Μιά ξενάγηση στους δρόμους του εμπορίου.

Ένας περίπατος στα 2001 με θέα ιστορικά κτήρια της πόλης.

                                                                             Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

[21 με 23 Σεπτεμβρίου 2001. Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Τι μου θυμίζουν αυτές οι λέξεις! Ανάμεσα στους φορείς - συνδιοργανωτές ήταν και η Φιλολογική Στέγη, εξ ου και η δική μου ανάμειξη στα εν λόγω δρώμενα..

Θα σταθώ μόνο στην - σύμφωνα με τον τίτλο που δόθηκε - «ιστορική περιήγηση στην πόλη του Πειραιά με σταθμούς - σημεία αναφοράς τα σημαντικότερα κέντρα άσκησης των εμπορικών και τραπεζικών ανταλλαγών της πόλης κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα» κι όχι στην έκθεση και την ημερίδα που έγινε στο ΕΒΕΠ. Ξεναγοί ήταν η Λίτσα Μπαφούνη, ο Νίκος Μέλιος, ο Γιάννης Φρόνιμος κι εγώ. Με την Λίτσα και τον Νίκο το είχαμε κανονίσει σε μια συνάντησή μας στις 26 Ιουνίου 2001. Μετά τις εκδηλώσεις προσπάθησα να συμμαζέψω τις πληροφορίες που άκουσα ή που χρειάστηκε να βρω ώστε να μείνουν κάπου γραμμένες. Σύντομα τις δημοσίευσα σε τρεις συνέχειες στην εφημερίδα «Πειραϊκός Ανεξάρτητος». Τις αντιγράφω πάλι χωρίς νεότερες παρεμβάσεις για να διατηρήσω «ατόφιες» τις τότε γνώσεις μου. Σημειώνω απλά ότι την ίδια Άνοιξη είχαν προηγηθεί και παρακολούθησα στην πόλη παρόμοιες περιηγήσεις, οργανωμένες από την Ομάδα Πολιτισμού του Λιμανιού της Αγωνίας τις οποίες παρουσίασε το ζεύγος Μπαφούνη - Μέλιος.... ]  

Πάνω στην πλατεία Οδησσού, κοντά στην συμβολή των οδών Λουδοβίκου - Ναυαρίνου. Μιλάει η Λίτσα Μπαφούνη, η Ελένη Σταματάκη κρατά τον τηλεβόα. Δίπλα τους κι εγώ.

Την Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου, κατά τις 6 το απόγευμα, αυτές οι λίγες δεκάδες Πειραιωτών που ξεκίνησαν με τα πόδια από το πλάι του Ηλεκτρικού Σταθμού για την προγραμματισμένη περιήγηση σε ένα επιλεγμένο τμήμα του εμπορικού κέντρου, στάθηκαν πολύ τυχεροί αφού είχαν την σπάνια ευκαιρία να σταθούν, να μάθουν, να δουν από κοντά την ιστορία των πολύβουων δρόμων, των κυριοτέρων κτιρίων - μεγάρων, 

ν’ ακούσουν για την ζωή κάποιων εμπόρων που μεγαλούργησαν στα γραφεία και τα καταστήματά τους, μα 

και για τις Τράπεζες που στεγάστηκαν κάποτε στην περιοχή για την εξυπηρέτηση του κοινού και του επαγγελματικού κόσμου.

Μάθανε λοιπόν ότι όλος ο τόπος γύρω από την πλατεία Οδησσού (Ρούζβελτ, τη γνωστή Λουδοβίκου, από τον πατέρα του Όθωνα) έχει άφθονα υπόγεια νερά που φθείρουν τα θεμέλια και καταστρέφουν με την υγρασία τους, έτσι που τα τυχόν υπόγεια χρειάζονται αντλίες για να μην πλημμυρίζουν.

Το ΕΒΕΠ στεγάζεται στο επιβλητικό του κτίριο από το 1953.

Το οικόπεδο της CITIBANK ανήκει στον Εμμ. Δραγάτση (ψαράδικο στην Ναυαρίνου) και το διατηρητέο της Ναυαρίνου 4 στους Μπατζιόπουλους που έχουν εκεί το πρακτορείο ΠΡΟΠΟ.

Ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου «Σπάρτη» ήταν ο Γεωργακόπουλος. Άφησε πολλούς κληρονόμους (το χωριό του, τον Στόλο, τον Στρατό κι άλλους) που έρχονται και παίρνουν από τον διαχειριστή το ποσοστό τους.

Αξιοσημείωτο είναι ότι πολλά παλιά κτίρια έχουν μεγάλο αριθμό συνιδιοκτητών, ενώ αμέτρητα απ’ αυτά είναι δοσμένα σε ιδρύματα και εκκλησίες.

