Καταγγελία προέδρου Δ. Σ. για τον δήμαρχο Πειραιώς στα 1851.

                                                                            Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Μια μακρόχρονη φιλία συνδέει εμένα και τον Γιώργο Μπαλούρδο - λόγω των υποχρεώσεών μας συνεχίζουμε να επικοινωνούμε κυρίως μέσω τηλεφώνου - βρίσκοντας σταθερό θέμα συζήτησης στο να αναφερόμαστε διεξοδικά σε λογοτεχνικά και ιστορικά πειραϊκά θέματα, να ανταλλάσσουμε απόψεις και γνώσεις ειδικά όταν είμαστε σε αναζήτηση στοιχείων για την συμπλήρωση των άρθρων μας. Με αφορμή λοιπόν συνομιλίας για την αυτοσχέδια βιογραφία του Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση και την ανάρτηση που έκανε στο μπλόγκ του στις 10 Δεκεμβρίου 2016, θυμήθηκα ένα έγγραφο της εποχής της δημαρχίας του στα 1851 που έχω στην συλλογή μου και το δημοσιοποιώ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Παρά την ωραιοποίηση που έχει περάσει μέσα στις εργασίες σοβαρών ερευνητών για τους δημάρχους Πειραιώς του δημιουργικού 19^ου αιώνα, όσον αφορά στις μεταξύ τους σχέσεις και στην αρμονική συνεργασία με τους εκάστοτε συμβούλους τους, τα γραπτά στοιχεία - πρακτικά, έγγραφα, αλληλογραφία - διαψεύδουν σε κάποιες περιπτώσεις την αίσθηση και μας προσγειώνουν στην πραγματικότητα. Ναι, πολύ καλές και μακροχρόνιες στην πλειονότητα οι επαφές των τότε συμβούλων ώστε να επιδείξουν σπουδαία πεπραγμένα, όμως οι τριβές καμιά φορά τάραζαν την πρόοδο, την δυναμική, καθυστερούσαν σχέδια και ανέστελλαν ή ακύρωναν σημαντικά έργα και δράσεις.    
Είναι αλήθεια ότι αυτό συμβαίνει ακόμα και στις ημέρες μας σε όλα τα επίπεδα των κέντρων αποφάσεων. Σπάνια επικρατεί η σύμπνοια, συχνότερα υποσκάπτονται προτάσεις, υπερβάλλονται οι αντιδράσεις, επικρατούν οι γκρίνιες, οι κατηγορίες και οι προπηλακισμοί.  
Έτσι πολλές φορές ο επικεφαλής του συνδυασμού που απέκτησε την πλειοψηφία ενεργεί από μόνος του ή με την μικρή σε αριθμό φίλα κείμενη ομάδα χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν γνώμες των συνεργατών του, πόσο μάλλον των αντιπολιτευομένων.
Κάτι που δεν έχει γίνει γνωστό στους πολλούς για παράδειγμα ήταν η αντιμετώπιση που είχε ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης (1784 - 1872) από την απερχόμενη δημοτική αρχή του Κυριάκου Σερφιώτη στα 1841. Υδραίος ο Σερφιώτης, Χιώτικης καταγωγής ο Σκυλίτσης, εύλογο ήταν να υπάρξει η ανάλογη αντιπαλότητα για την εξουσία στην πόλη που προήλθε κυρίως από την συνένωση των δύο συνοικισμών. Εκτός από του ότι δεν του παρέδιδαν το γραφείο του καταστήματος και το αρχείο, μια νύχτα του Μαΐου σε απόκεντρο μέρος της παραλίας δέχτηκε βολή πέτρας στο πίσω μέρος του σώματος. Το τραύμα με την συμβολή του γιατρού «ιάθη μετ’ ολίγας ημέρας διεξαγωγής του αίματος με κοφτάς βεντούζας και έμπλαστρον επί του προσβληθέντος μέρους».
Σύμφωνα με την τότε συνήθεια όλες οι εντολές για τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου δίνονταν μέσω αλληλογραφίας.
Έχω στο αρχείο μου δύο έγγραφα με χρονολογίες 29.3.1850 και 10.5.1850 μέσα από τα οποία ο πρόεδρος του Δ. Σ. Πειραιώς καλεί «άπαντα τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου του αυτού Δήμου».
Το πρώτο, δίφυλλο έγγραφο με γραμμένες τις δύο πρώτες σελίδες, αναγράφει:

ΣΕΛΙΔΑ ΠΡΩΤΗ.

«Αρ. Κλήσεως. 36. – Εν Πειραιεί την 29. Μαρτίου 1850. Ο Πρόεδρος του Δημοτ: Συμβουλίου Πειραιώς. – Προς άπαντα τα Μέλη του Δημοτ: Συμβουλίου του αυτού Δήμου. –

Κατά συνέπειαν του επισυνημμένου υπ’ αριθ. 193. διαγγέλματος του Δημάρχου του Δήμου μας, παρακαλείσθε Κύριοι να συνέλθετε εις Συνεδρίασιν εν τω Δημαρχικώ Καταστήματι την α: ημ. του προσεγγίζοντος μηνός απριλίου, ημέραν σάββατον ώρ: 2 Μ. Μ. διά να συσκεφθώμεν και αποφασίσωμεν περί των εκθετομένων εν τω αυτώ διαγγέλματι, ως προς την ζητουμένην πίστωσιν διά μισθοδοσίαν του τρίτου Ελληνοδιδασκάλου κλπ καθώς και περί τινων άλλων αντικειμένων, αφορόντων τα συμφέροντα του Δήμου μας. –

Διά την σπουδαιότητα των αντικειμένων δεν αμφιβάλλομεν Κύριοι, ότι θέλετε παρευρεθεί εγκαίρως εις τον συνήθη τόπον των Συνεδριάσεών μας, κατά την ορισθείσαν εν τη παρούση ημέραν και ώραν. –
Ο Πρόεδρος
Θεόδωρος Κουτζούκος. 
[Σφραγίδα: ΔΗΜΟΤ. ΣΥΜΒΟΥΛΕΙΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. Στο κέντρο, στραμμένη προς τα δεξιά, θαλάσσια θεότητα που κρατά τρίαινα]

Τα Μέλη. – Δ. Ν. Μπαρούς/ Π. Γιουρδής/ Β. Μ. Αργαστηριάρης/ Μανόλις Πολίτης/ Π. Χ″ Σωτήρου/ Ιωάννης Π″ Ιωάννου/ Α. Περίδης/ Π. Οικονομίδης.

ΣΕΛΙΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ. Καλλιγραφικοί, σχεδόν στενογραφικοί χαρακτήρες οι οποίοι δυσκολεύουν κατά πολύ την ανάγνωση.    

Εν Πειραιεί, σήμερον την α΄ Απριλίου του 1850 έτους ημέραν Σάββατον της εβδομάδος, προσκληθέντα τα μέλη του Δημοτ: Συμβουλίου Εν τω Δημαρχικώ Καταστήματι από της 2ας ώρας Μ. Μ. έως της 4^ης Μ. Μ. σύμφωνα με την [;] κλήσιν, δεν επαρουσιάσθησαν εκ των Κυρίων του Συμβουλίου, ειμή οι Κύριοι Π. Οικονομίδης, Δ. Ν. Μπαρούς, Ιω. Μουτζούρας, Παντελής Χ. Σωτήρου, και η έλλειψις των μελών μη θεωρηθείς επαρκής [;] δεν έγινεν ουδεμία εργασία. Προσκαλόμεν όθεν τους Κυρίους Δημοτ: Συμβούλους να παρουσιασθώσιν εις συνεδρίασιν την 3^ην τ. μ. ημέραν Δευτέραν ώραν 3. Μ. Μ. προς σύσκεψιν,[;; των ;;] 

Εν Πειραιεί την α΄ Απριλίου 1850.
ο πρόεδρος.
Θεόδωρος Κουτζούκος.

[Με ίδια σφραγίδα όπως και στην πρώτη σελίδα].
Τα Μέλη. Δ. Ν. Μπαρούς/ Π. Χ″ Σωτήρου/ Δ. Μουτζόπουλος/ Ιωάννης Π″ Ιωάννου/ Μανόλις Πολίτης/ Α. Περίδης εάν δεν θερμανθώ καθώς σήμερον/ Π. Γιουρδής/ Π. Οικονομίδης.

ΣΧΟΛΙΑ:

Η 29^η Μαρτίου 1850 ήταν ημέρα Τετάρτη. 1^η Απριλίου ήταν Σάββατο και 3 Απριλίου, Δευτέρα.

Ο Ανδρέας Περίδης αφού υπέγραψε σημειώνει ότι θα προσέλθει αν δεν έχει πυρετό «καθώς σήμερον».

Το δεύτερο μονόφυλλο έγγραφο αναφέρει: 

Αρ. Κλήσεως 39.
Εν Πειραιεί/ τη 10: Μαΐου 1850.
Ο Πρόεδρος του Δημοτ: Συμβουλίου του Δήμου Πειραιώς.

Προς
άπαντα τα Μέλη του Δημοτ: Συμβουλίου του αυτού Δήμου. –
Παρακαλείσθε Κύριοι, όπως συνέλθητε εν τω Δημαρχικώ Καταστήματι προς Συνεδρίασιν, την αύριον 11. Τ. M. ημέραν Πέμπτην της εβδομάδος, ώρα 10. Π. Μ. όπως λάβητε υπ’ όψιν τα εν τω επισυνημμένω υπ’ αρ. 396. διαγγέλματι του Δημάρχου του Δήμου μας εκδιδόμενον, περί των εργολαβικών των τε ανακαινίσεων, ως και της επισκευής των Δημοτ: θαλασίων εν Μουνυχία παραπηγμάτων, και γνωμοδοτήσητε μεθ’ εμού, ό,τι θεωρηθή υπό του σώματος προσφορότερον του Δήμου μας, κατά την προκειμένην περίστασιν, καθόσον προσεγγίζοντος του καιρού της χρήσεως των Δημοτ: Καταστημάτων, απαιτείται η όσον [;] ταχύτερον γνωμοδότησις του σώματος επί του αντικειμένου τούτου . προς δε και διά να λάβητε υπ’ όψιν, και αποφασίσητε, περί τινων ουσιωδών αντικειμένων αφορόντων τα συμφέροντα του Δήμου μας, τα οποία θέλω υποβάλλη εις το σώμα εν τη αυτή συνεδριάσει αυτού. –  

 
Ο Πρόεδρος
Θεόδωρος Κουτζούκος

Τα μέλη. –
[Ακολουθούν οι υπογραφές: Δ. Ν. Μπαρούς/ Π. Χ″ Σωτήρου/ Ιωάννης Π″ Ιωάννου/ Μανόλις Πολίτης/Δ. Μουτζόπουλος/ Π. Οικονομίδης/ Α. Περίδης/ Π. Γιουρδής/ Β. Μ. Αργαστηριάρης]

ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ

Αντίπαλος του Πέτρου Ομηρίδη Σκυλίτση ή αυστηρός κριτής του μάλλον θα υπήρξε και ο Θεόδωρος Κουτσούκος. Ο Θεόδωρος Κουτσούκος καταγράφεται ως δημοτικός σύμβουλος Πειραιώς από το 1837 έως το 1866 (εκτός των ετών 1852 - 1855). Ο ίδιος υπέγραφε ως Θεόδωρος Κουτζούκος. Πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου χρημάτισε από τον Νοέμβριο του 1848 έως τον Φεβρουάριο του 1852. Ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης διορίστηκε από το Όθωνα δήμαρχος στις 12.4.1841. Τον επόμενο μήνα έφερε πρόταση αλλαγής στον τρόπο είσπραξης της δημοτικής φορολογίας και της διακίνησης των αγαθών, ώστε να μην διαφεύγουν της φορολογίας. Θεώρησε καλό να μην ενοικιάζεται σε τρίτους η είσπραξη των έμμεσων φόρων αλλά να τους λαμβάνει ο Δήμος μέσω του δημοτικού εισπράκτορα. Το Δ. Σ. αντέδρασε. Ο διοικητής Αττικής Αδάμ Δούκας ανάθεσε να δοθούν οι φόροι στον πλειοδότη της τελευταίας δημοπρασίας ο οποίος είχε προσφέρει 9.000 δραχμές. Δεν ήταν άλλος από τον Θ. Κουτσούκο. Για κακή του τύχη όμως κάποιος άλλος έδωσε 9.500 δραχμές, οργανώθηκε άλλη δημοπράτηση και η τιμή έφτασε στις 9.650 δραχμές. Αυτή ίσως ήταν η αρχή των διαφορών τους.
Χρόνια μετά, στις 22 Μαρτίου 1851 έστειλε μια κατηγορητήρια επιστολή προς τους δημοτικούς συμβούλους Πειραιώς. Την παραθέτω μεταγραμμένη στα νεοελληνικά. 
«Θεωρώ χρέος μου, Κύριοι Σύμβουλοι, να θέσω υπ’ όψη σας τα παρακάτω ουσιώδη θέματα που αφορούν στον Δήμο μας, για να λάβετε την ανάλογη μέριμνα για τις περαιτέρω ενέργειες. Δηλαδή. 
Πρώτον. Ο κύριος Δήμαρχος Πειραιά, καθ’ όσον παρατήρησα εδώ και κάποιο καιρό, δρα από μόνος του σε υποθέσεις στις οποίες απαιτούνταν και η δική σας συμμετοχή δηλαδή διόρισε ταμεία για την είσπραξη του ενός τετάρτου επί των διαφόρων εμπορευμάτων πάνω στα οποία ψηφίστηκε ο έμμεσος αυτός φόρος για την λιθόστρωση των δρόμων του Δήμου μας.
Δεύτερο. Εξέθεσε σε δημοπρασία την επισκευή των δρόμων του ίδιου Δήμου μας χωρίς την συγκατάθεση του Συμβουλίου του.
Τρίτο. Διόρισε δάσκαλο στο εδώ Ελληνικό Σχολείο μας χωρίς την έγκριση του αρμοδίου Υπουργείου και έτσι ο υπάλληλος αυτός είναι χωρίς δίπλωμα. Επομένως, αφού είναι σε αυτήν την κατάσταση δεν είναι δίκαιο να του πληρώνει ο Δήμος την μισθοδοσία του.
Τέταρτο. Τις διάφορες πράξεις που έχουν εκδοθεί από εσάς, όπως πληροφορήθηκα, δεν τις εφαρμόζει εγκαίρως αν και για αυτό τον λόγο έγραψα επισήμως στον ίδιο και
Πέμπτο. Τα αρχαία ξερά πηγάδια που βρίσκονται σε διάφορα μέρη του Δήμου μας μέχρι τώρα βρίσκονται ανοιχτά και καθώς δεν αγνοείται ο κίνδυνος τούτων σας είναι γνωστός για τους διαβάτες και προ πάντων για τα νήπια.
Για όλα αυτά, Κύριοι, οφείλετε καθώς είστε συνεργάτες του Κυρίου Δημάρχου να σπεύσετε για να λάβετε τα απαιτούμενα μέτρα. Εκτός από αυτά να φροντίσετε ώστε από εδώ και πέρα κάθε υπόθεση που αφορά στον Δήμου μας να ενεργείται σύμφωνα με τον Νόμο.
Στον Πειραιά τις 22 Μαρτίου 1851
Ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς
Θεόδωρος Κουτζούκος»      

ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Προς
τους Κ.Κ. Δημοτ. Συμβούλους Πειραιώς.

Θεωρώ χρέος μου, Κύριοι Σύμβουλοι, να
θέσω υπ’ όψιν σας τα εφεξής ουσιώδη αφορώντα τον Δήμον
μας αντικείμενα, όπως λάβητε την ανήκουσαν πρό
νοιαν διά την ενέργειαν των περαιτέρω. Ήτοι.
Αον/ ο Κ. Δήμαρχος Πειραιώς, καθ’ όσον επαρατήρησα
από τινος ήδη καιρού, πράττει αφ’ εαυτού του επί αντικει
μένων των οποίων απαιτείτο και η υμετέρα σύμπραξις τουτέστιν
εδιώρισε Ταμείαν προς παραλαβήν του ενός τετάρτου []
[] των διαφόρων εμπορευμάτων επί των οποίων εψηφίσθη ο
έμμεσος ούτος φόρος προς λιθόστρωσιν των οδών του Δήμου μας.
Βον/ Εξέθεσεν εις δημοπρασίαν την επισκευήν των οδών
του αυτού Δήμου μας άνευ της συγκαταθέσεως του Συμβουλίου του.
Γον/ Εδιώρισε διδάσκαλον εις το ενταύθα Ελλην. Σχολείον
μας χωρίς την έγκρισιν του αρμοδίου υπουργείου και τοιουτοτρό
πως ο υπάλληλος ούτος διατελεί άνευ διπλώματος. Επομένως
καθό τοιούτος δεν είναι δίκαιον να του πληρώνη ο Δή
μος την μισθοδοσίαν του.
Δον/ Τας παρ’ υμών εκδοθησομένας διαφόρους πρά
ξεις σας, ως έλαβον πληροφορίας, δεν τας ενεργή εγκαίρως
αν και περί τούτου επισήμως έγραψα προς τον ίδιον και
Εον/ Τα εις διάφορα μέρη του Δήμου μας αρχαία ξηρά
φραίατα μέχρι τούδε ευρίσκονται ανοικτά και ως δεν αγνο
είται ο κίνδυνος τούτων σας είναι γνωστός διά τους διαβάτας
και προ πάντων διά τα νήπια. –
Δι’ όλα ταύτα, Κύριοι, οφείλετε καθό
συμπράκτορες του Κ. Δημάρχου να σπεύσητε
όπως λάβητε τα απαιτούμενα μέτρα. Προς δε
τούτοις να φροντίσητε ώστε του λοιπού παν αντι
κείμενον του Δήμου μας αφορούν να ενεργήται σύμ
φωνα με τον Νόμον. –
Εν Πειραιεί την 22 Μαρτίου 1851
Ο Πρόεδρος του Δημοτ. Συμβουλ. Πειραιώς

[Υπογραφή] Θεόδωρος Κουτζούκος

 

 
 

Δυσαρέσκεια του φιλογενούς και φιλοκάλου ανδρός κ. Κωνσταντίνου Ιωνίδη.

                                                                               Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Πειραιεύς. – Πλατεία Κοραή. Καρτ ποστάλ του εκδότη Γ. Ν. Αλεξάκη. Αριστερά το κτήριο του Α΄ Γυμνασίου Πειραιώς που χτίστηκε στα 1874 - 1876 σε σχέδια του Ιωάννη Λαζαρίμου. Εκεί στεγάστηκε στα 1918 το Πρωτοδικείο, μετά η Επαγγελματική Σχολή του Δήμου Πειραιώς. Κατεδαφίστηκε στα 1965, στην θέση του βρίσκεται το σημερινό Δημαρχείο της πόλης. Δεξιά η παλαιά Ιωνίδειος Σχολή η οποία κατεδαφίστηκε στα 1932, το σύγχρονο κτήριο θεμελιώθηκε στις 30.10.1933, τελείωσε στα 1937 και σύμφωνα με επίσημη μέτρηση οι εγκαταστάσεις του (ισόγεια κι όροφοι) καλύπτουν συνολικό εμβαδό 6.349,19 τ. μ.   

Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου Ιπλιξής - Ιωνίδης (1775 - 1852, άλλοι τον κατέγραψαν ως Ιπλικτσής, Ικπλικτζής, από την τουρκικές λέξεις Ιplik/ Ιplikçi που σημαίνει κλωστή, νήμα - νηματουργός) - υπήρξε μια δυνατή προσωπικότητα της ελληνικής διασποράς που διέπρεψε στους εμπορικούς κύκλους του Λονδίνου. Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης (ιερέας) από την Καισάρεια και μητέρα του η Δεσποινού. Σύζυγός του η Μαριώρα Ιωάννη Σενδουκάκη (ήταν αδαμαντοπώλης). Απέκτησαν ένδεκα παιδιά, εκ τω οποίων ο Ιωάννης Κωνσταντίνος πέθανε νωρίς, δύο ετών, στα 1808. Ο γιος του Αλέξανδρος (1810 - 1890) ο οποίος λέγεται ότι καθιέρωσε να λέγεται το επώνυμο της οικογενείας «Ιωνίδης», ανέλαβε τις περισσότερες επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Αγγλία. Μέρος των κερδών τους δόθηκαν στην Ελλάδα για εκπαιδευτικά - κοινωφελή έργα. 
Φίλος του υπήρξε ο Πέτρος Σκυλίτσης - Ομηρίδης (1784 - 1872) που στα 1844 τον έπεισε να διαθέσει χρηματικό ποσό ώστε να χτιστεί το Ελληνικό Σχολείο. Όπως γράφει στο έργο του «Βιογραφία Αυτοσχέδιος» 1871, που κυκλοφόρησε στα 1872, σελ. 34 - 35: «ενήργησα την οικοδομήν του αλληλοδιδακτικού σχολείου, ωφεληθείς εκ της ενταύθα παρεπιδημίας του παλαιού φίλου μου του αειμνήστου Κ. Ιωνίδου, τον παρέστησα την μεγάλην ανάγκην του να ανεγερθή Ελληνικόν σχολείον, και ότι ήθελεν απαθανατισθή το όνομα του ως πρώτου ευεργέτου του Δήμου τούτου, αν ήρχετο εις γενναίαν τινά συνδρομήν αυτού, και διά διαφόρων άλλων πειστικών λόγων εκέντησα την γνωστήν του ανδρός φιλογένειαν και μεγαλοδωρίαν προς ανέγερσιν του Ελληνικού σχολείου, το οποίον είναι εκ των ωραιοτέρων και εις θέσιν υγιεινήν της πόλεως ωκοδομημένων κτιρίων».
Με ιδιωτικό δωρητήριο έγγραφο της 20.12.1844 και επιστολή της 21.12.1844 κοινοποιήθηκε η επιθυμία του Κωνσταντίνου Ιωνίδη να διαθέσει μέσω του γιου του Αλέξανδρου 30.000 δραχμές στον Δήμο Πειραιά για την ανέγερση κτηρίου, σε οικόπεδο του Δήμου και με υποχρέωση του Δήμου να καλύπτει τα υπόλοιπα έξοδα λειτουργίας.
Το Δημοτικό Συμβούλιο με την 177 πράξη στις 11.1.1845 αποδέχτηκε με ενθουσιασμό την δωρεά, «διομολογεί την προς αυτόν βαθυτάτην ευγνωμοσύνην του εν ονόματι της πόλεως» και εγκρίνει την ανάλογη ετήσια δαπάνη των 7.000 δραχμών που ούτως ή άλλως έδινε για ενίσχυση στα ήδη υπάρχοντα σχολεία - εκτός από τα ενοίκια για την στέγασή τους.
Η απαντητική επιστολή της 10.2.1845 των Ιωνιδών συγκεκριμενοποίησε τους όρους. Στο ποσό των 7.000 που θα έδινε ο Δήμος Πειραιά για τα έξοδα λειτουργίας θα προσθέτονταν ακόμα οι 2.000 δραχμές (τα κατώτερα χρήματα που πλήρωνε έως τότε η δημοτική αρχή για τα ενοίκια των οικοδομών που στέγαζαν τα σχολεία). Αν αλλάξει το καθεστώς και ο Δήμος Πειραιά διεκδικήσει τον χώρο και κλείσουν οι σχολές τότε το οικόπεδο και η οικοδομή «θα ήτο ιδιοκτησία αδιαφιλονίκητος της οικογενείας των Ιωνιδών και των κληρονόμων αυτών και τούτο υπέρ του συμφέροντος αυτών και των ιδίων των Σχολών». Στις 23.2.1845 με την 185 πράξη το Δ. Σ. αποδέχτηκε και υποσχέθηκε ότι ο Δήμος Πειραιά θα διαθέτει κάθε έτος το ένα τέταρτο των εσόδων του στην εκπαίδευση.
Την ίδια μέρα (23.2.1845) έχουμε την 22.745 πράξη του συμβολαιογράφου Αθηνών Κοσμά Κοκίδη όπου η οικογένεια Ιωνίδη συνεισφέρει προς τον δήμαρχο Πειραιά «προς οικοδομήν Ελληνικής και αλληλοδιδακτικής σχολής εις Πειραιά δραχμάς τριάκοντα χιλιάδας» και καθορίζεται η δαπάνη «εις αγοράν βιβλίων διά την εν Πειραιεί σχολήν ως η από 15 Φεβρουαρίου ε.ε. προς επιτροπήν επιστολήν, δραχμαί εξακόσιαι».
Στον Θεόδωρο Κουτσούκο ανατέθηκε να βρει «φαλαγγιτικά γραμμάτια» για την αγορά του οικοπέδου (πράξη 195/ 9.5.1845). Φαίνεται πως δεν χρειάστηκαν. 
Δυνάμει του υπ’ αριθμόν 22152/ 1845 παραχωρητηρίου του Ελληνικού Δημοσίου (Υπουργείο Οικονομικών) παραχωρήθηκε στον Δήμο Πειραιά κατά πλήρη και τέλεια ιδιοκτησία του ένα γήπεδο, δηλαδή τα χαρακτηρισμένα με τους αριθμούς 359, 360, 361, 362, 363 και 364 οικόπεδα που περιλαμβάνονταν στο οικοδομικό τετράγωνο 67 του σχεδίου πόλεως. Η συνολική έκταση του ο. τ. 67 υπολογίστηκε σε 2.571,50 μέτρα [σε επόμενη επιμέτρηση 2.815,72 τ. μ.]. Εκεί επιλέχθηκε να θεμελιωθούν τα Σχολεία σε σχέδια του δημοτικού μηχανικού. Το κτήρια κάλυψαν τα οικόπεδα 361, 362 και μέρος των διπλανών 360, 363. Σήμερα σύμφωνα με την δηλωμένη ακίνητη περιουσία του «Πρότυπου Πειραματικού Γενικού Γυμνάσιου και Λύκειου Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά» οι εγκαταστάσεις της σχολής καταλαμβάνουν 1.490,73 τ. μ. 

