Μικρό αφιέρωμα στα λουλούδια.

Αφιερωμένο στην μνήμη της φίλης μου ποιήτριας και ζωγράφου Ελένας Κατσουλού (18.11.1950 - 19.6.2015). Η ευαίσθητη ψυχή της, θύμα της εγωϊστικής κι αυστηρής ανθρώπινης φύσης, δεν άντεξε την απέραντη μοναξιά του περιβάλλοντός της.  Αγαπούσε τα άνθη, ειδικά όσα είχαν κίτρινο χρώμα. Μεταξύ άλλων ζωγράφιζε γλάστρες ή βάζα με λουλούδια και τα υπέγραφε με το ψευδώνυμο ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ.

 

                                                                                   Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Πριν 75 χρόνια, την άνοιξη του 1940 η τότε Δημοτική Αρχή του Μιχαήλ Μανούσκου, με απόφαση του Υπουργού Διοικητή Πρωτευούσης Κώστα Κοτζιά οργάνωσε στον Πειραιά την περίφημη «Εβδομάδα των Ανθέων» από 30 Απριλίου έως 5 Μαΐου. Είχε προηγηθεί η «Εβδομάς του Πρασίνου» το 1939. Στο γεγονός δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα. Σε ανάμνηση εκείνης της εποχής η βιβλιογραφία έχει να επιδείξει δύο εκδόσεις.

Από την Διοίκηση Πρωτευούσης και τον Δήμο Πειραιά κυκλοφόρησε το έντυπο ΑΓΑΠΑΤΕ ΤΑ ΑΝΘΗ και από το περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα», ως δεύτερο τεύχος, το θαυμάσιο λεύκωμα ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ.

Από την συλλογή μου: Το εξώφυλλο του ΑΓΑΠΑΤΕ ΤΑ ΑΝΘΗ, Μάιος 1940.

 

Το έντυπο έχει διαστάσεις 23,8Χ16,3 και 24 σελίδες.

Περιεχόμενα: Πρόλογος, επιστολή του Κοτζιά «Προς τους αγαπητούς μου Πειραιώτες», χαιρετισμός του δημάρχου, το ποίημα ΥΜΝΟΣ ΣΤΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ από την Ισιδώρα Καμαρινέα, τα δημοτικά τραγούδια ΤΟΥ ΜΑΗ και ΤΟ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟ, το ΟΝΕΙΡΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ του Κλέαρχου Μιμίκου, τα ποιήματα ΡΟΔΟΥ ΜΟΣΚΟΒΟΛΗΜΑ και ΤΑ ΝΕΡΑΤΖΑΝΘΙΑ του Κωστή Παλαμά, το διήγημα του Χρήστου Λεβάντα Ο ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΥΚΛΑΜΙΝΟ, το ποίημα του Λάμπρου Πορφύρα ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ, το ποίημα ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΗ ΣΤΡΟΦΗ του Βασίλη Λαμπρολέσβιου, το κείμενο ΕΙΔΥΛΛΙΟ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ του Νάσου Γεωργάκαλου, το ποίημα 

ΤΟ ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΟ του Κώστα Κρυστάλλη.

Ο χαιρετισμός του Διοικητή Πρωτευούσης Κώστα Γεωργίου Κοτζιά προς του Πειραιώτες. Ο Κοτζιάς (1892-1951) ήταν ο μόνος που υπηρέτησε αυτό το αξίωμα από τον διορισμό του στις 31 Αυγούστου του 1936 έως την Γερμανική εισβολή.

Το δεύτερο μέρος περιέχει οδηγίες της Υπηρεσίας Κήπων και Δενδροστοιχιών Δήμου Πειραιώς (Προϊστάμενος ήταν ο Αναστάσιος Π. Καλούδης) με τίτλο «Πώς να καλλιεργούμε τα φυτά και να περιποιούμεθα τα άνθη».

Την επιμέλεια της έκδοσης είχαν οι διευθυντές του περιοδικού ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, η Καμαρινέα και ο Μιμίκος. Τυπώθηκε στον Πειραιά, στο τυπογραφείο του Νικολάου Μυτιληναίου.

