ. 573 - 604.  

 
-Χριστιανική Αλήθεια. Ηθικοθρησκευτικόν και κοινωνικόν περιοδικόν. Εκδότης ο Γεώργιος Σπυρίδωνος Μακρής (8.11.1871 - Αύγουστος 1942). Από το 1893 έως το 1897 μηνιαίο, από το 1898 έως το 1902 δεκαπενθήμερο (περίοδος Β΄). Συνεχόμενη αρίθμηση ανά τόμο που έδενε τα τεύχη (έχω τα δύο τελευταία - 23 και 24 - φύλλα του 1899, σελίδες 177-192).
-Αναμόρφωσις. 1899 έως 1906. Εβδομαδιαίον θρησκευτικόν κοινωνικόν φύλλον. Γεώργιος Μακρής. 
-Σημαία της ανορθώσεως. 1907. Γεώργιος Μακρής.

……… Με την πάροδο των ετών αρκετοί εμπνευσμένοι ιερείς των πειραϊκών εκκλησιών εξέδωσαν διάφορα φυλλάδια, ενημερωτικά για τις λειτουργίες, το πρόγραμμα των εκδηλώσεων, τους βίους των εορταζόντων αγίων ή με ελεγχόμενο θρησκευτικό ενδιαφέρον.
Στον Άγιο Βασίλειο είχαμε την νεανική εφημερίδα ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ (την εξέδιδε ο δάσκαλος, κατηχητής και υπεύθυνος Νεότητος Νικόλαος Μαυρολέων – γεννήθηκε στον Πειραιά το 1959, αποφοίτησε την Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, υπηρέτησε στο Λιβάδι Κυθήρων, στην Κυψέλη Μεθάνων, στα 1^ο, 54^ο και 33^ο Δημοτικά Σχολεία Πειραιώς, αργότερα στις Πυλές Καρπάθου όπου και παραμένει. Έγινε μοναχός στα 1991 στην μονή Ξηροποτάμου, διάκονος από τον Μητροπολίτη Πειραιώς Καλλίνικο, ιερέας στην Κάρπαθο από τον Μητροπολίτη Αμβρόσιο. Διακρίθηκε με βραβεία και αναγνώριση).
Από τον πρωτοπρεσβύτερο Ιγνάτιο Παπασπηλιόπουλο κυκλοφόρησε η ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΖΩΗ (τετρασέλιδο, έχω τα φύλλα 19, 20, 21 του 1967) που μετονομάστηκε σε ΔΕΛΤΙΟ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (μηνιαίο). Έγραφε τα περισσότερα άρθρα και χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο ΦΛΕΓΩΝ (ελεύθερη μετάφραση στα ελληνικά του λατινικού ονόματος Ιγνάτιος). Από τον Οκτώβριο του 1965 {Αρ. Πρωτ. 1124 της Ι.Μ.Π. (5.10.65) έγκριση του τοποτηρητή Ύδρας - Σπετσών και Αιγίνης Προκοπίου} έως τον Φεβρουάριο του 1968, είχαμε 26 τεύχη. Σταμάτησε λίγο επί Χρυσόστομου Ταβλαδωράκη και συνεχίστηκε επί Καλλίνικου μέχρι πριν την συνταξιοδότηση του π. Ιγνάτιου στα 2001. Αντικαταστάθηκε από την διμηνιαία έκδοση της εκκλησίας με τίτλο Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (Αριθμός φύλλου 1, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2000, σχήμα περιοδικού, σελίδες 8. Υπεύθυνος ο Ιωάννης Α. Γιαννίσης).

-Πειραϊκή Εκκλησία. Περιοδική έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς. Αριθμός Φύλλου 1. Μάρτιος 1980. 

Σελ. 8. Τυπώθηκαν 107 φύλλα, το 108^ο σε νέα μορφή ως περιοδικό με τον παράλληλο αριθμό 1 και τον ίδιο τίτλο, «Πειραϊκή Εκκλησία». Έχω το πρώτο φύλλο της εφημερίδας του 1980 και το πρώτο του περιοδικού του Δεκεμβρίου 1990. Επίσης εξέδιδε και το περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΝΙΑΤΑ.