Το κτήριο άρχισε να χτίζεται στα τέλη 1845 και τελείωσε την άνοιξη του 1847 σε ελεύθερο χώρο στην γωνία της πλατείας Κοραή (αργότερα οδός Ιακώβου Δραγάτση), προς την Σωκράτους (Ηρώων Πολυτεχνείου) και Σώτειρας (Σωτήρος Διός). Στις 30.000 είπα προστέθηκαν άλλες 10.000 δραχμές (με τους τόκους να αγοράζονται βιβλία). Έτσι το «ανεγερθέν ενταύθα μεγαλοπρεπές οικοδόμημα δι’ εκπαιδευτικόν του Δήμου Κατάστημα» λειτούργησε στα 1847 ως Ελληνικό και Αλληλοδιδακτικό Σχολείο (τις εγκαταστάσεις παρέλαβε ο Δήμος Πειραιά από τους επιτρόπους Πέτρο Ομηρίδη, Ανέστη Χατζόπουλο, Αλέξανδρο Κοντόσταυλο στις 31.5.1847).

Σύμφωνα με την πράξη 177/ 11.1.1845 του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς «Μετά την ανέγερσιν του οικοδομήματος άνωθεν της κυρίας πύλης της εισόδου θέλει τεθή μαρμάρινος λίθος, εφ’ ου θέλει εγχαραχθή η εξής επιγραφή: ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΑΠΑΝΗ ΤΟΥ ΦΙΛΟΓΕΝΟΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΙΩΝΙΔΟΥ. Σε επιστολή του της 10.2.1845 ο Κωνσταντίνος  Ιωνίδης ζήτησε και το Δημοτικό Συμβούλιο Πειραιά αποδέχθηκε αντί στην επιγραφή να μνημονευθεί το όνομά του να γίνει αναφορά σε ολόκληρη την οικογένεια: ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΑΠΑΝΗ/ ΤΗΣ ΦΙΛΟΓΕΝΟΥΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ/ ΤΩΝ ΙΩΝΙΔΩΝ.

Σύντομα προέκυψαν προβλήματα δυσλειτουργίας. Στις 17.3.1849 ο Κωνσταντίνος Ιωνίδης εκφράζει την δυσαρέσκειά του γιατί δεν βλέπει να προοδεύουν οι Σχολές.
Το Δ. Σ. ασχολήθηκε με τις πράξεις 323, 324 και 325.
Έχω στην συλλογή μου ένα από τα ακριβή αντίγραφα της 323 πράξης του Δ. Σ. που παράχθηκε για την ενημέρωση των αρμοδίων.

Αριθ: Πρω. 323

Το δημοτικόν Συμβούλιον του Δήμου
Πειραιώς.

Συγκείμενον εκ των κάτωθεν υποφαινομένων
αυτού μελών
Συνελθόν εις δημοσίαν συνεδρίασιν εν τω συνήθη τόπω
των συνεδριάσεών του, κατά πρόσκλη-
σιν του προέδρου αυτού, και του υπ’ αριθ: 407. δι-
αγγέλματος του δημάρχου, έλαβεν υπ’ όψιν την α-
πό 17: Μαρτίου τ. μ. Αναφοράν του φιλογενούς Κ: Κων-
σταντίνου Ιωνίδου, δι’ ης εκφράζει την δυσαρέσκειάν
του, διότι δεν βλέπει προοδεύοντα κατά την πατρι-
κήν του προθυμίαν τα Σχολεία ελληνικά και αλλη-
λοδιδακτικά των αρρένων, άτινα ο ίδιος ευεργέτη-
σε διά δαπάνης τριάκοντα και επέκεινα χιλιάδων
δραχμών, εις ανέγερσιν των καταστημάτων. –
Η βάσις των μνησθέντων παραπόνων είναι
ότι αντί του συμφωνηθέντος ποσού εξοδεύεται ολιγώ-
τερον.
Το Συμβούλιον σκεφθέν επί τε της αναφοράς
τοιαύτης, και των κατά διαφόρους εποχάς γενομένων
συμφωνιών, μεταξύ των Κυρίων Ιωνίδων, και του Δήμου,
λαβών υπ’ όψιν και τον προϋπολογισμόν ε. ε. του
Δήμου τούτου, ευρίσκει ότι συμφώνως με τας συμ-
φωνίας, η προσδιορισθείσα δαπάνη δια τα εκπαι-
δευτικά ταύτα καταστήματα, αναβαίνει εις δραχμάς
6716: ώστε δεν απολείπεται δια την συμπλήρωσιν
των 7000 χιλιάδων δραχμών ειμή 284: δραχμαί
μόνον αλλά και όσον το ποσόν τούτο προϋπελογίσθη,
ποτέ το συμβούλιον δεν εννόησε να θέση τοιούτους
στενούς όρους, ώστε διά την μικράν οικονομίαν 284
δραχμών, να σκανδαλισθή εις το παραμικρόν η πρό
οδος των Σχολείων. και πρόθυμον είναι, ου μόνον το
ποσόν τούτο να αναπληρώση, αλλά και έτερον εισέ-
τι να προσθέση εις τας αναγκαίας δαπάνας των
Σχολείων. Ότι όμως αποβαίνει δυσάρεστον εις το Συμ-
βούλιον, είναι η οποία λαμβάνει εξωδίκως είδησις
ότι εις τα ειρημένα καταστήματα, και ιδίως εις το
του Ελληνικού Σχολείου δεν γίνεται η πρέπουσα
πρόοδος, ένεκα αμελείας των Κυρίων Διδασκά-
λων. Έτι δε πλέον λυπείται, μαθόν ότι και ο Κύριος
Δήμαρχος, ουδόλως εφρόντισε μέχρι τούδε του να
τακτοποιήση τας ειρημένας ελλείψεις∙ ή αν δεν
ηδύνατο, να αναφέρη καν τούτο εις το Συμβού-
λιον, όπως φροντίση αυτό.
Θέλον το Συμβούλιον να άρη ταύτην κα-
κήν συνεννόησιν επί του Προεδρείου, και να
αποφανθή οριστικώς περί των μέτρων, άτινα ει-
σίν αναγκαία προς τακτοποίησιν των εκπαιδευ-
τικών καταστημάτων, επιφορτίζει τον Κ: πρόεδρον
του σώματος, να προσκαλέση τας εφορείας αμφοτέ-
ρων των Σχολείων, εις το να γνωμοδοτήσωσιν εγγρά-
φως, εκθέτοντες εμπεριστατωμένως τα των Σχολείων α-
φορώντα, περί των μέσων της βελτιώσεως αυτών.
Το Συμβούλιον επιθυμεί όπως αι εκθέσεις των
εφορειών διαπραγματεύωνται ιδίως περί ικα-
νότητος ηθών και επιμελείας των διδασκάλων όλων, και
της προόδου των ηθών των μαθητευόντων εν τε τα
ελληνικά και αλληλοδιδακτικά Σχολεία.
Αποτίθεται εις τον πρόεδρον του Δημοτικού Συμ
βουλίου τούτου η εκτέλεσις της παρούσης.

Τα Μέλη

Γ: Φ: Λέλης
Β: Ν: Αργαστηριάρης.
Π: Χ: Σωτηρίου
Δ: Μπαρούς
Διά Ιωάννην Μουτζούραν Δημήτριος Μπαρούς.
Π: Οικονομίδης.
Μανώλης Πολίτης.

Ο πρόεδρος
Θεόδωρος Κουτζούκος

Διά το ακριβές της αντιγραφής

Εν Πειραιεί την 8: Απριλίου 1849
Ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου
Θεόδωρος Κουτζούκος

επικυρώνεται την διά το ακριβές της αντιγραφής ανωτέρω
υπογραφήν των του προέδρου του παρ’ ημίν Δημοτικού Συμ
βουλίου Θ. Κουτζούκου.
Εν Πειραιεί την 30: Απριλίου 1849
ο Δήμαρχος

Η παλαιά Ιωνίδειος Σχολή στις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα.

Για την συνέχεια, ο Κωνσταντίνος Ιωνίδης έστειλε επιστολή στο πρόεδρο του Δ. Σ. στις 19.4.1849 που εκφράζει την λύπη του με ευχές για να επιτευχθεί η βελτίωση του Ελληνικού Σχολείου. Επίσης διόρισε ως αντιπροσώπους του τους Ανέστη Χατζόπουλο, Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, Αμβρόσιο Σκαραμαγκά, Γρηγόριο Νοταρά και Κωνσταντίνο Πλατύ. Σε αυτούς κάθε χρόνο έπρεπε η δημοτική αρχή να κοινοποιεί απόσπασμα του προϋπολογισμού και απολογισμού του Δήμου όσον αφορούσε στην δαπάνη που ψηφίστηκε για τις δύο Σχολές και τον τρόπο που χρησιμοποιήθηκε.    
Σχολάρχες από το 1847 σημειώνονται οι Βασίλειος Αθηνάδης, Γεώργιος Αλέξιος (;), και ο Γεώργιος Παυλίδης που με τα θέματα που προέκυψαν εις βάρος του απολύθηκε στις 9.9.1849.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

-Ο τάφος του Κωνσταντίνου Ιωνίδη βρίσκεται στο Α΄ νεκροταφείο Αθηνών,
-Από το βιβλίο του Αλεξάνδρου Κωνσταντίνου Ιωνίδη (1862 - 1931, γιος του Κωνσταντίνου (1833 - 1900) που ήταν εγγονός του Ιπλιξή, σύζυγός του υπήρξε η Καλλιόπη Ζαρίφη), Ίων: το παραμύθι του παππού, εκδόσεις Εκάτη/18^η Σχολική Επιτροπή Δήμου Πειραιά, μετάφραση: Έλενα Σήφη, Αθήνα 2009, σελ. 34 - 35: Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στην Αθήνα το 1906, έμαθα πολλά για τον τρόπο με τον οποίο ο παππούς μου διατήρησε τις παραδόσεις του πατέρα του… Ένα ακόμα θέμα μου έγινε γνωστό με τον ακόλουθο περίεργο τρόπο. Όταν κάποτε έφτασα στο λιμάνι του Πειραιά με την κόρη μου, ο υπεύθυνος υπάλληλος του Τελωνείου, που θα πρέπει να άκουγε στο όνομα «Κύριος δεν με Νοιάζει», είχε κλειδώσει το τελωνείο κι είχε πάει για μεσημεριανό έχοντας πάρει μαζί του και το κλειδί. Κοντά διακόσιοι ξένοι επιβάτες αναγκάστηκαν να περιμένουν έξω για πολλή ώρα πότε θα επιστρέψει. Ένας ξάδελφος της γυναίκας μου, ο Μαρίνος, που είχε έλθει να μας παραλάβει, επιδιώκοντας να μας περάσει από το Τελωνείο με τη μικρότερη δυνατή καθυστέρηση, όταν τελικά ο «Κύριος δεν με Νοιάζει» επέστρεψε, του ψιθύρισε κάτι στ’ αφτί. «Δεν το πιστεύω!» απάντησε εκείνος με απότομες χειρονομίες και γυρνώντας προς το μέρος μου με ρώτησε: «Μήπως, κατά τύχη, έχετε μαζί σας την ταυτότητά σας;» Μόλις την είδε μας χαιρέτησε στρατιωτικά λέγοντας: «Περάστε.» Εγώ φυσικά ρώτησα αμέσως μετά το Μαρίνο πού οφειλόταν η μαγική ιδιότητα της ταυτότητάς μου: «Μα δεν το ξέρεις;», απάντησε εκείνος. «Ο παππούς σου έχτισε το σχολείο αρρένων του Πειραιά». Και η αλήθεια είναι ότι δεν το ήξερα. 
-Το παραπάνω βιβλίο στα αγγλικά,  A. C. Ionides junior, Ion: a grandfather's tale, The Cuala Press, Dublin, 1927.      

Αμπελουργία, οινοποιία και πώληση οίνου στον Πειραιά του 1836.

                                                                  Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Γεμάτος έρημες ακαλλιέργητες εκτάσεις ο νεοϊδρυθείς Πειραιάς.
Εκεί στα ισώματα, έξω από τα όρια του σχεδίου πόλεως, εκτός από τις άγονες και πετρώδεις περιοχές της Ακτής και της Μουνιχίας οι πρώτοι κάτοικοι άρχισαν να φυτεύουν τα λαχανικά, τα σιτηρά και τα αμπέλια τους.
Στις 9/21.12.1836 ο Διοικητής Αττικής Γ. Π. Οικονομίδης ανακοινώνει ότι σύμφωνα με το Β. Δ. της 4/16.12.1836 παραχωρούνται 300 περίπου στρέμματα γης «εκ της εσχάτως αποξηρανθείσης κατά τον Πειραιά ελώδους και της άνωθεν τούτης κειμένης» (Β.Δ. του τότε Πειραιά, δηλαδή πάνω από την σημερινή Ακτή Κονδύλη) στους έχοντες κτηματική ιδιοκτησία για «να καλλιεργήσωσι, βελτιώσωσι και φυτεύσωσιν εις την γην ταύτην αμπελώνας, ή να την καταστήσωσι κήπους».

Χρόνια αργότερα μαθαίνουμε ότι δεν πέτυχε η καλλιέργεια εκείνων των γαιών.

Έτσι μετατράπηκαν σε οικόπεδα για να χτιστούν εργοστάσια και κατοικίες. Αμπελώνες όμως είχαν απλωθεί σε πολλά σημεία του ευρύτερου πειραϊκού χώρου. Οδός Κήπων λεγόταν αρχικά η Θεοδώρου Ρετσίνα - με ενδιάμεση ονομασία οδός Θηβών. Στα «Περιβόλια» κτίστηκε η εκκλησία Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Αγιά Σωτήρα). Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι Μοσχάτο ονομάστηκε ο γειτονικός μας Δήμος από την αντίστοιχη ποικιλία αμπέλου. Παραθέτω μεταγραμμένο ένα παλιό κείμενο γα τους αμπελώνες και την προώθηση της οινοποιίας.   

