Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2020

Όμιλος Πεζοπόρων Πειραιώς.

Τα πρώτα πεπραγμένα του στα 1893.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
Αντιπρόεδρος Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς - Πρόεδρος Ινστιτούτου Πειραϊκών Μελετών - Δημοσιογράφος, ερευνητής πειραϊκής ιστορίας.

Έχουν ήδη περάσει 126 έτη από την έκδοση των πεπραγμένων ενός από τους εκδρομικούς, φυσιολατρικούς ομίλους που έδρασαν στον Πειραιά τον 19ο αιώνα κι έθεσαν τις βάσεις για τις μεγάλες εξορμήσεις των επόμενων δεκαετιών.
Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διαβάζουμε μέσα από ένα επίσημο έντυπο το ιστορικό ίδρυσης ενός συλλόγου, την δράση του στα αρχικά στάδια, τα έσοδα, τα ονόματα των μελών του.
Για να ιδρυθεί ένας σύλλογος έπρεπε, αφού συνταχθεί το καταστατικό, γίνει αποδεκτό από την συνέλευση των μελών και κατατεθεί στο τοπικό Πρωτοδικείο, να υποβληθεί στο Υπουργείο Εσωτερικών. Ο υπουργός πρότεινε στον βασιλέα, ο Βασιλεύς των Ελλήνων ή ο αντιπρόσωπός του ενέκρινε τον κανονισμό, διέτασσε να υποβάλλεται εντός της πρώτης τριμηνίας κάθε χρονιάς η λογοδοσία του σωματείου στον εν λόγω υπουργό με την επιφύλαξη την ανάκληση της έγκρισης σε περίπτωση παράβασης ή μη εκτέλεσης κάποιων όρων ή μη υποβολής της λογοδοσίας.
Ο υπουργός όφειλε να εκτελέσει το διάταγμα το οποίο δημοσιευόταν μαζί με τον κανονισμό στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Στην περίπτωση του Ομίλου Πεζοπόρων Πειραιώς το διάταγμα υπέγραψε στις 8 Οκτωβρίου 1893 ο Αντιβασιλεύς Κωνσταντίνος Διάδοχος εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου Α΄.
ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ
Άρθρ. 1. Συνιστάται εν Πειραιεί σωματείον υπό την επωνυμίαν «Όμιλος Πεζοπόρων Πειραιώς», σκοπός του οποίου είνε η διά συχνών πεζοποριών και σχετικών αγώνων αρχαϊκή ανάπτυξις και διάπλασης των μελών αυτού, και γενικωτέρα τις σπουδή και μόρφωσις αυτών διά της επιτοπίου μελέτης μνημείων, τόπων, ορέων κτλ. υπ’ έποψιν ιστορικήν, φυσικήν και επιστημονικήν.
Στην έκθεση της διοίκησης του Ομίλου των Πεζοπόρων Πειραιώς για τις εργασίες και την διαχείρισή της (που έχει χρονολογία 31.12.1893) βρίσκουμε πολλά ενδιαφέροντα πληροφοριακά στοιχεία.
Ο Όμιλος ιδρύθηκε στις 1 Αυγούστου 1893 (όταν έγιναν αποδεκτά τα 35 άρθρα του καταστατικού του από το Πρωτοδικείο) και εγκρίθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα της 1 Αυγούστου 1893.