-Λοιπόν. Περιοδική έκδοση των κατηχητικών σχολείων Αγίας Σοφίας Πειραιώς. Καλοκαίρι 1990. (Έχω το τεύχος: Έτος 8^ο. Φύλλο 43. Σελ. 16 πολυγραφημένο).

-Η Πίστη της εκκλησίας. Ενορία Αγίου Χαραλάμπους Καστέλλας - Πειραιώς. (Έχω το: Αρ. Φύλλου 1. Μονόφυλλο. Χωρίς χρονολογία. Εκδότης - Συντάκτης: Αρχιμανδρίτης Μελέτιος Στάθης).

-Η άμπελος. Περιοδικό Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Πειραιώς και Σαλαμίνος. Γερόντιος Β΄. Έχω το: Τεύχος 1, (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1999, Σελ. 24 με το εξώφυλλο), σε αντικατάσταση προηγουμένου εντύπου και τα επόμενα 2, 3, 4).

-Καραβιώτικη Εκκλησιαστική Φωνή. Τριμηνιαία έκδοση Ενορίας Αγ. Μαρίνας Πειραιά. Έχω το φύλλο: Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2000. Αριθ. Φύλλου 5. Σελ. 8. 

-Συν… αναστροφές. Ιδιοκτήτης - Εκδότης Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς. Γραφείο Νεότητος, Έχω το: Τεύχος 0. Μάρτιος 2002. Σελ. 8. Αριθμός φύλλου 1. Απρίλιος 2002. Σελ.14.

-Χάρτινο καράβι. Περιοδική Έκδοση Νεανικών Συντροφιών. Ενορία Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης Πειραιώς. Έχω το τεύχος: Απρίλιος 2003. Σελ. 20 με το εξώφυλλο.

-Ο πολιούχος μας - Ενοριακή κυψέλη. Διμηνιαίο ενημερωτικό φυλλάδιο Ενορίας Αγίου Σπυρίδωνα Πειραιά. 2004. Εκδότης, ιερέας Νεότητος πρεσβύτερος π. Ιωάννης Παναγιώτου. 8 σελίδες. Επίσης στα 2005 είχαμε και το Ενημερωτικό Εβδομαδιαίο φυλλάδιο Ενορίας Αγίου Σπυρίδωνος Πολιούχου Πειραιώς.

-Το Ενοριακό Πνευματικό Κέντρο Αγίου Δημητρίου Πειραιώς εξέδωσε γύρω στα 2005 το περιοδικό «Ανά γραφές από τον χώρο των εκδόσεων και το πεδίο του τύπου», «μια εστίαση σε δημοσιεύσεις που αξίζει να συγκρατηθούν» με την φροντίδα του αρχιμανδρίτη Πολύκαρπου Μπόγρη. Τεύχη σε άτακτα διαστήματα και διάφορους αριθμούς σελίδων.

-Ενημερωτικό Εβδομαδιαίο Φυλλάδιο Ιερού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Πειραιώς. Τετρασέλιδο, γύρω στα 2008.

-Ενορία εν δράσει. Από το 2012. Πολυσέλιδο πρόγραμμα των τρίμηνων ετήσιων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων (διάρκεια περίπου 1 Οκτωβρίου - 31 Δεκεμβρίου) στην Ευαγγελίστρια Πειραιώς.   

ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ – Επιλογή.

-Λόγοι εκφωνηθέντες εν τοις ενοριακοίς ναοίς Πειραιώς. Υπό Ηλία Βλαχοπούλου. Αρχιμανδρίτου. Εν Πειραιεί, Εκτυπωτική Εταιρία Πειραιώς «Ποσειδών». 1873. Σελίδες 168.  