Ξεχωρίζω από την σελίδα 12 το ποίημα ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ του Πορφύρα. Ανήκει στις ΦΩΝΕΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ, 3^η ενότητα, από την συλλογή του ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΦΩΝΕΣ, 1934, σελ. 15. Άν και δεν έχει τίτλο, του δόθηκε ένας για τις ανάγκες του εντύπου. Το ποίημα πρωτοτυπεί, για αυτό μου αρέσει.

Ο Πορφύρας απευθύνεται στα λουλούδια της στεριάς και τους λέει πως δεν θα τραγουδήσει για εκείνα, αλλά θα μιλήσει για τα παραμελημένα, ριγμένα στην θάλασσα ταπεινά φύκια.

Όχι λουλούδια της στεριάς, ρόδα, των κήπων κρίνα,

όχι πως δε σας τραγουδώ και πως δε σας δοξάζω·

όμως τα φύκια, αφίστε με, τα φτωχικά κ’ εκείνα,

τα λίγα τ’ άνθη του βυθού μ’ αγάπη να κοιτάζω.

Εσείς το φως, των κοριτσιών τα στήθη, τον αγέρα

τον τρυφερό, χαιρόσαστε· κι’ αυτά εκεί κάτω πούναι,

εκεί που τάχ’ η θάλασσα πετάξει, σε μιά ξέρα,

ποτίζονται την πίκρα της κι’ ως τόσο πάντ’ ανθούνε.

[Βρέθηκε σε αχρονολόγητο χειρόγραφο, που πρωτοδημοσιεύτηκε στο πειραιώτικο περιοδικό Γλαύκα στα 1928, σελ. 1. Εδώ όπως παρουσιάστηκε στις «Μουσικές Φωνές», η αντιγραφή του στο «Αγαπάτε τα άνθη» διαφέρει ελάχιστα στην στίξη]

  

Αμέσως μετά το ΑΓΑΠΑΤΕ ΤΑ ΑΝΘΗ, κυκλοφόρησαν τα «Πειραϊκά Γράμματα». Το πρώτο τεύχος είχε βγει ως έκδοση του Φυσιολατρικού Ομίλου Πειραιώς, 1940. (Επιμελητές Ισιδώρα Καμαρινέα. Κλέαρχος Στ. Μιμίκος. Τύποις: Δ. Τσουρουνάκη, Πειραιεύς. Σελ. 62).

Το δεύτερο τεύχος, χωρίς πλέον τον ΦΟΠ, συνέχισε αναξάρτητα την πορεία του με διευθυντές τους Καμαρινέα – Μιμίκο και σημειώνει ότι κυκλοφόρησε τον Μάϊο του 1940. Γραφεία: Πειραιεύς, οδός Ζαΐμη 103, σελ. 148. Στην συλλογή μου έχω τον αριθμό 1799 από τα 3.000 αντίτυπα. Είναι όμως χωρίς το εξώφυλλο επειδή το όμορφο σχέδιο του χαράκτη Τάσσου αποσπάστηκε, ποιός ξέρει γιατί, ίσως για να γίνει κάδρο, να πουληθεί. Του το ανέφερα όταν κάποτε συναντηθήκαμε σε έκθεσή του στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου. Αφού αγόρασα δύο χαρακτικά του, μου χάρισε ένα τρίτο, το υπέγραψε και είπε «σε αντικατάσταση του χαμένου σου εξωφύλλου».. Δεν τα κράτησα, τα έχω δωρίσει σε φίλους κατά καιρούς.  

Ακριβές αντίτυπο του λευκώματος, σε 144 σελίδες διατέθηκε από την εφημερίδα ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ στις 28.4.2013, οπότε και το αγόρασα.

Το εξώφυλλο του αναμνηστικού τόμου - αφιέρωμα στα λουλούδια. Τυπώθηκε στο Εργοστάσιο Γραφικών Τεχνών της Ελληνικής Εκδοτικής Εταιρείας Α.Ε. (οδός Παπαδιαμαντοπούλου 44, Αθήνα) από τις 22 έως τις 27 Απριλίου 1940. Τα κλισέ έγιναν στο τσιγκογραφείο των Ι. Σγουράκη και Η. Διαμαντόπουλου στην Δραγατσανίου 3.

