Εννέα φωτογραφίες με θέμα τον Πειραιά.

                                                                                                  Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

 

Στις 14 Ιανουαρίου 2016 συναντήθηκα με τον φίλο Μανώλη Μαραγκάκη για να πιούμε τον καφέ μας στην ΣΤΑΝΗ και να ανταλλάξουμε ευχές για την νέα χρονιά. Παράλληλα ανατρέξαμε σε παλιές αναμνήσεις και μου έδωσε ένα CD με ένδεκα επί πλέον φωτογραφίες με πειραϊκό περιεχόμενο. Εδώ δημοσιεύω τις εννέα από αυτές, τις υπόλοιπες, λόγω ειδικού ενδιαφέροντος θα τις αναρτήσω σε δύο επόμενα άρθρα μου. Η χρονολόγηση στις φωτογραφίες είναι δοσμένη από τον ίδιο. Έτσι, αφού δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά τόσες άγνωστες στους πολλούς φωτογραφίες, ολοκληρώνεται μια ακόμα αρμονική συνεργασία δύο πειραιολατρών με έκδηλα άφθονα και ωφέλημα αποτελέσματα.

ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, 1955.

Ο Μανώλης Μαραγκάκης με τους γονείς του Θεόδωρο και Ελευθερία. Σε οικόπεδο της συνοικίας Τσίλλερ στην πλατεία Αλεξάνδρας κτίστηκε ο ναός της Αγίας Αικατερίνης στα 1937-1938. Ιδρυτής του ήταν ο Ιταλός Βικέντιος Καϊβάνο στην μνήμη της συζύγου του Αικατερίνης Λεμπέση (1887-1934). Αρχιτέκτονες ήταν το ζεύγος Φαίδων και Έθελ Κυδωνιάτη. Εκεί πάντρεψα τον συμμαθητή και φίλο μου Κώστα Σκυλογιάννη στις 26.12.1983 και βάπτισα (6.10.1985) τον γιό του Γιώργο. Πίσω του το παλιό υαλουργείο των Παύλου Τσίλερ – Πέτρου Οριγώνη (αρ. αδ. 191/5.7.1873) περί του οποίου ο Γλαύκος Μαρκόπουλος είπε στις 28.3.1974 σε διάλεξή του με θέμα την ζωή και το έργο του Ε. Τσίλλερ στο Γερμανικό Ινστιτούτο Γκαίτε Πειραιώς: Πίσω από την σημερινήν αισθητικότατη εκκλησία, της Αγίας Αικατερίνης, υπάρχει ακόμη ένα «εργοστασιακό», στη μορφή του, οικοδόμημα. Αυτό κατασκευάστηκε, στην αρχή για εργοστάσιο. Αργότερα όμως τα μαγικά χέρια του Τσίλλερ το μετέτρεψαν σε εξοχικό σπίτι της οικογενείας. Εκεί άνοιξαν κ’ ένα πηγάδι, του οποίου το νερό, ήταν το καλύτερο του Πειραιώς. Από το πηγάδι αυτό, που πήρε την ονομασία το πηγάδι του Τσίλλερ, έγινε γνωστή και η  συνοικία σαν «περιοχή του Τσίλλερ». 

ΝΕΟ ΦΑΛΗΡΟ, 1955.

Η παραλία δεν είχε διαμορφωθεί, τα κύματα έσκαγαν στον φυσικό βράχο της Καστέλλας και στις χαμηλές χτισμένες προβλήτες ακτές. Στο βάθος η βίλα Ζαχαρίου ενώ στα πλάγια διακρίνονται πολλά σπίτια και η ψαροταβέρνα Η ΛΑΜΨΗ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ που περιγράφει με γλαφυρότητα ο Γιώργος Σαματούρας. Στην αμμώδη θέση της βάρκας και τριγύρω, χαράχθηκαν δρόμοι, πάρκα, ανεγέρθηκαν οι εγκαταστάσεις του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας κι ανοίχτηκε ένα κανάλι.

ΑΚΤΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΗ, Μάρτιος 1956.

Από την πλατεία Αλεξάνδρας οι απότομες καταπτώσεις δημιούργησαν μια δύσβατη ακτογραμμή της οποίας αργότερα το φυσικό ανάγλυφο χάθηκε με επιχωματώσεις. Στο βάθος ο σκοτεινός όγκος της έπαυλης Σκουλούδη και ο Άγιος Βασίλειος. Δεξιά, η παραλιακή με τα μέγαρά της. Εδώ ανοίγεται η είσοδος στην κατηφορική πλαγιά που έβγαζε στην Σπηλιά του Παρασκευά και στην πλαζ Βοτσαλάκια. Ένα ποδήλατο περιμένει τον αναβάτη του. 

ΜΕΓΑΡΟ ΝΑΤ, ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ, ΡΟΛΟΪ. Ιανουάριος 1964.

  

Το γηραιό μέγαρο του παλαιού Δημαρχείου με τις τόσες μνήμες κατεδαφίστηκε τον Σεπτέμβριο του 1968 κι άφησε μόνα τους τα γειτονικά κτήρια που αντιπροσωπεύουν χωριστά το καθένα, το θρησκευτικό και τραπεζικό – ναυτασφαλιστικό ιδεώδες.     

ΑΚΤΗ ΜΙΑΟΥΛΗ ΠΡΟΣ ΡΟΛΟΪ, Ιανουάριος 1964.

  

Ο δρόμος έχει ποτιστεί από την βροχή, το πλήθος κάνει την βόλτα του. Ένα λεωφορείο στην στροφή μπορεί να είναι το παλιό πράσινο του Περάματος. Ο φωτογράφος με τον τρίποδά του επί το έργον. Διακρίνεται η παλιά αγορά, πίσω τα κτήρια της οδού Μακράς Στοάς, κρυμμένο το ΝΑΤ, ολόρθο το Ρολόι, στο βάθος η Εμπορική Τράπεζα, δεξιά η Αγία Τριάδα, ο Τινάνειος κήπος. Η επιγραφή πίσω ΕΝΩΣΙΣ ΠΑΡΙΣΙΩΝ/ΑΣΦΑΛΕΙΑΙ ΠΛΥΤΑ παραπέμπει στον Γεώργιο Πλυτά, 1910 - 1997, πολιτικό και Δήμαρχο Αθηναίων ο οποίος ακολουθώντας τον πατέρα του Αμβρόσιο Πλυτά, 1886 - 1964, ασχολήθηκε με τον ασφαλιστικό κλάδο για μια τριακονταετία, περίπου μέχρι τα 1960. Οι επιγραφές φωτεινές, μεταλλικές και ζωγραφισμένες, ήταν εκείνη την εποχή όλες γραμμένες στα ελληνικά. Ζευγάρια, πατέρας και γιος, παρέες περπατούν χωρίς ίχνος βιασύνης. Από τον επόμενο μήνα, τις 2 Φεβρουαρίου, πιθανότατα θα μπορούσα κι εγώ να μπω σε μια τέτοια φωτογραφία που με το κάδρο της θα στόλιζε ένα σερβάν ή θα έμπαινε σε ένα οικογενειακό άλμπουμ, αφού ήλθα για πρώτη φορά στον Πειραιά με την μητέρα κι έναν θείο μου για συνοδεία με το επιβατηγό πλοίο ΕΛΛΑΣ της γραμμής από το Ηράκλειο. Εκεί μας περίμενε ο πατέρας μου και μπροστά στο δημαρχείο έφαγα το πρώτο μου πειραιώτικο κουλούρι. 

Η ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Α΄ ΑΠΟ ΤΟ ΡΟΛΟΪ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΡΑΗ, Ιανουάριος 1964.