Οι ιδρυτές του ήταν μόνο δεκαέξι. Τα αίτια για την σύσταση ενός τέτοιου σωματείου κι όχι για παράδειγμα ενός φιλολογικού ή κάποιου άλλου, αναλύονται με τα παρακάτω λόγια:
Οι ιδρυταί καθορώντες την ελληνικήν κοινωνίαν αρπάγδην και αταλαιπώρως παραλαμβάνουσαν εκ του ευρωπαϊκού πολιτισμού μόνον τ’ ανωφελή και βλαβερά και τούτων στερρώς εχομένην των καλών αμελούσαν, προϊούσαν δε την αμέλειαν περί τα πάτρια ήθη, την ιστορίαν της πατρίδος, και τα λείψανα της ανεφίκτου καλλιτεχνίας των μεγαλουργών ημών προγόνων, άτινα ευλαβείς ξένοι από περάτων της οικουμένης έρχονται να θαυμάσωσι, την δε νεολαίαν επιλαθομένην του «χρόνου φείδου» και καταναλίσκουσαν τον πολύτιμον αυτής χρόνον εν καφείοις και ετέροις κέντροις, άτινα αν μη βλάπτουσιν ουδαμώς ωφελούσι και διαπλαττομένην ούτω κατά πάσαν άλλην διάπλασιν ή την μορφώσασαν το φρόνημα των Μαραθωνομάχων και Σαλαμινομάχων και το ευμελές των προτύπων του Πραξιτελείου Ερμού προέβησαν εις την σύστασιν του ρηθέντος Ομίλου ούτινος σκοπός είνε «η διά συχνών πεζοποριών και σχετικών αγώνων αρχαϊκή ανάπτυξις και διάπλασης των μελών αυτού, και γενικωτέρα τις σπουδή και μόρφωσις αυτών, διά της επιτοπίου μελέτης μνημείων, τόπων, ορέων κτλ. υπ’ έποψιν ιστορικήν, φυσικήν και επιστημονικήν». Σκοπός λοιπόν του Ομίλου δεν είνε μόνον γυμναστικός αλλά και επιστημονικός, ο Όμιλος δηλ. κατ’ εξοχήν πεζοπορικός, είναι γεωγραφικός αρχαιολογικός ιστορικός κλπ. Υπό δε τον αφελή τίτλον «Όμιλος Πεζοπόρων» κρύπτεται εργασία και δράσις επιστημονική.       
Είναι αναμφισβήτητο ότι μια πεζοπορία που γίνεται στην Ελλάδα διαφέρει από μια πεζοπορία που γίνεται σε κάθε άλλη χώρα. Το ελληνικό έδαφος σε ολόκληρη την έκτασή του είναι ένα υπερμέγεθες μυριόπλουτο βιβλίο που βρίθει από διαμάντια κάθε γνώσης και κάθε αρετής. Ο πεζοπορών στην Ελλάδα θα διαβάσει στις Θερμοπύλες την ανδρεία και την υπακοή στους νόμους, θα αναγνώσει με δάκρυα συγκίνησης το τελευταίο χαίρε στην πατρίδα εκείνων των ημίθεων «ω ξειν αγγέλειν Λακεδαιμονίοις ότι τηδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι».
Και στον Μαραθώνα, και στην Σαλαμίνα και παντού όπου γυρίσει το βλέμμα ο πεζοπόρος είναι άπειρα τα διδάγματα που έχει, να λάβει που δεν μπορούν να απαριθμηθούν σε μια τόσο σύντομη έκθεση.
Λέμε μόνο ότι αν ο πεζοπορών είναι Έλληνας που αναλογίζεται ποιους προγόνους αντιπροσωπεύει, φιλοτιμείται και κινείται σε μίμηση εκείνων στο όνομα των οποίων ο ευσυνείδητος ευρωπαίος αποκαλύπτεται με ευγνωμοσύνη για τα φώτα που έχει πάρει από αυτούς. Και όσον αφορά στην νεότερη ιστορία ο Έλληνας πεζοπόρος δεν θα διδαχθεί λιγότερα ούτε θα ωφεληθεί υποδεέστερα. Σε κάθε μεριά στην Ελλάδα όπου «κάθε βρυσούλα φλάμπουρο κάθε κλαρί και κλέφτης», θα βρει τρόπαια που σήκωσε η φιλοπατρία και ο ηρωισμός των ανδρών της επαναστάσεως.
Ο πεζοπόρος ασχολείται και περί αρχαίας καλλιτεχνίας και γενικά της αρχαιολογίας επισκεπτόμενος τα μνημεία της Αθήνας, της Ολυμπίας, των Μυκηνών, του Άργους κλπ. κλπ. και διδασκόμενος από ειδικούς άνδρες φίλους του Ομίλου.