-Λόγοι εκκλησιαστικοί. Εκφωνηθέντες υπό Παντελεήμονος Β. Φωστίνη. Διακόνου. Τελειοφοίτου της θεολογίας. Εν τω εν Πειραιεί Ιερώ Ναώ του Αγ. Σπυρίδωνος κατά το έτος 1910. Εν Πειραιεί 1 Ιουλίου 1912. Τιμάται Δραχ. 2. Σελίδες 112 και 2 (Διόρθωσις παροραμάτων).
Ο Παντελεήμων Φωστίνης (Κρανίδι 1888-1962), διατέλεσε μετέπειτα Μητροπολίτης Καρυστίας και Σκύρου (1922-1943) και Μητροπολίτης Χίου - Ψαρών - Οινουσσών από το 1946 έως τον θάνατό του. Ίδρυσε το «Τάγμα Αγίου Παντελεήμονος». Εξέδωσε βιβλία, μεταξύ των οποίων κάποια - απ’ ότι γνωρίζω - βγήκαν στον Πειραιά σε β΄ έκδοση από τις εκδόσεις ΑΘΩΣ στα 1987-1992.   

-Ι. Σ. Μπούα. Επισκοπής διαίρεσις. Αθήνησι. Τύποις “Φοίνικος„ οδός Σταδίου 44. 1933. Σελίδες 16.
Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας θεωρεί αντικανονικό και ασύστατο το θέμα της απόπειρας σχηματισμού ιδιαίτερης Μητρόπολης στην πόλη του Πειραιά. 

-Ιεροί εσπερινοί ύμνοι του Αποστόλου Παύλου. Ψαλλόμενοι κατά την εσπέραν  της 29 Ιουνίου ημέραν της μνήμης των κορυφαίων Παύλου και Πέτρου εις ανάμνησιν της ελεύσεως του Αποστόλου Παύλου εν Ελλάδι. Εορταί διοργανωθείσαι παρά των Ζηλωτών του Χριστού εν Αθήναις, Κορίνθω, Θεσσαλονίκη, Νικοπόλει (Πρεβέζης), Βερροία, Κρήτη και Φιλίπποις (Καβάλας). Εκδίδονται δαπάναις του αξιοτίμου προέδρου κ. Δημητρίου Χ. Γιαννακοπούλου. Εν Πειραιεί. Εκ του τυπογραφείου Ευθ. Ν. Προυκάκι. 1935. Σελίδες 64.

-Συνταγμάτιον ύμνων εις την Αγίαν και Ζωαρχικήν Τριάδα. Του σοφού μον. Ιωάννου Θηκαρά. Ήδη δε ανατυπωθέν διά δαπάνης Αρχιμανδρίτου και Πνευματικού Ιωάν. Δημητριάδου. Εν Πειραιεί. Τύποις Ν. Μυτιληναίου - Σωτήρος 10. 1954. Σελίδες 116.

-Ενοριακόν προσκυνηματικόν αφιέρωμα επί τη σεπτή μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνος. Πολιούχου Πειραιώς. #  Έκδοσις Ι. Καθεδρικού Ναού Αγ. Σπυριδώνος Πειραιώς. 12 Δεκεμβρίου 1962. Έκδοσις Β΄, βελτιωμένη. Σελίδες 24.

-Αρχιμ. Γεωργίου Χ. Δελέγκα. Τ. Πρωτοσύγκελλου της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς. Καθηγητού του Πνευματικού Φροντιστηρίου Κληρικών Ελλάδος. Η εκκλησία του Πειραιώς. Ο ιερός κλήρος και ο λαός της. Εν Πειραιεί 1966. Σελίδες 40.

-Πρωτοπρεσβυτέρου Ιωάννου Παν. Παππουλάκου. Εφημερίου του εν Πειραιεί  Ι. Ναού Αγίου Διονυσίου. Ασματική ακολουθία και βίος του αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος Διονυσίου του Αρεοπαγίτου. Έκδοσις Β΄. # Εν Πειραιεί. Μάρτιος 1966. Σελίδες 40.

-Αρχιμανδρίτου Τίτου Κ. Καράντζαλη. Προσκύνημα της τιμίας κάρας και των ιερών αμφίων του Αγίου Νείλου εν Πειραιεί. Αθήναι 1972. Σελίδες 88.

