Ο Πειραιάς κοιταγμένος από ψηλά.

Όταν η πόλη άλλαζε το κεραμίδι με το σκυρόδεμα.   

                                                                                          Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το διαδίκτυο βρίθει από επίγειο (περισσότερο) αλλά και απ’ αέρος (πιο σπάνιο) φωτογραφικό υλικό του πειραϊκού χώρου. Όσοι διαθέτουν χρόνο να περιηγηθούν τις σελίδες του εκπλήσσονται με τον πλούτο και την ποικιλία του περιεχομένου του. Γεγονός είναι ότι όλο και περισσότεροι χρήστες αναρτούν γνωστές ή άγνωστες ακόμα φωτογραφίες - πολλοί τις αναμεταδίδουν, τις σχολιάζουν ή απλά στέλνουν το σήμα προτίμησής τους - οπότε χαίρομαι ιδιαίτερα και επαινώ την κίνησή τους. Προσωπικά λόγω ασχολιών μου δεν έχω την ευχαρίστηση να επισκέπτομαι τέτοιες περιοχές, κακώς θα έλεγα αλλά έτσι διατηρώ μια διακριτική απόσταση που με κάνει να συνεχίζω ανεπηρέαστος την δική μου προσφορά. Δίχως ατοπήματα, αντιγραφή λαθών και κακών εκτιμήσεων, χωρίς να με διακατέχει το σαράκι της «ζήλειας» ή του ευτελούς ανταγωνισμού, αξιοποιώντας μόνο τις δικές μου γνώσεις που απέκτησα από την - πάνω από 35 έτη - ενασχόληση με την ιστορία της πόλης και την συλλογή βιβλίων και τεκμηρίων, έχω δημιουργήσει μια ιδιαίτερη σχέση αντικειμενικής κριτικής θεώρησης των πραγμάτων.  Έτσι μεταδίδω στους αναγνώστες τα πειραϊκά μου βιώματα τα οποία καλλιέργησα στην επαφή μου με τους παλιοκαιρίτες φίλους μου, τους τοπικούς πνευματικούς ταγούς, τα μέλη συλλόγων, με άλλα εξειδικευμένα άτομα, σε συνδυασμό με την επαρκή αντίληψη του φυσικού ανάγλυφου, του ρυμοτομικού σχεδίου, των εγκαταστάσεων, των κτηρίων και των δεδομένων που άντλησα από τα αρχειακά μου επίσημα, τακτικά ή εφήμερα έντυπα.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ

Αεροφωτογραφίες με θέμα τον Πειραιά έχουν παραχθεί για διάφορους λόγους. Αξιόλογα δείγματα έχουμε από τις πρώτες κιόλας πτήσεις αεροπλάνων πάνω από τις αττικές ακτές έως τις σύγχρονες, έγχρωμες δορυφορικές αποτυπώσεις. Τα βρίσκουμε μεμονωμένα να πωλούνται στις δημοπρασίες, να φυλάσσονται στις συλλογές, να εκτίθενται σε επετειακές εκδηλώσεις. Πλήθος αεροφωτογραφιών επισημάνθηκε επίσης στα αρχεία πολιτικών και στρατιωτικών φορέων ή οργανισμών (π.χ. στο Υπουργείο Πολιτισμού και στην Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού), να εικονίζεται σε ταχυδρομικά δελτάρια ενώ αρκετές από αυτές δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά και βιβλία.  
Εδώ βγάζω από τους φακέλους μου και παρουσιάζω επτά ασπρόμαυρες αεροφωτογραφίες του Πειραιά.

 

ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Διακρίνονται οι ακτές της Φρεαττύδας, η Ζέα, ο λόφος της Καστέλλας, το Μικρολίμανο, το παράλιο τμήμα του Νέου Φαλήρου (όπου προβάλλονται το θέατρο και το γήπεδο Καραϊσκάκη) και η οδός Τζαβέλα με τις στέγες του εργοστάσιου του Ρετσίνα στην θέση του σημερινού σχολικού συγκροτήματος.

ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η κεντρική πολεοδομική ζώνη του Πειραιά μεταξύ Ζέας (Πασαλιμάνι) και λιμένα Αλών. Το Δημοτικό Θέατρο «αναπνέει» ανάμεσα στα χαμηλότερα από εκείνο κτίσματα. 

ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο λιμένας Ζέας (Πασαλιμάνι) από μια πιο χαμηλή πτήση. Η πλατεία Αλεξάνδρας είναι αδιαμόρφωτη, η ΙΙ Μεραρχίας δεν είχε ενωθεί στην Τερψιθέα. Οι πολυκατοικίες, ελάχιστες, δεν ασχήμαιναν την όψη του Πειραιά και δεν έκρυβαν τον αέρα των παλαιών αρχοντικών.

ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Τμήμα της θαλάσσιας λεκάνης του κεντρικού λιμένα γύρω στα 1967.    Η Ακτή Μιαούλη, η Ακτή Ποσειδώνος και οι προβλήτες της Ακτής Τζελέπη. Το Ρολόι και η Αγορά δεν είχαν ακόμη κατεδαφισθεί.

 

ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η είσοδος του κεντρικού λιμένα στην δεκαετία του 1960. Βλέπουμε ένα τμήμα της Πειραϊκής, την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, την «Νηοδόχη Φορτηγίδων», μπροστά μας τις αποθήκες της περιοχής των «γαιανθράκων» (Ακτή Βασιλειάδη) που έχουν κατεδαφισθεί, ανοιχτοί χώροι  εναποθέσεως εμπορευμάτων και σκάμματα από παλαιές εγκαταστάσεις (ζωαγορά Λούκου). Εκεί, με όριο τον 280 μέτρων λιμενοβραχίονα ή «μώλο Κράκαρη (Θεμιστοκλέους)» ανοίγεται το Ναυπηγείο Βασιλειάδη.

ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Πανοραματική θέα του λιμένα Πειραιά γύρω στα 1967 από τις εγκαταστάσεις του ΟΛΠ στην Ηετιώνεια με τις μόνιμες δεξαμενές. Πίσω η πόλη με την Ακτή Μιαούλη, το εσωτερικό της από το Νέο Φάληρο, τον λόφο της Καστέλλας, το Πασαλιμάνι έως τον Άγιο Βασίλειο.

AΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Πειραϊκός χώρος δεν είναι μόνο η έκταση του Δήμου Πειραιώς με τα λιμάνι και τις παραλίες του. Περιλαμβάνει επίσης την ευρύτερη περιοχή προς το Πέραμα που, ναι μεν ανήκει σε άλλους όμορους Δήμους, έχει όμως κοινές ιστορικές καταβολές και έντονη πειραϊκή εξάρτηση. Εδώ είμαστε πάνω από το λιμάνι και την πόλη του Κερατσινίου. Περίπου κοντά στην ακτογραμμή της την διασχίζει η Λεωφόρος Δημοκρατίας (πρώτα Λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Β΄). Αριστερά το Νέο Ικόνιο. Προς το κέντρο συναντώνται και ανηφορίζουν οι Λεωφόροι Σχιστού και Γρηγόρη Λαμπράκη. Δεν έχουν γίνει οι σύγχρονες επεκτάσεις των προβλητών. Βλέπουμε τις δεξαμενές υγρών καυσίμων, την Υχθυόσκαλα, τους Μύλους Αγίου Γεωργίου. Φαίνονται οι γυμνοί βράχοι (Τουρκοβούνια) που απέμειναν από τις λατομεύσεις, εκεί όπου σήμερα κατασκευάσθηκε το Κατράκειο Θέατρο Νικαίας.