Οι φυσικές επιστήμες δεν είναι καθόλου ξένες προς τον σκοπό του Ομίλου, όπως η γεωλογία κλπ., που τις διδάσκεται επί τόπου ο πεζοπόρος επικερδώς, όπως έγινε στην εκδρομή στο Λαύριο.
Όντας τέτοιος ο Όμιλος Πεζοπόρων που μορφώνει την ψυχή και κάνει το σώμα άρτιο και υγειές, τέρποντας και συγχρόνως διδάσκοντας, τιμά τον Πειραιά και είναι άξιος κάθε υποστήριξης.
Εάν με την βοήθεια εκείνων που μπορούν, πραγματοποιηθούν αυτά που σκέπτεται η διοίκηση, ο Όμιλος θα καταστεί ένα από τα καλλίτερα και χρησιμότερα σωματεία.
[Ο Όμιλος είχε απαραίτητη ανάγκη γεωγραφικών και τοπογραφικών χαρτών, βιβλίων, εργαλείων, όπως είναι το βαρόμετρο, υψόμετρο, φωτογραφικής μηχανής για φωτογράφηση των αρχαίων μνημείων που επισκέπτεται ο Όμιλος, και άλλων παρεμφερών αντικειμένων]
Διοίκηση του Ομίλου.
Πρώτος πρόεδρος του Ομίλου ήταν ο Στ. Φιλιππίδης και μετά ο Χρήστος Ν. Σκαπέσος. Στην αρχή έφορος ήταν ο Σκαπέσος, όταν έγινε πρόεδρος εξελέγη στην θέση του ο Απόστολος Κάλφιος. Πρώτος γραμματέας ήταν ο Ι. Ταμπάκης, όταν παραιτήθηκε εξελέγη ο Συμεών Βογιατζής. Ταμίας ήταν ο Λ. Νικητόπουλος. Ο πρώην πρόεδρος και ο γραμματέας δήλωσαν παραίτηση από αναπόφευκτη ανάγκη, αφού απομακρύνθηκαν από τον Πειραιά.
Μέλη του Ομίλου.
Τα μέλη ανήλθαν σε 97, από τα οποία 3 επίτιμα, 37 τακτικά και 57 έκτακτα.
[Όταν τυπωνόταν το έντυπο τα μέλη ήταν 118, δηλαδή 4 επίτιμα, 38 τακτικά και 76 έκτακτα]
Εργασίες του Ομίλου.
Εργασίες του Ομίλου ήταν οι συνεδρίες και οι εκδρομές. Συνεδρίες έγιναν 12 τακτικές και έκτακτες, στην αρχή στο Β΄ Σχολείο των Αρρένων κι έπειτα στο Α΄ Παρθεναγωγείο που παραχωρήθηκαν από τον δήμαρχο Θεόδωρο Ρετσίνα, προς τον οποίο ο Όμιλος εκφράζει ευχαριστίες. Εκεί έγιναν όλες οι συζητήσεις για τα συμφέροντά του, εξελέγησαν μέλη, αποφασίστηκαν οι εκδρομές και διαβάστηκαν οι εκθέσεις που συντάχθηκαν για την κάθε μια από αυτές, μη υστερώντας προς το φιλολογικό μέρος.
[Η διοίκηση αποφάσισε όπως τα μέλη που συμμετείχαν στις εκδρομές να εκθέτουν τις εντυπώσεις τους. Η καλλίτερη έκθεση που θα κρίνεται από τριμελή επιτροπή θα καταχωρείται σε ειδικό βιβλίο εκθέσεων αφού πρώτα διαβάζεται στον Όμιλο]
Έγιναν πέντε εκδρομές. Στο Δαφνί περπάτημα 24 σταδίων, στην Πεντέλη 34 σταδίων, στην Φανερωμένη Σαλαμίνας 40 σταδίων, στον Άγιο Κοσμά 20 σταδίων και στην Ελευσίνα 45 σταδίων.