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Αμπελουργία και οινοποιία.

Οι αρχαίοι Έλληνες από την δημιουργία τους κιόλας γνώριζαν την οινοποιία περισσότερο από κάποιον άλλο λαό. Ξεχώριζαν τους διάφορους οίνους από το χρώμα τους δηλαδή μαύρος, λευκός, κιτρινωπός, αστραφτερός, κόκκινος. Από τον χαρακτήρα, δηλαδή γλυκός, μελώδης, ευωδιαστός: από την κατασκευή, δηλαδή κριθαρένιος, από τους καρπούς των φοινίκων, του λωτού, από όλους τους οποίους διακρινόταν ο γνήσιος οίνος, από το αμπέλι, ο αμπελίσιος.

Αλλά στα μετέπειτα χρόνια, επί της εποχής των Ρωμαίων μαζί με την άλλη παρακμή της Ελλάδος παρήκμασε και η παραγωγή του οίνου και μόνος στην χρήση τουλάχιστον από τον λαό ήταν η ρετσίνα, δηλαδή η κατώτερη ποιότητα του οίνου, ο οποίος, όλης της διαδικασίας για την παραγωγή του οίνου καμωμένης με τα πόδια, παρέμεινε σαν ο αδιάσπαστος σύντροφος του υπόδουλου Έλληνα μέχρι την παλιγγενεσία του έθνους.        

Με την αναβίωση της Ελλάδας άρχισε και η ασχολία με την οινοποιία.

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1836 η κυβέρνηση επικυρώνοντας την ατέλεια της αμπελουργίας και της οινοποιίας και θέλοντας την βελτίωση και της πρώτης και της δεύτερης εξέδωσε ένα μικρό σύγγραμμα προς χρήση των αμπελουργών, στο οποίο αλλού μεν διδασκόταν η θέση, η ποιότητα, η προετοιμασία της γης και το φύτεμα και η καλλιέργεια του αμπελιού, αλλού δε η παραγωγή του οίνου. Το μικρό αυτό σύγγραμμα, όπως έπρεπε, στάλθηκε και προς τον δήμαρχο Πειραιώς, στον οποίο διατασσόταν να το διαβάσουν οι κάτοικοι και με αυτόν τον τρόπο να καλλιεργούν τα αμπέλια και να φτιάχνουν τον οίνο, στους δε αγράμματους να εξηγηθεί από τους ιερείς στην εκκλησία ή από τους δημοδιδάσκαλους και να προτρέψει τους κατοίκους γενικά να απεμπλακούν από τις μισές και εμπειρικές μεθόδους που ακολουθούσαν, «εις τας οποίας είναι δουλικώς προσκεκολλημένοι».

Οίνος.

Ο συνηθισμένος οίνος στην αγορά των Πειραιωτών ήταν η τοπική ρετσίνα, η ξανθιά.
Όταν η αγορά τους έγινε μεγαλύτερη εξ αιτίας του πλήθους εκείνων που ήλθαν να τον συνοικίσουν ή να τον κατοικήσουν προσωρινά, άρχισαν και Έλληνες φερμένοι από αλλού και μάλιστα νησιώτες, Ναξιώτες, Παριανοί, οι κάτοικοι της Κέας, πιο σπάνια οι Σαμιώτες και οι Χιώτες, μεταφέροντας πάνω σε πλοιάρια στον Πειραιά οίνο καλλίτερης ποιότητας, να πουλούν αρκετοί μέσα στα πλοιάριά τους, μερικοί και μέσα στην αγορά κατά πολύ φτηνότερα από τους οινοπώλες του Πειραιά, κάτι που τους ζημίωνε πολύ. Μετά λοιπόν από αίτημά τους ο δήμαρχος στις 17 Φεβρουαρίου 1836 διέταξε «όλα τα πλοία που φέρνουν οίνο στο λιμάνι αυτής της πόλης να το πουλάνε μέσα σε αυτό. Δεν επιτρέπεται σε κανένα από αυτά να το πουλήσει με οποιαδήποτε δικαιολογία έξω από την πόλη…».

Μετά από αυτό επέβαλε ο δήμαρχος στους ξένους οινοπώλες των πλοίων δημοτικό φόρο∙  αλλά εκείνοι απόπλεαν χωρίς να τον πληρώνουν∙ για αυτό την πρώτη Σεπτεμβρίου προσκάλεσε τον τελώνη [τελωνειακό επιστάτη] να μην παραχωρεί άδειες απόπλου. Αλλά δεν εισακούστηκε∙ μεταξύ άλλων κατέσχε και τα ναυτιλιακά έγγραφα του πλοιάρχου Γεωργίου Μπολάνη για να εξαναγκάσει την κανονική πληρωμή της δημοτικής φορολογίας στον οίνο∙ όμως τα ζήτησε ο υπολιμενάρχης∙ αλλά ο δήμαρχος στις 21 του ίδιου μήνα αρνήθηκε να τα παραδώσει.

Σύμφωνα με τα ΠΕΙΡΑΪΚΑ του Ιωάννη Μελετόπουλου (σελ. 63) στα 1836 καταναλώθηκαν 330 έως 340.000 οκάδες οίνου ενώ (σελ. 118) στα 1883 «εκ του νεκροταφείου Α. Διονυσίου και δυτικώς του αγροκτήματος δεν υπήρχον ειμή χωράφια και άμπελοι, όπου μάλιστα εκαλλιεργείτο Κορινθιακή σταφίς». Από άλλες πηγές αναφέρουν ότι στην απογραφή της 21.12.1837 που έγινε από τον εισπράκτορα Θ. Βώκο καταναλώθηκαν 4,106 οκάδες «ρακίον», 2,968 «βαρέλαις οίνου» και 6,000 «βαρέλαις μούστου».  

ΤΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Αμπελουργία και οινοποιΐα.

Οι αρχαίοι Έλληνες ήδη πρωταίτητα εγίνωσκον την οινοποιΐαν ει περ τις και άλλος λαός. Διέκρινον τους διαφόρους οίνους εκ του χρώματος οίον μέλας, λευκός, κιρρός, αίθοψ, ερυθρός∙ εκ του ποιού, οίον ηδύς, μελιηδής, ευώδης: εκ της κατασκευής, οίον κρίθινος, φοινίκων, λωτού, ων όλων διεκρίνετο ο γνήσιος οίνος, ο της αμπέλου, αμπέλινος.

Αλλ’ εν τοις υστέροις χρόνοις, επί των Ρωμαίων συν τη άλλη παρακμή της Ελλάδος παρήκμασε και η κατασκευή του οίνου και μόνος εν χρήσει τουλάχιστον παρά τω λαώ ην ο ρητινίτης, ήτοι ο κατώτατος του οίνου, όστις, εκ ποδών γενομένης πάσης περί την οινοποιΐαν φροντίδος, παρέμεινεν ως ο αδιάσπαστος σύντροφος του δούλου Έλληνος μέχρι της παλιγγενεσίας του έθνους.

Άμα δε τη αναβιώσει της Ελλάδος ήρξατο και η περί της οινοποιΐας φροντίς.

Τη 8 Σεπτεμβρίου 1836 η κυβέρνησις θεωρούσα την ατέλειαν της αμπελουργίας και της οινοποιΐας και προθεμένη την βελτίωσιν ταύτης κακείνης εξέδοτο συγγραμμάτιόν τι προς χρήσιν των αμπελουργών, εν ω ένθεν μεν εδιδάσκετο η θέσις, η ποιότης, η παρασκευή της γης και η φυτεία και καλλιέργεια της αμπέλου, ένθεν δε η κατασκευή του οίνου. Το συγγραμμάτιον τούτο, ως εικός, απεστάλη και προς τον δήμαρχον Πειραιώς, ω επεβάλλετο ίνα οι κάτοικοι αναγνώσωσιν αυτό και κατ’ αυτό αμπελουργώσι και οινοποιώσι, τοις δε αγραμμάτοις ερμηνευθή διά των ιερέων επ’ εκκλησίας ή διά των δημοδιδασκάλων και προτρέψη τους κατοίκους εν γένει ναπεκδωθώσι «τας ατελείς και εμπειρικάς μεθόδους των, εις τας οποίας είναι δουλικώς προσκεκολλημένοι».

                  

 

Οίνος.

Ο σύνηθης οίνος εν τη των Πειραιέων αγορά ην ο εγχώριος ρητινίτης, ο ξανθός.

Άμα δε η αγορά αυτών εγένετο μείζων διά την των συνοικούντων ή παρεπιδημούντων πληθύν, ήρξαντο και αλλαχόθεν Έλληνες και μάλιστα νησιώται, Νάξιοι, Πάριοι, Κείοι, σπανιώτερον δε Σάμιοι και Χίοι, κομίζοντες επί πλοιαρίων οίνον πολλώ κρείσσονα εις Πειραιά, επώλουν οι μεν πολλοί εν τοις αυτοίς πλοιαρίοις, οι δέ τινες και εν τη αγορά πολλώ ολιγώτερον ευθηνότερα των εν Πειραιεί οινοπωλών, όπερ μεγάλως εζημίου αυτούς. Τη αιτήσει λοιπόν αυτών ο δήμαρχος τη 17 Φεβρουαρίου 1836 διέταξεν «όλα τα φέροντα εις τον λιμένα της πόλεως ταύτης πλοία οίνον να πωλώσιν εντός αυτού. Δεν επιτρέπεται εις ουδένα των τοιούτων να πωλήση επ’ ουδεμιά προφάσει έξω εις την πόλιν…».

Μετά δε τούτο τη [κενό] επέβαλεν ο δήμαρχος τοις ξένοις οινοπώλαις των πλοίων δημοτικόν φόρον∙ αλλ’ εκείνοι απέπλεον μη αποτίνοντες∙ διό τη α΄ Σεπτεμβρίου προσεκάλεσε τον τελώνην [σβησμένο: τελωνειακόν επιστάτην] να μη παραχωρή αδείας απόπλου. Αλλά δεν εισηκούσθη∙ κατέσχε δε άλλων τε και του πλοιάρχου Γεωργίου Μπολάνη τα ναυτιλιακά έγγραφα ίνα εξαναγκάση την επί του οίνου δημοτικήν φορολογίαν∙ αλλ’ ο υπολιμενάρχης απήτησε ταύτα∙ αλλ’ ο δήμαρχος τη 21 του αυτού μηνός ηρνήθη∙ [την παράδοσιν]

ΠΡΟΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΙΣΩ ΣΕΛΙΔΑ: [Τη 1 Σεπτεμβρίου απηγορεύθη η παραχώρησις αδείας απόπλου τοις πωλούσιν οίνον πριν η αποτίνουσι τα διακαιώματα. Τη 21 Σεπτεμβρίου 1836 κοινοποιείται τω υπολιμενάρχη ότι του πλοιάρχου Γ. Μπολάνη εκρατήθησαν τα ναυτιλιακά του, ως μη αποτίσαντος το εκ της πωλήσεως του οίνου δικαίωμα].

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα ΠΟΛΙΣ - ΖΩ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ, φύλλο 7o, Δεκέμβριος 2016, σελ. 2.

  

Πειραϊκά θρησκευτικά βιβλία και εκκλησιαστικά έντυπα.

                                                                            Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

 

Ένας ολόκληρος κόσμος ο Πειραιάς και το πειραϊκό έντυπο αρχείο μου πλούσιο, ταξινομημένο, είναι έτοιμο για κάθε χρήση. Ψάχνω αιτίες να μπω βαθιά στο υλικό του, να το αναδείξω ώστε να αποδώσω στους αναγνώστες μου κάτι από το σημαντικό περιεχόμενό του.
Με την ευκαιρία του εορτασμού της εκκλησίας του Αγίου Νείλου στις 12 Νοεμβρίου και της παρουσίασης την επόμενη ημέρα (13.11.2016) ενός ακόμα βιβλίου αναφερόμενου σε αυτήν θα χρησιμοποιήσω τις σημειώσεις μου για να αναφερθώ σε επιλεγμένες παλιές και νέες περιοδικές εκδόσεις αλλά και σε θρησκευτικά βιβλία που εκδόθηκαν στην πόλη μας, πρόσφατης παραγωγής ή παλαιότερα ξεχασμένα στις μέρες μας. Δεν κάνω μνεία σε δημιουργίες γνωστών θρησκευτικών εκδοτικών οίκων, της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς και των τοπικών χριστιανικών φορέων επειδή τα θεωρώ όχι πειραϊκά αλλά ενταγμένα στην κατηγορία που εντάσσεται στην καθαρή θρησκευτική φιλολογία. 

ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ – Επιλογή. 

-Ευαγγελικός Λόγος. Σύγγραμμα περιοδικόν εκδιδόμενον κατά μήνα υπό του ιεροκήρυκος Ηλία Βλαχοπούλου. Εις όφελος του Ορφανοτροφείου Πειραιώς. Ως δείγμα έχω το Έτος Δ, Φυλλάδιον Ι΄, μην Ιούλιος 1878, Εν Πειραιεί, εκ του τυπογραφείου «Ποσειδώνος», 1878, σελ. 573 - 604.  

