Καταγγελία προέδρου Δ. Σ. για τον δήμαρχο Πειραιώς στα 1851.

                                                                            Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Μια μακρόχρονη φιλία συνδέει εμένα και τον Γιώργο Μπαλούρδο - λόγω των υποχρεώσεών μας συνεχίζουμε να επικοινωνούμε κυρίως μέσω τηλεφώνου - βρίσκοντας σταθερό θέμα συζήτησης στο να αναφερόμαστε διεξοδικά σε λογοτεχνικά και ιστορικά πειραϊκά θέματα, να ανταλλάσσουμε απόψεις και γνώσεις ειδικά όταν είμαστε σε αναζήτηση στοιχείων για την συμπλήρωση των άρθρων μας. Με αφορμή λοιπόν συνομιλίας για την αυτοσχέδια βιογραφία του Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση και την ανάρτηση που έκανε στο μπλόγκ του στις 10 Δεκεμβρίου 2016, θυμήθηκα ένα έγγραφο της εποχής της δημαρχίας του στα 1851 που έχω στην συλλογή μου και το δημοσιοποιώ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Παρά την ωραιοποίηση που έχει περάσει μέσα στις εργασίες σοβαρών ερευνητών για τους δημάρχους Πειραιώς του δημιουργικού 19^ου αιώνα, όσον αφορά στις μεταξύ τους σχέσεις και στην αρμονική συνεργασία με τους εκάστοτε συμβούλους τους, τα γραπτά στοιχεία - πρακτικά, έγγραφα, αλληλογραφία - διαψεύδουν σε κάποιες περιπτώσεις την αίσθηση και μας προσγειώνουν στην πραγματικότητα. Ναι, πολύ καλές και μακροχρόνιες στην πλειονότητα οι επαφές των τότε συμβούλων ώστε να επιδείξουν σπουδαία πεπραγμένα, όμως οι τριβές καμιά φορά τάραζαν την πρόοδο, την δυναμική, καθυστερούσαν σχέδια και ανέστελλαν ή ακύρωναν σημαντικά έργα και δράσεις.    
Είναι αλήθεια ότι αυτό συμβαίνει ακόμα και στις ημέρες μας σε όλα τα επίπεδα των κέντρων αποφάσεων. Σπάνια επικρατεί η σύμπνοια, συχνότερα υποσκάπτονται προτάσεις, υπερβάλλονται οι αντιδράσεις, επικρατούν οι γκρίνιες, οι κατηγορίες και οι προπηλακισμοί.  
Έτσι πολλές φορές ο επικεφαλής του συνδυασμού που απέκτησε την πλειοψηφία ενεργεί από μόνος του ή με την μικρή σε αριθμό φίλα κείμενη ομάδα χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν γνώμες των συνεργατών του, πόσο μάλλον των αντιπολιτευομένων.
Κάτι που δεν έχει γίνει γνωστό στους πολλούς για παράδειγμα ήταν η αντιμετώπιση που είχε ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης (1784 - 1872) από την απερχόμενη δημοτική αρχή του Κυριάκου Σερφιώτη στα 1841. Υδραίος ο Σερφιώτης, Χιώτικης καταγωγής ο Σκυλίτσης, εύλογο ήταν να υπάρξει η ανάλογη αντιπαλότητα για την εξουσία στην πόλη που προήλθε κυρίως από την συνένωση των δύο συνοικισμών. Εκτός από του ότι δεν του παρέδιδαν το γραφείο του καταστήματος και το αρχείο, μια νύχτα του Μαΐου σε απόκεντρο μέρος της παραλίας δέχτηκε βολή πέτρας στο πίσω μέρος του σώματος. Το τραύμα με την συμβολή του γιατρού «ιάθη μετ’ ολίγας ημέρας διεξαγωγής του αίματος με κοφτάς βεντούζας και έμπλαστρον επί του προσβληθέντος μέρους».
Σύμφωνα με την τότε συνήθεια όλες οι εντολές για τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου δίνονταν μέσω αλληλογραφίας.
Έχω στο αρχείο μου δύο έγγραφα με χρονολογίες 29.3.1850 και 10.5.1850 μέσα από τα οποία ο πρόεδρος του Δ. Σ. Πειραιώς καλεί «άπαντα τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου του αυτού Δήμου».
Το πρώτο, δίφυλλο έγγραφο με γραμμένες τις δύο πρώτες σελίδες, αναγράφει:

ΣΕΛΙΔΑ ΠΡΩΤΗ.