Ένα λεωφορείο έρχεται, ένα τρόλεϊ ανηφορίζει, παρκαρισμένα δύο αυτοκίνητα και ένα τρίκυκλο. Εκτός από το Ρολόι δεξιά όλα τα κτήρια υπάρχουν. Όμως η πόλη έχει αλλάξει οριστικά εμφάνιση και συμπεριφορά.   

ΑΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, 1965.

Αριστερά ο Φωκίων Γεωργακόπουλος και στην μέση ο Μανώλης Μαραγκάκης. Στην άκρη ο Βασίλης Βαλής που ζούσε στο Πασαλιμάνι προς τον Όμιλο Ερετών, δεν είναι πλέον εν ζωή.
Ο Άγιος Χαράλαμπος στην Καστέλλα χτίστηκε πριν την επταετία επί δημαρχίας Γεωργίου Κυριακάκου σε κοινόχρηστο οικόπεδο που ανταλλάχθηκε με εκείνο στο Πασαλιμάνι όπου αργότερα στήθηκε το άγαλμα του Παλαιών Πατρών Γερμανού για να εκπληρωθούν έστω κι έτσι οι όροι των δωρητών του Κωνσταντίνου (†1934) και Ευτυχίας (†1962) Οικονόμου. Για την ιστορία του ναού έχω γράψει ειδικό άρθρο στην εφημερίδα ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (Πέμπτη, 18 Δεκεμβρίου 1997, σελ. 22) με τίτλο: «Στον Άγιο Χαράλαμπο Καστέλλας».

 

ΤΟΥΡΚΟΛΙΜΑΝΟ, 1965.

Ο Φωκίων Γεωργακόπουλος και ο Μανώλης Μαραγκάκης στον μόλο του Τουρκολίμανου. Στην έκδοση των χρονικών του Ο.Λ.Π. «Ο ΛΙΜΗΝ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ» του 1937, σελ. 76, διαβάζουμε «Εσχάτως ήρξατο η τεχνική διαρρύθμισις του λιμενίσκου τούτου διά της κατασκευής κυματοθραύστου, μελετωμένης της επεκτάσεως των εν αυτώ εκτελεσθέντων έργων, εις τρόπον ώστε να εκπληροί απολύτως τον προορισμόν αυτού. Παρ’ αυτόν έχουσι τας εγκαταστάσεις των διάφοροι ναυτικοί αθλητικοί όμιλοι».
Ο νότιος λιμενοβραχίονας έχει μήκος 150 μέτρων με δύο σκέλη, διαθέτει στην άκρη του εξωτερικού κυματοθραύστη κόκκινο ισοφασικό φανό και κόκκινο φανό σπίθα στο εσωτερικό ακρομώλιο αριστερά. Ο βόρειος, με 60 μέτρα μήκος έχει στην κεφαλή του πράσινο ισοφασικό αναλάμποντα φανό. Πίσω, ο Ναυτικός Αθλητικός Σύνδεσμος.  

 

ΜΕΓΑΡΟ ΝΑΤ, ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ, ΡΟΛΟΪ, Μάιος 1967, δηλαδή στην έναρξη της επταετίας.

Τα ογκώδη κτήρια από κοντινό πλάνο μοιάζουν συνδεδεμένα και αλληλοσυμπληρούμενα αν και κατασκευάστηκαν σε διαφορετικές εποχές. Το μέγαρο Εθνικής Τραπέζης - ΝΑΤ εγκαινιάστηκε στις 30.12.1933, η Αγία Τριάδα στις 17.5.1964 και το γνωστό μας Παλαιό Δημαρχείο - Ρολόι με την αρχική του χρήση ως Χρηματιστήριο στις 9.2.1875. Η ΗΒΗ του Παναγόπουλου ξεδιψάει τους περαστικούς, οι τέντες στο καφενείο του Ρολογιού σκιάζουν τους καθισμένους πελάτες. Σκηνικό μιας πραγματικότητας στο κέντρο της πόλης η οποία είχε μια διάρκεια χρόνου που έληξε και δεν ξαναστήνεται.  

.