Για "Το περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα» 1940 - 1943" έχω γράψει στις «Αντι - Παραθέσεις Σκέψης - Λόγου - Τέχνης, τριμηνιαία έκδοση εκτός εμπορίου, τεύχος 21, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2002, σελ. 28 - 29, της Μαντώς Κατσουλού καθώς και στο ομώνυμο σύγχρονο περιοδικό του Πειραϊκού Συνδέσμου, τεύχος 45, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2005 (σελ. 207 - 210), όπου χρησιμοποίησα τον ίδιο τίτλο. 

Δεν θα ασχοληθώ με τα περιεχόμενα του λευκώματος.

Θα αναδείξω μόνο ότι ιδιαίτερες ευχαριστίες δίδονται στον Κωνσταντίνο Βοβολίνη «ο οποίος σημαντικά μας ενίσχυσε κ’ εργάσθηκε για να επιτύχη η έκδοση αυτή». « Η εικόνα του έργου ΦΥΣΗ του κ. Κ. Παρθένη [σελ. 104] μας εδόθηκε ευγενικά από τον ίδιο. Επίσης και η πρωτότυπη ξυλογραφία ΚΑΝΙΣΤΡΟ ΜΕ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ του κ. Δ. Γαλάνη [σελ. 57] από τον κ. Βάσο Φαληρέα». «Το εξώφυλλο και οι ξυλογραφίες που διακοσμούν τον τόμον είνε πρωτότυπα έργα του χαράκτη - ζωγράφου κ. Τάσσου». Ήταν πράγματι ένα εξαιρετικό βιβλίο τέχνης.       

ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΗΣ/ ΔΗΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ/ ΕΒΔΟΜΑΣ ΑΝΘΕΩΝ/ 10^Η ΣΥΝΟΙΚΙΑΚΗ ΕΚΘΕΣΙΣ. Σε κάθε περιοχή της πόλης φαίνεται ότι διοργανώθηκε και από μία έκθεση. Η δεκάτη συνοικιακή έκθεση έγινε στην σημερινή πλαζ Βοτσαλάκια, στην Καστέλλα. Μία ακόμα «ακυκλοφόρητη» φωτογραφία από το αρχείο μου βγαίνει για πρώτη φορά στην δημοσιότητα. Διαστάσεις 17,5Χ11,4. Άγνωστα σε μας τα άτομα που εικονίζονται, μάλλον ήταν ο δήμαρχος, υπάλληλοι, προσκεκλημένοι, κάτοικοι της περιοχής.   Τότε υπήρχε ολοκαίνουργιος ο «ρωμαντικός περίπατος». Παρατηρήστε τα οικήματα που στόλιζαν την πλαγιά προς την θάλασσα.    

Κατά καιρούς είχαμε στον Πειραιά γιορτές λουλουδιών ειδικά την πρωτομαγιά και έγινα πολλές ανθοκομικές εκθέσεις. Κάποιες χρονιές θυμάμαι ο Δήμος αγόραζε γλάστρες με λουλούδια και τις έδινε στους περαστικούς.

Από το ημερολόγιο του Λιμανιού της Αγωνίας, 2009, «Πειραιάς, μια πόλη - λιμάνι!». Τα λουλουδάδικα της πλατείας Αγίου Κωνσταντίνου απέναντι από το Δημοτικό Θέατρο. Διατηρήθηκαν επί σαράντα περίπου χρόνια. Εκδόσεις ΑΡΤΙΑ, Μέγας Οδηγός Πειραιώς 1930-1931, σελ. 11: Ο Πειραιεύς κατά το διατρέξαν έτος. «Ούτω εστρώθη διά μακασφάλτου η πλατεία Κοραή, κατεσκευάσθη μαρμάρινον βάθρον δια την μεγάλην Φιλαρμονικήν του Δήμου, επεμελήθη ο κήπος του Αγίου Κωνσταντίνου, κατεσκευάσθησαν επί τη βάσει ωραίου ρυθμού τα ανθοπρατήρια έναντι του Δημοτικού μεγάρου, άτινα παρουσιάζουν έξοχον θέαμα, εσυνεχίσθη η επισκευή του μεγαλοπρεπούς μας Δημοτικού Θεάτρου, επεμελήθησαν οι κήποι της Τερψιθέας, του Τινανείου, ήρχισεν η επίστρωσις της μεγάλης πλατείας του Πασαλιμανιού κ.λ.π.».