[Στις 15 Ιανουαρίου 1894 επισκέφτηκαν τα αρχαία μνημεία της Αθήνας, στην Ακρόπολη έκανε τρίωρη ομιλία ο Δουκάκης. Δεύτερη εκδρομή, για τα υπόλοιπα μνημεία της Αθήνας, έγινε στις 13 Φεβρουαρίου 1894, στο Αστεροσκοπείο τους μίλησε ο διευθυντής του]
Σε όλες τις εκδρομές κανένας δεν αισθάνθηκε αδιαθεσία…
Πρόσοδοι και δαπάνες.
Τα έσοδα ανήλθαν σε 139 δραχμές από τις μηνιαίες καταβολές των μελών και από το αντίτιμο των πηλικίων που κατασκεύασε η διοίκηση για τα μέλη. Κάποια μέλη καθυστερούν για διάφορους λόγους να πληρώσουν, το ποσό αυτό συνολικά ανέρχεται στις 28 δραχμές. Δεν έγινε καμία αξιόλογη δωρεά, δόθηκαν λίγα μόνο βιβλία και αντικείμενα. Ήδη ο Όμιλος εγκαταστάθηκε σε δικό του οίκημα και λειτουργεί αναγνωστήριο, διαπραγματεύεται την αγορά και σύσταση γυμναστηρίου και γυμναστικών οργάνων, δεχόμενος κάθε δυνατή βοήθεια.
Τα έξοδα ανήλθαν σε 120, 25 δραχμές. Άρα στο ταμείο μένει το ποσό των 18,75 δραχμών.
Η έκθεση της εξελεγκτικής επιτροπής υπογράφεται στις 30 Ιανουαρίου 1894 από τους Γ. Κοντογεωργόπουλο, Κ. Δουζίνα και Ι. Σοφίο. Μετά την ανάγνωσή της έγινε μυστική εκλογή της νέας διοίκησης.
Πρόεδρος: Χρήστος Ν. Σκαπέσος.
Έφορος: Γεώργιος Κ. Σουσάνας.
Γραμματεύς: Λαζ. Ν. Νικητόπουλος.
Ταμίας: Ιωάννης Ζαχρήστος.
Κατόπιν ψηφίστηκε ώστε τα μέλη να προτιμούν παντός άλλου να συναλλάσσονται μεταξύ τους, έτσι δόθηκαν κάποια επαγγέλματα τα οποία παραθέτω πιο κάτω με [ ].
Οι τελευταίες σελίδες των πεπραγμένων περιέχουν τα ονόματα των μελών,
όσων είχαν εγγραφεί κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του Ομίλου.
Νομίζω είναι χρήσιμο να τα αντιγράψω. Εννοείται ότι πρόκειται για άτομα, όλοι άνδρες, της «ακμαίας» τοπικής κοινωνίας, που επεδίωκαν την συμμετοχή τους σε «ευγενείς» δραστηριότητες με σκοπό την συναναστροφή με ομοίους τους. Πρόκειται για δημοτικούς και δημόσιους υπάλληλους, καθηγητές, γιατρούς, δικηγόρους, εργοστασιάρχες, καταστηματάρχες, επαγγελματίες (ακόμα και οι γιοι τους) κ.ά. αρκετών των οποίων τα επώνυμα είναι λίγο ή πολύ γνωστά στην πειραϊκή ιστορία. Άλλωστε για να αντέχουν οι πεζοπόροι θα πρέπει να ήταν σχετικά νέοι ή γενικά δεν θα είχαν πολύ προχωρημένα ηλικιακά όρια. Εν πάση περιπτώσει αναφερόμαστε σε κατοίκους της πόλης μας στα τέλη του 19ου αιώνα οπότε αρκετοί σύγχρονοι αναγνώστες ίσως ανακαλύψουν έναν παλαιό προπροπάππο τους. 
ΕΠΙΤΙΜΑ
Ανδρέας Συγγρός. Αντώνιος Μηλιαράκης, Γεώργιος Κρέμος, Κωνσταντίνος Παρασκευαΐδης.