-Αρχιμανδρίτου Τίτου Κ. Καράντζαλη. Ο εγκαινιασμός του Ιερού Ναού Αγίου Νείλου Πειραιώς. Εν Πειραιεί 1974. Σελίδες 40.

-Αποστόλου Αθαν. Παινεσάκη. Θεολόγου - καθηγητή. Ο ιερός ενοριακός ναός του Προφήτη Ηλία Καστέλλας Πειραιώς (και οι σεισμοί της 24^ης Φεβρουαρίου 1981). Αθήνα 1983. Σελίδες 80.

-Ιερέως Γεωργίου Ζάχαρη. Ιερός Ναός Αγίου Ελευθερίου Καμινίων. «Χθες.. και Σήμερα!!!». Πειραιεύς 2000. Γραφικές τέχνες Νικόλαος & Ευθύμιος Κ. Σανίδας. Ιωαννίνων 6. Μοσχάτο. Σελίδες 144. 

-Πρωτοπρεσβύτερου Ιγνατίου Ι. Παπασπηλιόπουλου. Άγιος Βασίλειος Πειραιώς. Η ιστορία του Ναού σε συμπορεία με την ιστορία της πόλης. Πειραιάς 2000. Σελίδες 506.

-Αγγελικής Β. Αλμύρα - Μεταλληνού. Το Νέο Φάληρο και ο πολιούχος του. Νέο Φάληρο 2001. Εκδότης: Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Νέου Φαλήρου. Έκδοση: Μάρτιος 2001. Σελίδες 48. 

-Δημήτρης Φερούσης. Ο καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας στον Πειραιά. Πειραιάς 2007. Εκδ. Οίκος: Σαΐτης [Αθήνα]. Α΄ έκδοση 2007. Σελίδες 104.

-Ελισσαίου Κυνούση - Ελευθερίας Λαμπρίνου - Δήμητρας Μηναόγλου. Η Αγία Παρασκευή Νέας Καλλιπόλεως Πειραιώς. Γραφικές Τέχνες ΔΟΜΗ Ο.Ε. Πειραιάς 2008. Σελίδες 272.

-Ο Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στον Πειραιά. Δημήτρης Φερούσης. Πειραιάς 2010. Α΄ έκδοση 2010. Εκδοτικός Οίκος Σαΐτης. Σελίδες 192.

-Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Πόπης, Προϊστάμενος Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς. Το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς και ο Όσιος Σεραφείμ ο Δομβαΐτης. Πειραιεύς 2015. Σελίδες 96.

-Ιερέως Δημητρίου Ε. Μπάτση, M. Theol. Εφημερίου Ι. Ν. Αγίου Νείλου Μυροβλύτου Πειραιώς. Ο Ιερός Ναός Αγίου Νείλου Μυροβλύτου Πειραιώς. Πειραιεύς 2016. Α΄ Έκδοσις: Μάϊος 2016. Επιμέλεια κειμένων: π. Δημήτριος Ε. Μπάτσης. Σελίδες 164. 

ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΧΩΡΙΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

-Έκδοσις του εν Πειραιεί Ορθοδόξου Αγαθοεργού Συνδέσμου “Η ΑΓΑΠΗ,, Εκκλησιαστικοί ύμνοι. Θρησκευτικά άσματα και χρυσά έπη. Τυπογραφείον Π. Ι. Σμυρλή. Λεωφόρος Σωκράτους 23 - Πειραιεύς. Σελίδες 52.  

-Ιερά Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου. Ήτοι η ακολουθία των χαιρετισμών της παναχράντου Θεοτόκου Μαρίας. Διδομένη προς ενίσχυσιν & βοήθειαν του Ορφανοτροφείου Θηλέων ο “Άγιος Πολύκαρπος„ Πειραιώς. Τύποις: Ορφανοτροφείου “Άγιος Γεώργιος„ Τιμάται Δραχ. 5. Σελίδες 32.

Το τμήμα του άρθρου με τα πειραϊκά θρησκευτικά εκκλησιαστικά έντυπα θα εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα στοιχεία.