Στην Καποδιστρίου 11 υπάρχει επιγραφή με την ένδειξη ΨΥΓΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.

Ο πατέρας Νικόλαος Μανεσιώτης στο ομώνυμο κατάστημα (Ν. Θ. ΜΑΝΕΣΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΥΙΟΣ, 1919, Α. Ε.), είναι ευεργέτης της Αγίας Τριάδας.

Παλιά η Ναυαρίνου λεγόταν Ασκληπιού αφού συνεχίζεται και πάνω από τον ΗΣΑΠ.

Το ξενοδοχείο «Ηλέκτρα», Ναυαρίνου 12, ήταν πριν το «Βύρων». Οι πρώτες ιδιοκτήτριές του, δύο αδελφές, το έδωσαν στην «Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή» (Ο Γεώργιος Ριζάρης ήταν από το Ζαγόρι της Ηπείρου. 

Με διαθήκη του στις 15.5.1844 ιδρύθηκε η «Μάνθου και Γεωργίου Ριζάρηδων Εκκλησιαστική Σχολή» που έχει πολλά ακίνητα από δωρεές στον Πειραιά).

Στο «Άρτος και Υγεία» ήταν η Τράπεζα Πειραιώς.

Στην Ναυαρίνου 23 βρίσκεται το μέγαρο της ALPHA BANK, πρώτα Ιονικής Τραπέζης, Ιονικής και Λαϊκής πιο παλιά, Λαϊκής Τραπέζης αρχικά.

Χτίστηκε το 1971-72. Το παλιό μέγαρο, στέγαζε στο ισόγειο και το Χρηματιστήριον Εμπορευμάτων Πειραιώς (ίδρυση 1925), στους ορόφους κάποια χρόνια τους Αδελφούς Γουλανδρή, τον Νταϊφά κ.ά.

Στην θέση της Εθνικής Τράπεζας υπήρχαν στην κατοχή χαλάσματα.

Εκεί έκρυβε τα λαθραία τσιγάρα και τις τσίχλες «Άνταμς» ο Γιάννη Φρόνιμος (Γεννήθηκε το 1934, εμπορεύεται κάλτσες στην Ναυαρίνου 4. Στα 1945 πουλούσε νερό με το κανάτι, με μιά στάμνα και το κατσαρόλι).

Στην οδό Ναυαρίνου. Ομιλητής ο Δημήτρης Κρασονικολάκης, το μικρόφωνο κρατά ο Νίκος Μέλιος.

Η ποτοποιΐα «Κιουρτζή» ιδρύθηκε στα 1922. Ο Σταύρος Γ. Κιουρτζής είχε τα ποτά του, βερμούτ, κονιάκ, λικέρ στην Δ. Γούναρη 39. Το μαγαζί της Ναυαρίνου είναι πια κλειστό. Το αγόρασε ο Ναμίας (χαρτικά).

Στο OLD BAKER’S ήταν τα είδη υγεινής των Αδελφών Αντωνακόπουλοι.

Στην Αριστείδου 33 διατηρείται η επιγραφή «ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΝ Δ. ΜΑΝΤΖΑΡΗ 1876». Τώρα ο «Α. Γ. Κάργιος 

και Υιός Ο.Ε.» λειτουργεί από το 1945.

Φτάσαμε στην διασταύρωση των οδών Ναυαρίνου - Γούναρη - Τσαμαδού.

Εδώ ήταν η Πλατεία Αμαξών, Το Αμαξοστάσιον ή Πλατεία Ρήγα Φεραίου απ’ όπου έφευγαν ή έρχονταν τα κάρα γεμάτα εμπορεύματα κι ανθρώπους (το τρένο από Πειραιά για το Θησείο ξεκίνησε στα 1869, το σημερινό μέγαρο του Ηλεκτρικού εγκαινιάστηκε το 1928). Τους πολίτες δρόσιζε μιά πώρινη κρήνη.

Η Δημητρίου Γούναρη τον Ιούνιο του 2001. Έβγαλα την φωτογραφία από παράθυρο του Μεγάρου Παπαδοπούλου (Εθν. Αντιστάσεως 39 - 41 και Δ. Γούναρη). Το παλιό συμβιώνει άναρχα με το καινούργιο. Αυτή η τόσο ιστορική εμπορική οδός θα έπρεπε να προσεχτεί, να ανακαινιστούν τα πέτρινα κτίσματα και να τοποθετηθούν στις εισόδους τους μαρμάρινες επιγραφές με την ερμηνεία χρήσης τους.