Σύμφωνα με μιά καταγραφή του 1932 ανθοπωλεία στην «πλατεία Αγίου Κωνσταντίνου έναντι Δημοτικού Θεάτρου» είχαμε εκείνα των αδελφών Αναγνώστου (αριθμός 3), του Ανδρή και Λιανού (αριθμός 12), του Αποστολόπουλου, του Σ. Βερυκάκη (αριθμός 7), του Ι. Ελευθερίου (αριθμός 8), του Δ. Ζώντου (αριθμός 5), του Γ. Κεφαλληνικού (αριθμός 6), του Στεφ. Μουστάκη ή Μουστάκα (αριθμός 1), του Ν. Οικονομόπουλου (αριθμός 10), του Γ. Σιδέρη (αριθμός 9), του Ν. Σιδέρη (αριθμός 4), του Θεο. Σταματάκη (αριθμός 2).  

 

Πρόσφατες ανθοκομικές εκθέσεις.

2011. Α΄ Ανθοκομική έκθεση Πειραιά. Από 22 Μαΐου έως 5 Ιουνίου. Πλατεία Κοραή.

2012. Β΄ Ανθοκομική έκθεση Πειραιά. Από 27 Απριλίου έως 13 Μαΐου. Πλατεία Κοραή.

2013. Γ΄ Ανθοκομική έκθεση Πειραιά. Από 10 Μαΐου έως 26 Μαΐου. Τινάνειος κήπος.

2014. Δ΄ Ανθοκομική έκθεση Πειραιά. Από 25 Απριλίου έως 11 Μαΐου. Τινάνειος κήπος.

2015. 5^η Ανθοκομική έκθεση Πειραιά. Από 30 Απριλίου έως 17 Μαΐου. Τινάνειος κήπος.

    Μάιος 2015. Τινάνειος κήπος ή κήπος Θεμιστοκλέους. Δύο απόψεις της ανθοκομικής έκθεσης. 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ.

Η Ισιδώρα Καμαρινέα - Rosenthal σύμφωνα με πληροφορίες γεννήθηκε στις 12.4.1918 και πέθανε στις
4 Μαρτίου 2003 στο Bochum της Γερμανίας.

Γνωρίζω ένα σύντομο βιογραφικό της στο αναγνωστικό ΖΩΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ, 1939, του Νίκου Κατσικάρου της βιβλιοθήκης των Μηχανικών Σχολών «Αρχιμήδης» (επειδή στην σελίδα 192 περιείχε το ποίημά της ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ):

Καμαρινέα Ισιδώρα. Γεννήθηκε στα 1916, στον Πειραιά, όπου και μένει πάντοτε. Είναι τελειόφοιτος της φιλοσοφικής σχολής του Εθνικού Πανεπιστημίου. Από μικρή ασχολήθηκε με τα γράμματα, δημοσιεύοντας ποιήματα στα διάφορα φιλολογικά περιοδικά της χώρας μας, όπου και τώρα συνεργάζεται τακτικά.

Στα 1938 από το Γραφείο Πνευματικών Υπηρεσιών εξεδόθη η πρώτη συλλογή λυρικών ποιημάτων της με τον τίτλο «Το κάστρο». Είχε μεταφράσει απ’ τα γερμανικά διάφορα ποιήματα.

Μετά τον πόλεμο πήγε στην Γερμανία για σπουδές όπου παντρεύτηκε και παρέμεινε. Από το 1966 ήταν Καθηγήτρια Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Bochum. Από το 1984 ήταν επίτιμος καθηγήτρια της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Marburg. Εκτός απο δικές της εργασίας, μετάφρασε έργα ή έγραψε για  Έλληνες λογοτέχνες στα γερμανικά.  Ένα ποίημά της τραγούδησε η Αρλέττα (Η βαλκυρία του κάδρου, μουσική Γιάννης Σπανός). Την είχα συναντήσει σε μία διάλεξή της στην Αθήνα.

Κλέαρχος Μιμίκος, 1913 - 1994. Εκτός από τα ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ τον γνωρίζω από το βιβλίο του «Λάμπρος Πορφύρας. Η ζωή και το έργο του λυρικού ποιητή. Φιλολογική μελέτη», σελίδες 36, που εξέδωσε σε 1000 + 30 αντίτυπα στα 1936 στο Αίγιο. Έχω το αντίτυπο με αριθμό 818.