 
-Χριστιανική Αλήθεια. Ηθικοθρησκευτικόν και κοινωνικόν περιοδικόν. Εκδότης ο Γεώργιος Σπυρίδωνος Μακρής (8.11.1871 - Αύγουστος 1942). Από το 1893 έως το 1897 μηνιαίο, από το 1898 έως το 1902 δεκαπενθήμερο (περίοδος Β΄). Συνεχόμενη αρίθμηση ανά τόμο που έδενε τα τεύχη (έχω τα δύο τελευταία - 23 και 24 - φύλλα του 1899, σελίδες 177-192).
-Αναμόρφωσις. 1899 έως 1906. Εβδομαδιαίον θρησκευτικόν κοινωνικόν φύλλον. Γεώργιος Μακρής. 
-Σημαία της ανορθώσεως. 1907. Γεώργιος Μακρής.

……… Με την πάροδο των ετών αρκετοί εμπνευσμένοι ιερείς των πειραϊκών εκκλησιών εξέδωσαν διάφορα φυλλάδια, ενημερωτικά για τις λειτουργίες, το πρόγραμμα των εκδηλώσεων, τους βίους των εορταζόντων αγίων ή με ελεγχόμενο θρησκευτικό ενδιαφέρον.
Στον Άγιο Βασίλειο είχαμε την νεανική εφημερίδα ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ (την εξέδιδε ο δάσκαλος, κατηχητής και υπεύθυνος Νεότητος Νικόλαος Μαυρολέων – γεννήθηκε στον Πειραιά το 1959, αποφοίτησε την Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, υπηρέτησε στο Λιβάδι Κυθήρων, στην Κυψέλη Μεθάνων, στα 1^ο, 54^ο και 33^ο Δημοτικά Σχολεία Πειραιώς, αργότερα στις Πυλές Καρπάθου όπου και παραμένει. Έγινε μοναχός στα 1991 στην μονή Ξηροποτάμου, διάκονος από τον Μητροπολίτη Πειραιώς Καλλίνικο, ιερέας στην Κάρπαθο από τον Μητροπολίτη Αμβρόσιο. Διακρίθηκε με βραβεία και αναγνώριση).
Από τον πρωτοπρεσβύτερο Ιγνάτιο Παπασπηλιόπουλο κυκλοφόρησε η ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΖΩΗ (τετρασέλιδο, έχω τα φύλλα 19, 20, 21 του 1967) που μετονομάστηκε σε ΔΕΛΤΙΟ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ (μηνιαίο). Έγραφε τα περισσότερα άρθρα και χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο ΦΛΕΓΩΝ (ελεύθερη μετάφραση στα ελληνικά του λατινικού ονόματος Ιγνάτιος). Από τον Οκτώβριο του 1965 {Αρ. Πρωτ. 1124 της Ι.Μ.Π. (5.10.65) έγκριση του τοποτηρητή Ύδρας - Σπετσών και Αιγίνης Προκοπίου} έως τον Φεβρουάριο του 1968, είχαμε 26 τεύχη. Σταμάτησε λίγο επί Χρυσόστομου Ταβλαδωράκη και συνεχίστηκε επί Καλλίνικου μέχρι πριν την συνταξιοδότηση του π. Ιγνάτιου στα 2001. Αντικαταστάθηκε από την διμηνιαία έκδοση της εκκλησίας με τίτλο Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (Αριθμός φύλλου 1, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2000, σχήμα περιοδικού, σελίδες 8. Υπεύθυνος ο Ιωάννης Α. Γιαννίσης).

-Πειραϊκή Εκκλησία. Περιοδική έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς. Αριθμός Φύλλου 1. Μάρτιος 1980. 

Σελ. 8. Τυπώθηκαν 107 φύλλα, το 108^ο σε νέα μορφή ως περιοδικό με τον παράλληλο αριθμό 1 και τον ίδιο τίτλο, «Πειραϊκή Εκκλησία». Έχω το πρώτο φύλλο της εφημερίδας του 1980 και το πρώτο του περιοδικού του Δεκεμβρίου 1990. Επίσης εξέδιδε και το περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΝΙΑΤΑ.

-Λοιπόν. Περιοδική έκδοση των κατηχητικών σχολείων Αγίας Σοφίας Πειραιώς. Καλοκαίρι 1990. (Έχω το τεύχος: Έτος 8^ο. Φύλλο 43. Σελ. 16 πολυγραφημένο).

-Η Πίστη της εκκλησίας. Ενορία Αγίου Χαραλάμπους Καστέλλας - Πειραιώς. (Έχω το: Αρ. Φύλλου 1. Μονόφυλλο. Χωρίς χρονολογία. Εκδότης - Συντάκτης: Αρχιμανδρίτης Μελέτιος Στάθης).

-Η άμπελος. Περιοδικό Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών Πειραιώς και Σαλαμίνος. Γερόντιος Β΄. Έχω το: Τεύχος 1, (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 1999, Σελ. 24 με το εξώφυλλο), σε αντικατάσταση προηγουμένου εντύπου και τα επόμενα 2, 3, 4).

-Καραβιώτικη Εκκλησιαστική Φωνή. Τριμηνιαία έκδοση Ενορίας Αγ. Μαρίνας Πειραιά. Έχω το φύλλο: Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2000. Αριθ. Φύλλου 5. Σελ. 8. 

-Συν… αναστροφές. Ιδιοκτήτης - Εκδότης Ιερά Μητρόπολις Πειραιώς. Γραφείο Νεότητος, Έχω το: Τεύχος 0. Μάρτιος 2002. Σελ. 8. Αριθμός φύλλου 1. Απρίλιος 2002. Σελ.14.

-Χάρτινο καράβι. Περιοδική Έκδοση Νεανικών Συντροφιών. Ενορία Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης Πειραιώς. Έχω το τεύχος: Απρίλιος 2003. Σελ. 20 με το εξώφυλλο.

-Ο πολιούχος μας - Ενοριακή κυψέλη. Διμηνιαίο ενημερωτικό φυλλάδιο Ενορίας Αγίου Σπυρίδωνα Πειραιά. 2004. Εκδότης, ιερέας Νεότητος πρεσβύτερος π. Ιωάννης Παναγιώτου. 8 σελίδες. Επίσης στα 2005 είχαμε και το Ενημερωτικό Εβδομαδιαίο φυλλάδιο Ενορίας Αγίου Σπυρίδωνος Πολιούχου Πειραιώς.

-Το Ενοριακό Πνευματικό Κέντρο Αγίου Δημητρίου Πειραιώς εξέδωσε γύρω στα 2005 το περιοδικό «Ανά γραφές από τον χώρο των εκδόσεων και το πεδίο του τύπου», «μια εστίαση σε δημοσιεύσεις που αξίζει να συγκρατηθούν» με την φροντίδα του αρχιμανδρίτη Πολύκαρπου Μπόγρη. Τεύχη σε άτακτα διαστήματα και διάφορους αριθμούς σελίδων.

-Ενημερωτικό Εβδομαδιαίο Φυλλάδιο Ιερού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Πειραιώς. Τετρασέλιδο, γύρω στα 2008.

-Ενορία εν δράσει. Από το 2012. Πολυσέλιδο πρόγραμμα των τρίμηνων ετήσιων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων (διάρκεια περίπου 1 Οκτωβρίου - 31 Δεκεμβρίου) στην Ευαγγελίστρια Πειραιώς.   

ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ – Επιλογή.

-Λόγοι εκφωνηθέντες εν τοις ενοριακοίς ναοίς Πειραιώς. Υπό Ηλία Βλαχοπούλου. Αρχιμανδρίτου. Εν Πειραιεί, Εκτυπωτική Εταιρία Πειραιώς «Ποσειδών». 1873. Σελίδες 168.  

-Λόγοι εκκλησιαστικοί. Εκφωνηθέντες υπό Παντελεήμονος Β. Φωστίνη. Διακόνου. Τελειοφοίτου της θεολογίας. Εν τω εν Πειραιεί Ιερώ Ναώ του Αγ. Σπυρίδωνος κατά το έτος 1910. Εν Πειραιεί 1 Ιουλίου 1912. Τιμάται Δραχ. 2. Σελίδες 112 και 2 (Διόρθωσις παροραμάτων).
Ο Παντελεήμων Φωστίνης (Κρανίδι 1888-1962), διατέλεσε μετέπειτα Μητροπολίτης Καρυστίας και Σκύρου (1922-1943) και Μητροπολίτης Χίου - Ψαρών - Οινουσσών από το 1946 έως τον θάνατό του. Ίδρυσε το «Τάγμα Αγίου Παντελεήμονος». Εξέδωσε βιβλία, μεταξύ των οποίων κάποια - απ’ ότι γνωρίζω - βγήκαν στον Πειραιά σε β΄ έκδοση από τις εκδόσεις ΑΘΩΣ στα 1987-1992.   

-Ι. Σ. Μπούα. Επισκοπής διαίρεσις. Αθήνησι. Τύποις “Φοίνικος„ οδός Σταδίου 44. 1933. Σελίδες 16.
Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας θεωρεί αντικανονικό και ασύστατο το θέμα της απόπειρας σχηματισμού ιδιαίτερης Μητρόπολης στην πόλη του Πειραιά. 

-Ιεροί εσπερινοί ύμνοι του Αποστόλου Παύλου. Ψαλλόμενοι κατά την εσπέραν  της 29 Ιουνίου ημέραν της μνήμης των κορυφαίων Παύλου και Πέτρου εις ανάμνησιν της ελεύσεως του Αποστόλου Παύλου εν Ελλάδι. Εορταί διοργανωθείσαι παρά των Ζηλωτών του Χριστού εν Αθήναις, Κορίνθω, Θεσσαλονίκη, Νικοπόλει (Πρεβέζης), Βερροία, Κρήτη και Φιλίπποις (Καβάλας). Εκδίδονται δαπάναις του αξιοτίμου προέδρου κ. Δημητρίου Χ. Γιαννακοπούλου. Εν Πειραιεί. Εκ του τυπογραφείου Ευθ. Ν. Προυκάκι. 1935. Σελίδες 64.

-Συνταγμάτιον ύμνων εις την Αγίαν και Ζωαρχικήν Τριάδα. Του σοφού μον. Ιωάννου Θηκαρά. Ήδη δε ανατυπωθέν διά δαπάνης Αρχιμανδρίτου και Πνευματικού Ιωάν. Δημητριάδου. Εν Πειραιεί. Τύποις Ν. Μυτιληναίου - Σωτήρος 10. 1954. Σελίδες 116.

-Ενοριακόν προσκυνηματικόν αφιέρωμα επί τη σεπτή μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνος. Πολιούχου Πειραιώς. #  Έκδοσις Ι. Καθεδρικού Ναού Αγ. Σπυριδώνος Πειραιώς. 12 Δεκεμβρίου 1962. Έκδοσις Β΄, βελτιωμένη. Σελίδες 24.

-Αρχιμ. Γεωργίου Χ. Δελέγκα. Τ. Πρωτοσύγκελλου της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς. Καθηγητού του Πνευματικού Φροντιστηρίου Κληρικών Ελλάδος. Η εκκλησία του Πειραιώς. Ο ιερός κλήρος και ο λαός της. Εν Πειραιεί 1966. Σελίδες 40.

-Πρωτοπρεσβυτέρου Ιωάννου Παν. Παππουλάκου. Εφημερίου του εν Πειραιεί  Ι. Ναού Αγίου Διονυσίου. Ασματική ακολουθία και βίος του αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος Διονυσίου του Αρεοπαγίτου. Έκδοσις Β΄. # Εν Πειραιεί. Μάρτιος 1966. Σελίδες 40.

-Αρχιμανδρίτου Τίτου Κ. Καράντζαλη. Προσκύνημα της τιμίας κάρας και των ιερών αμφίων του Αγίου Νείλου εν Πειραιεί. Αθήναι 1972. Σελίδες 88.

-Αρχιμανδρίτου Τίτου Κ. Καράντζαλη. Ο εγκαινιασμός του Ιερού Ναού Αγίου Νείλου Πειραιώς. Εν Πειραιεί 1974. Σελίδες 40.

-Αποστόλου Αθαν. Παινεσάκη. Θεολόγου - καθηγητή. Ο ιερός ενοριακός ναός του Προφήτη Ηλία Καστέλλας Πειραιώς (και οι σεισμοί της 24^ης Φεβρουαρίου 1981). Αθήνα 1983. Σελίδες 80.

-Ιερέως Γεωργίου Ζάχαρη. Ιερός Ναός Αγίου Ελευθερίου Καμινίων. «Χθες.. και Σήμερα!!!». Πειραιεύς 2000. Γραφικές τέχνες Νικόλαος & Ευθύμιος Κ. Σανίδας. Ιωαννίνων 6. Μοσχάτο. Σελίδες 144. 

-Πρωτοπρεσβύτερου Ιγνατίου Ι. Παπασπηλιόπουλου. Άγιος Βασίλειος Πειραιώς. Η ιστορία του Ναού σε συμπορεία με την ιστορία της πόλης. Πειραιάς 2000. Σελίδες 506.

-Αγγελικής Β. Αλμύρα - Μεταλληνού. Το Νέο Φάληρο και ο πολιούχος του. Νέο Φάληρο 2001. Εκδότης: Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Νέου Φαλήρου. Έκδοση: Μάρτιος 2001. Σελίδες 48. 

-Δημήτρης Φερούσης. Ο καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας στον Πειραιά. Πειραιάς 2007. Εκδ. Οίκος: Σαΐτης [Αθήνα]. Α΄ έκδοση 2007. Σελίδες 104.