«Αρ. Κλήσεως. 36. – Εν Πειραιεί την 29. Μαρτίου 1850. Ο Πρόεδρος του Δημοτ: Συμβουλίου Πειραιώς. – Προς άπαντα τα Μέλη του Δημοτ: Συμβουλίου του αυτού Δήμου. –

Κατά συνέπειαν του επισυνημμένου υπ’ αριθ. 193. διαγγέλματος του Δημάρχου του Δήμου μας, παρακαλείσθε Κύριοι να συνέλθετε εις Συνεδρίασιν εν τω Δημαρχικώ Καταστήματι την α: ημ. του προσεγγίζοντος μηνός απριλίου, ημέραν σάββατον ώρ: 2 Μ. Μ. διά να συσκεφθώμεν και αποφασίσωμεν περί των εκθετομένων εν τω αυτώ διαγγέλματι, ως προς την ζητουμένην πίστωσιν διά μισθοδοσίαν του τρίτου Ελληνοδιδασκάλου κλπ καθώς και περί τινων άλλων αντικειμένων, αφορόντων τα συμφέροντα του Δήμου μας. –

Διά την σπουδαιότητα των αντικειμένων δεν αμφιβάλλομεν Κύριοι, ότι θέλετε παρευρεθεί εγκαίρως εις τον συνήθη τόπον των Συνεδριάσεών μας, κατά την ορισθείσαν εν τη παρούση ημέραν και ώραν. –
Ο Πρόεδρος
Θεόδωρος Κουτζούκος. 
[Σφραγίδα: ΔΗΜΟΤ. ΣΥΜΒΟΥΛΕΙΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Στο κέντρο, στραμμένη προς τα δεξιά, θαλάσσια θεότητα που κρατά τρίαινα]

Τα Μέλη. – Δ. Ν. Μπαρούς/ Π. Γιουρδής/ Β. Μ. Αργαστηριάρης/ Μανόλις Πολίτης/ Π. Χ″ Σωτήρου/ Ιωάννης Π″ Ιωάννου/ Α. Περίδης/ Π. Οικονομίδης.

ΣΕΛΙΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ. Καλλιγραφικοί, σχεδόν στενογραφικοί χαρακτήρες οι οποίοι δυσκολεύουν κατά πολύ την ανάγνωση.    

Εν Πειραιεί, σήμερον την α΄ Απριλίου του 1850 έτους ημέραν Σάββατον της εβδομάδος, προσκληθέντα τα μέλη του Δημοτ: Συμβουλίου Εν τω Δημαρχικώ Καταστήματι από της 2ας ώρας Μ. Μ. έως της 4^ης Μ. Μ. σύμφωνα με την [;] κλήσιν, δεν επαρουσιάσθησαν εκ των Κυρίων του Συμβουλίου, ειμή οι Κύριοι Π. Οικονομίδης, Δ. Ν. Μπαρούς, Ιω. Μουτζούρας, Παντελής Χ. Σωτήρου, και η έλλειψις των μελών μη θεωρηθείς επαρκής [;] δεν έγινεν ουδεμία εργασία. Προσκαλόμεν όθεν τους Κυρίους Δημοτ: Συμβούλους να παρουσιασθώσιν εις συνεδρίασιν την 3^ην τ. μ. ημέραν Δευτέραν ώραν 3. Μ. Μ. προς σύσκεψιν,[;; των ;;] 

Εν Πειραιεί την α΄ Απριλίου 1850.
ο πρόεδρος.
Θεόδωρος Κουτζούκος.

[Με ίδια σφραγίδα όπως και στην πρώτη σελίδα].
Τα Μέλη. Δ. Ν. Μπαρούς/ Π. Χ″ Σωτήρου/ Δ. Μουτζόπουλος/ Ιωάννης Π″ Ιωάννου/ Μανόλις Πολίτης/ Α. Περίδης εάν δεν θερμανθώ καθώς σήμερον/ Π. Γιουρδής/ Π. Οικονομίδης.

ΣΧΟΛΙΑ:

Η 29^η Μαρτίου 1850 ήταν ημέρα Τετάρτη. 1^η Απριλίου ήταν Σάββατο και 3 Απριλίου, Δευτέρα.

Ο Ανδρέας Περίδης αφού υπέγραψε σημειώνει ότι θα προσέλθει αν δεν έχει πυρετό «καθώς σήμερον».

Το δεύτερο μονόφυλλο έγγραφο αναφέρει: 

Αρ. Κλήσεως 39.
Εν Πειραιεί/ τη 10: Μαΐου 1850.
Ο Πρόεδρος του Δημοτ: Συμβουλίου του Δήμου Πειραιώς.