ΤΑΚΤΙΚΑ
Χ. Σκαπέσος
Γεώργιος Κ. Σουσάνας [Ιατρός]
Λαζ. Νικητόπουλος
Ιωάν. Ζαχρήστος
Απόστολος Κάλφιος [Μηχανικός]
Συμεών Μπογιατζής
Δημ. Μ. Σαχτούρης
Κ. Σ. Μανωλικίδης
Ιωάν. Σκαπέσος [Επαγγελματίας]
Γ. Κοντογεωργόπουλος
Νικόλ. Βαμβακάρης
Σπυρ. Π. Δούσκος
Κωνστ. Σ. Δουζίνας [Μηχανικός]
Γεώργ. Κωνσταντινίδης [Καταστηματάρχης (τυπογραφείο)]
Βασιλ. Κοντογιάννης
Γεώργ. Τσιρόπουλος
Σπυρ. Τζανώτης [Μηχανικός]
Παναγ. Μακρής
Ιωάννης Σοφίος
Δημήτριος Παπαγρηγορίου [Καταστηματάρχης (χαρτοπωλείο)]
Δημήτριος Σπέντζος
Δημήτριος Μπινιάρης [Δικηγόρος]
Ιωάννης Στρούμπος
Μιχαήλ Θεοδωρακάκος
Αγγ. Καραγεωργόπουλος
Ιωάννης Ρωπαΐτης
Χαρίλ. Βασιλάκος
Λεωνίδας Αγγελόπουλος
Νικόλαος Ξανθός [Ιατρός]
Παν. Οικονομίδης [Φαρμακοποιός στρατ.]
Κωνσταντ. Ξηράκης
Κ. Μάνεσης [Επαγγελματίας (σιδηρουργός)]
Ευάγ. Μακρής [Καταστηματάρχης (ποτά)]
Ιωάννης Γιαννούκος
Αναστ. Θεοδωρόπουλος [Καταστηματάρχης]
Λαΐζος Κάρδολας ή Κάρδολος [Καταστηματάρχης (ωρολογοποιείο)]
Νικόλαος Βουδούρης
Δ. Κωσταράς [Έμπορος]
ΕΚΤΑΚΤΑ
Σταύρος Φιλιππίδης
Ιωάννης Ταμπάκης
Χρήστος Δέδες
Ιωάννης Μάρκου
Γεώργιος Κρέμος [Έμπορος υφασμάτων]
Επαμ. Πατρέας
Ηλίας Μαυρομμάτης
Νικόλαος Βασιλάκος [Καταστηματάρχης (εδωδίμων)]
Αποστ. Καφετζόπουλος
Αλκιβ. Λεοντόπουλος
Ιωάννης Θεοχάρης
Ανδρέας Κοντεκάκης
Βασίλ. Αντωνιάδης
Πέτρος Κουρετζής
Γεώργιος Κούρτης
Γεώργιος Νικολόπουλος [Έμπορος]
Νικόλαος Νικητόπουλος [Μηχανικός Β.Ν.]
