Η Δημοτική Φιλαρμονική Πειραιώς, το Χορωδιακό και Ορχηστρικό τμήμα της στην δεκαετία του 1960. Μια προσέγγιση.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

Πλέοντας στα αχαρτογράφητα νερά της πειραϊκής ιστορίας, εκείνα που ελάχιστοι έχουν διασχίσει αφού προτιμούν την πεπατημένη, τους γνωστούς και κοσμοπολίτικους προορισμούς με τα κοινά θέματα - θεάματα, σταματούμε κάποιες στιγμές σε νησίδες γνώσης, διαδοχικά στις εφημερίδες, στα προγράμματα, στις προσκλήσεις για να ενισχύσουμε την ιδέα ότι ακόμα έχουμε πολλά να ανακαλύψουμε και να μάθουμε, ειδικά αν πραγματικά διψάμε για λεπτομέρειες, για αληθινή και βαθιά μελέτη.
Μια πρώτη επαφή με την Δημοτική Φιλαρμονική του Δήμου Πειραιώς και τα μουσικά σχήματα που είχαν δημιουργηθεί στην δεκαετία του 1960, εποχή αναζητήσεων, στροφής σε αριστερές λύσεις διακυβέρνησης και πολιτισμού, είχα περάσει στο άρθρο μου: Η Δημοτική Συμφωνική Πειραιώς στα 1966 - 1967. Ανάρτηση, Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2018. Εδώ συνεχίζω με μια επιλογή άρθρων που δημοσιεύτηκαν στον Τύπο, αναφορές στην Φιλαρμονική και στα κάτω από αυτήν τμήματα. Σε επόμενη εργασία μου θα κοινοποιήσω όσα προγράμματα και προσκλήσεις έχω στην συλλογή μου για να ολοκληρωθεί η εικόνα.

ΠΕΙΡΑΪΚΗ, Σάββατον 10 Ιουνίου 1961. [Εκδότης - Διευθυντής Γεώργιος Γ. Δρόσος. Διευθυντής συντάξεως Ιωάννης Ε. Σκορδίλης. Γραφεία Β. Κωνσταντίνου 68]
Η Δημοτική Φιλαρμονική συνεχίζει τις υπαίθριες συναυλίες της με την Ορχήστρα Πνευστών. Έτσι, θα εμφανισθεί αύριο, πραγματοποιώντας την 21η συναυλία της, το βράδυ στις 8, στην Πλατεία Κανάρη, υπό την Διεύθυνση του Π. Παπαϊωάννου.
Ενώ την περασμένη Τετάρτη, το βράδυ, έδωσε την 20ή της υπαίθρια συναυλία στην Πλατεία Σερφιώτου Καλλιπόλεως, υπό την ίδια διεύθυνση και την αυτή Ορχήστρα.

Η ΑΥΓΗ, Κυριακή 22 Νοεμβρίου 1964, σελ. 4. Υπογραφή, Γ. Χ. Σ[αββίδης].
Συμφωνική ορχήστρα και Χορωδία στον Πειραιά.
Οκτακόσιες χιλιάδες δραχμές θα διαθέτει κάθε χρόνο ο Δήμος Πειραιά για να αναπτυχθεί η μουσική ζωή της πόλης.
Συγκεκριμένα, ο Δήμος έχει καλέσει από τη Λαμία τον Πειραιώτη μουσικό Αινιάνα να αναλάβει την οργάνωση συμφωνικής ορχήστρας χορωδίας και σχολής μουσικών.
Ο κ. Αινιάν θα φέρει μαζί του τη χορωδία της Λαμίας, που από τις αρχές του Ιανουαρίου θα δίνει παραστάσεις στο Δημοτικό Θέατρο.
Η χορωδία της Λαμίας - δημιούργημα του κ. Αινίανος - έχει διακριθεί στο εξωτερικό και έχει αποσπάσει πρόσφατα β΄ βραβείο σε διεθνές φεστιβάλ της Γερμανίας. Θα δίνει ειδικές παραστάσεις για μαθητές και εργάτες και όσοι θέλουν θα εγγράφονται δωρεάν στη σχολή μουσικών, για ν’ αποτελέσουν το πειραϊκό μουσικό δυναμικό, που θα αποτελέσει τη χορωδία και τη συμφωνική ορχήστρα.
Η Σχολή Μουσικών θα στεγασθεί σε κτίριο που θα νοικιάζει ειδικά ο δήμος. Τα μέλη της χορωδίας Λαμίας θα είναι οικότροφοι του δήμου.
Για να προωθηθούν αυτά τα σχέδια και οι σχετικές επαφές με τον μουσικό κ. Αινιάνα έχουν ορισθεί υπεύθυνοι ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Πειραιά κ. Π. Μερτίκας και ο δημοτικός σύμβουλος κ. Θ. Κωνσταντινίδης.
Μετά την απόφαση για την ανέγερση του πνευματικού κέντρου, η νέα αυτή πρωτοβουλία του δήμου για τη δημιουργία πνευματικής ζωής στον Πειραιά, δείχνει ότι η νέα δημοκρατική δημοτική αρχή είναι αποφασισμένη να αναπτύξη την πνευματική κίνηση στη μεγάλη εργατούπολη.

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 1964. [Διευθυντής Ανάργυρος Γ. Χαρβαλιάς. Γραφεία - Τυπογραφεία: Νοταρά 59]
ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΙΣ
Κατάμεστον το Δημοτικόν κατά την χθεσινήν συναυλίαν.
ΚΑΤΕΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΘΗ Η ΜΙΚΡΑ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΑΘΗΝΩΝ
Εδόθη χθες την πρωΐαν εις το Δημ. Θέατρον η συναυλία της Μικράς Ορχήστρας Αθηνών, δια τον Δήμον Πειραιώς υπό την διεύθυνσιν του κ. Στέλιου Καφαντάρη και σολίστ εις το τραγούδι την Μυρτώ Δούλη-Πορφύρη και εις το πιάνο την Λένα Αποστολάκη.
Την συναυλίαν παρηκολούθησαν ο δήμαρχος κ. Κυριακάκος, ο αναπληρωτής δημάρχου κ. Γ. Αράπης, ο πρόεδρος του Συμβουλίου κ. Μερτίκας, ο αντιπρόεδρος κ. Χρ. Πατραγάς, ο τ. δήμαρχος Δ. Σαπουνάκης, οι δημ. σύμβουλοι κ.κ. Θ. Κωνσταντινίδης, Α. Αντωνάκος, ο κ. και η κ. Κρίτων Δηλαβέρη, ανώτεροι υπάλληλοι του Δήμου και πλήθος κόσμου.
Προ της ενάρξεως του προγράμματος ο δήμαρχος κ. Γ. Κυριακάκος ωμίλησεν ευχαριστήσας την Μ.Ο.Α. δια την ανταπόκρισίν της εις την πρόσκλησιν να εμφανισθή ενώπιον του Πειραϊκού κοινού και διεβεβαίωσε το ακροατήριον ότι αι εκδηλώσεις του είδους αυτού καταβάλλεται προσπάθεια υπό της Δημ. Αρχής όπως συνεχισθώσιν και εις το μέλλον.

Η 1η πανηγυρική συναυλία της Δ.Φ.Π. υπό την διεύθυνση του Θεοδώρου Φακιολά έγινε την Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 1965, ώρα 8.30 μ. μ. «Παρουσία του δημάρχου κ. Γ. Κυριακάκου, του αντιδημάρχου κ. Γ. Αράπη του προέδρου του Δημ. Συμβουλίου κ. Μερτίκα, του αντιπροέδρου κ. Χρ. Πατραγά, των δημοτικών συμβούλων κ.κ. Θ. Κωνσταντινίδη, Β. Σαπουνάκη, Παν. Αξαρλή, Β. Βουράκη και άλλων επισήμων ως και πλήθους κόσμου… Η εκτέλεσις του προγράμματος υπήρξεν αρίστη το δε πυκνόν ακροατήριον εντυπωσιάσθη βαθέως.». ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, Τρίτη 12 Ιανουαρίου 1965.

«Καλλιτεχνικό γεγονός χαρακτηρίσθηκε για τον Πειραιά η 2η συναυλία της Δημοτικής Φιλαρμονικής, που δόθηκε τη Δευτέρα το βράδυ και στην οποία επεφύλαξαν ενθουσιώδη υποδοχή οι 1500 φιλόμουσοι που την παρακολούθησαν…» Η ΑΥΓΗ, Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 1965, σελ. 2.