Η οδός Γούναρη (Δημήτριος Γούναρης, 1867 - 1922) λεγόταν Μακράς Στοάς.

Είχε στολιστεί με υπέροχα νεοκλασικά - που σώζονται μερικά - και συγκέντρωνε γύρω της τα γνωστότερα πειραϊκά καταστήματα: το πνευματοποιείον του Σταπ (είχε φαρμακείο που έπαιρνε η κυβέρνηση τα φάρμακα για τον στρατό στα 1852) ήταν «εντός της αγοράς, κατά την οδόν η Μακρά Στοά». Επίσης τα μανεστροποιεία του Περίδου, του Μελετόπουλου και του Πάνου δούλευαν εκεί την ίδια εποχή.

Αργότερα «τα υφάσματα των Αφών Ρετσίνα πωλούντα μόνον εις το κατάστημα Φαρμακίδου και Δέδε, 

Μακράς Στοάς, πλησίον Αμαξών» (1906).

Στην ίδια οδό, στον τότε αριθμό 51, είχαν τα κονιάκ τους οι Αδελφοί Μπαρμπαρέσου. Ο Μιχαήλ Μπαρμπαρέσος άνοιξε το μαγαζί του στις Σπέτσες το 1845. Με τα παιδιά του Παναγιώτη (πέθανε το 1912) και Ιωάννη συνέχισαν στον Πειραιά. Την επιχείρηση διατήρησε ο Ιωάννης με το γιο του Σπύρο και τα 1921 με τους επίσης γιους του Νικόλαο και Παναγιώτη. Το κτίριο είχε καεί στις 28.5.1995. Ξανακτίζεται από τον Όμιλο Χαραγκιώνη.

Φωτογραφία από το αρχείο μου. Επί της Δ. Γούναρη 11, «Τάκης Τσακίρης. Γιώργος Μουτάφης. Εμπορορράπται». Στην σκιά από κάτω, «ΖΗΤΑ HELLAS» του Ζαφειρόπουλου. Στο κτήριο, που ενώνει την Γούναρη με την Αριστείδου, διατηρείται το φαρμακείο του Κανελλόπουλου, Ναυαρίνου 14.

Θυμόμαστε τον Βασίλειο Τσακίρη με τους γιους του Παναγιώτη, Ιγνάτιο και Γεώργιο να έχουν τα υφάσματα και το γραφείο τους στο ανακαινισμένο πια κτίριο του Χαραμή Παλλάς. Υπήρχε μάλιστα κι ένα ψαλίδι που ανοιγόκλεινε, ο κόσμος έλεγε «πάμε στο ψαλίδι», «είμαι στο ψαλίδι», σαν τοπωνύμιο.

Στην Γούναρη υπάρχουν ακόμα τα μέγαρα του Τσούχλου, του Σφαέλλου, του Γαβριήλ. Μεταξύ της Λυκούργου - Γούναρη και Τσαμαδού, είναι το μέγαρο Πολίτη. Λένε ότι η ο Ιωάννης Πολίτης είχε κόρη την Αγγέλα που παντρεύτηκε τον καθηγητή οφθαλμολογίας Ιωάννη Χαραμή. Η διήγηση συνεχίζει ότι η κόρης τους παντρεύτηκε έναν απόγονο του Βενιζέλου με το ίδιο όνομα. Δεν υπάρχουν οι άδειες ανοικοδομήσεως. Παλαιότερο είναι το κεραμοσκεπές τμήμα προς την Τσαμαδού [Δημ. Γούναρη 12 και Τσαμαδού 2 (επίσημα ονομάζεται ιδιοκτησία Βενιζέλου. Άλλη άποψη, ίσως το κτίριο να ανήκε από κληρονομιά στην Έλενα Σκυλίτση, σύζυγο του Ελευθερίου Βενιζέλου)]. Το πλακοσκεπές προς Λυκούργου χτίστηκε γύρω στα 1920 [Δημ. Γούναρη 10 και Λυκούργου 1 (μέγαρο Πολίτη)]. Στον 1ο όροφο στέγαζε και τη ΓΣΕΕ στα 1928. Στο ισόγειο ήταν οι αποθήκες των Αφών Ρετσίνα, το πρακτορείο τσιγάρων «Καπρίς» του Μπέλλου κ.λ.π. 

Σκηνές του εσωτερικού του ξενοδοχείου της ταινίας του Αγγελόπουλου «Το μετέωρο βήμα του πελαργού», γυρίστηκαν εδώ.

Όμως θα αφήσουμε την περιήγηση του υπόλοιπου της διαδρομής για την επόμενη εβδομάδα..

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκός Ανεξάρτητος. Φύλλο 35, Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2001. 