-Ελισσαίου Κυνούση - Ελευθερίας Λαμπρίνου - Δήμητρας Μηναόγλου. Η Αγία Παρασκευή Νέας Καλλιπόλεως Πειραιώς. Γραφικές Τέχνες ΔΟΜΗ Ο.Ε. Πειραιάς 2008. Σελίδες 272.

-Ο Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στον Πειραιά. Δημήτρης Φερούσης. Πειραιάς 2010. Α΄ έκδοση 2010. Εκδοτικός Οίκος Σαΐτης. Σελίδες 192.

-Πρωτοπρεσβύτερος Βασίλειος Πόπης, Προϊστάμενος Ιερού Ναού Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς. Το μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνος Πειραιώς και ο Όσιος Σεραφείμ ο Δομβαΐτης. Πειραιεύς 2015. Σελίδες 96.

-Ιερέως Δημητρίου Ε. Μπάτση, M. Theol. Εφημερίου Ι. Ν. Αγίου Νείλου Μυροβλύτου Πειραιώς. Ο Ιερός Ναός Αγίου Νείλου Μυροβλύτου Πειραιώς. Πειραιεύς 2016. Α΄ Έκδοσις: Μάϊος 2016. Επιμέλεια κειμένων: π. Δημήτριος Ε. Μπάτσης. Σελίδες 164. 

ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΧΩΡΙΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ

-Έκδοσις του εν Πειραιεί Ορθοδόξου Αγαθοεργού Συνδέσμου “Η ΑΓΑΠΗ,, Εκκλησιαστικοί ύμνοι. Θρησκευτικά άσματα και χρυσά έπη. Τυπογραφείον Π. Ι. Σμυρλή. Λεωφόρος Σωκράτους 23 - Πειραιεύς. Σελίδες 52.  

-Ιερά Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου. Ήτοι η ακολουθία των χαιρετισμών της παναχράντου Θεοτόκου Μαρίας. Διδομένη προς ενίσχυσιν & βοήθειαν του Ορφανοτροφείου Θηλέων ο “Άγιος Πολύκαρπος„ Πειραιώς. Τύποις: Ορφανοτροφείου “Άγιος Γεώργιος„ Τιμάται Δραχ. 5. Σελίδες 32.

Το τμήμα του άρθρου με τα πειραϊκά θρησκευτικά εκκλησιαστικά έντυπα θα εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα στοιχεία.

Πειραϊκά τοπωνύμια και μικροτοπωνύμια.

Στάσεις λεωφορείων, στάσεις στην ιστορία της πόλης.

                                                                Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Το κείμενο του πρώτου μέρους της διάλεξης του Ινστιτούτου Πειραϊκών Μελετών της Φ.Σ.Π. με τίτλο: «Τοπωνύμια και μικροτοπωνύμια. Στάσεις λεωφορείων, στάσεις στην ιστορία της πόλης του Πειραιά» που δόθηκε στις 19.45 της 4ης Νοεμβρίου 2016 στο Πνευματικό Κέντρο της εκκλησίας της Ευαγγελίστριας Πειραιώς, πρόγραμμα «Eνορία εν Δράσει». Ομιλητής ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημήτρης Κρασονικολάκης. Το δεύτερο μέρος ανέπτυξε ο Στέφανος Μίλεσης.

Ας περπατήσουμε νοερά στο κέντρο κα στις συνοικίες του Πειραιά μας.
Βλέπουμε τα έργα εκείνων που τον έχτισαν, απολαμβάνουμε τις χάρες, τις ανέσεις, τις προσφερόμενες υπηρεσίες του ενώ παραπονιόμαστε για κάθε στραβό και ενοχλητικό.
Όπως επιτρέπει το φυσικό περιβάλλον, γύρω μας ξετυλίγονται ευθείς δρόμοι, πολλοί ανηφορικοί, άλλοι με στροφές, πότε - πότε αδιέξοδοι ή διακοπτόμενοι με σκαλάκια, μικρές νησίδες πράσινου, που σχηματίζουν με τα πεζοδρόμιά τους τα χτισμένα οικοδομικά τετράγωνα και τις πλατείες. 
Όμως εκτός από την οπτική παρουσία αποτυπωμένη στις κατασκευές που ξεχωρίζουν τον Πειραιά από τις άλλες πόλεις, ο τόπος σφραγίζεται δυνατά με την πνευματική, δυνατή και διαχρονική αίσθηση των ανθρώπων που τον κατοικούν.

Κάθε ύψωμα, ίσωμα και βαθούλωμα, κάθε στενό και γωνία, εσωτερικό και παράλιο, έχει το ιδιαίτερο όνομά του, την δική του πορεία στους καιρούς, σε σημείο που δεμένο με την καθημερινότητά μας να νιώθουμε έντονη την σχέση ασφάλειας, ηρεμίας, αγάπης και συνύπαρξης.
Είχα κάποτε χαρακτηρίσει τα τοπωνύμια του Πειραιά «μικρά διαμάντια της τοπικής ιστορίας». Τα βιβλία που αναφέρονται σε εκείνα είναι ελάχιστα, κάποια βρίσκονται ανακατεμένα με τα αθηναϊκά κι άλλα σκόρπια ή συνοπτικά σε άρθρα περιοδικών κι εφημερίδων.  
Συγκέντρωσα και δημοσίευσα την πρώτη καταγραφή τους στην εφημερίδα ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ στο φύλλο της 9 Δεκεμβρίου 1999 και την επανέλαβα διορθωμένη στο περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, τεύχος 13, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2005.

Αν είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τα τοπωνύμια σε κατηγορίες προέλευσής τους, ευκολότερη φαίνεται να είναι η προσπάθεια να τα κατατάξουμε χρονολογικά ή σύμφωνα με την σημασία τους αφού μας το επιτρέπει αρκετά η καταγραφή τους σε δημόσια και ιδιωτικά έγγραφα, σε συμβολαιογραφικές πράξεις και συμφωνητικά, στα περιηγητικά βιβλία, στους χάρτες, στα στρατιωτικά κείμενα των επαναστατικών χρόνων, στους μετέπειτα τουριστικούς ή χρηστικούς οδηγούς, στις αναμνήσεις κι απομνημονεύματα, στο πλήθος των διαφόρων καταχωρίσεων σε διάφορα άλλα έντυπα αλλά και στην προφορική, ζωντανή γλώσσα μας.

Από την αρχαία εποχή διατηρήθηκαν ή επανήλθαν τον 19ο αιώνα τα παρακάτω:

Πειραιεύς, Αλαί, Λιμήν Αλών, Αλίπεδον, Άλκιμον, Κάνθαρος, Ακτή, Μουνυχία, Ζέα, Φρεαττύς, Σταλίς, Φάληρον. Οι Αρχαιολόγοι συνεχίζουν να ανακαλούν τις λέξεις Σηράγγιον, Διάζευγμα, Χειλαί, Μακρά Στοά, Δείγμα, Μακρά Τείχη, Αστικαί Πύλαι, Σκευοθήκη.

Από τα μεσαιωνικά χρόνια και της επανάστασης, όταν καταγράφονται τα πολεμικά γεγονότα και εκτελούνται νοταριακές πράξεις αγοραπωλησιών, μας έρχονται ως αρχαιότερα, εκλαϊκευμένα ή καινούργια τα ονόματα Δραπετσώνα, Καστράκι, Παλαιόκαστρο, Κερατσίνι, Λειψοκουτάλα, Κούλουρη, Σαλαμίνα, Αμπελάκι, Φανερωμένη, Πέραμα, Κερατόπυργος [στα γειτονικά με το κεντρικό λιμάνι μέρη] Πειραιάς, Πόρτο Λεόνε, Δράκος, Δουγάνα ή Δογάνα, Μοναστήρι (του Αγίου Σπυρίδωνος), Μελισσόμαντρα, Κοντίτο της βρύσης του λιμένος, Σκάλα, Καστέλλα, Θεόσπιτα, Τουρκολίμανο ή Φανάρι ή Φαληρέας, Πασαλιμάνι ή Στρατιωτική, Τσιρλονέρι, Μάντρα του Σαρδελά ή Ζευγάρι ή Ζευγαρόσπιτα, Μάντρα του Χαϊμαντά, Κουλουργιώτη, Καραβάς, Άγιος Διονύσιος, Ταμπούρια, Κόσολα Τζερατιά, Μπελεγρή, Μουσελή, Ντάπια, Καμίνια, Βάρη, Βαρίκα, Περιβόλια, Λειβάδι, Βοϊδολίβαδο, Καστέλλα, Γωνία, Στρατιώτης, Μοναστήρι του Στρατιώτη, Πηγάδι του Στρατιώτη, Σταυρός ή πηγάδι του Σταυρού, Ξυλοφάναρο, Τάφος Θεμιστοκλέους, κ.ά.

 Έχουμε και τα τοπωνύμια εντός κι εκτός της πόλης που εδραιώθηκαν μέσα στον 19ο αιώνα αλλά και στις αρχές του 20ου: Κρομμυδαρού, Κοκκινάδα ή Κοκκινιά, Βρωμολίμνη (Λίμνη ή Μεγάλο Βουρκάδω, Βουρκάρι, Βούρλα, Βάλτος, Τέλμα) όλα στο βάθος του λιμένα προς την σημερινή Ακτή Κονδύλη, Καμπάς ποταμός (το ρέμα που χυνόταν προς τον Άγιο Διονύσιο, ένα παρακλάδι του Κηφισού που πλημμύριζε τον τόπο και σχημάτιζε βάλτους ή κάλυπτε περιοχές με στάσιμα ανθυγιεινά νερά), Βουνό - Λόφος - Περιβόλι Βώκου, Μνημείο Καραϊσκάκη, Μνήμα Γάλλων, Μαθαρά, Νέον Φάληρον, Σούδα, Αλωνάκι, Φραγκόκκλησια, Άκρα κατά το Άλκιμον, Ανεμόμυλος, Ακτή Ξαβερίου, Ακτή Τζελέπη, Νεάπολη (στην Αγία Σοφία), χωριό και κήπος του Μελετόπουλου, Κάβος Κράκαρη, Προφήτης Ηλίας, Μάνδρα ή Γούβα ή Λάκκα του Βάβουλα, Μάνδρα Πιτάκη, Σφαγεία, Τρούμπα, Ξυλοκερατέα, Βαρελούστρα, Άσπρα χώματα (όπου κτίστηκε το Τζάνειο νοσοκομείο), Βουνό Σελλά, Σπηλιά Λαλαούνη (ή σπηλιά Παρασκευά), Σπηλιά Αρετούσας, Υδραϊκή συνοικία (Υδραίικα), Βασιλικό Περίπτερο (ή Παλατάκι), Χατζηκυριάκειο, Παρλαμά, Καλαμπάκα, Πειραϊκή, Xωριό του Χαραμή, Ακέφαλο Σώμα, Μπαϊκούτση, Αργύρη, Λουβιάρη (ή Σκαφάκι) και κάποια ακόμα που στον λίγο χρόνο μιας διάλεξης όπως της αποψινής ίσως είναι κουραστικό να ακουστούν..  

Στην δεκαετία του ’20 μέχρι τώρα, με το κύμα των προσφύγων είχαμε τους οργανωμένους συνοικισμούς στα περίχωρα του Πειραιά που άφησαν τα δικά τους ιδιαίτερα τοπωνύμια: Νέα Καλλίπολις, Νίκαια, Νέο Ικόνιο.

Οι εκτεταμένες παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον ειδικά στις παραλίες «γέννησαν» τα τοπωνύμια Λιμανάκι, πλαζ Φρεαττύδας, Μαρίνα Ζέας, Βοτσαλάκια, Μπλόκια.     

Ως μικροτοπωνύμια βλέπουμε τα Μανιάτικα, τα Μυκονιάτικα, τα Καρπάθικα, τα Κρητικά (από τους κατοίκους που απάρτιζαν την πλειοψηφία), τα Βαρελάδικα, τα Τομαράδικα (από το είδος που πουλούσαν), τον Τηλέγραφο, την Πρόνοια, αλλά και την Πασαρέλα - η οδός λέγεται επίσημα Αγγέλου Μεταξά - στο Πασαλιμάνι (από το πέρα - δώθε της κίνησης των νέων σε ένα συγκεκριμένο σημείο).

Αντίθετα, τα συμβόλαια των αγοραπωλησιών οικοπέδων και κατοικιών περιγράφουν με χαλαρή ακρίβεια την αρχική θέση των τοπωνυμίων στον οδικό χάρτη, καμιά φορά με αλλοιωμένη προφορά, όπως η «Γωνία» που έγινε «Γκονία» και «Γκωνέα» στην οδό Ρεπετσά 3, η «Ντάπια» έγινε «Ντάμπια», «Δόμπια» και «Τόπια» στην Αλιπέδου 22, ενώ πολλές διευθύνσεις έχουν από σύγχυση λόγω γειτονίας των τοπωνυμίων περισσότερο από μία ονομασίες θέσης: Η οδός Καραϊσκάκη αριθ. 4 στο Νέο Φάληρο κείται στον «Τάφο Καραϊσκάκη ή Μαθαρά ή Μάνδρα Χαϊμαζά», η Δογάνης και Παπαφλέσσα στον «Άγιο Γεώργιο ή Δέδε ή Πηγάδι Σταυρού», 

η οδός Βούλγαρη 99 στην «Καστέλλα ή Μουνιχία».