ΤΑ ΝΕΑ, Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 1965.
Αξιόλογη είναι η δημοτική προσπάθεια που άρχισε για την καλλιέργεια του μουσικού αισθήματος, αλλά και την ψυχαγωγία του λαού, με τις οργανούμενες κατά Δευτέρα στο Δημοτικό Θέατρο συναυλίες της Δημοτικής Φιλαρμονικής Πειραιώς και της Δημοτικής Ορχήστρας Πνευστών καθώς και με την σύμπραξη καλλιτεχνών του τραγουδιού και χορωδιακών συγκροτημάτων.
Η πρώτη δόθηκε στις 11 παρελθόντος μηνός υπό την διεύθυνση του αρχιμουσικού κ. Θ. Φακιολά και η δεύτερη της Δημοτικής Ορχήστρας Πνευστών υπό την δ)νση του μαέστρου κ. Αθ. Κοκκίνου και με την σύμπραξη της υψιφώνου κ. Μαίρης Απέργη -Σταματοπούλου. Στη δεύτερη συναυλία συνέπραξε επίσης η ανδρική χορωδία των ΣΕΚ υπό την διεύθυνση του κ. Γεωργ. Κακίτση. Κατάμεστο ήταν το Δημοτικό Θέατρο και στις δύο συναυλίες, μαέστροι δε και εκτελεστές καταχειροκροτήθηκαν. Κάθε έπαινος οφείλεται και στον δημοτικό σύμβουλο κ. Θεοφ. Κωνσταντινίδη, που εκπροσωπεί τον Δήμο στον μουσικό τομέα και καταβάλει προσωπικό μόχθο για την επιτυχία των οργανουμένων συναυλιών. Καθώς μας εβεβαίωσε και ο κ. δήμαρχος, ο Δήμος δεν θα φεισθή φροντίδων για την συνέχιση των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.

ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ, Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 1965. [Διευθυντής ο Γεώργιος Πιτσάκης. Γραφεία: Καραΐσκου 82]
Την προσεχή Δευτέραν 15 Φεβρουαρίου θα δοθή εις το Δημοτικόν Θέατρον η πρώτη εμφάνισις του εις εκπλήρωσιν τεταγμένου της Δημοτικής Φιλαρμονικής Πειραιώς σκοπού νεοσυσταθέντος Χορωδιακού και Ορχηστρικού τμήματος αυτής η συγκρότησις και διεύθυνσις του οποίου ανετέθη εις τον κ. Αλέξανδρον Αινιάν.
Ως γνωστόν ο. κ. Α. Αινιάν υπήρξεν ο δημιουργός και διευθυντής της Χορωδίας Λαμίας, η οποία κατέστη περίφημος όχι μόνον εις την Ελλάδα δια των εμφανίσεών της αλλά και εις το εξωτερικόν τυχούσα διεθνών τιμητικών διακρίσεων.
Ως πυρήν του νεοσυσταθέντος Χορωδιακού και Ορχηστικού τμήματος της Δημοτικής Φιλαρμονικής Πειραιώς παραμένουν 26 σπουδασταί και σπουδάστριαι της Χορωδίας Λαμίας, οι οποίοι και συνεχίζουν ήδη εις τον Πειραιά – εις κτίριον μισθωθέν επί την οδών Τσαμαδού - Καραΐσκου – την μουσικήν των μόρφωσιν, εις εκμάθησιν συγχρόνως πνευστών οργάνων και άσματος. Οι ανωτέρω σπουδασταί και σπουδάστριαι παραμένουν ως εσωτερικοί και οικότροφοι, ο αριθμός δε αυτών δύναται να ανέλθη εις 30. Αλλά πέραν αυτών, εντός των ημερών θα προσκληθούν οι επιθυμούντες εκ Πειραιώς να ενταχθώσι εις το νέον τμήμα της Φιλαρμονικής ως εξωτερικοί, αλλά παρακολουθούντες ολόκληρον το πρόγραμμα διδασκαλίας δωρεάν.
Η πρόσληψις βεβαίως θα γίνη κατόπιν εξετάσεως.
Ως καθίσταται ευνόητον οι εξερχόμενοι της Σχολής ταύτης θα είναι επαγγελματίαι μουσικοί και χορωδοί, συνεπώς δε η Σχολή αύτη δεν αντιτίθεται εις τας λοιπάς χορωδιακάς οργανώσεις του Πειραιώς αι οποίαι έχουν ως αποστολήν την καλλιτεχνικήν μόρφωσιν των μελών των όχι προς επάγγελμα, κατά κανόνα, αλλά κατά το μάλλον ή ήττον εις ερασιτεχνικήν απασχόλησιν.
Οπωσδήποτε και αι οργανώσεις αύται, αποτελούσαι Σωματεία, ξένα προς τον Δήμον θα τύχουν παρ’ αυτού, κατά την κρατούσαν σκέψιν της Δημοτικής Αρχής, πάσης ηθικής συμπαραστάσεως και υλικής ενισχύσεως προς επιτέλεσιν του προορισμού των της αναπτύξεως του καλλιτεχνικού επιπέδου.
Η εναρκτήριος εκδήλωσι της Χορωδίας της Δημοτικής Φιλαρμονικής υπό τον κ. Αινιάν, θα πραγματοποιηθή ως ανεφέρθη την προσεχή Δευτέραν και ώραν 9ην μ.μ. εις το Δημοτικόν Θέατρον, το πρόγραμμα δε θα περιλαμβάνη χορωδιακά έργα Ελλήνων και ξένων συνθετών, ως του Ριάδη, του Αινιάν, του Σούμπερτ, του Μότσαρτ κ.ά.
Υπό το ίδιον πρόγραμμα η εκδήλωσις θα επαναληφθή την 11ην πρωϊνήν της Κυριακής 21ης Φεβρουαρίου. Δευτέρα συναυλία, με νέον πρόγραμμα της ιδίας χορωδίας θα δοθή την 9ην μ.μ. της Δευτέρας 1ης Μαρτίου, η οποία θα επαναληφθή επίσης την πρωΐαν της Κυριακής 7ης Μαρτίου.

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 1965.
ΟΡΑΜΑΤΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ
15 Φεβρουαρίου: ημέρα εκπλήξεως!
Η ΠΡΩΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΙΣ ΤΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΥΠΟ ΤΗΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΝ ΤΟΥ ΜΑΕΣΤΡΟΥ ΑΙΝΙΑΝ
Η 15η Φεβρουαρίου θα αποτελέση ιστορικόν σταθμόν δια τον Πειραιά, ο οποίος προπαρασκευαζόμενος από τινος δια μιαν οργανωμένην προβολήν των πνευματικών του ικανοτήτων, επιφυλάσσει, χάρις εις την έμπνευσιν της Δημοτ. Αρχής και ιδιαίτατα του έχοντος την πρωτοβουλίαν των εκδηλώσεων δημ. συμβούλου κ. Θεοφάνη Κωνσταντινίδη μιαν αληθή έκπληξιν εις το μουσικόφολον κοινόν!
Από της σκηνής του Δημοτικού Θεάτρου θα πραγματοποιήση την πρώτην της εμφάνισιν (ώρα 9 μ.μ.) η άρτι συσταθείσα χορωδία του Δήμου Πειραιώς υπό την διεύθυνσιν του διεθνούς φήμης μαέστρου Αινιάν.
Η χορωδία από 26 εκτελεστάς, αγόρια και κορίτσια θα παρουσιάση ρεπερτόριον ελληνικόν και ξένον με έργα Ροΐδη [Ριάδη;], Κοκκίνου, Αινιάν, Μότζαρτ, Σούμπερτ κ.ά.
Το ίδιον πρόγραμμα θα εκτελεσθή την 21)2 ημέραν Κυριακήν και ώραν 11 π.μ. προκειμένου να καταστή εφικτή η παρακολούθησίς του και υπό εργαζομένων.
Η δευτέρα προγραμματισθείσα εκδήλωσις της χορωδίας θα πραγματοποιηθή την 1)3 και θα επαναληφθή την 7)3.
Δέον να σημειωθή ότι η χορωδία και τα πνευστά Πειραιώς θα πραγματοποιούν τρεις εμφανίσεις μηνιαίως με δωρεάν είσοδον δια το κοινόν και μιαν με λαϊκόν εισιτήριον.
Ήδη η χορωδία και τα πνευστά εγκαταστάθησαν εις το επί της οδού Καραΐσκου 98 οίκημα όπου θα λειτουργήση και η Σχολή εκπαιδεύσεως όσων νέων επιθυμούν να επιδοθούν εις τα χορωδιακά ή στα πνευστά.
Οργανικώς η χορωδία υπάγεται εις την Δημοτικήν Φιλαρμονικήν, αι δε δαπάναι της εγκαταστάσεώς της κλπ. καλύπτονται από τον δημοτικόν προϋπολογισμόν και άλλας επιχορηγήσεις, ως η εκ. δρχ. 200.000 ενίσχυσις του υφυπουργού Οικονομικών κ. Μαρή εκ των διαθεσίμων των Κρατικών Λαχείων κλπ.
Το ίδιο ρεπορτάζ με διαφορετικές λέξεις και με επισημάνσεις βρίσκουμε πάλι πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 1965, καθώς και ένα σχόλιο στην στήλη ΠΕΙΡΑΪΚΑ.

Το μεσημέρι της Πέμπτης 11 Φεβρουαρίου 1965 ο Κυριακάκος έδωσε συνέντευξη στους εκπροσώπους του αθηναϊκού και πειραϊκού Τύπου στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου:
Εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου 1965, σελίδα 4. Έγραψε ο Δημ. Γκιώνης.
ΑΠΟ ΤΗ ΧΘΕΣΙΝΗ ΠΡΕΣ-ΚΟΝΦΕΡΑΝΣ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Εκπολιτιστική εξόρμησις στον Πειραιά.
Μια μεγάλη εκπολιτιστική εξόρμηση αναγγέλει ο Δήμος Πειραιώς με στόχο την τόνωση της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής της γείτονος. Τα πρώτα βήματα στην κατεύθυνση αυτή έγιναν ήδη με τη σύσταση Δημοτικής Χορωδίας υπό την διεύθυνση του γνωστού αρχιμουσικού κ. Αλέκου Αινιάν, η οποία και θα κάνη την πρώτη της εμφάνιση την προσεχή Δευτέρα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς με ελεύθερη είσοδο.
Αλλά τόσο για τη σύσταση της χορωδίας αυτής, όσο και για τον γενικό προγραμματισμό, παραθέτουμε τα βασικά σημεία όπως αναπτύχθηκαν από τον Δήμαρχο κ. Κυριακάκο, τον δημοτικό σύμβουλο κ. Κωνσταντινίδη και τον κ. Αινιάνα, οι οποίοι και κάλεσαν χθες για το σκοπό αυτό τους αντιπροσώπους του Τύπου.
Ο Δήμαρχος, αφού βεβαίωσε την ανοικοδόμηση του πολυώροφου κτιρίου που θα στεγάσει υπηρεσίες του Δήμου και χώρους «δια την στέγασιν των προσπαθειών της πνευματικής καλλιέργειας, όπως θα είναι οι χώροι δια την Δημοτικήν Βιβλιοθήκην, δια την Πινακοθήκην, δια εκθέσεις, δια διαλέξεις κλπ», εξάγγειλε την πρώτη εκδήλωση της νεοσύστατης Δημοτικής Χορωδίας την προσεχή Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 1965.
Στη συνέχεια ο Φάνης Κωνσταντινίδης, μετά από μια μικρή εισήγηση, αναφέρθηκε ξεχωριστά στο πρόγραμμα.
ΘΕΑΤΡΟ: Προσπάθεια δημιουργίας Αυτόνομου Δημοτικού Θιάσου κατά το πρότυπο του Εθνικού Θεάτρου Αθηνών και του Κ.Θ.Β.Ε.
Ίδρυση Δημοτικής Σχολής Θεάτρου.
Αξιοποίηση υπαιθρίων θεάτρων (Πειραϊκό και υπαίθριο θέατρο Προφήτη Ηλία), με πρόσκληση θιάσων από το εξωτερικό και το εξωτερικό. Παιδικό Θέατρο, κίνηση για οργάνωση σε συνεργασία με τον ΕΟΤ φθινοπωρινού πειραϊκού φεστιβάλ στο Δημοτικό Θέατρο.
ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ: Ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις νέων ή γνωστών Πειραιωτών καλλιτεχνών στον υπό δημιουργία χώρο αιθούσης του Πνευματικού Κέντρου. Σκέψη για μεταφορά αξιόλογων εκθέσεων από την Αθήνα. Μέριμνα για την οργάνωση εκθέσεων σε τοπικούς καλλιτέχνες που δεν έχουν τις δυνατότητες.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Καθιέρωση Δημοτικού Βραβείου Λογοτεχνίας σε Πειραιώτες ή για βιβλία με το καλλίτερο δοσμένο πειραϊκό θέμα. Προκήρυξη διαγωνισμού διηγήματος-ποιήματος στους μαθητές των Γυμνασίων (έπαθλα, έπαινοι κλπ). Εορτασμός επετείων Πειραιωτών λογοτεχνών παλαιάς και νέας γενιάς.
Μουσικοφιλολογικές βραδιές.
ΒΙΒΛΙΟ: Με την δημιουργία «αρμάτων βιβλίου», μέρος του πλούτου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης θα περιοδεύουν στις γειτονιές και στα εργοστάσια δανείζοντας βιβλία.
ΛΑΪΚΟΙ ΧΟΡΟΙ: Από τον οργανισμό της Δημοτικής Φιλαρμονικής Πειραιώς προβλέπεται σύσταση δημοτικού συγκροτήματος λαϊκών χορών με παραστάσεις σε κλειστές αίθουσες ή υπαίθρια.
ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ: «Το από των χρόνων της Τουρκοκρατίας ψυχαγωγούν τον υπόδουλον ελληνισμόν θέαμα του Καραγκιόζη, δεν θα αφεθή να εκλείψη». Αξιοποίηση του Χαρίδημου με παραστάσεις στις γειτονιές, στα σχολεία, στις κατασκηνώσεις και αλλού.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ: Ο κινηματογράφος υπό την σημερινή της μορφή προβάλει ταινίες που βλάπτουν την νεολαία. Μπορεί όμως να φανεί και χρήσιμος. Ο Δήμος θα αποκτήσει κινηματογραφική μηχανή για να προβάλει ειδικές μορφωτικές ταινίες, θα κάνει παιδικές προβολές και θα ενισχύσει την Κινηματογραφική Λέσχη Πειραιώς.
ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΕΧΝΗΣ: Κατά τα ξένα πρότυπα, κινηματογραφικές παραστάσεις, διαγωνισμοί τραγουδιού κ.ά. Από την επόμενη χρονιά να γίνεται πειραιώτικο καρναβάλι.
Ίδρυση Μουσικής Σχολής και η χορωδία Αινιάν.
Στα πλαίσια επίσης της πνευματικής εξόρμησης του Δήμου Πειραιώς αναγγέλλεται και η ίδρυση Μουσικής Σχολής για τους νέους εκείνους που διαθέτουν μουσικό ταλέντο αλλά τους λείπει η δυνατότητα να το αξιοποιήσουν. Η εκπαίδευση θα προσφέρεται δωρεάν και η Σχολή θα διαθέτη οικοτροφείο και θα δέχεται σπουδαστές της μουσικής απ’ όλη την Ελλάδα με τον όρο της εξαιρετικής ιδιοφυΐας. Οι θέσεις για εφέτος είναι 30. Οι απόφοιτοι της Σχολής θα προσλαμβάνονται αμέσως σαν μέλη της ορχήστρας και της χορωδίας του Δήμου ως μόνιμοι υπάλληλοι με μισθό.
Για το όλο έργο, δηλαδή μισθούς καθηγητών, ενοίκια, σιτισμόν, γραφική ύλη, ρεπερτόριο, μικρές αποζημιώσεις και λοιπά έξοδα προϋπολογίσθη ποσόν 600.000 δραχμών ετησίως έναντι 800.000 δραχμών που διατίθενται για την συντήρηση της Φιλαρμονικής, η οποία παράλληλα θα εξακολουθήση το έργο της. Η διεύθυνση της Σχολής ανετέθη στον αρχιμουσικό κ. Αλέκο Αινιάνα, διευθυντή του γνωστού χορωδιακού συγκροτήματος Λαμίας.
- Είμαι ευτυχής, - μας είπε ο ίδιος, - γιατί, έστω και κάπως αργά, πραγματοποιείται το μεγάλο όνειρο της ζωής μου. Θα εργασθώ με όλες μου τις δυνάμεις και είμαι βέβαιος πως τα αποτελέσματα της προσπάθείας μας θα είναι άριστα.
Πολλοί από τους μαθητές του κ. Αινιάνος γράφτηκαν ήδη στη Σχολή και σαν πρώτη εκδήλωση της δράσης της είναι η Συναυλία Χορωδιακού Τραγουδιού που θα γίνη την προσεχή Δευτέρα στο Δημοτικό Θέατρο. Το συγκρότημα που είναι συγχρόνως και ορχηστρικό θα εμφανίζεται δυο φορές το μήνα με είσοδο ελευθέρα παρέχοντας και ψυχαγωγία στον κόσμο του Πειραιώς με εκτέλεση μουσικής σε ανώτερη ποιότητα.
Περίπου με παρόμοιο ύφος περιγράφεται η συνέντευξη στην εφημερίδα Η ΑΥΓΗ (σελ. 2, υπογράφει ο Γ. Χ. Σαββίδης 1938 - Δεκ. 2020, είχε γεννηθεί στο Κερατσίνι Πειραιά), η ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ (σελ. 2, υπογράφει ο παλιός μου φίλος και δάσκαλος στην δημοσιογραφία Δημήτρης Χαλιβελάκης, 1936 - 2014) και ο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ (σελ. 1 και 4) της ίδια ημέρας 12.2.1965. Ζητήθηκε από Έλληνες συνθέτες να στείλουν έργα τους. Πρώτοι έδωσαν οι Μάριος Βάρβογλης (πέθανε στα 1967), Γεώργιος Γεωργιάδης (πέθανε στα 1986) και Ε. Δέλιος.
Ακολούθησε σύντομος χαιρετισμός του προέδρου Δ. Σ. Μερτίκα και γεύμα σε ταβέρνα του Τουρκολίμανου στο οποίο ο Κουράκος, εκπρόσωπος του Καλλιτεχνικού Γραφείου Αθηνών, αναφέρθηκε στην σημασία της προσπάθειας του Δήμου για την τόνωση της πνευματικής κίνησης στον Πειραιά.