Στήλη «Εν Πειραιεί τη...». Σελ. 8.

Επιστολή-fax που έστειλε στον ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ο Γιάννης Φρόνιμος μετά τη δημοσίευση του πρώτου μέρους.

Μιά ξενάγηση στους δρόμους του εμπορίου.

(Β΄ Μέρος)

                                                                        Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Στεκόμαστε για λίγο ακόμα στην συμβολή της Ναυαρίνου - Γούναρη και Τσαμαδού.

Στις πρώτες δεκαετίες του Πειραιά του 19^ου αιώνα ήταν εδώ η Χιακή συνοικία (κυρίως μεταξύ των οδών Γούναρη και Εθνικής Αντιστάσεως) με τις καλύτερες οικοδομές «την θέαν και την καθαράν ατμόσφαιραν» (1852). Έμποροι οι πιο πολλοί Χιώτες, ήταν φυσικό ν’ ανοιχθούν κοντά τους άφθονα καταστήματα, βιοτεχνίες, αποθήκες ως και η δημοτική αγορά. Η βιομηχανία με τις καμινάδες της μαζεύτηκε μετά το 1860. Έτσι η οδός Μακράς Στοάς (Δημητρίου Γούναρη) εξελίχθηκε στη σημαντικότερη της πόλης, αφού μέσω της λιθόστρωτης οδού Αθηνών - Πειραιώς (κατασκευάστηκε στα 1834 - 1835) ένωνε το λιμάνι με την πρωτεύουσα.

Τότε χρειαζόσουν μιά ολόκληρη δραχμή για να κάνεις τη διαδρομή Ομόνοια - Αμαξοστάσιο. Στα 1906 η τιμή με την άμαξα «Απ’ Αθηνών εις Πειραιά και τ ’ανάπαλιν» ήταν έξι χάρτινες δραχμές, «Απ’ Αθηνών ή εκ Πειραιώς εις Αθήνας μετ’ επιστροφής και διώρου διαμονής» δώδεκα δραχμές, «Εκ Πειραιώς εις Νέον Φάληρον»  3 δραχμές.

Δημητρίου Γούναρη 9. «Καφενείον το Χρηματιστήριον». Περασμένα πειραϊκά μεγαλεία! Το είχα επισκεφτεί πολλές φορές και διασκέδαζα την φαντασία μου. Μετά έγινε εστιατόριο με την ονομασία ΑΙΓΛΗ ΦΩΤΟΣ, κλειστό σήμερα.

  

Δεξιά μας, στον αριθμό 9, στο «ΚΑΦΕΝΕΙΟΝ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΝ» με τους μεγάλους καθρέπτες, 

τα μαρμάρινα τραπέζια, ερχόταν η ελίτ των Πειραιωτών εμπόρων  κι έκλειναν τις συναλλαγές τους συζητώντας, παίζοντας χαρτιά, τάβλι κ.ά.

Έξω στο περίπτερο προς την Τσαμαδού συγκεντρώνονταν τα πρόσφατα χρόνια ένα πλήθος ωρίμων ανδρών και κουβέντιαζε τα μικροπολιτικά, σαν ένα είδος υπαίθριας Βουλής. Αγανακτισμένος ο περιπτεράς είχε βάλει πινακίδες διαμαρτυρίας από χαρτόκουτες που η μιά έλεγε ανορθόγραφα «Απευθύνομαι στους τεμπέληδες που είναι μόνιμοι και φωνάζουν εδώ δεν είναι τρελοκομείο διότι μου κόβετε το ψωμί ευχαριστώ» (Μάιος 1989).

Ανεβαίνουμε την Τσαμαδού, που πήρε τ’ όνομά της από τον Υδραίο πλοίαρχο Αναστάσιο Τσαμαδό (1774 - 1825). Στον αριθμό 3 ήταν το ξενοδοχείο ΠΑΤΡΙΣ.

Στο -2- βλέπουμε τον Αργυρίου που συνεχίζει από το 1905. Στο -4- το καφεκοπτείο ΜΑΡΜΑ, από τα αρχικά Μάρκος Μαυρίδης. Οι Αδελφοί Λουμίδη που άνοιξαν στα 1910 το πρώτο μαγαζί τους στην Ρετσίνα 12, είχαν εδώ υποκατάστημα που την σύγχρονη μορφή του βλέπουμε στον αριθμό 10.

Ο καφές «έξτρα» του Οικονομίδη είναι στο -15-.

Στάση στην Τσαμαδού, μεταξύ των αριθμών 3 και 5. Σπύρος Κουσουρής, Γιάννης Φρόνιμος, Δημήτρης Κρασονικολάκης, Λίτσα Μπαφούνη, Νίκος Μέλιος.

