Έγκριτα φωτογραφικά στιγμιότυπα προς ενημέρωση των Ελλήνων όλου του κόσμου.

                                                                               Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Κράτησα για δεύτερη φορά - σε λίγο διάστημα - στα χέρια μου τους λίγους τσαλακωμένους φάκελους που προ πολλού είχαν χάσει το λευκό τους χρώμα.
Ήταν γεμάτοι με παλιές φωτογραφίες.
Μια ακόμα έκπληξη στο γεμάτο βιβλία, έντυπα και ζωγραφικούς πίνακες διαμέρισμα του φίλου μου Παναγιώτη Δριτσάκου στον Πειραιά. Αναγνωρίζοντας την συλλεκτική αδυναμία μου, αρωγός πάντα στις αναζητήσεις μου, ήδη μού είχε χαρίσει τέσσερις από αυτές με περιεχόμενο που αφορούσε στον Πειραιά.
Φαίνεται να είναι μέρος από έναν μεγαλύτερο όγκο φακέλων που κατά πάσα πιθανότητα θα περιμένουν την σειρά τους να φανερωθούν, αν δεν πεταχτούν στα σκουπίδια από κάποιον ανίδεο της αξίας τους που θα θελήσει να καθαρίσει τον χώρο που βρίσκονταν. Οι παρούσες χρονολογούνται από το 1956 έως το 1969.
Μια χάρτινη φωτογραφία, που βγαίνει από παλιό φιλμ και την γνωστή διαδικασία εκτύπωσης δεν θα χάσει ποτέ την γοητεία της όταν την κρατάμε στα χέρια και την κοιτάμε, σε αντίθεση με την σημερινή πρακτική της χρήσης κάμερας ή κινητού που μεταφέρει την εικόνα στην οθόνη, στα αρχεία ενός υπολογιστή, σε έναν σκληρό δίσκο ή ένα USB.
Οι εν λόγω φωτογραφίες παραπέμπουν στην επίσημη κάλυψη των ειδήσεων με οπτικό υλικό, σε αυτό που ονομάζουμε φωτοειδησεογραφία (από την γαλλική λέξη photoreportage). Επιστρέφουμε έτσι στην εποχή της αυθεντικής δημοσιογραφίας, πριν τα ηλεκτρονικά μέσα διαβρώσουν την τέχνη της επικοινωνίας στον βαθμό που σήμερα γνωρίζουμε.
Ο δημοσιογράφος με εντολή της εφημερίδας του έτρεχε ο ίδιος κοντά στα γεγονότα για να τα καταγράψει, ρωτούσε, ενημερωνόταν από τα δελτία τύπου και τις προσκλήσεις, κρατούσε σημειώσεις και καθαρόγραφε τα κείμενα με το χέρι ή στην γραφομηχανή ενώ ο φωτογράφος - εργαζόταν μόνος ή ανήκε σε ομάδα φωτορεπόρτερ - έβγαζε πολλαπλά ασπρόμαυρα αντίγραφα και τα έστελνε στα διάφορα έντυπα (εφημερίδες και περιοδικά) που συνεργαζόταν επί πληρωμή.
Έχω ξαναγράψει για τα διάφορα φωτογραφικά πρακτορεία που λειτουργούσαν στον Πειραιά και πιο πολύ στην Αθήνα. Οι φωτογραφίες διατηρούσαν την αποκλειστικότητα των δημιουργών τους με το να τίθενται σφραγίδες στην οπίσθια λευκή όψη.
Οι σφραγίδες που παρατήρησα, μαζί με τις ποικιλίες τους, είχαν τα παρακάτω στοιχεία: 

*ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ ΑΘΗΝΑΪΚΟΥ ΤΥΠΟΥ/ ΦΛΩΡΟΥ/ ΟΔΟΣ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 15/ ΤΗΛ. 52.736 - ΑΘΗΝΑΙ
*ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ ΑΘΗΝΑΪΚΟΥ ΤΥΠΟΥ/ ΑΦΟΙ ΦΛΩΡΟΥ/ ΟΔΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 64 (ΟΜΟΝΟΙΑ)/ ΤΗΛ. 623-276 - ΑΘΗΝΑΙ
*ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ ΑΘΗΝΑΪΚΟΥ ΤΥΠΟΥ/ ΦΛΩΡΟΥ/ ΟΔΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 64 (ΟΜΟΝΟΙΑ)/ ΤΗΛ. 623-276 - ΑΘΗΝΑΙ
*ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΤΗΣ/ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ/ ΤΜΗΜΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΝ/ ΟΔΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ 5Α/ ΤΗΛ. 30.118-55.065/ ΑΘΗΝΑΙ
*ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ/ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 39 (ΣΤΟΑ ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ)/ 31.360 ΤΗΛ. 23.556 [Στρογγυλή σφραγίδα]
*ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ/ ΜΑΡΤΟΓΛΟΥ/ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ/ ΦΛΩΡΟΣ/ ΦΩΤΕΙΝΟΠΟΥΛΟΣ/ ΣΤΑΔΙΟΥ 36/ ΣΤΟΑ ΠΕΖΜΑΖΟΓΛΟΥ/ ΑΘΗΝΑΙ/ ΤΗΛ. 22.348 [Στρογγυλή σφραγίδα]
*COPYRIGHT/ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ/ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 39 (ΣΤΟΑ ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ)/ 23.858 ΤΗΛ. 31.360 [Τετράγωνο πλαίσιο, στρογγυλή σφραγίδα, με τον χρόνο στις τέσσερις γωνίες]   
*MEGALOCONOMOU BRO [S]/ GREEK PHOTO NEWS/ 13, ANTHIMOY GAZI ST./ TEL. 21.000/ ATHENS/ GREECE
*ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ/ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΕΑ/ ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ 13/ (ΟΠΙΣΘΕΝ ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ)/ ΤΗΛ. 21.000 ΑΘΗΝΑΙ
*ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ/ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΕΑ/ ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ 13/ ΤΗΛ. 21.000 ΑΘΗΝΑΙ
*ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ/ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΕΑ/ ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ 15/ ΤΗΛ. 21.000 ΑΘΗΝΑΙ [Σφραγίδα με χρονολογία 1962]
*ΑΦΟΙ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ/ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΕΑ/ ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ 15/ ΤΗΛ. 221.000 ΑΘΗΝΑΙ [Σφραγίδα με χρονολογία 1963]
*C. MEGALOCONOMOU/ GREEK PHOTO NEWS/ 15, ANTHIMOY GAZI ST. -TEL. 221.000/ ATHENS – GREECE
*ΧΑΡ. ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΣ/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΕΑ/ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1926/ ΣΤΑΔΙΟΥ 7 ΤΗΛ. ΓΡ. 231.288/ ΑΘΗΝΑΙ » ΟΙΚ. 713.242
*ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΕΠΙΚΑΙΡΩΝ/ "ΕΝΩΣΙΣ"/ ΑΝΘΙΜΟΥ ΓΑΖΗ 9 - ΣΤΟΑ ΕΣΤΙΑΣ/ ΤΗΛ. 222.733 - ΑΘΗΝΑΙ
*ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΕΑ/ Σ. Μ. Τρεβιζάκη/ Βουκουρεστίου 21 Αθήναι Τηλ. 615.550
*ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ Σ. & Κ. ΤΡΕΒΙΖΑΚΗΣ/ ΒΑΛΑΩΡΙΤΟΥ 4^Α /ΑΘΗΝΑΙ [Στρογγυλή σφραγίδα]
*ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ/ ΕΠΙΚΑΙΡΑ/ ΜΠΙΡΗΣ/ ΟΔΟΣ ΛΕΚΚΑ 12/ ΑΘΗΝΑΙ - ΤΗΛΕΦ. 33.074 [Στρογγυλή σφραγίδα]
*ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ/ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ/ “Χ. ΠΟΥΛΙΔΗΣ,,/ ΚΑΝΑΡΗ 9^Α –ΑΘΗΝΑΙ/ ΤΗΛΕΦΩΝΑ 611-688 – 74-514
*BASILE UL. RENTZIS/ GREEK & FOREIGN NEWSPICTURES SERVICE/ ST. CONSTANTINOU STR. 4-PHONE: 527.992/ ATHENS – GREECE
*ΡΕΝΤΖΗΣ/ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ & ΞΕΝΟΥ ΤΥΠΟΥ/ ΟΔΟΣ ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 4 (ΟΜΟΝΟΙΑ)/ ΤΗΛΕΦΩΝΑ 527-992, 532-770/ ΑΘΗΝΑΙ
*ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ/ “Δ. Α. ΧΑΡΙΣΙΑΔΗΣ,,/ ΣΤΑΔΙΟΥ 4 - 1^ος ΟΡΟΦΟΣ/ ΤΗΛ. 32.011/ ΑΘΗΝΑΙ
*ΝΙΚΟΣ ΚΟΝΤΟΣ/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ/ STUDIO - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ/ ΒΑΛΑΩΡΙΤΟΥ 14/ ΑΘΗΝΑΙ 134 - ΤΗΛ. 625.429
*ΣΠΥΡΟΣ ΜΕΛΕΤΖΗΣ/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ/ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ 24 - ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ/ ΤΗΛ. 665.839-ΑΘΗΝΑΙ
*Ε. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ - Α. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ - Ζ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ/ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΚΑΙΡΑ/ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 13/ ΑΘΗΝΑΙ - ΤΗΛ. 621.523 [Στρογγυλή σφραγίδα]
*Η ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ/ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΤΥΠΟΥ/ ΖΑΛΟΓΓΟΥ 14/ ΤΗΛ. 639.272 – ΑΘΗΝΑΙ
*ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ/ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡΣ/ ΟΔΟΣ ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ 26/ ΤΗΛΕΦ. 26-225/ ΑΘΗΝΑΙ
*Copyright/ N. HADJISTYLIANOS/ 29, ANAGENNISSEOS STR./ HYMETTUS, ATHENS/ TEL. 51.279 - 23.075
*COPYRIGHT/ ATHENS NEWS RHOTO AGENSY/ ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 6/ ΑΘΗΝΑΙ - ΤΗΛ. 56.544
*ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ/ Κ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ & Ν. ΤΣΙΚΟΥΡΙΑΣ/ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 29 - ΑΘΗΝΑΙ/ ΤΗΛΕΦ. 36-393
*ΦΩΤΟ - ΚΟΥΡΜΠΕΤΗΣ/ ΕΛΛΗΝ. ΦΩΤΟΓΡ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΝ/ ΟΜΗΡΟΥ 6 -ΤΗΛ. 22-423/ ΑΘΗΝΑΙ
*IMAGES DE GRÈCE/ EN PHOTOS/ PAR PAUL MYLOF (F. I. A. P.)/ RUE MONFERATOU 85/ ATHÈNES

Ένας αριθμός φωτογραφιών των παραπάνω φωτορεπόρτερ, με τουριστικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, έφεραν την σφραγίδα: OFFERED BY THE NATIONAL/ TOURIST ORGANISATION OF GREECE/ 4 ODOS STADIOU - ATHENS. Αρκετές είχαν την πίσω πλευρά κενή.
Εκτός από τον τύπο, τα πρακτορεία είχαν επαφές με διάφορους φορείς και αρχές, με δήμους και υπουργεία, που στο πλαίσιο της τρέχουσας επικαιρότητας φωτογράφιζαν τις εκδηλώσεις τους, τις αφίξεις επισήμων, τις σχολικές - θρησκευτικές εορτές, τα εγκαίνια νέων έργων και εγκαταστάσεων, τα καλλιτεχνικά δρώμενα, τα φεστιβάλ, την αθλητική δραστηριότητα και τόσα άλλα. Σε συμφωνία μαζί τους καθοριζόταν το πλήθος των αντιτύπων και η τιμή. Από τις πολλές φωτογραφίες που τυπώνονταν γινόταν η επιλογή των πλέον κατάλληλων για δημοσίευση. Οι υπόλοιπες φυλάσσονταν σε αρχείο ή πετιόνταν.
Μια κατηγορία από αυτές βρήκα να κατευθύνονται προς το Υπουργείο Εξωτερικών και από εκεί να αποστέλλονται στα Γραφεία Τύπου των ελληνικών πρεσβειών σε όλον τον κόσμο. Στην ακάλυπτη θέση της φωτογραφίας οι υπάλληλοι πρόσθεταν κολλώντας τα μικρά αποκόμματα δακτυλογραφημένου χαρτιού που περιείχαν τα ανάλογα επεξηγηματικά σχόλια. Το κείμενο ήταν σύντομο, σαν τηλεγράφημα.
Με τον τρόπο λοιπόν εκείνο, μαζί με τα κινηματογραφικά επίκαιρα που προβάλλονταν, μάθαιναν στην αλλοδαπή οι συμπατριώτες μας τα νέα της Ελλάδος.
Σε περίπτωση ακόμα που κυκλοφορούσαν ελληνόφωνα περιοδικά κι εφημερίδες ήταν μια καλή ευκαιρία για να συμπληρωθεί η ύλη. 
Τόσα χρόνια μετά, έως τις μέρες μας, οι πληροφορίες και τα πρόσωπα των φωτογραφιών αυτών αποτελούν για τους πολλούς σχεδόν ένα ξεχασμένο, άγνωστο τμήμα της ιστορίας.
Ξεφεύγοντας από την καθαρά πειραϊκή αρθρογραφία μου, θεώρησα καθήκον να τις αναδημοσιεύσω σε συνέχειες και να τις βγάλω από την λήθη, τονώνοντας έτσι την πενιχρή παρουσία ανάλογων φωτογραφιών στο διαδίκτυο, ειδικά τώρα που η κατοικία μου λόγω εργασιακών υποχρεώσεων μοιράζεται ανάμεσα στον Πειραιά και στο κέντρο της Αθήνας. Κάτι σαν αφιέρωμα στην πόλη που με φιλοξενεί…