Η ΑΥΓΗ, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 1965, σελ. 2. Έγραψε ο Β. Αρκαδινός.
ΜΟΥΣΙΚΟΚΡΙΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ
Η συναυλία της Δημοτικής Χορωδίας Πειραιώς. Διεύθυνση: Αλ. Αινιάν.
Στα πλαίσια της πνευματικής και καλλιτεχνικής εξόρμησης που προγραμμάτισε η δημοτική αρχή του Πειραιά, δόθηκε τη Δευτέρα το βράδυ η πρώτη συναυλία χορωδιακού τραγουδιού στο Δημοτικό Θέατρο με τη διεύθυνση του Αλ. Αινιάν. Η πρώτη αυτή μουσική εκδήλωση που στάθηκε σε τόσο σοβαρό καλλιτεχνικό επίπεδο, αναμφισβήτητα αποτελεί ευοίωνο ξεκίνημα.
Στο πρόγραμμα της συναυλίας αναφέρεται ότι : «Σκοπός μας είναι να κάνουμε το ελληνικό κοινό ν’ αγαπήσει τη χορωδία που είναι βάση της μουσικής ανάπτυξης». Πραγματικά, όπως τόσες φορές έχουμε τονίσει από τη στήλη αυτή, η χορωδία είναι το πιο κατάλληλο, το πιο πρόσφορο μέσο, για την ανάπτυξη της μουσικής ιδέας στα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Και ακόμη, από μια γενικότερη άποψη, καλλιεργεί το αίσθημα της πειθαρχίας, της αλληλεγγύης και της ευθύνης απέναντι στην ιδέα του συνόλου.
Κάτι ξέρουν οι γειτονικές μας λαϊκό-δημοκρατικές χώρες, που έχουν ρίξει τόσο βάρος στις χορωδίες - θα επαναλάβουμε ότι στη Βουλγαρία ξεπερνούν τις δέκα χιλιάδες τα χορωδιακά συγκροτήματα. Ας σκεφτούμε ακόμη το ρόλο που έπαιξαν τα παλαιότερα χρόνια οι χορωδίες στα Εφτάνησα και αργότερα στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτά τα μουσικά φυτώρια είχαν γίνει εστίες πολιτισμού και ανάπτυξης της πατριωτικής ιδέας, ιδιαίτερα στις τουρκοκρατούμενες περιοχές.
Όταν σε μια εποχή στις λαϊκές συνοικίες της Αθήνας επικρατούσε ο ρινόφωνος αμανές και άλλα υπολείμματα τούρκικου τραγουδιού, ούτε τα αστυνομικά μέτρα του Μπαϊρακτάρη ούτε άλλα μέσα, μπόρεσαν να εξαλείψουν αυτό το αίσχος.
Μόνο οι χορωδίες μ’ επικεφαλής τους παλιούς Αθηναίους συνθέτες - Ρόδιο, Κόκκινο, Στρουμπούλη κ.ά. έδωσαν τη μάχη κατά μέτωπο μέσα στις ταβέρνες και τα χαμαιτυπεία του Ψυρρή, και εξοντώσανε τον αμανέ.
Από εικοσιπέντε περίπου, μέλη είναι συγκροτημένη η «πρώτη μαγιά» της μικτής πειραϊκής χορωδίας. Ακούσαμε ένα θαυμάσια δουλεμένο και πειθαρχημένο φωνητικό σύνολο, με άψογη ορθοφωνία, ρυθμική και εκφραστική ενότητα. Και μόνο ν’ άκουγε κανείς το «Ξαναγύρισε Ζέφυρε» (μαντριγάλι του 1500)του Λουκά Μαρέντσιο, θα καταλάβαινε ότι πρόκειται για σύνολο με αξιώσεις, που έχει κάνει λεπτολογημένη δουλειά… Τις ίδιες τεχνικές δυσκολίες αντιμετώπισε το σύνολο και στην «Ηχώ» του Αινιάν… Από τα άλλα τραγούδια του προγράμματος ξεχωρίσαμε το «Νανούρισμα» του Μπραμς (διασκευή Α. Αινιάν) το «Χαίρε θείο σώμα», του Μότσαρτ, το «Μοραβιένκο» (λαϊκό Μαραβίας) και το «Η Αγράμπελη» του Δελαπόρτα. Πιστεύουμε πως στα κομμάτια αυτά, η ερμηνεία ήταν περισσότερο πειστική.
Γενικά, η πρώτη εμφάνιση της Δημοτικής Χορωδίας Πειραιώς, που καθοδηγείται και διευθύνεται από ένα λαμπρό και έμπειρο αρχιμουσικό, τον Αλ. Αινιάν, μας άφησε άριστες εντυπώσεις.

Η ΑΥΓΗ, Κυριακή 7 Μαρτίου 1965.
ΜΟΥΣΙΚΑ ΝΕΑ. Συναυλία της χορωδίας δήμου Πειραιά.
Η χορωδία του δήμου Πειραιά αρχίζει εξόρμηση στις συνοικίες.
Σήμερα το πρωί στις 11 θα δώσει συναυλία στον Προφήτη Ηλία του Πειραιά (κινηματογράφος «Σινέ-Νιούς», οδός Ελευθερίου Βενιζέλου). Διευθύνει ο αρχιμουσικός Αινιάν. Είσοδος ελευθέρα.
[Σινέ Νιους, όπου σήμερα η Αδελφότητα Κρητών Η ΟΜΟΝΟΙΑ]

Η ΑΥΓΗ, Κυριακή 20 Ιουνίου 1965.
Καλλιτεχνικός απολογισμός. Υπογράφει ο Γ. Χ. Σαββίδης.
Δέκα πέντε χιλιάδες Πειραιώτες παρακολούθησαν τις είκοσι μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις που οργάνωσε ο Δήμος Πειραιά στο Δημοτικό Θέατρο.
Σ’ αυτόν τον ενθαρρυντικό, για την πνευματική αναγέννηση του Πειραιά, απολογισμό προέβη ο δημοτικός σύμβουλος κ. Θεοφ. Κωνσταντινίδης, κατά την τελευταία συναυλία της Δημοτικής Φιλαρμονικής, που δόθηκε με συμμετοχή των καλλιτεχνών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής κυρίας Λέλας Ζωγράφου και του τενόρου Νικ. Γρηγοροπούλου.
«Με τη σημερινή εκδήλωση, είπε ο κ. Κωνσταντινίδης – υπεύθυνος για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του δήμου – η δημοτική αρχή κλείνει το χειμερινό κύκλο μουσικών εκδηλώσεων και από την ερχόμενη εβδομάδα αρχίζει ο καινούργιος κύκλος των καλοκαιρινών υπαιθρίων εκδηλώσεων». Ένας κύκλος έκλεισε· ένας καινούργιος αρχίζει. Η προσπάθεια για την πνευματική αναγέννηση της πρώτης εργατούπολης, που υποσχέθηκε προεκλογικά η δημοτική αρχή, ξεκίνησε. Το ρεκόρ των είκοσι εκδηλώσεων, από τη συναυλία της Μ.Ο.Α., στις 13 Δεκεμβρίου 1964, ως τη συναυλία της Δημοτικής Φιλαρμονικής, την περασμένη Δευτέρα, δείχνει ότι η δημοτική αρχή είναι αποφασισμένη να πραγματοποιήσει τις υποσχέσεις της. Της αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. Ιδιαίτερος έπαινος της αξίζει γιατί κατόρθωσε να διαλύσει το μύθο ότι ο Πειραιάς δεν είναι πνευματική «πιάτσα». Οι δεκαπέντε χιλιάδες λαού που παρακολούθησαν τις είκοσι εκδηλώσεις απέδειξαν ότι η εργατιά του Πειραιά διψάει για πνευματικές εκδηλώσεις, για την καλή τέχνη. Αρκεί κάποιος να της την προσφέρει.
Αλλά και το καλοκαίρι δεν πρόκειται να σταματήσει την πνευματική του δραστηριότητα ο δήμος.
Η χορωδία και η Φιλαρμονική θα επαναλάβουν τις παραστάσεις τους σε υπαίθριους χώρους του Πειραιά και των γύρω δήμων. Και προβλέπεται να υπάρξει μεγαλύτερη ανταπόκριση του λαού.
Ήδη η δημοτική αρχή ετοιμάζεται για τη χειμερινή της εξόρμηση, που θα αγκαλιάσει και άλλους πνευματικούς τομείς. «Ευχαριστούμε θερμά, είπε μεταξύ άλλων ο κ. Κωνσταντινίδης, όλους τους καλλιτέχνες που πήραν μέρος σ’ αυτή την προσπάθεια της δημοτικής αρχής. Ευχαριστούμε τον πειραϊκό και αθηναϊκό Τύπο για τη θερμή του συμπαράσταση και ευγνωμονούμε το ανώνυμο πλήθος του λαού μας, που τίμησε με την παρουσία του το έργο μας. Υποσχόμαστε ότι θα συνεχίσουμε για το καλό της πόλης».
Οι καλές ειδήσεις για την χορωδία Αινιάν άρχισαν πολύ σύντομα να μετατρέπονται σε δυσανασχέτηση, παράπονα, κατηγορίες.
Ο ίδιος συντάκτης αναφέρεται και στην επόμενη εκδήλωση της Ορχήστρας:
ΧΟΡΩΔΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ του ΑΙΝΙΑΝ. Παρ’ ότι κάθε μήνα ελάμβανε το ποσό των 50.000 δραχμών δεν προέβη σε καμιά καλλιτεχνική εκδήλωση.

Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Σάββατον 24 Ιουλίου 1965. [Διευθυντής Διονύσης Πανίτσας. Γραφεία: Αγίου Κωνσταντίνου 5. Τυπογραφεία: Τσαμαδού 44]
Η Επιτροπή εκ των Συμβούλων κ.κ. Μερτίκα, Κωνσταντινίδη, Νυστεράκη και Σαπουνάκη αρμοδία δια την Δημοτικήν Χορωδίαν Πειραιώς, δι’ επιστολής προς τον Πρόεδρον της Επιτροπής Δήμαρχον κ. Γ. Κυριακάκον διαμαρτύρεται δια την μη εφαρμογήν της συμβάσεως μετά του κ. Αινιάν, όστις επί μήνας, παρά την υποχρέωσίν του, δεν έχει δώσει συναυλίαν εις τον Πειραιά, ενώ εισπράττει τας 50 χιλιάδας δραχμών και διαδηλώνει την ανησυχίαν της δια τα καταγγελθέντα εις το Δημοτικόν Συμβούλιον (υπό του κ. Λεούση), τα οποία δέον να διερευνηθούν, καθ’ όσον κατ’ αρχήν εμφανίζονται ως βάσιμα.
Στο αντίτυπο της εφημερίδας της συλλογής μου υπάρχει καρφιτσωμένο ένα χειρόγραφο σημείωμα:
«Προτού φθάσωμε στη δημοσιότητα και στο Συμβούλιο είχαν προηγηθεί πολλές και έντονες συζητήσεις με τον Δήμαρχο μα ήτανε αμετάπειστος, κάθε αργοπορία έκτοτε είτανε κίνδυνος, θα μας προλάβαιναν τα γεγονότα».
Το θέμα της χορωδίας του Αινιάν απασχόλησε τις εφημερίδες και συζητήθηκε προ ημερησίας διατάξεως στην 25^η συνεδρία του Δημοτικού Συμβουλίου το βράδυ της Παρασκευής 30 Ιουλίου 1965 με πρόεδρο τον Π. Μερτίκα. Για να προφυλάξει τον δήμαρχο ο σύμβουλος Θεοφάνης Κωνσταντινίδης επέμενε να μην πληρωθεί ο Αινιάν στις αρχές Αυγούστου. Ο δήμαρχος Γεώργιος Κυριακάκος, διστακτικός, αφού είχε υπογράψει συμβόλαιο, μετέθεσε την υπόθεση την επόμενη φορά ενώ προσπάθησε να δικαιολογήσει ότι η χορωδία είχε οκτώ εμφανίσεις σε Φεστιβάλ και θα έπαιρναν από τον Τουρισμό κάποια χρήματα. [Η πίστωση του Φεστιβάλ κατά τον Κωνσταντινίδη ήταν 100.000, στο έγγραφο το ποσό που θα δινόταν στον Δήμο θα ήταν 68.000!]

Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Σάββατον 31 Ιουλίου 1965.
ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΧΟΡΩΔΙΑΝ
Κατόπιν ερωτήσεως του κ. Γεωργοπούλου διεξήχθη ευρυτάτη συζήτησις περί της μη εκπληρώσεως εκ της συμβάσεως υποχρεώσεων του κ. Αινιάν δια την χορωδίαν και φιλαρμονικήν. Ο κ. Κωνσταντινίδης διαχωρίζων σαφώς τας ευθύνας του εζήτησεν όπως μέχρις ότου ερευνηθή το θέμα και περαιωθούν αι διαταχθείσαι ανακρίσεις να μη καταβάλη ο Δήμος τας 50.000 δραχμάς προς τον κ. Αινιάν δια τον μήνα Αύγουστον. Ο κ. Κωνσταντινίδης υπεγράμμισε:
-Θέλω κ. Δήμαρχε να διασφαλίσω εαυτόν, τους συναδέλφους και υμάς εκ του κινδύνου της κατηγορίας ότι χαριζόμεθα εις άτομα.
Την ίδια ημέρα στην εφημερίδα Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, «Οι κ.κ. Γεωργόπουλος και Κωνσταντινίδης έθεσαν ακολούθως το θέμα της Δημοτικής Χορωδίας, το οποίον εις προηγουμένην συνεδρίασιν είχε θέσει ο κ. Παν. Λεούσης, μετά τας πληροφορίας, ότι η Χορωδία αυτή, τελούσα υπό την διεύθυνσιν του κ. Αινιάν, μετέχει εις το Φεστιβάλ, εισπράττουσα χρήματα, χωρίς να καταβάλλωνται εις τον Δήμον τα ανάλογα ποσοστά, ως η σχετική σύμβασις, δεδομένου ότι την Χορωδίαν συντηρεί ο Δήμος, καταβάλλων εις αυτήν 50.000 δρχ. μηνιαίως».
Για την ίδια συνεδρίαση έγραψε και η εφημερίδα ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ, επίσης στην πρώτη σελίδα.
Η συμφωνία έλεγε «ο δεύτερος των συμβαλλομένων υποχρεούται όπως κατά μήνα δίδει δυο συναυλίας δωρεάν προς μουσικήν μόρφωσιν και ψυχαγωγίαν των δημοτών και τρίτην δε τοιαύτην δι’ εισιτηρίου». «Από τον μήνα Μάϊον, Κύριοι, μια μόνον εκδήλωσι έκανε. Ιούνιο δεν έκανε, Ιούλιο δεν έκανε!».
Επειδή επερώτηση είχε κάνει και ο Παναγιώτης Λεούσης, η συζήτηση αναβλήθηκε για την επόμενη εβδομάδα όπου θα λαμβανόταν υπ’ όψη «το πόρισμα των διοικητικών ανακρίσεων». Ο Παναγιώτης Λεούσης του Γ. (1909 - 2002, επειδή είχαμε και Παναγιώτη Λεούση του Π. [Παντελή]), υποψήφιος δήμαρχος των εκλογών της 5.7.1965, είπε «Να καταβληθή - ας ζημιωθή ο Δήμος 50.000 δρχ. - αλλά τουλάχιστον να αποκατασταθή διοικητικώς το θέμα αυτό, διότι οι ψίθυροι, όπως είπα, είναι πολλοί…». Είχε υποβάλλει στον δήμο έγγραφη καταγγελία με άγνωστο περιεχόμενο «αύτη προεκάλεσε διοικητικήν ανάκρισιν. Εκλήθησαν ούτω και κατέθεσαν τα περισσότερα μέλη της Χορωδίας».