Τα σωζόμενα από τους αρχαίους συγγραφείς και τις επιγραφές ονόματα βουνών, λιμανιών, εγκαταστάσεων κτηρίων και τόπων της πόλης πονοκεφάλιασαν πολλούς λόγιους του 19^ου αιώνα. Με βάσει τα δεδομένα και τα λογικά συμπεράσματα έδιναν την προσωπική τους ερμηνεία που καμιά φορά ανασκεύαζαν οι ίδιοι στα μετέπειτα χρόνια. Πού πραγματικά βρισκόταν ο Κάνθαρος και ο Κωφός λιμήν; Η Φρεαττύδα τοποθετείται ανεπιφύλακτα στην σημερινή της θέση; Για δεκαετίες το λιμάνι της Ζέας ήταν χωροθετημένο έξω από τον σημερινό σταθμό ΗΣΑΠ και το Πασαλιμάνι λεγόταν λιμήν Μουνυχίας. Ο Τάφος του Θεμιστοκλή είναι δεξιά ή αριστερά «τω εισπλέοντι» τον μεγάλο λιμένα;

        

Η μανία επίσης των «ειδικών» για την αποκατάσταση των αρχαίων ονομάτων στα ήδη υπάρχοντα μεσαιωνικά και νεότερα (φτιαγμένα από τον λαό που θεωρούμενα ως κακόηχα δεν άρεσαν στους καθαρευουσιάνους καθηγητές κάποιων σχολών) έσβησε από το στόμα και την μνήμη του κόσμου πολλές από τις ονομασίες.

Για παράδειγμα το Υπουργείο Συγκοινωνιών είχε διορίσει στα 1924 ειδική επιτροπή αποτελούμενη από τον Ιάκωβο Δραγάτση, Περικλή Ρεδιάδη και Αλέξανδρο Χρυσάνθη για να διαλέξουν καινούργια - τι καινούργια, να αναστήσουν τα αρχαία δηλαδή - ονόματα για την ακτογραμμή από τον Σκαραμαγκά μέχρι το Σούνιο.

Το αποτέλεσμα τυπώθηκε σε ένα σπάνιο σήμερα βιβλιαράκι στα 1926 από την Επιτροπή Λιμένος Πειραιώς «Περί αποκαταστάσεως των αρχαίων ονομάτων και νέας ονοματοθεσίας των λιμένων Πειραιώς και της περί τον Πειραιά ακτογραφίας. Εξεπονήθη επί προεδρείας Γεωργίου Ι. Σακαλή».

Άλλη παρόμοια επιτροπή «απέβαλε» τα κακόηχα αρβανίτικα και τούρκικα.

Επαναλαμβάνοντας, ο ερχομός και η εγκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922 εξαφάνισε μερικά τοπωνύμια της ενδοχώρας, πρόσθεσε όμως ένα σωρό νέα, αρκετά από τα οποία (αυτά που κάλυπταν περιορισμένη έκταση και είχαν φτιαχτεί για τις πρώτες ανάγκες συνεννόησης) χάθηκαν με την σειρά τους πριν περάσουν πολλά χρόνια, όταν έπαψαν να χρησιμοποιούνται αφού ενώθηκαν οι πρώτοι οικιστικοί πυρήνες κι αποτέλεσαν τον ενιαίο, ευρύτερο Πειραιά με τους γύρω Δήμους. Διατηρήθηκαν δηλαδή κυρίως εκείνα που ήταν φερμένα από τις παλιές τους πατρίδες.

Στην μεγάλη πλέον πόλη κρατήθηκαν τα τοπωνύμια των συνοικιών ενώ κέντρα αναφοράς έγιναν οι ναοί, οι πλατείες, οι δρόμοι, τα δημόσια κτίρια και μνημεία, τα λιμάνια, τα καταστήματα και οι στάσεις, οτιδήποτε που μπορεί να διευκολύνει την κατανόηση στη συνομιλία για τον προσδιορισμό κάποιας συγκεκριμένης θέσης. Γενικά, όπως φτωχαίνει το ελληνικό λεξιλόγιο στην συνείδηση και στην γλώσσα των νέων ανθρώπων, έτσι μειώνεται και η χρήση των τοπωνυμίων.

Οι έφηβοι με του έντονους ρυθμούς που τους χαρακτηρίζουν, τρέχουν να δώσουν τα ραντεβού τους έξω από τα επώνυμα φαστ-φουντ, τα πολυσινεμά, στον Ηλεκτρικό, στο Δημοτικό, στο Δημαρχείο και στις γνωστές καφετέριες.

Λέμε απλά: Κατέβηκα στον Πειραιά (σαν να είναι Πειραιάς μόνο το κέντρο), ήπια ένα καφέ στο Bar Code, πήγα και ψώνισα στην Σωτήρος, πέρασα από Πασαλιμάνι, είδα τον φίλο μου έξω από το Gazi College, αγόρασα ένα βιβλίο από τα Public και καθίσαμε στο Bibere.

Εκτός από τα μεγάλα, απλωμένα σε αρκετή έκταση τοπωνύμια, ο κόσμος για εξυπηρέτησή του έχει ονομάσει με ξεχωριστά επίθετα τις στάσεις των λεωφορείων. Τα ονόματά τους πάρθηκαν με τους παρακάτω κυρίως τρόπους:

-Από τους δρόμους ή τις πλατείες που διασχίζουν ή προσεγγίζουν (στάση Φιλελλήνων, Σκουζέ, Πλατεία Καραϊσκάκη, Πλατεία Κοραή, Πλατεία Τερψιθέας)

-Από το τοπωνύμια της περιοχής που περνούν (στάση Πειραϊκή, Πηγάδα, Καστέλλα)

-Από δημόσια ή βιομηχανικά κτήρια (στάση Ηλεκτρικός Σταθμός, Δημοτικό Θέατρο, ΙΚΑ, Αγορά, Ψυγεία, Κεράνης)

-Από τους ιερούς ναούς (στάση Ευαγγελίστρια, Άγιος Βασίλειος, Αγία Σοφία, Αγία Παρασκευή)

-Από ονόματα παλαιών ταβερνών, ψαροταβέρνων, φούρνων, μαγαζιών (στάση Καλαμπάκα, Μπαϊκούτση, Παρασκευά, Ψίγκα, Χαρτοφύλακα, Κοστάλ, Περίπτερο)

-Από τα ονόματα κινηματογράφων (στάση Καλιφόρνια στα Ταμπούρια, Άβα στην Καλλίπολη, Σινεμά πάνω στην οδό Θηβών)

-Από το φυσικό περιβάλλον και την διαρρύθμιση του χώρου (στάση Λόφος Βώκου, Γούβα, Σκαλάκια, Σίδερα, Παραλία).

-Από τον φυτικό διάκοσμο (στάση Λεύκα, Πιπεριά)
-Από επώνυμα κατοίκων που διέμεναν ή είχαν καταστήματα (στάση Μεταξά, Βρυώνη)

Πολλές στάσεις έπαψαν να ανταποκρίνονται στον αρχικό τους προορισμό.

Ενώ δηλαδή βαφτίστηκαν από ένα γεγονός εκείνο πλέον απουσιάζει από τον περίγυρο. Για παράδειγμα η στάση «Αστυνομία» και η στάση «Ταχυδρομείο» του 906. Και οι δυο υπηρεσίες απομακρύνθηκαν από την περιοχής τους.

Πολλές πάλι στάσεις μετονομάστηκαν. Η στάση «Λαχαναγορά» στην οδό Πειραιώς έγινε στάση «Εθνική Στατιστική Αρχή».    

[Στην συνέχεια ο Στέφανος Μίλεσης, πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς θα μας αναλύσει την σημασία μερικών από εκείνα τα μικρά - περιορισμένης εμβέλειας αλλά σπουδαία για την κατανόηση της πειραϊκής ιστορίας - μικροτοπωνύμια των στάσεων λεωφορείων].

 

Παλαιά έντυπα και έγγραφα ιατρικού περιεχομένου.

                                                          Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης

Μια σειρά ενδιαφερόντων εγγράφων για τον Ιατρικό Σύλλογο Πειραιώς είχα   δημοσιεύσει στο περιοδικό ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΕΓΗ, Χριστούγεννα 2004, τεύχος 2, σελ. 84 - 86, Αναδιφήσεις, με τίτλο «Κατοχικά έγγραφα του Ιατρικού Συλλόγου Πειραιώς». Αργότερα, στις 22-5-2009 προχώρησα σε επαυξημένη αντιγραφή.

Η ανάρτηση στο blog έγινε στις 13.5.2013. Συνεχίζω με λίγα ακόμα κείμενα ιατρικού περιεχομένου που ανήκουν σε κατάλοιπα φακέλου με πειραιώτικα εφήμερα τεκμήρια της συλλογής μου ώστε να αποδοθεί καλλίτερα η εικόνα της εποχής, λίγο μετά τον βομβαρδισμό και τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Το εξώφυλλο βιβλιαρίου με χρονολογία 1942 του οποίου αναφορά έκανα στο άρθρο της 13 Μαΐου 2003.

    

*Αχρονολόγητο έγγραφο τεσσάρων σελίδων.  

Λόγοι διά τους οποίους οι ιατροί του Υποκαταστήματος Πειραιώς του Ι.Κ.Α. δεν δύνανται ούτε είναι δίκαιον να αναλάβωσι καθημερινήν εργασίαν.

1) Ότι οι περισσότεροι εξ αυτών βομβόπληκτοι όντες δεν έχουσιν ακόμη τακτοποιηθή οριστικώς ούτε από άποψιν στεγάσεως ούτε από άποψιν εξευρέσεως των απαραιτήτων δι’ αυτούς πόρων ζωής, δεδομένου ότι ούτοι απώλεσαν την μικράν των πελατείαν, συνάμα δε και υπέστησαν υλικάς ζημίας - έξοδα μετοικήσως εις Αθήνας κ.λ.π. κ.λ.π.

2) Ότι οι περισσότεροι των βομβοπλήκτων ιατρών του Υ/ματος Πειραιώς του Ι.Κ.Α. πρόκειται να αναλάβωσι και την υγειονομικήν περίθαλψιν των εις Αθήνας μετωκοισάντων πτωχών συμπατριωτών των, δι’ ην περίθαλψιν θα ωφείλωσι να διαθέτωσι πρωϊνάς ή απογευματινάς ώρας δυναμένας να συμπέσωσι με τας ώρας εργασίας των εις το Ι.Κ.Α. Δεν είναι επομένως δίκαιον οι ιατροί ούτοι να στερηθώσι μιάς των δύο αυτών θέσεων, όταν δεν δύνανται να ανταποκριθώσιν εις αμφοτέρας λόγω συμπτώσεως των ωρών εργασίας.
3) Ότι λόγω των μεγάλων αποστάσεων από της κατοικίας των ιατρών του Ι.Κ.Α. μέχρι του τόπου εργασίας των - ιατρείων -, ούτοι δαπανώσι διά την μετάβασιν εις αυτόν και επιστροφής εξ αυτού χρόνον κυμαινόμενον μεταξύ 1 ½ το ολιγώτερον έως 3 και πλέον (δι’ όσους εξ αυτών κατοικούσιν εις απομεμακρυσμένας συνοικίας των Αθηνών) ωρών. Ούτω πως διά του χρόνου τούτου κινήσεως ή τρίωρος υπηρεσία των αποβαίνει περίπου εξάωρος και ισοδυναμεί προς διπλήν υπηρεσίαν.

4) Ότι ο υπηρετούντες εις απομεμακρυσμένα του κέντρου της πόλεως Αθηνών ιατρεία - Περιστέριον, Παγκράτιον κ.λ.π. - Αθηναίοι συνάδελφοι εργάζονται από μακρού ήδη χρόνου εκ περιτροπής διά τον λόγον της πλημμελούς συγκοινωνίας.
Το αυτό πρέπει να ισχύση και διά τους Πειραιείς και μάλιστα διά ένα επί πλέον λόγον, ότι ούτοι δικαιούνται στοργής ως υποστάντες τα δεινά του βομβαρδισμού.

5) Ότι εφ’ όσον ουδεμία στοιχειώδης ασφάλεια ζωής είναι δυνατόν να παρασχεθή υπό των ιθυνόντων, δεν πρέπει να ζητείται υπ’ αυτών και ο μέγιστος βαθμός αυτοθυσίας από τους ιατρούς του Υ/ματος Πειραιώς του Ι.Κ.Α. Η εκ περιτροπής εργασία από άποψιν κινδύνου είναι 50% ολιγώτερον επικίνδυνος της καθημερινής τοιαύτης. Δεδομένου ότι ουδεμία οικονομική ενίσχυσις παρεσχέθη ημίν μέχρι της σήμερον (πολεμικόν επίδομα) και η εκ περιτροπή εργασία αποτελεί ένδειξιν της προθυμίας και ανιδιοτελείας μας.

6) Ότι εις ιατρούς εργαζομένους παρά ετέρους ασφαλιστικούς οργανισμούς, ως τω Σ.Π.Α.Π., Σ.Ε.Κ. κ.λ.π. όχι μόνον πολεμικόν επίδομα παρέχεται, αλλά και έκτακτος οικονομική ενίσχυσις. Ούτως οι ιατροί του Σ.Π.Α.Π. έλαβον τον παρελθόντα μήνα αποδοχάς κυμαινομένας μεταξύ 6 εκατομ. το ολιγώτερον έως 10 εκατομ. δραχμών και πλέον. Πλην τούτου οι ιατροί ούτοι λαμβάνουσιν ως γνωστόν τρόφιμα αρκετά, ενώ οι ιατροί του Ι.Κ.Α. σχεδόν τίποτα δεν λαμβάνουσιν.