Η Αθήνα με τον Λυκαβηττό όπως φαινόταν από την βορειοανατολική κορυφή της Ακρόπολης. Χωρίς χρονολογία.

 

Η Αθήνα με τον Λυκαβηττό, την Αγορά και την Αγία Μαρίνα Θησείου όπως φαινόταν από ύψωμα του λόφου των Νυμφών (Αστεροσκοπείου). Χωρίς χρονολογία.

«ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών με την παρουσίαν του Προέδρου της Κυβερνήσεως, των αρμοδίων Υπουργών, πολλών επισήμων και πλήθους κόσμου ετελέσθησαν τα εγκαίνια των έργων Ομονοίας.
Εις την φωτογραφίαν, Νυκτερινή άποψις της Πλατείας με τους φωτισμένους υδατίνους πίδακας εις το μέσον της σχηματισθείσης λίμνης. 31/3/59»

 

«ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΟΜΟΝΟΙΑΣ. Χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών με την παρουσίαν του Προέδρου της Κυβερνήσεως, των αρμοδίων Υπουργών, πολλών επισήμων και πλήθους κόσμου, ετελέσθησαν τα εγκαίνια των έργων Ομονοίας. Εις την φωτογραφίαν Νυκτερινή άποψις της Πλατείας με τους φωτισμένους υδατίνους πίδακας εις το μέσον της σχηματισθείσης λίμνης. 31/3/59». Το σιντριβάνι έγινε σε σχέδια του Γεωργίου Ζογγολόπουλου (1901 ή 1903 - 2006).

«Αθήναι: Υπουργείον Εξωτερικών». Το παλαιό μέγαρο - οικία του Ανδρέα Συγγρού, στην γωνία της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας 5 και Ζαλοκώστα. Οικοδομήθηκε στα 1872-73 σε οικόπεδο αγορασμένο από την χήρα Θεοδώρου Ράλλη. Το σχεδίασε ο Ernst Ziller. Ο ιδιοκτήτης το τροποποίησε με την επίβλεψη του μηχανικού Νικολάου Σούτσου κι αργότερα ενός Γάλλου μηχανικού. Η Ιφιγένεια Συγγρού το γένος Μαυροκορδάτου το κληροδότησε στα 1921 για να στεγάσει το Υπουργείο Εξωτερικών. Το κτήριο υπέστη αρκετές αλλαγές, προστέθηκε μάλιστα και το αετωματικό προστώο στον όροφο.

 

Η Ακαδημία, το Πανεπιστήμιο και η Εθνική Βιβλιοθήκη στην Αθήνα. Χωρίς χρονολογία.

Αθήνα. Το εσωτερικό της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Έτσι το θυμάμαι κι εγώ που το επισκεπτόμουν όταν έκανα τις πειραϊκές έρευνες στα σπάνια βιβλία της. Χωρίς χρονολογία.

Η Γεννάδιος Βιβλιοθήκη Αθηνών. Χωρίς χρονολογία.

«The Tower of the Winds» στην Αθήνα. Χωρίς χρονολογία.

 

Η Στοά του Αττάλου στην αθηναϊκή αρχαία Αγορά. Χωρίς χρονολογία.

«Αθήναι: Κεραμεικός». Χωρίς χρονολογία.

Γυμναστική Ακαδημία Αθηνών. Χωρίς χρονολογία. Βρίσκεται στην Δάφνη (μεταξύ των οδών Ηλιουπόλεως και Εθνικής Αντιστάσεως). Αναγέρθηκε στα 1931. Μηχανικοί αρχιτέκτονες οι    Γ. Σούλης και Γ. Κωνσταντινίδης. Εκτελεστής Δ. ΒΑΚΟΥΛΗΣ.

«Από τα εγκαίνια της νέας Λεωφόρου Ιλισού». Η σημερινή κάτω οδός Αρδηττού κατασκευάστηκε γύρω στα 1959 στην παριλίσσια πολύπαθη περιοχή με τις συνεχείς καταπατήσεις και τις αλλοιώσεις του φυσικού τοπίου. Στο βάθος διακρίνεται ο ναΐσκος της Αγίας Φωτεινής.

Ερχομός του έτους 1962 στο κέντρο της Αθήνας. Έξω από το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας στην συμβολή Βασιλίσσης Σοφίας και Πανεπιστημίου. Ένα έθιμο που κρατάει δεκαετίες. «Την ημέραν της Πρωτοχρονιάς αι επιχειρήσεις της πόλεως καταθέτουν προ των τροχονόμων δώρα εκ των προϊόντων των επιχειρήσεών των, διά να διατρανώσουν με τον τρόπον αυτόν την αγάπην του Λαού προς τας δυνάμεις εσωτερικής ασφαλείας, και αποδείξουν την συμπαράστασήν του προς το επίπονον και πολλάκις επικίνδυνον έργον των».   

   

ΣΧΟΛΙΑ: Δεν προβαίνω σε αναφορές για την ιστορία του κάθε εικονιζόμενου κτηρίου. Σκοπός της δικής μου ανάρτησης είναι να εμφανίσω το σπάνιο αυτό φωτογραφικό υλικό. Εσείς μπορείτε να περιηγηθείτε ανατρέχοντας σε ανάλογα βιβλία ή στο διαδίκτυο. Επίσης έχετε την δυνατότητα στον υπολογιστή σας να μεγεθύνετε όσο θέλετε κάποιες επιφάνειες που σας ενδιαφέρουν ώστε να αποθαυμάσετε τις λεπτομέρειες που εμφανίζουν.