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, 3.8.1965.
Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ
Συμφώνως προς την διαβεβαίωσιν του προέδρου του Συμβουλίου κ. Π. Μερτίκα, το Σώμα θα ασχοληθή και με το θέμα της Δημοτικής Χορωδίας. Αναμένεται, δε επ’ αυτού θυελλώδης συζήτησις. Την πρόβλεψιν αυτήν ενισχύουν: Η έγγραφος καταγγελία του ιατρού κ. Π. Λεούση, συμφώνως προς την οποίαν «κάτι δεν πάει καλά» εις την Σχολήν. Η προσπάθεια του κ. Θ. Κωνσταντινίδη να διαχωρίση τυχόν ευθύνας τους έναντι των συμβαινόντων εις την Χορωδίαν (Βλέπε ρεπορτάζ εις άλλας στήλας μας».
ΗΡΧΙΣΑΝ ΔΙΕΞΑΓΟΜΕΝΑΙ Διοικητικαί ανακρίσεις δια την Δημοτικήν Χορωδίαν! ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΕΙΣΕΤΙ ΑΓΝΩΣΤΟΣ Η ΕΓΓΡΑΦΟΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΥ κ. Π. ΛΕΟΥΣΗ.
Η «αψιμαχία» μεταξύ του γεν. γραμματέως και του δημ. συμβούλου ιατρού κ. Π. Λεούση κατά την πρόσφατον συνεδρίαν του Δημ. Συμβουλίου έφερεν εις φως την υπάρχουσαν εις τους κόλπους της Δημοτικής Χορωδίας κρίσιν, η οποία προεκάλεσεν ήδη την διενέργειαν διοικητικών ανακρίσεων προς διαπίστωσιν της αληθείας σειράς καταγγελιών. Ο διάλογος μεταξύ γεν. γραμματέως και κ. Λεούση ήρξατο όταν ο πρώτος εκάλεσε την προτεραίαν τηλεφωνικώς τον δεύτερον προς λήψιν καταθέσεως: ΛΕΟΥΣΗΣ: Καταγγέλω εις το Σώμα την συμπεριφοράν του κ. γεν. γραμματέως. Κακώς εκλήθην δι’ έγγραφον ανακριτικήν κατάθεσιν. Διότι ούτε υπάλληλος του Δήμου είμαι, ούτε μισθοδοτούμαι από τον Δημοτικόν Οργανισμόν, ούτε…
Αυτή αύτη η διαλογική συζήτησις εξέπληξε τους λοιπούς δημ. συμβούλους. Και εγεννήθη αυτομάτως το ερώτημα: Τι συμβαίνει περί την Δημ. Χορωδίαν;
Πέραν των αναγραφέντων εις σχόλιον του «Χρονογράφου» όμως, εγνώσθη ήδη ότι η κρίσις εις την Χορωδίαν προσλαμβάνει εκτάσεις. Διότι: Υπεβλήθη εις τον Δήμον έγγραφος καταγγελία του δημ. συμβούλου κ. Λεούση, το περιεχόμενον της οποίας δεν αποκαλύπτεται. Η καταγγελία αύτη προεκάλεσε διοικητικήν ανάκρισιν.
Εκλήθησαν ούτω και κατέθεσαν τα περισσότερα μέλη της Χορωδίας. Κατά τας υπαρχούσας ενδείξεις άπλετον φως εις την όλην υπόθεσιν θα ριφθή κατά την προσεχή συνεδρίαν του Σώματος, οπότε θα διεξαχθή λεπτομερής επ’ αυτής συζήτησις. Μέχρι στιγμής αι σημειωθείσαι αντιδράσεις είναι: 1. Η πρότασις του συμβούλου κ. Κωνσταντινίδη - υπευθύνου επί των καλλιτεχνικών και θιασώτου της Χορωδίας Αινιάν - όπως διακοπή η εκ 50.000 δραχ. μηνιαία επιχορήγησις του Δήμου προς τον κ. Αινιάν. 2. Η πρόθεσις μερίδος συμβούλων όπως οδηγήσουν το θέμα μέχρι της δικαιοσύνης, εφ’ όσον διαπιστωθούν ανωμαλίαι ή αταξίαι άξιαι κολασμού.

Είχε λοιπόν καταγγείλει ότι «ιταμώτατα ο διωρισμένος Γενικός του Δήμου τον εκάλεσε να προσέλθη εις το γραφείον του δια να εξετασθή επί του θέματος της χορωδίας. Ήτοι, προέβη εις πράξιν προσβλητικήν δια το Σώμα των αιρετών Δημοτικών Συμβούλων».
Οι εφημερίδες έθεταν καθημερινώς το θέμα της Χορωδίας, «που αρχίζει πλέον να λαμβάνη μορφήν σκανδάλου» [Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, 2.8.1965]

Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Τρίτη 10 Αυγούστου 1965.
Συνήλθεν χθές το Δημοτικόν Συμβούλιον… Εγένετο συζήτησις και επί του θέματος της Χορωδίας και διεπιστώθη ότι ανεστάλησαν αι ανακρίσεις υπό του μέλους της διοικήσεως της Φιλαρμονικής και Προέδρου του Δ. Συμβουλίου και ανετέθησαν εις τον Γενικόν – εκδότην εφημερίδος, όστις ευρήκε τα πάντα ρόδινα και ωραία εις την Φιλαρμονικήν – Χορωδίαν, όπως και εις την σύμβασιν ΝΤΕΚΟΣΕΝ που ανεμίχθη ΕΝΕΡΓΩΣ.
Οι κ.κ. Λεούσης, Ζηλάκος, Κωνσταντινίδης και Δαβάκης διεχώρησαν τας ευθύνας των, διότι η επιβαρύνουσα τους Πειραιείς δημότας χορωδία ψυχαγωγεί δημότας άλλων πόλεων και οι κάτοικοι των συνοικιών και του κέντρου του Πειραιώς στερούνται παντελώς καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και ψυχαγωγίας.
[Γενικός Γραμματέας του Δήμου ήταν ο Γεώργιος Πιτσάκης 1904-1981, εκδότης της εφημερίδας ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ (1949), πρώην ΝΕΟΙ ΚΑΙΡΟΙ που είχε διακόψει στην κατοχή]

Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 1965.
Η “ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΗ„ ΧΟΡΩΔΙΑ
Ο «Δημότης», ως και ο κ. Δήμαρχος και ο κ. Θεοφ. Κωνσταντινίδης, είδε την οργάνωσιν και λειτουργίαν μιας πλήρους φιλαρμονικής μετά χορωδίας ως ΑΝΑΓΚΗΝ δια τον Πειραιά από του κέντρου του μέχρι του απωτάτου ακραίου σημείου αυτού. Διότι οι Πειραιείς και εν προεκτάσει οι δημόται του μείζονος Πειραιώς δεν έχουν μόνον ανάγκην ψυχαγωγίας, αλλά και μουσικής καλλιτεχνικής ΑΝΑΤΑΣΕΩΣ.
Αυτός ο στόχος άλλως τε ετέθη κατά την ειδικήν συγκέντρωσιν των εκπροσώπων του Τύπου και προς τον στόχον έτειναν αι παχυλαί υποσχέσεις και διαβεβαιώσεις του κ. Αινιάν.
Οποία όμως απογοήτευσις, όταν διεπιστώθη ότι ο κ. Αινιάν ενδιαφέρετο δια την τακτικήν κατά μήνα είσπραξιν 50.000 δραχμών από τον Δήμον καθ’ όλους τους μήνας του θέρους μέχρι σήμερον χωρίς να εμφανισθή έστω και για τα μάτια μιά φορά στον Πειραιά!
Ως να μην είναι Δημοτική η χορωδία, ετέθη εις την διάθεσιν του καλλιτεχνικού Γραφείου Κουράκου που μετακαλεί εκ του εξωτερικού και συμπράττει με ελληνικά καλλιτεχνικά συγκροτήματα. Και ενεφανίσθη εις το Χίλτον και εις διαφόρους πόλεις της Ελλάδος. Προς τι; Ο σκοπός της χορωδίας ήτο να διαφημισθή ή να ικανοποιήση τας ανάγκας του Πειραϊκού Λαού; Ο σκοπός της Χορωδίας ήτο να εισπράξη χρήματα από το Φεστιβάλ και τι χρήματα, όταν ο Δήμος δαπανά ένα εκατομμύριον δια την εργολαβίαν Αινιάν μετά των παραγγελθέντων μουσικών οργάνων; Ο σκοπός της Χορωδίας ήτο να εισπράξη ο κ. Αινιάν ιδιαιτέραν αμοιβήν από τον ΕΟΤ και να παραθερίση περιοδεύοντας εις τας επαρχιακάς πόλεις μετά των νεανίδων και των νέων της Χορωδίας;
Αλλ’ ο κ. Αινιάν απετόλμησε δικαιολογούμενος να εκλάβη τους Πειραιείς λίαν αφελείς Πρώτον: Είπε πως δεν υπάρχουν φωνητικά και μουσικά ταλέντα. Και οι μαθήτριες που κάθε χρόνον συγκροτούν την χορωδίαν της κ. Καλλιγά που καταπλήσσει; Τα άλλα πειραϊκά χορωδιακά συγκροτήματα από αφώνους αποτελούνται; Τα Ωδεία (ως και το Πέραμα και η Σαλαμίνα έχουν) με ποίους μαθητάς εργάζονται; Δεύτερον: Είπε πως με τα όργανα που εκόστισαν εις τον Δήμον 300 χιλιάδας θα δημιουργήση μουσικούς που δεν έχει η χώρα μας. Ποίος θα διδάξη; Καθηγηταί ή… πρακτικοί; Και τρίτον: Είπε θα κατορθώση να συσταθή Μουσικόν Γυμνάσιον, δηλαδή αντί να διδάσκωνται τεχνικά ή άλλα, θα διδάσκεται μουσική! Και όσοι δεν κατορθώσουν να γίνουν καλλιτέχναι θα λαμβάνουν το απολυτήριον του Γυμνασίου, ως συνήθως. Ποίος υπουργός Παιδείας θα αποφασίση και εις ποίον θα εμπιστευθή το Γυμνάσιον αυτό, όταν με υπουργόν Παιδείας τον κ. Παπανδρέου και υφυπουργούς Ακρίτα και Μυλωνά κατηργήθη ολοσχερώς το μάθημα της μουσικής από τα Λύκεια;
Αυτά όλα είναι ανεύθυνα κ. Αινιάν ή εξελάβατε τους Πειραιείς ως χαζοφέρνοντας;

Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 1965, επικροτεί την ομιλία του Θ. Κωνσταντινίδη στο Δημοτικό Συμβούλιο για την ανάγκη διατήρησης της Φιλαρμονικής με την Χορωδία και την Σχολή της: Απαραίτητος η χορωδία, αλλά… «...Έχει δίκαιον απόλυτον ο κ. Κωνσταντινίδης, ότι χρειάζεται και η ορχήστρα του Δήμου (ήτις απέδωσε) και η Χορωδία και η Σχολής της Φιλαρμονικής. Και ότι δια να αποδώσουν αυτά χρειάζονται οικονομικαί θυσίαι του Δήμου. Ημείς θα ελέγαμεν, ότι χρειάζεται και ενίσχυσις οικονομική από το Κράτος και από οργανισμούς, οργανώσεις και άτομα του Πειραιώς. Διότι ο Λαός πρέπει Ν’ ΑΝΕΒΗ μουσικο-καλλιτεχνικά και χρειάζεται μίαν καλήν ψυχαγωγίαν. Αλλά η ανάγκη αυτή, το καθήκον αυτό, δεν είναι επιτρεπτόν να γίνωνται αντικείμενο εκμεταλλεύσεως και εμπορίας από κάθε Αινιάν και ιστάμενα όπισθεν του Καλλιτεχνικά γραφεία, που επέτυχαν ΝΑ ΕΞΑΝΕΜΙΣΘΗ ένα ποσόν ΔΥΟ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ περίπου…». Παράλληλα ακούγονταν - διαδίδονταν - γράφονταν κι άλλες κατηγορίες.

Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 1966.
ΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΑΥΛΑ
Το ανεμέναμεν ότι θα αντεπεκρίνοντο εις το πειραϊκόν δημόσιον αίσθημα οι μετέχοντες της διοικήσεως της Φιλαρμονικής και δεν θα ανανέωναν την σύμβασιν των πενήντα χιλιάδων δραχμών μηνιαίως δια την εκ … Λαμίας χορωδίαν. Μετά την αποκάλυψίν μας ανηγέρθη ηθικόν φράγμα, το οποίον ήτο αδύνατον να υπερπηδηθή χθες, αλλά και εις το μέλλον. Αν και η αναφερθείσα απόφασις ήτο και είναι προς τούτο αρκετή, εν τούτοις υπάρχουν και άλλα στοιχεία, υπάρχουν αψευδείς μάρτυρες που αποκλείουν οιανδήποτε υπαναχώρησιν.
Θα ευρεθώμεν εις την δυσάρεστον θέσιν μετά την τελείαν και παύλα που εθέσαμεν
ν’αρχίσωμεν όχι απλώς μίαν νέαν παράγραφον, αλλά ολόκληρον συνταρακτικόν κείμενον. Ο «Δημότης» δεν σκανδαλοθηρεί. Δεν ενδιαφέρεται δι’ άτομα. Απλώς αγωνίζεται υπέρ των δημοτών Πειραιώς. Και έναντι αυτών εξεπλήρωσαν ιερόν καθήκον με την απόφασιν της μη ανανεώσεως της συμβάσεως ο κ. Δήμαρχος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Μερτίκας, ο Γεν. Επιθεωρητής Μέσης Εκπαιδεύσεως κ. Μουνδρέας, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι κ.κ. Κωνσταντινίδης, Νυστεράκης, Σαπουνάκης και ο Πρόεδρος του Πειραϊκού Συνδέσμου κ. Περράκης. Ας πιστεύουν ότι με ήσυχον την συνείδησιν θα βλέπουν τους Πειραιείς διότι θα είναι εις θέσιν ν’απαντούν: «όλα πιστευτά μέχρις αποδείξεως του εναντίου»! Ό,τι είπομεν και ημείς οίτινες επιστεύσαμεν εις τον καλλιτέχνην και τον ανεβάσαμεν εις τον ουρανόν, αλλά απεδείχθη διά τον άνθρωπον το εναντίον.
Ιδιαιτέρως λυπούμεθα δια το ακούσιον αυτό λάθος μας, που ευτυχώς επανορθώθη. Δεν θα φτάνουν πλέον εις το Δημοτικόν Συμβούλιον αι πνιγηραί αναθυμιάσεις!
Δεν θα ακούουν οι Πειραιείς περί «Πειραϊκής Χορωδίας» και δεν θα την βλέπουν παρά τα δύο εκατομμύρια που δαπανά ο Δήμος δια την Φιλαρμονικήν ετησίως.

Ο ΔΗΜΟΤΗΣ, Τετάρτη 19 Ιανουαρίου 1966.
Η ΧΟΡΩΔΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΙΝΙΑΝ
Μετά την διεξαχθείσαν χθες συζήτησιν εις το Δημοτικόν Συμβούλιον ο κ. Αινιάν έχει υποχρέωσιν ν’ απαλλάξη από τας πιέσεις του τον κ. Δήμαρχον, όστις δια της τυχόν ανανεώσεως της συμβάσεως υπό οιανδήποτε μορφήν θα έλθη εις αντίθεσιν με το δημόσιον αίσθημα.
Είναι αναμφισβήτητον γεγονός, ότι ο κ. Αινιάν έχασε την εμπιστοσύνην των Πειραιωτών όχι μόνον διότι κατηγγέλθη ότι ανησυχήσαντες γονείς ήλθον εις Πειραιά εκ της επαρχίας, ότι υπάρχουν σοβαρά άλλα προηγούμενα, αλλά και διότι 1) ενεφάνισε την ΔΗΜΟΤΙΚΗΝ πειραϊκήν χορωδίαν αμειφθείς προς τούτο εις ταινίαν με μπουζούκια, 2) απολογούμενος εις το Δημοτικόν Θέατρον ισχυρίσθη ψευδώς ότι ανεζήτησε και δεν εύρεν εις τον Πειραιά, αφού δεν υπάρχουν, φωνητικά και μουσικά ταλέντα 3) ελάμβανεν εργολαβικώς 50 χιλιάδες δραχμάς από τον Δήμον και επί μήνας παρά την σύμβασίν του δεν έκαμε ουδέ μίαν εμφάνισιν εις τον Πειραιά 4) εισέπραξε ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΝ αμοιβήν από τον ΕΟΤ, ενώ επληρώνετο και από τον Δήμον, 5) Μετέβαλε την ερασιτεχνικήν δημοτικήν χορωδίαν εις επαγγελματικόν συγκρότημα περιοδεύον ανά την Ελλάδα επ’ αμοιβή και επιβαρύνον τον Δήμον με 6000.000 δραχμάς.

Την ίδια ημέρα, με διαφορετική οπτική είδε την υπόθεση Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ:
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, Ημερησία Απογευματινή Εφημερίς. Τετάρτη 19 Ιανουαρίου 1966. [Ιδιοκτησία Βασιλείου Κουτουζή (γεννήθηκε στον Πόρο Τροιζηνίας στις 4 Ιουλίου 1940). Διευθυντής Βασίλειος Κουτουζής. Γραφεία: Κολοκοτρώνη 82]
Δυσνόητος η στάσις του κ. Κυριακάκου.
ΤΟ ΘΕΜΑ ΑΙΝΙΑΝ ΔΕΝ ΕΛΗΞΕ ΑΛΛ’ ΥΠΟΒΟΣΚΕΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΔΗΜΟΝ
Το θέμα Αινιάν, ως διευθυντού της Χορωδίας Πειραιώς, υποβόσκει εις τον Δήμον, παρά την ληφθείσαν απόφασιν της Διοικήσεως της Φιλαρμονικής. Τούτο διεφάνη από τα «μισόλογα» του Δημάρχου Πειραιώς κ. Γ. Κυριακάκου, έπειτα από αποκάλυψιν που έκαμε ο κ. Παν. Λεούσης, ότι το θέμα τούτο θα ξανασυζητηθή υπό της διοικήσεως της Φιλαρμονικής.
Ο κ. Κωνσταντινίδης ετόνισε ότι η σύμβασις μετά του κ. Αινιάν έληξε την 31)12)65 και μολονότι επανετέθη εις την Διοίκησιν της Φιλαρμονικής η ανανέωσις της συμβάσεως αύτη απερρίφθη. Άρα δεν πρέπει να υπάρχη θέμα, εκτός αν ο κ. Δήμαρχος επιμένη εις το πρόσωπον του κ. Αινιάν, το οποίον όμως δια λόγους ηθικής τάξεως πρέπει να απορριφθή.
Ωμίλησαν και άλλοι δημοτικοί σύμβουλοι επί του εάν έπρεπε ή όχι να συζητηθή ως κατεπείγον το ζήτημα ενώ ο κ. Δήμαρχος, ηρνήθη να δηλώση ότι δεν θα επιμείνη εις την επαναπρόσληψιν του κ. Αινιάν, ειπών αντιθέτως, ότι αισθάνεται εντροπήν διαπιστώνων προσπάθειαν δυσφημήσεως του καλλιτέχνου. Ο κ. Χαράλ. Ζηλάκος διεμαρτυρήθη διότι ο κ. Δήμαρχος θεωρεί «εντροπήν την συζήτησιν ενός θέματος ηθικής τάξεως. Ο κ. Γεωργακόπουλος εκάλεσε το συμβούλιον να το θεωρήση κατεπείγον ώστε δια της ευχής που θα εκφράση να δεσμευθούν τα μέλη της Διοικήσεως της Φιλαρμονικής αρμοδία δια την επαναπρόσληψιν του κ. Αινιάν. Μετά την παρασχεθείσαν υπό του κ. προέδρου διευκρίνισιν ότι δεν τίθεται ζήτημα από τον κ. Δήμαρχον επαναπροσλήψεως του κ. Αινιάν η συζήτησις δεν συνεχίσθη».