Στο αριθμό 5, όπου το Ταμιευτήριο και η ΕΥΔΑΠ, ήταν το κατάστημα τροφίμων «Πειραϊκόν», ο πρόγονος των επόμενων ομώνυμων σούπερ μάρκετς. [Μεταφέρθηκε Ιπποκράτους και Μακράς Στοάς 1. Τα υπόλοιπα ήταν στην Γρηγόρη Λαμπράκη 59 και Ελ. Βενιζέλου, στην οδό Αιγάλεω, στην Ελλησπόντου 25 και Πέτρας (Νέα Σμύρνη), στην Σαπφούς 143 - 145 Καλλιθέα] 

Δεξιά μας απλώνεται η Αγορά, ό,τι απέμεινε απ’ αυτήν, στην Δημοσθένους και Λυκούργου. Από τις αρχές του 1836 φτιάχτηκαν από το Δήμο 25 παράγκες και ενοικιάστηκαν προς 15 δρχ το μήνα. Μετά προστέθηκαν άλλες 13. Ύστερα δόθηκε η έκταση όπου σήμερα ο Πύργος για τη λιθόκτιστη αγορά που εγκαινιάστηκε στα 1863. Ο γείτονας ιδιοκτήτης Α. Ρομπότσης αντέδρασε και ζήτησε μεγάλη αποζημείωση, αφού η σαν αχυρώνας ή φυλακή αγορά του έκρυβε τη θέα.. Γκρεμίστηκε στα 1969 για να υψωθεί το άχρηστο και άχαρο τερατούργημα. Η αγορά, εκτός από την εμπορική της χρήση είχε και την ψυχαγωγική της διάσταση. Στα ουζερί της σύχναζαν ο Στελάκης, ο Μάθεσης, ο Βαμβακάρης, ο Μπάτης κ.ά.

Στα 1857 αποφασίστηκε να ιδρυθεί το Δημοτικό Κατάστημα. Η θεμελίωσή του έγινε στα 1858 «κατά την αγοράν», Δημοσθένους και Λυκούργου.

Το δημαρχείο έμεινε εκεί μέχρι την μεταφορά του στα 1885 στο θρυλικό Ρολόι, το προορισμένο αρχικά για Χρηματιστήριο ή Εμπορική Λέσχη.

Στις αρχές της Τσαμαδού (αριθμός 6) υπήρχαν τα γραφεία του Δημοσθένη Π. Πουρή (πέθανε στα 1918). 

Το «μέγα εργοστάσιο οινοπνευμάτων ποτών Η ΡΕΑ» ήταν στην Αθηνών - Πειραιώς 64. Ο οίκος ιδρύθηκε στα 1868. Τον διαδέχτηκαν οι υιοί του Τάκης και Μιλτιάδης. Τ’ όνομά του πήρε η πρώην μικρή Πάροδος Αγίου Σπυρίδωνος.

Κυριακή, 7 Οκτωβρίου 2001. Επί της Εθνικής Αντιστάσεως. Το Μέγαρο ΝΑΤ, το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας και το κατάστημα Makis.

 

Ήδη φτάσαμε στη διασταύρωση της Τσαμαδού με την Εθνικής Αντιστάσεως.

Το ισόγειο κατάστημα Makis (Εθν. Αντιστάσεως 5 και Τσαμαδού 16, Γεράσιμος και Παντελεήμων Κομποθέκρας)  ήταν τα ενδύματα των Αδελφών Κουρκουντή.

Στο Hondos Center, Τσαμαδού 17 - 19, είχαμε τους Αδελφούς Διαμαντή.

Κάπου εδώ ήταν στα 1906 ο Ατμομηχανουργικός Σύνδεσμος «Ο Προμηθεύς».

Οι παλιότεροι, φέρνουν στο μυαλό τους το ζαχαροπλαστείο «Ο Κρίνος».

Η Στοά Ριζάρη δεν υπάρχει πια.

Η Λεωφόρος Μιαούλη (από τον Υδραίο αγωνιστή ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, 1769 - 1835) συνεχιζόταν μετά την πλατεία Θεμιστοκλέους σαν Ακτή Μιαούλη. Μετονομάστηκε σε Ιωάννη Μεταξά, σε Μεγάλης Βρετανίας, ώσπου βαφτίστηκε Εθνικής Αντιστάσεως επί δημαρχίας Σαπουνάκη (1954 - 1958), όπως και η πρώην Άρεως, η Ναυάρχου Μπήττυ, ονομάστηκε οδός Μιχαήλ Καραολή - Ανδρέα Δημητρίου (Κύπριοι μάρτυρες της αγγλοκρατίας στο νησί).

Φθινόπωρο 2001. Η Οικία Κόλλα, μετέπειτα Κεντρικό Ταχυδρομείο Πειραιά, ύστερα Χουτόπουλος, ξενοδοχείο ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΑ, με εμφανή τα σημάδια φθοράς φιλοξενεί στα τελευταία χρόνια διάφορα μικρά εμπορικά καταστήματα. [Στη γωνία του ήταν το κλειστό πλέον SCONTO CENTER]

     

Απέναντί μας, αριστερά στη γωνία σώζεται ένα κτίριο του 19^ου αιώνα, τότε η γνωστή οικία του ζυθοπώλη Φώτη Κόλλα (από έρευνα του Ιάκωβου Βαγιάκη). Για χρόνια και μέχρι το 1901 στέγαζε το Κεντρικό Ταχυδρομείο Πειραιώς. Στα 1901 μεταφέρθηκε στο επίτηδες από το δήμο ανεγερμένο μέγαρο του Ταχυδρομείου, Φίλωνος 29, «το παλιό» όπως το λέμε σήμερα, όπου παρέμεινε έως το 1973. Το Ταχυδρομείο λειτουργεί πλέον σε ιδιόκτητο γωνιακό οίκημα στη Φίλωνος 36 και Τσαμαδού (εγκαίνια 30 Μαρτίου 1973). Στη θέση του υπήρχε οικόπεδο που πριν περιείχε το Καπνεργοστάσιο του Δημοσίου. 

Στα 1928 «περιλαμβάνει πλήστας κοπτικάς και σιγαροποιητικάς μηχανάς».

Πίσω πάλι, στο ίδιο νεοκλασικό της Τσαμαδού 21, βρίσκεται ακόμα η επιγραφή «Ξενοδοχείο Κρητικοπούλα» της Πόπης και του Τάκη, φυσικά κλειστό.

Διαφήμιση του Χουτόπουλου στο φυσιολατρικό περιοδικό ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ, τεύχος 156,  Ιαν. - Μάρ. 1977.

Από εκεί, το ισόγειο, έφυγε ο Χουτόπουλος (ίδρυσε την επιχείρησή του στα 1900) για το διπλανό πολυόροφο κατάστημά του (Εθνικής Αντιστάσεως 6). Το κτίριο δεν φαίνεται να είναι «τυχερό», αφού αργότερα και σε λίγα χρόνια άλλαξε πέντε ενοικιαστές: Χουτόπουλος, Κεντικελένης Stores, Γαλαξίας,  

La Standa, Λητώ.. [Multirama που έκλεισε κι αυτό κ.ά.]

Όμως, το τρίτο και τελευταίο μέρος της περιήγησης, στο επόμενο...

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκός Ανεξάρτητος. Φύλλο 36, Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2001. 

Στήλη «Εν Πειραιεί τη...». Σελ. 9.

Μιά ξενάγηση στους δρόμους του εμπορίου.

(Γ΄ Μέρος)

                                                                              Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

7 Οκτωβρίου 2001. Το πρώην Μέγαρο Οικονόμου, τότε στην Λεωφόρο Μιαούλη 40, τώρα ιδιοκτησίας Ιωακειμίδη με τις 22 μπαλκονόπορτες στην πρόσοψή του.

Δίπλα από το «Λητώ», στην Εθνικής Αντιστάσεως 8, στέκεται ένα σημαντικό κτίριο που φτιάχτηκε στα 1926, το Μέγαρο Οικονόμου. Στο ισόγειό του είχαμε την «Τράπεζα των Εμπόρων της Ελλάδος» και την «Τράπεζα Ανατολής».

Για δεκαετίες στην αυλή του ήταν η «Εταιρεία Διακομετακομίσεων και Αποθηκεύσεων» του Γ. Αττάρ τον οποίο βλέπουμε και σε άλλα σημεία του Πειραιά. Γύρω στα 1953 το ίδιο οικοδόμημα λεγόταν «Μέγαρον Εθνικής Ασφαλιστικής Εταιρίας». [Αργότερα, το Μέγαρο Εθνικής Ασφαλιστικής πήγε στην Εθν. Αντιστάσεως 25 - 27]

Στα 1960 στέγαζε ήδη την «Ηλεκτρική Εταιρία Αθηνών - Πειραιώς Α.Ε.». Κοντά στα 1990 το αγόρασε 

ο υφασματέμπορος Γιώργος Ιωκειμίδης. Αυτοδημιούργητος, ξεκίνησε από τον ίδιο δρόμο σα μικροπωλητής γυρολόγος, πέρασε από την πλατεία Ιπποδαμείας κι άνοιξε κατάστημα στην Καραολή - Δημητρίου 11. 