7) Ότι δεν συντρέχει αποχρών λόγος διά καθημερινήν εργασίαν, διότι ούτε ιατρός τις του Ι.Κ.Α. παρεπονέθη μέχρι της σήμερον στον φόρτον εργασίας ούτε ησφαλισμένοι διεμαρτυρήθησαν δι’ ανεπάρκειαν της υγειονομικής υπηρεσίας.

8) Ότι, εάν υπάρχουσι κενά τινα εις τινας θέσεις ιατρών, ταύτα προέκυψαν εξ απομακρύνσεως ιατρών τινων ανηκόντων προηγουμένως εις την δύναμιν υγειονομικού προσωπικού του Υ/στήματος Πειραιώς του Ι.Κ.Α. Τα κενά ταύτα δύναται κάλλιστα η προϊσταμένη Αρχή του Ι.Κ.Α. να τα συμπληρώση δι’ άλλων ιατρών εκ του Υποκαταστήματος Αθηνών, εφ’ όσον νέοι διορισμοί δεν γίνονται.

Διά τα κενά δε ταύτα δεν δικαιολογείται καθημερινή εργασία των ιατρών.

9) Ότι οι διοικητικοί υπάλληλοι του Υποκαταστήματος Πειραιώς εργάζονται ακόμη εκ περιτροπής και δεν παρετηρήθη η ανάγκη καθημερινής αυτών εργασίας.

Τούτο τονίζομεν ιδιαιτέρως διότι προ του βομβαρδισμού ούτοι ισχυρίζοντο ότι είχον φόρτον εργασίας και προσέφερον από έποψιν επιδόσεως περισσότερον των ιατρών.

10) Ότι επί τη βάσει πίνακος τον οποίον έχομεν εκπονήσει και τον οποίον επισυνάπτομεν αποδεικνύεται αναντιρρήτως η πλήρης επάρκεια των ιατρών του υποκαταστήματος Πειραιώς του Ι.Κ.Α. ως ούτοι σήμερον εκ περιτροπής εργάζονται.

11) Ότι είναι ανήθικον να επιδιώκηται εκβιαστικώ τω τρόπω άνευ σχεδόν αμοιβής εξαναγκασμός των ιατρών του Ι.Κ.Α. προς εργασίαν. Με μίαν οκκάν ελαιολάδου κατά μήνα πώς νοείται απόδοσις του ιατρού εις την εργασίαν του; Ούτε ενδιαφέρον εκ μέρους αυτού δύναται να υπάρξη [λέξη δυσανάγνωστη] ούτε αξιοπρέπεια δύναται να διατηρηθή.

Είναι εγκληματικόν να υποβιβάζηται ο ιατρός του Ι.Κ.Α. εις το επίπεδον κλητήρος, εγκληματικόν κατά της κοινωνίας, η οποία βασίζεται αποκλειστικώς και μόνον επί των ανθρώπων των γραμμάτων, των εμψύχων δηλ. αξιών αυτής. Αδιαφορούντες διά αυτάς υποθάλπομεν τα κατωτέρω, αμφιβόλου ηθικής στοιχεία της χώρας μας και δημιουργούμεν την ασέβειαν προς τους νόμους και την περιφρόνησιν προς την τάξιν. Απόδειξις αυτού το σημερινόν κατάντημα της χώρας μας.

Passiflora, Flos passionis, Pasion Flower, το καθ’ ημάς κοινώς λεγόμενο «ρολόι» είναι ένα όμορφο φυτό από το οποίο παράγεται ένα ομοιοπαθητικό καταπραϋντικό φάρμακο. Η «Passiflorine είναι το φάρμακον της γυναικός. Φυτοθεραπευτική θεραπεία των συμπαθητικών και παρασυμπαθητικών διαταραχών της ζωής της γυναικός. Κατά την εφηβικήν ηλικίαν. Κατά τας εμμήνους περιόδους. Κατά την κύησιν. Κατά την εμμηνόπαυσιν. Κατά τας ψευδομητρικάς παθήσεις. Μέσαι δόσεις: 1-2 κοχλιάρια του καφέ προ εκάστου γεύματος». Αναζητώντας στο διαδίκτυο βρήκα πολλά ξενόγλωσσα διαφημιστικά με το ίδιο εμπορικό όνομα. Αυτό που έχω στην συλλογή μου δεν υπάρχει.

Το ανέσυρα από αρχείο παλιού πειραιώτη γιατρού. Το παρόν έντυπο τυπώθηκε στο λιθογραφείο του C. A. CONTOGONIS.

                                                                                                                                                                                                 

*Δίφυλλο με γραμμένη την πρώτη σελίδα.

Ιατρικός Σύλλογος Πειραιώς.

Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ Ι Σ

Εμφαίνουσα την σύνθεσιν των Ιατρείων Περιθάλψεως Απόρων (Ι.Π.Α.)

1ον Ιατρείον Αγ. Βασιλείου

                           Κατ’ οίκον Παπάζογλου Ευστάθιος

Παθολόγοι         Εν Ιατρείω Σίμου Ελένη

                           Κατ’ οίκον Πασχάλης Παναγ.

Οφθαλμίατρος   Μόσχος Νικήτας

Χειρούργος        Ζαχαριάδης Βρασίδας

Μαιευτήρ           Ανδριωτάκης Χριστόφορος

Ελεγκτής Φραγκογιάννης Νικόλαος

2ον Ιατρείον Ευαγγελιστρίας

                           Ζωγράφος Σταύρος Κατ’ οίκον

Παθολόγοι         Εν Ιατρείω Μαραγκάκης Κων.

                           Κατ’ οίκον Δασκαλάκης Νικ.

Οφθαλμίατρος   Σφαλαγκάκος Δημ.
Χειρούργος        Λεούσης Παναγής

Μαιευτήρ           Λειβαδίτης Πέτρος

3ον Ιατρείον Αγ. Σοφίας

                           Κατ’ οίκον Δαββάκης Δάββος

Παθολόγοι         Εν Ιατρείω Βογιατζόπουλος Κων.

                           Κατ’ οίκον Μαντούβαλος Θεοδ.

Οφθαλμίατρος   Φλαμπουριάρη Ελένη

Χειρούργος        Δικαιάκος Παναγ.

Μαιευτήρ           Παπαδόπουλος Αριστ.

4ον Ιατρείον Ταμπουρίων

                           Κατ’ οίκον Μαντούβαλος Μιχ.

Παθολόγοι:        Εν Ιατρείω Δημητριάδης Γεωργ.

                           Κατ’ οίκον Παπαδόπουλος Προδ.

Οφθαλμίατρος   Μουστάκας Αντώνιος

Χειρούργος       Πετρούτσος Μάρκος

Μαιευτήρ          Βασιλειάδου Ανδρομάχη.

Ελεγκτής Φραγκογιάννης Δημοσθ.

* Μονόφυλλο γραμμένο και στις δύο πλευρές.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 103

Εν Πειραιεί τη 23η Ιουλίου 1944.

Προς

Την Επιτροπήν Βομβοπλήκτων

Αθήνας

Προϋπολογισμός επίπλων και εξόδων μισθοδοσίας ιατρών και προσωπικού των 6 λαϊκών Ιατρείων του Πειραιώς ως κάτωθι:

Αον  Έπιπλα και σκεύη εγκαταστάσεως των ιατρείων των απαραιτήτων

1)  Καρέκλαι 12 δι’ έκαστον Χ 6 = 72 Χ 30 = 2.160.000

2)  Γραφεία κοινά 6 Χ 400.000.000 = 24.000.000

3)  Τραπέζια εξετάσεως 6 Χ 600.000.000 = 3.600.000

4)  Τράπεζαι χειρουργικαί Γυναικολογικαί

      6 Χ 800.000.000 = 4.800.000.000

5)  Τραπεζάκια μικρά οφθαλμολογικά

      6 Χ 200.000.000 = 1.200.000.000

6)  Τραπεζάκια μικρά του Πολυϊατρείου

      3 Χ 200.000.000 = 600.000.000

Διά τας ειδικότητας ωτορινολαρυγγολόγου, Φυματιολόγου, αφροδισιολόγου

7)  Νυπτήρες πλήρεις 6 Χ 250.000.000 = 1.500.000.000

8)  Κυτία γαζών μεταλ. 6 Χ 120.000.000 = 720.000.000

9)  Σύριγγες των 2 γραμ. πλήρεις

     6 Χ 10.000.000 = 60.000.000

10)  Σύριγγες μεγάλες των 1 γραμμαρίων

       6 Χ 20.000.000 = 120.000.000

11)  Λεκάνες νεφροειδείς εμαγιέ

        6 Χ 15.000.000 = 90.000.000

12)  Καμινέτα κοινά 6 Χ 12.000.000 = 72.000.000

13)  Κατσαρόλες βρασμού αλουμινίου

        6 Χ 15.000.000 = 90.000.000

14)  Μπλούζες ιατρών 6 Χ 6 36 - 3 των ειδικών του Πολυϊατρείου και 39 ιατροί

        39 Χ 80.000.000 = 2.880.000.000

15)  Πετσέτες ιατρών 6 Χ 12.000.000 = 72.000.000

16)  Κρεμάστρες 6 Χ 2.000.000 = 12.000.000

17)  Μελανοδοχεία κοινά πλήρη 6 Χ 4.000.000 = 24.000.000

18)  Κάδους γκουβάδες λευκοσιδηρούς

       6 Χ 15.000.000 = 90.000.000

19)  Σάροθρα 6 Χ 5.000.000 = 30.000.000

20)  Φαράσια 6 Χ 4.000.000 = 24.000.000

21)  σταγονομετρικά φιαλίδια

       6 Χ 12-72 Χ 2.000.000 = 144.000.000

22)  Βιβλία ασθενών 6 Χ 50.000.000 = 300.000.000

23)  Μπλοκ Συνταγών 6 Χ 10 = 60 Χ 1.000.000 = 60.000.000

Βον)  Μισθοί ιατρών και λοιπού προσωπικού ιατρείων.

1) ΙΑΤΡΟΙ 6 ιατρεία από 6 ιατρούς = 36 + 3 των ειδικοτήτων του Κεντρικού Πολυϊατρείου 39 Χ 150.000.000 = 5.850.000.000 μηνιαίως

2) ΝΟΣΟΚΟΜΟΙ 6 Χ 100.000.000 = 600.000.000 μηνιαίως

3) ΚΑΘΑΡΙΣΤΡΙΕΣ 6 Χ 90.000.000 = 450.000.000 μηνιαίως

4) ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΙ 1 Χ 150.000.000 = 150.000.000 μηνιαίως

5) ΤΑΜΙΑΣ ή ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ

     1 Χ 130.000.000 = 130.000.000 μηνιαίως

6) ΔΑΚΤΥΛΟΓΡΑΦΟΣ 1 Χ 110.000.000 = 110.000.000 μηνιαίως

7) ΚΛΗΤΗΡ 1 Χ 90.000.000 = 90.000.000 μηνιαίως

8) ΓΡΑΦΕΥΣ 1 Χ 100.000.000 = 100.000.000 μηνιαίως

9) ΕΝΟΙΚΙΑ ιατρείων 6 Χ 30.000.000 = 180.000.000 μηνιαίως

Γον )  Γενικά έξοδα των ιατρείων μηνιαίως προς συντήρησίν των

          6 Χ 200.000.000 = 1.200.000.000

Δον)  ΦΑΡΜΑΚΑ διά τους απόρους ασθενείς των ξένων φαρμάκων διά Συνταγών εκ του Ερυθρού Σταυρού. Των Ελληνικών πρέπει να υπάρχη ωρισμένον συνταγολόγιον με καθορισμένον αριθμόν απαραιτήτων συνταγών φαρμάκων Ελληνικής Συνταγολογίας και με βάσιν 20 συνταγών τουλάχιστον εις έκαστον ιατρείον ημερησίως και με βάσιν κατά μέσον όρον προς 2.000.000 εκάστη 6 Χ 20 = 120 - 240.000.000 ημερησίως διά φάρμακα και θα αυξάνουν αναλόγως με το νόμισμα.

Δεν αναφέρεται ποσόν δι’ επιστημονικά εργαλεία, των οποίων η εξεύρεσις και δύσκολος θα ήτο και πολυδάπανος, δεδομένου ότι οι διορισθησόμενοι ιατροί εις τα ως άνω ιατρεία θα προσκομίσουν τοιαύτα.

Μετά τιμής

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                               Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ

ΔΡΑΚ. ΜΑΝΤΟΥΒΑΛΟΣ                              Π.ΛΕΟΥΣΗΣ

*Ο πόλεμος τελείωσε. Για την τήρηση της τάξης τα σωματεία έπρεπε να αναδιοργανωθούν και να καταρτίσουν νέα διοικητικά συμβούλια.

 Παραθέτω δύο ψηφοδέλτια της εκλογής διοικητικού και πειθαρχικού συμβουλίου του Ιατρικού Συλλόγου Πειραιώς της 11^ης Μαρτίου και 14^ης Σεπτεμβρίου του 1945.