Προς
άπαντα τα Μέλη του Δημοτ: Συμβουλίου του αυτού Δήμου. –
Παρακαλείσθε Κύριοι, όπως συνέλθητε εν τω Δημαρχικώ Καταστήματι προς Συνεδρίασιν, την αύριον 11. Τ. M. ημέραν Πέμπτην της εβδομάδος, ώρα 10. Π. Μ. όπως λάβητε υπ’ όψιν τα εν τω επισυνημμένω υπ’ αρ. 396. διαγγέλματι του Δημάρχου του Δήμου μας εκδιδόμενον, περί των εργολαβικών των τε ανακαινίσεων, ως και της επισκευής των Δημοτ: θαλασίων εν Μουνυχία παραπηγμάτων, και γνωμοδοτήσητε μεθ’ εμού, ό,τι θεωρηθή υπό του σώματος προσφορότερον του Δήμου μας, κατά την προκειμένην περίστασιν, καθόσον προσεγγίζοντος του καιρού της χρήσεως των Δημοτ: Καταστημάτων, απαιτείται η όσον [;] ταχύτερον γνωμοδότησις του σώματος επί του αντικειμένου τούτου . προς δε και διά να λάβητε υπ’ όψιν, και αποφασίσητε, περί τινων ουσιωδών αντικειμένων αφορόντων τα συμφέροντα του Δήμου μας, τα οποία θέλω υποβάλλη εις το σώμα εν τη αυτή συνεδριάσει αυτού. –  

 
Ο Πρόεδρος
Θεόδωρος Κουτζούκος

Τα μέλη. –
[Ακολουθούν οι υπογραφές: Δ. Ν. Μπαρούς/ Π. Χ″ Σωτήρου/ Ιωάννης Π″ Ιωάννου/ Μανόλις Πολίτης/Δ. Μουτζόπουλος/ Π. Οικονομίδης/ Α. Περίδης/ Π. Γιουρδής/ Β. Μ. Αργαστηριάρης]

ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ

Αντίπαλος του Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση ή αυστηρός κριτής του μάλλον θα υπήρξε και ο Θεόδωρος Κουτσούκος. Ο Θεόδωρος Κουτσούκος καταγράφεται ως δημοτικός σύμβουλος Πειραιώς από το 1837 έως το 1866 (εκτός των ετών 1852 - 1855). Ο ίδιος υπέγραφε ως Θεόδωρος Κουτζούκος. Πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου χρημάτισε από τον Νοέμβριο του 1848 έως τον Φεβρουάριο του 1852. Ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης διορίστηκε από το Όθωνα δήμαρχος στις 12.4.1841. Τον επόμενο μήνα έφερε πρόταση αλλαγής στον τρόπο είσπραξης της δημοτικής φορολογίας και της διακίνησης των αγαθών, ώστε να μην διαφεύγουν της φορολογίας. Θεώρησε καλό να μην ενοικιάζεται σε τρίτους η είσπραξη των έμμεσων φόρων αλλά να τους λαμβάνει ο Δήμος μέσω του δημοτικού εισπράκτορα. Το Δ. Σ. αντέδρασε. Ο διοικητής Αττικής Αδάμ Δούκας ανάθεσε να δοθούν οι φόροι στον πλειοδότη της τελευταίας δημοπρασίας ο οποίος είχε προσφέρει 9.000 δραχμές. Δεν ήταν άλλος από τον Θ. Κουτσούκο. Για κακή του τύχη όμως κάποιος άλλος έδωσε 9.500 δραχμές, οργανώθηκε άλλη δημοπράτηση και η τιμή έφτασε στις 9.650 δραχμές. Αυτή ίσως ήταν η αρχή των διαφορών τους.
Χρόνια μετά, στις 22 Μαρτίου 1851 έστειλε μια κατηγορητήρια επιστολή προς τους δημοτικούς συμβούλους Πειραιώς. Την παραθέτω μεταγραμμένη στα νεοελληνικά. 
«Θεωρώ χρέος μου, Κύριοι Σύμβουλοι, να θέσω υπ’ όψη σας τα παρακάτω ουσιώδη θέματα που αφορούν στον Δήμο μας, για να λάβετε την ανάλογη μέριμνα για τις περαιτέρω ενέργειες. Δηλαδή. 
Πρώτον. Ο κύριος Δήμαρχος Πειραιά, καθ’ όσον παρατήρησα εδώ και κάποιο καιρό, δρα από μόνος του σε υποθέσεις στις οποίες απαιτούνταν και η δική σας συμμετοχή δηλαδή διόρισε ταμεία για την είσπραξη του ενός τετάρτου επί των διαφόρων εμπορευμάτων πάνω στα οποία ψηφίστηκε ο έμμεσος αυτός φόρος για την λιθόστρωση των δρόμων του Δήμου μας.
Δεύτερο. Εξέθεσε σε δημοπρασία την επισκευή των δρόμων του ίδιου Δήμου μας χωρίς την συγκατάθεση του Συμβουλίου του.
Τρίτο. Διόρισε δάσκαλο στο εδώ Ελληνικό Σχολείο μας χωρίς την έγκριση του αρμοδίου Υπουργείου και έτσι ο υπάλληλος αυτός είναι χωρίς δίπλωμα. Επομένως, αφού είναι σε αυτήν την κατάσταση δεν είναι δίκαιο να του πληρώνει ο Δήμος την μισθοδοσία του.
Τέταρτο. Τις διάφορες πράξεις που έχουν εκδοθεί από εσάς, όπως πληροφορήθηκα, δεν τις εφαρμόζει εγκαίρως αν και για αυτό τον λόγο έγραψα επισήμως στον ίδιο και
Πέμπτο. Τα αρχαία ξερά πηγάδια που βρίσκονται σε διάφορα μέρη του Δήμου μας μέχρι τώρα βρίσκονται ανοιχτά και καθώς δεν αγνοείται ο κίνδυνος τούτων σας είναι γνωστός για τους διαβάτες και προ πάντων για τα νήπια.
Για όλα αυτά, Κύριοι, οφείλετε καθώς είστε συνεργάτες του Κυρίου Δημάρχου να σπεύσετε για να λάβετε τα απαιτούμενα μέτρα. Εκτός από αυτά να φροντίσετε ώστε από εδώ και πέρα κάθε υπόθεση που αφορά στον Δήμου μας να ενεργείται σύμφωνα με τον Νόμο.
Στον Πειραιά τις 22 Μαρτίου 1851
Ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς
Θεόδωρος Κουτζούκος»      

ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Προς
τους Κ.Κ. Δημοτ. Συμβούλους Πειραιώς.

Θεωρώ χρέος μου, Κύριοι Σύμβουλοι, να
θέσω υπ’ όψιν σας τα εφεξής ουσιώδη αφορώντα τον Δήμον
μας αντικείμενα, όπως λάβητε την ανήκουσαν πρό
νοιαν διά την ενέργειαν των περαιτέρω. Ήτοι.
Αον/ ο Κ. Δήμαρχος Πειραιώς, καθ’ όσον επαρατήρησα
από τινος ήδη καιρού, πράττει αφ’ εαυτού του επί αντικει
μένων των οποίων απαιτείτο και η υμετέρα σύμπραξις τουτέστιν
εδιώρισε Ταμείαν προς παραλαβήν του ενός τετάρτου []
[] των διαφόρων εμπορευμάτων επί των οποίων εψηφίσθη ο
έμμεσος ούτος φόρος προς λιθόστρωσιν των οδών του Δήμου μας.
Βον/ Εξέθεσεν εις δημοπρασίαν την επισκευήν των οδών
του αυτού Δήμου μας άνευ της συγκαταθέσεως του Συμβουλίου του.
Γον/ Εδιώρισε διδάσκαλον εις το ενταύθα Ελλην. Σχολείον
μας χωρίς την έγκρισιν του αρμοδίου υπουργείου και τοιουτοτρό
πως ο υπάλληλος ούτος διατελεί άνευ διπλώματος. Επομένως
καθό τοιούτος δεν είναι δίκαιον να του πληρώνη ο Δή
μος την μισθοδοσίαν του.
Δον/ Τας παρ’ υμών εκδοθησομένας διαφόρους πρά
ξεις σας, ως έλαβον πληροφορίας, δεν τας ενεργή εγκαίρως
αν και περί τούτου επισήμως έγραψα προς τον ίδιον και
Εον/ Τα εις διάφορα μέρη του Δήμου μας αρχαία ξηρά
φραίατα μέχρι τούδε ευρίσκονται ανοικτά και ως δεν αγνο
είται ο κίνδυνος τούτων σας είναι γνωστός διά τους διαβάτας
και προ πάντων διά τα νήπια. –
Δι’ όλα ταύτα, Κύριοι, οφείλετε καθό
συμπράκτορες του Κ. Δημάρχου να σπεύσητε
όπως λάβητε τα απαιτούμενα μέτρα. Προς δε
τούτοις να φροντίσητε ώστε του λοιπού παν αντι
κείμενον του Δήμου μας αφορούν να ενεργήται σύμ
φωνα με τον Νόμον. –
Εν Πειραιεί την 22 Μαρτίου 1851
Ο Πρόεδρος του Δημοτ. Συμβουλ. Πειραιώς

[Υπογραφή] Θεόδωρος Κουτζούκος