Νικόλαος Βατίστας [Εργοστασιάρχης]
Κωνσταντ. Αγιομαυρίτης [Έμπορος σιδηρικών]
Γεώργ. Αγγελίδης
Περικλής Χαραμής
Σταμ. Γιαγλής
Νικόλαος Παντελέσκος
Νικόλαος Σιμόπουλος
Ανδρ. Ζαχαρίου [Μηχανικός]
Βασίλειος Σάντος [Καταστηματάρχης (κηροπώλης)]
Θεοδ. Κουτσούκος
Γεώργιος Γραφειάδης [Διευθυντής Ορφανοτροφείου]
Βαλέριος Στάης [Ιατρός]
Δημ. Μιχαλόπουλος
Παύλος Δαμαλάς [Πράκτορ]
Νικόλαος Σεφερλής [Δικηγόρος]
Νικόλαος Αργυρίου [Εργοστασιάρχης]
Πέτρος Ωριγώνης [Πρόξενος]
Σπυρ. Μέρμηγκας [Δικηγόρος]
Βασιλ. Πάνιας [Έμπορος]
Ιωάννης Κωνσταντίνου [Φαρμακοποιός]
Ιωάννης Μάνος [Δικηγόρος]
Παν. Πατσιάδης [Εργοστασιάρχης]
Στ. Καπράνος [Εργοστασιάρχης]
Γεώργιος Πιπινέλης [Έμπορος]
Ιωάννης Κατράκης [Έμπορος]
Εμμ. Φιντικάκης [Καταστηματάρχης (γραφικά είδη)]
Σπυρ. Παπαδόπουλος
Ανδρ. Μάρκου [Δημοτικός Σύμβουλος]
Στέλιος Γλυτσός
Δημ. Ζαβογιάννης [Εργοστασιάρχης]
Κωνστ. Παύλου [Εργοστασιάρχης]
Λεων. Λεονάρδου [Δικηγόρος]
Ηλίας Ελαφρός
Βασίλ.Καραβώτος
Χριστόδ. Παπαμανώλης [Μηχανικός]
Κωνστ. Κανούτσος [Καταστηματάρχης]
Παν. Μελέτης [Έμπορος]
Σπυρ. Δουκάκης [Διευθυντής πρακτ. Λυκείου]
Χρήστος Οικονόμου [Έμπορος]
Γεώργιος Κουλούρης [Έμπορος]
Θεόδ. Δόμινος
Διον. Παπαδάτος
Νικόλαος Μοσχίδης
Στέλ. Λουδάρος [Έμπορος]
 ; Βασιλείου
Δ. Φέτσης
Κ. Ζαρόκωστας
Γ. Ρεδιάδης [Δικηγόρος]
Γεώρ. Δεσίπρης
Θεόδ. Λυμπεράκης [Δημοσιογράφος]
Πέτρος Νικολαΐδης
Αριστ. Τσιρίκος [Καταστηματάρχης]
Κυρ. Θεοδωρακάκης [Δικηγόρος]
Παναγ. Πουρής [Εργοστασιάρχης]
Αντων. Πάνιας
Χαράλ. Διαλεκτάκης [Καταστηματάρχης (βιβλιοπωλείο)]
Σόλων Κριεζής
Δημοσθ. Καλοστύπης [Δημοσιογράφος]
Αντων. Αγγελόπουλος
Γεώργ. Λεκός [Έμπορος]
Κωνστ. Οικονομίδης [Έμπορος νεωτερισμών]
Αντ. Διακάκης
Κωνστ. Πάγκαλος
Γεώργ. Πάγκαλος
Γεώργ. Πολίτης [Έμπορος]
Εμμανουήλ Παύλου [Εργοστασιάρχης]
Γ. Παπαρήτωρ [Έμπορος]
Θ. Μποσουνάς [Καταστηματάρχης]
Δ. Παπαλεονάρδος [Έμπορος]
Κ. Χατζηανδρέου
Βασίλ. Βογιάς [Καταστηματάρχης]
Ξενοφ. Βαρβαρέσσος [Δικηγόρος]
Νικόλαος Δέδες
Θεόδ. Δανιήλ


Όμιλος Πεζοπόρων Πειραιώς. Τα πεπραγμένα υπό του Ομίλου κατά το έτος 1893 μετά ονομαστικού καταλόγου των μελών αυτού. Εν Πειραιεί. Εκ του τυπογραφείου Α. Χ. Κωνσταντινίδου. 1894. Διαστάσεις 22,2Χ15,5 - σελίδες 16.                                                                                                    






Εκδρομές στα επόμενα χρόνια: Γυναίκα στο Πέραμα, 1925.






Από τις εκδρομές του Φυσιολατρικού Ομίλου Πειραιώς (1930) με διαφήμιση του πειραϊκού φωτογραφείου Κ. Καρακάση (προπολεμικά στην Κολοκοτρώνη 73).







Εκδρομή του Πατριωτικού Ιδρύματος Πειραιώς.






Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου