Πειραιάς 1850: Το Δημοτικόν Σχολείον των αρρένων, εσφάλησε κατά διαταγήν του Κ. Δημάρχου…

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
Αντιπρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς - Πρόεδρος Ινστιτούτου Πειραϊκών Μελετών - Δημοσιογράφος, ερευνητής πειραϊκής ιστορίας.

1847. Με την παράδοση στον Δήμο Πειραιώς του νέου τότε «εκπαιδευτικού του Δήμου Καταστήματος», εκείνου που με τα χρόνια εξελίχθηκε στην μετέπειτα Ιωνίδειο Σχολή, στεγάστηκαν εντός του «τα των αρρένων δυο σχολεία του Δήμου, το τε ελληνικόν δηλαδή και το αλληλοδιδακτικόν».
Η λειτουργία των δυο σχολείων στα πρώτα χρόνια ήταν προβληματική, αν διαβάσουμε τα επίσημα δημοτικά έγγραφα (αναφορές, πρακτικά, επιστολές, προσκλήσεις για συγκλίσεις Δημοτικών Συμβουλίων) και την αλληλογραφία του Δήμου με τον ευεργέτη - δωρητή Κωνσταντίνο Ιωνίδη.
Ανάλογα κείμενα από την συλλογή μου δημοσίευσα την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2016 με τίτλο: Δυσαρέσκεια του φιλογενούς και φιλοκάλου ανδρός κ. Κωνσταντίνου Ιωνίδη. και το Σάββατο 24 Δεκεμβρίου 2016: Καταγγελία προέδρου Δ. Σ. για τον δήμαρχο Πειραιώς στα 1851.
Ο Αντώνης Μαρμαρινός (1912-2006) στο βιβλίο του «Η πειραϊκή παιδεία μετά το 1836», Πειραιεύς 1963, καταπιάνεται στο ιστορικό των πρώτων σχολείων, του Αλληλοδιδακτικού, του Ελληνικού Σχολείου ή Σχολαρχείου το οποίο αποτέλεσε τον πρόδρομο του Α΄ Γυμνασίου, ειδικά του Α΄ Γυμνασίου και τέλος του Σχολείου των κορασίων. Ο Μαρμαρινός κάνει μνεία για τον σχολάρχη Γεώργιο Παυλίδη ο οποίος στα 1848-49 κατηγορήθηκε ότι δεν κατέβαινε στον Πειραιά έχοντας άλλες ασχολίες στην Αθήνα κι ότι χαριζόταν στους εύπορους μαθητές. Η διένεξη συνεχίστηκε και το επόμενο σχολικό έτος. Αντίθετα, ο Δήμος καθυστερούσε την μισθοδοσία στους δασκάλους επειδή ήθελε να τους πληρώνει (όλους ή μερικούς) το Δημόσιο Ταμείο κι όχι ο ίδιος.
Τα έγγραφα της περιόδου εκείνης δεν σώζονται όλα στο Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Πειραιώς, είναι σκορπισμένα και καθιστούν δύσκολη την χρονική παρακολούθηση των γεγονότων. 
Όμως και τα στοιχεία για το Αλληλοδιδακτικό είναι πολύ φτωχά, λόγω έλλειψης των αντίστοιχων κειμένων. Από ένα φάκελο με πρωτότυπα, χειρόγραφα, κάποιες φορές δυσανάγνωστα κείμενα των πρώτων χρόνων της ύπαρξης του Δήμου που κατέχω στο πειραϊκό μου αρχείο, παραδίδω στην έρευνα ακόμα δυο:

*Δίφυλλος χάρτης αλληλογραφίας διαστάσεων 29,8Χ 20,5 γραμμένος χειρόγραφα μόνο στην πρώτη σελίδα.

Αριθμός Κλήσεως 80

Ο
Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς.

Προς
άπαντα τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου
του αυτού Δήμου.-

Παρουσιασθείσης σπουδαίας υποθέσεως του
Δήμου μας, ήτις είναι, ότι το Δημοτικόν Σχο
λείον των αρρένων, εσφάλησε κατά διαταγήν
του Κ. Δημάρχου, ως επληροφορήθην ότι ο
αυτός Δήμαρχος έστειλε και επήρε το κλειδίον
του Σχολείου· και διά τούτο ως χρέος μου
αναφέρω προς το Δημοτικόν σώμα διά να συ
νκληθή την αύριον 21. 7. Μηνός Ιουλλίου ώραν 4. Μ. Μ.
διά να συσκεφθή και αποφασίση, περί του
αυτού σπουδαίου αντικειμένου, και ωρίσητε να
προσκληθή ο τε Δήμαρχος διά να μας πληρο
φορίση περί του αυτού αντικειμένου, δια να
σκεφθή το σώμα και αποφασίση τα δέοντα.-
Εν Πειραιεί τη 20. Ιουλλίου
1850
Ο Πρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου Πειραιώς
[Υπογραφή Θεόδωρος Κουτσούκος. Στρογγυλή σφραγίδα σε άριστη αποτύπωση: ΔΗΜΟΤ. ΣΥΜΒΟΥΛΕΙΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Στην μέση θαλάσσια μορφή με ουρά και τρίαινα (Τρίτων)]