Στο ισόγειο, δεξιά της στοάς ήταν ο Θεριανός με τα υαλικά.

Στο επόμενο άδειο περιφραγμένο οικόπεδο που ανήκει στο ΙΚΑ ήταν η Γενική Αποθήκη Υλικού Στρατού (1928) ή η Στρατιωτική Αποθήκη Υλικού (1896). Πιο πριν ήταν η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (από τον Αύγουστο του 1837 έως το 1894 - εκτός από το 1854 - 1857, που ήταν στην Αθήνα). [Αποθήκη ξυλείας γύρω στα 1955]

«Ξενοδοχείον ΠΑΡΘΕΝΩΝ». Οριστική «ΔΙΑΛΥΣΗ» στα ισόγεια καταστήματα για την αποκατάσταση και εκμετάλλευση του κτηρίου από τον Όμιλο Χαραγκιώνη.  

Ριζική ανακατασκευή (1991 - 1994) με διατήρηση των εξωτερικών του χαρακτηριστικών και διάνοιξη εσωτερικής στοάς - αιθρίου έχουμε στο Μέγαρο Ν. Θ. Χαραγκιώνη - Εμπορικό Κέντρο ΤΟ ΡΟΛΟΪ, στη Μακράς Στοάς 13 - Εθνικής Αντιστάσεως 2 - Τσαμαδού 18. Στους ορόφους υπήρχε το ξενοδοχείο «Παρθενών» (ανοιχτό στα 1906). Στο ισόγειο ήταν τα μαγαζιά, όπως κι η Τράπεζα Πειραιώς για κάποιο διάστημα..

Η Τράπεζα Πειραιώς ιδρύθηκε με το ΒΔ 24/6 του 1916. Το πρώτο κατάστημά της - έχει αλλάξει πολλές θέσεις από τότε - εντοπίζεται (1928) στην οδό Ομήρου, πλατεία Θεμιστοκλέους, στο ισόγειο (γωνία) του Μεγάρου Συρεγγέλα. Η τωρινή οδός Μακράς Στοάς λεγόταν πρώτα Ομήρου κι ύστερα Ι. Δροσοπούλου. 

Το Μέγαρο Συρεγγέλα ή Μέγαρο Γαλλικής Εταιρίας ή Ενώσεως ήταν στη γωνία Μακράς Στοάς και Ιπποκράτους. Εκεί είχε κτιστεί στον 19^ο αιώνα η οικία του Αριστείδη Σκυλίτση - Ομηρίδη. Το παρόν δίνει πλέον το Μέγαρο Σ. Τσώνη (Μακράς Στοάς 1).

Στη Μακράς Στοάς βρισκόταν, σε διάφορους καιρούς, οι Τράπεζες Σάμου μαζί με την Αγγλοαμερικανική, 

η Αγροτική, η Εμπορική (στον αριθμό 15 που συνεχίζει, είναι διαμπερής, βγαίνει στην Τσαμαδού 22), ενώ πρόσφατα η Χίος Bank αντικαταστάθηκε από την Πειραιώς. Η πεζοδρόμηση της οδού από την Φίλωνος ως την Εθνικής Αντιστάσεως έγινε το Φεβρουάριο - Μάρτιο του 1994. Στα 1939, δίπλα στην Εμπορική είχε τα γραφεία του Πειραιά ο εφοπλιστής Αριστοτέλης Ωνάσης (τότε Ομήρου 18). Το σύγχρονο οκταόροφο ακίνητο, στον αριθμό 17, ανήκει στο Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα που το μισθώνει στο ΤΑ.Π.Ε.Μ. (Ταμείο Προνοίας Εργατών Μετάλλου) και στην Τράπεζα Πειραιώς.

Γωνία Μακράς Στοάς 19 και Φίλωνος, όπου είναι το Sprider (πρώην Αποστολίδης, είσοδος και από 

Τσαμαδού 26) ορθωνόταν η οικία του Τρύφωνα Μπουτζοπούλου.

Στην πρώην πλατεία Θεμιστοκλέους (καταργήθηκε το χειμώνα του 1925/26) χτίστηκε το Μέγαρο της Εθνικής Τραπέζης, που στέγασε και την Τράπεζα της Ελλάδος.

Η Τράπεζα αγόρασε την πλατεία από το δήμο για 13 εκατομμύρια δραχμές.