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 1966.
Η ΕΝΩΣΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΜΟΥΣΟΥΡΓΩΝ ΑΠΟΝΕΜΕΙ ΠΕΡΓΑΜΗΝΗΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΔΗΜΟΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΣΥΜΦΩΝΙΚΗΝ ΤΟΥ ΟΡΧΗΣΤΡΑΝ! ΘΑ ΔΙΕΥΘΥΝΟΥΝ ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΕΙΣ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΙ κ.κ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ, ΠΑΡΙΔΗΣ ΚΑΙ ΠΑΛΛΑΝΤΙΟΣ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ κ.κ. ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΚΑΙ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗ.
Πρόεδρος της Ένωσης ήταν ο Αντίοχος Ευαγγελάτος και γενικός γραμματέας ο Ξένος. Συνεχάρησαν τον Δήμο Πειραιώς για την δημιουργία της Δημοτικής Συμφωνικής Ορχήστρας, όταν το μεσημέρι του Σαββάτου επισκέφτηκαν τον δήμαρχο Γεώργιο Κυριακάκο. Κι άλλοι αξιόλογοι διευθυντές ορχήστρας δήλωσαν να περιληφθούν στο υπό σύνταξη πρόγραμμα της νέας περιόδου. «Καλλιτεχνικοί κύκλοι της πρωτευούσης υπ’ όψιν των οποίων ετέθη η ανωτέρω πληροφορία την εχαρακτήρισαν ως μέγα μουσικόν γεγονός δια τον Πειραιά, ο οποίος ήδη δια της Συμφωνικής του ορχήστρας προκαλεί το ενδιαφέρον του Πανελληνίου».
ΠΕΙΡΑΪΚΟΙ ΑΣΤΕΡΙΣΚΟΙ
*ΠΡΟΣΗΛΘΕ το Σάββατον και κατέθεσε κατόπιν παραγγελίας του κ. Εισαγγελέως εις τον ανακριτήν ο αντιπρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Χρ. Πατραγάς ως μάρτυς του σημειωθέντος επεισοδίου κατά τον εορτασμόν της επετείου απελευθερώσεως της πόλεως. Ως γνωστόν, υπό του δ)ντού της Δημοτικής Φιλαρμονικής κ. Φακιολά υπεβλήθη μήνυσις κατ’ αγνώστου εμφανισθέντος ως αστυνομικού και απειλήσαντος ότι «εάν δεν διεκόπτετο η παρουσίασις συνθέσεων του Θεοδωράκη, θα ελυντσάρετο το συγκρότημα».
[Το παραπάνω δηλώνει την συνέχιση της πολιτικής ανωμαλίας και την ένταση που δυναμωμένη σε όλα τα επίπεδα έφερε τα γνωστά γεγονότα της Άνοιξης του 1967]

ΣΧΟΛΙΑ
-Αλέξανδρος Αινιάν (Πειραιάς 24.12.1907-Αθήνα 20.2.1983): Στο δελτίο της Φιλολογικής Στέγης, Νο 30, Δεκέμβρης 1983, σελ. 148: ΑΛΛΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ. Ο μουσουργός Αλέκος Αινιάν (1907-83), με αξιόλογο συνθετικό έργο (χορωδιακά τραγούδια, ορατόριο, κομμάτια για ορχήστρα πνευστών κ.ά) και με σειρά, επίσης, έργων για τη θεωρητική διδασκαλία της μουσικής. Ο Αινιάν είχε επινοήσει μέθοδο διδασκαλίας Σολφέζ και αρμονίας, που αναγνωρίστηκε διεθνώς αλλά διακρίθηκε, κυρίως, ως δημιουργός και «μαέστρος» μερικών από τα καλύτερα ελληνικά χορωδιακά συγκροτήματα (χορωδία Λαμίας, «Αρμονία Αινιάν» κ.ά.).
-Στο Αρχείο Ελληνικής Μουσικής διαβάζουμε: Ο Αλέξανδρος ή Αλέκος Αινιάν γεννήθηκε στον Πειραιά το 1907. Καταγόταν από γνωστή στρατιωτική οικογένεια και είχε καταγωγή από την Κων/πολη. Σπούδασε στο Ελληνικό Ωδείο και έκανε μαθήματα με τον Φ. Οικονομίδη. Ο Αινιάν υπήρξε αξιόλογος μουσικός και δάσκαλος θεωρητικών μαθημάτων επινοώντας μάλιστα ένα δικό του σύστημα διδασκαλίας. Ήταν ο ιδρυτής της πρώτης Παιδικής Χορωδίας Ελλάδος, στον Πειραιά το 1937. Υπήρξε επίσης ιδρυτής της Χορωδίας Αινιάν και της ορχήστρας πνευστών «Αινιάν Τζαζ» και την Εκκλησιαστική Χορωδία. Το 1960 εγκαταστάθηκε στη Λαμία όπου οργάνωσε την Δημοτική Χορωδία Λαμίας και παράλληλα ίδρυσε Μουσική Σχολή-Οικοτροφεία με δωρεάν φοίτηση και στέγαση ταλαντούχων παιδιών από όλη την Ελλάδα που λειτούργησε ως το 1964. Στους μαθητές του συγκαταλέγονται γνωστά ονόματα συνθετών και εκτελεστών της ελληνικής κλασικής και έντεχνης μουσικής σκηνής. Πέθανε στην Αθήνα το 1983.
-Ταινία με μπουζούκια: Στο τέλος της ελληνικής ταινίας «Μπετόβεν και μπουζούκια» του 1965 ο Αινιάν ως μαέστρος εκτελεί μέσα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς τα έργα: Καράβια αλήτες (Στο’ να μου χέρι το τσιγάρο) - η Γαρουφαλιά.
-Πατραγάς Χρήστος, 1932-2008, δημοτικός σύμβουλος, εξέδωσε το «Μεγάλο Πειραϊκό Λεύκωμα» στα 2004 με επιμέλεια του Γιάννη Χατζημανωλάκη.
- Λεούσης Γ. Παναγιώτης. 1909-2002. Ιατρός ουρολόγος. Δημοτικός σύμβουλος επί σειρά ετών, ανέλαβε και καθήκοντα δημάρχου. Δες και στο άρθρο μου «Κατοχικά έγγραφα του Ιατρικού Συλλόγου Πειραιά», ανάρτηση Δευτέρα 13 Μαΐου 2013.
-Η Φιλαρμονική καταργήθηκε από τον Σκυλίτση. Ο Π. Λεούσης τον Οκτώβριο του 1974 πρότεινε την επανασύστασή της λέγοντας ότι για μία και μόνο παράσταση ξένης φιλαρμονικής είχαν δοθεί 20.000 δραχμές.
-Αιμίλιος Ριάδης, συνθέτης και ποιητής, πέθανε στα 1935.
-Δώρος Φακιολάς, 1916-1978, γιός του Παναγιώτη Φακιολά (1876-1945) ιδρυτή στα 1909 της Πειραϊκής Μανδολινάτας και αρχιμουσικού της Δημοτικής Φιλαρμονικής.
-Επανασύσταση Φιλαρμονικής, για μια ακόμα φορά, έγινε στα 2000 επί δημαρχίας Χρήστου Αγραπίδη.
-Στις ημέρες μας ονομάζεται Φιλαρμονική Ορχήστρα Δήμου Πειραιά.
-Σε επόμενο κείμενο, ως τρίτο μέρος θα εκθέσω προγράμματα και προσκλήσεις από το 1958 έως το 1965 (και ό,τι άλλο έχει σχέση με τον πολιτισμό της εποχής) που βρίσκονται στις 20 θήκες ενός από τους φακέλους αρχειοθέτησης της συλλογής μου.