Τα Μέλη.-
[Τρεις θέσεις κενές, των Γεωργίου Λέλη, Δημητρίου Μουτζόπουλου, Ανδρέα Περίδη]
[4] Ιωάννης Παπά Ιωάννου
[5] Μανόλης Πολίτης
[6] Παναγιώτης Γιουρδής
[7] Βασίλειος Αργαστηριάρης
[8] Παντελής Χατζή Σωτηρίου
[9] Δημήτριος Μπαρούς
[10] διά τον Ιωάννην Μουτζούραν Δ. Μπαρούς
[11] Π. Οικονομίδης

*Μονόφυλλο στο οποίο γράφτηκε η πρώτη σελίδα.

Αριθμός Πρωτοκόλλου 396.-

Το Δημοτικόν Συμβούλιον του Δήμου
Πειραιώς.-

Συγκείμενον εκ των κάτωθι υποφαινομένων πρα
γματικών αυτού Μελών, συνελθόν εις συνεδρίασιν  εν
τω Δημαρχικώ Καταστήματι, σήμερον την 22. του Μ.
Ιουλλίου ημέραν πέμπτην Μ. Μ. κατά πρόσκλησιν
του Προέδρου αυτού υπ’ αρ. 80 διά να σκεφθή περί
των διατρεξάντων εις το Δημοτικόν Σχολείον των αρρένων.
Το Δημοτικόν Συμβούλιον πληροφορούμενον με λύπην του
ότι ο Κ. Δήμαρχος αφήρεσε το κλειδίον του Σχολείου από τους Διδα
σκάλους, και ένεκα τούτου οι Διδάσκαλοι έμειναν
έξω από το Σχολείον, οι δε Μαθηταί περιφέρονται
εις τον καύσωνα του ηλίου. Το Συμβούλιον αφού
επληροφορήθη την αιτίαν δια την οποίαν
ο Δήμαρχος αφήρεσε το κλειδίον, ήτο
διότι οι Διδάσκαλοι είχον έλθει εις διενέξεις. 
Το Συμβούλιον θεωρών την τοιαύτην πράξιν του Κυρίου [;]
Δημάρχου παρακαλεί την Σ. Νομαρχίαν να διατάξη
τον ειρημένον Δήμαρχον να ανοίξη το Σχολείον, και
η Βασιλική Νομαρχία να λάβη την ανήκουσαν πρόνοιαν
διά τα περαιτέρω. -
ο Κύριος Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, επιφορτίζεται
να κοινοποιήση την παρούσαν πράξιν εις την Βασιλικήν Νομαρχίαν
εγένετο εν Πειραιεί τη 22. Ιουλλίου 1850.
Τα Μέλη.-

ΣΧΟΛΙΑ
Το πρώτο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Αρρένων, αντίστοιχο του σημερινού Δημοτικού, λειτούργησε τον Μάιο-Ιούνιο του 1836.
Το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο Αρρένων, μαζί με το Ελληνικό Σχολείο (Σχολαρχείο, αντίστοιχο ενός Ημιγυμνασίου) μεταφέρθηκε στην πλατεία Κοραή όταν με δωρεά του Κωνσταντίνου Ιωνίδη κτίστηκε στα τέλη 1845 - αρχές 1847 το κλασικό δημοτικό εκπαιδευτικό κατάστημα της Ιωνιδείου Σχολής (κατεδαφίστηκε στα 1932).
Ο θεμέλιος λίθος καταγράφει: ΘΕΜΕΛΙΟΣ ΤΟΥ ΑΝΕΓΕΙΡΟΜΕΝΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ/ ΔΑΠΑΝΗΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΙΩΝΙΔΩΝ/ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΑΡΧΗΓΕΤΟΥ ΑΥΤΗΣ/ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΚΑΙ ΙΠΛΙΞΗ/ ΕΝ ΕΤΕΙ ΧΙΗΗΗΗΔΔΔΔΠΙ ΜΕΤΑ ΧΡΙΣΤΟΝ
Ήταν συνήθης πρακτική να «κλειδώνεται» ένα σχολείο όταν υπήρχαν λειτουργικά θέματα κι αντεγκλήσεις.
Από το 1836 έως το 1929 ο κύκλος εκπαίδευσης ήταν 4 τάξεις Δημοτικού, 3 τάξεις Σχολαρχείου, 4 τάξεις Γυμνασίου. 
Δήμαρχος Πειραιώς ήταν ο Πέτρος Ομηρίδης-Σκυλίτσης (1774-1872). 
Θεόδωρος Κουτσούκος: Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς, Νοέμβριος 1848 - Φεβρουάριος 1852.