Τα σχέδια έφτιαξε ο αρχιτέκτονας Νικόλαος Ζουμπουλίδης. Τα εγκαίνια του έγιναν το πρωί της Κυριακής 31.12.1933. Τελικά το ΝΑΤ αγόρασε τμήμα του κτιρίου 10.251.548 δρχ. κι εγκαταστάθηκε τον Αύγουστο του 1954. Η Εθνική, πήγε στο υπόγειο κι απέναντι, στο νέο κτίριο που ανήκε και θα στέγαζε την Τράπεζα Αθηνών. Δεν πρόλαβε όμως, αφού συγχωνεύτηκε με την ΕΤΕ στα 1953 (μέχρι το 1958 λεγόταν ΕΤΕ και Αθηνών Α.Ε).

Διακόπτοντας την κυκλοφορία, περάσαμε την Γεωργίου και κάναμε στάση στον Άγιο Σπυρίδωνα, δίπλα από το περίπτερο του νεοσύστατου Γραφείου Πληροφόρησης του Ευρωπαίου Πολίτη. Μιλήσαμε για το παρελθόν της περιοχής και για το Μέγαρο Σπυράκη (από τον Ανδρέα Σπυράκη, πρόεδρο της Τράπεζας Αττικής στα 1928) και φτάσαμε στον τελικό προορισμό της περιήγησης, στο Μέγαρο Αδελφών Βάττη, Μπουμπουλίνας 2 και Ακτή Μιαούλη. 

Δεκέμβριος 1996. Το Μέγαρο Βάττη από την Ακτή Μιαούλη. 

 

Έχει αναγνωριστεί σαν έργο του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Νικολούδη και χτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Πάντως στα 1928, ήταν γεμάτο από γραφεία ναυτικών προκτόρων, εκτελωνιστών, εμπόρων κ.ά. Στον πρώτο ήταν ο Χανδρής. Στους πάνω δύο ορόφους, το ξενοδοχείο «Διεθνές». Στα 1939, βρίσκονταν οι Αδελφοί Πατέρα και ο Π. Καλιμενόπουλος. Από εδώ πέρασε κι ο Νίκος Βερνίκος με τα ρυμουλκά του. 

Στην κατοχή, ήλθε το Κεντρικό Λιμεναρχείο - λόγω την ασφάλειας που παρείχε το κτίριο - για να φιλοξενήσει το σύνολο σχεδόν των υπηρεσιών του. Ερχόμενοι οι Γερμανοί, παρέλαβαν τις υπηρεσίες του Λιμεναρχείου (παίρνοντας και τα όπλα του), οπότε εκείνο με τις λίγες πια αρμοδιότητες σκόρπισε σε γύρω κτίρια.

Με την απελευθέρωση ξαναήλθε εδώ τμήμα του Κεντρικού Λιμεναρχείου μαζί με το στρατιωτικό προσωπικό της Ναυτικής Διοικήσεως. Ο κίνδυνος δεν είχε περάσει κι ο εμφύλιος μαίνονταν στην πόλη. Το Μέγαρο Βάττη έπαθε ζημιές στα γνωστά γεγονότα των Δεκεμβριανών: σ’ αυτό είχαν οχυρωθεί επίσης μιά ομάδα εξουδετέρωσης ναρκών, κάποιοι Άγγλοι πεζοναύτες, στρατιώτες, αστυνομικοί.

Προωθημένα εξωτερικά φυλάκια βοήθησαν στην άμυνα του μεγάρου στις επιθέσεις της 6-7/12/1944. 

Οι απώλειες ελάχιστες, δύο νεκροί και πάνω από δέκα τραυματίες. Με βάση λοιπόν το παραπάνω ιστορικό κτίσμα έγιναν κι οι επιχειρήσεις ανακατάληψης του Πειραιά, τα σκοτεινά εκείνα χρόνια.

Οι κληρονόμοι του Βάττη πούλησαν το μέγαρο στους εφοπλιστές αδελφούς Ιωσήφ και Μίνωα Κολοκοτρώνη. Στα 1970 περιήλθε στην Εθνική Τράπεζα.

Από το 1997 άδειασε σιγά - σιγά για να αποκατασταθεί πλήρως (στέγαζε την Grindlays Bank) και να εγκαινιαστεί εκεί στις 25/01/2000 το Κέντρο Ναυτιλιακών Εργασιών της ΕΤΕ. Στον 5ο όροφο, που ανεβήκαμε με τα πόδια για να θαυμάσουμε την άψογη διαρρύθμιση, μας δεξιώθηκαν στελέχη της Τράπεζας σηματοδοτώντας έτσι το πέρας της τόσο ενημερωτικής περιήγησης που σχεδίασε στον Πειραιά το Ι.Μ.Τ.Ι.Ι.Ε. για τις Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκός Ανεξάρτητος. Φύλλο 37, Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2001. 

Στήλη «Εν Πειραιεί τη...». Σελ. 9.