Ερευνά
και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.
Σε επίσκεψη έκθεσης με βιομηχανικό περιεχόμενο στην Αθηναϊκή Τεχνόπολη, στον χώρο του Φωταερίου της οδού Πειραιώς, το αναμενόμενο και ευχάριστο είναι η εύρεση δεκάδων εταιρειών που ιδρύθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν στον Πειραιά. Το δυσάρεστο είναι ότι στην ίδια την πόλη μας δεν υπάρχει ένας ανάλογος βιομηχανικός χώρος που να φέρνει παλαιές μνήμες και να έχει ανακαινιστεί ώστε να παρουσιάζει σε διαρκή βάση την πλούσια τοπική παραγωγή μηχανών και προϊόντων.
Με αφορμή τα 160 χρόνια της ίδρυσης του εργοστασίου Φωταερίου η έκθεση πήρε το όνομα «160 χρόνια MADE IN GREECE Βιομηχανία Πρωτοπορία Καινοτομία».
Κάθε φορά λάβαινα την απόδειξη του εισιτηρίου των 4 ευρώ από την είσοδο Β΄ (οδός Ιάκχου) κι αφού περπατούσα την μεγάλη αυλή έκανα την περιήγησή μου στις αίθουσες του Μηχανουργείου και της Αποθήκης.
Στο κτήριο «Μηχανουργείο» εκτός την ένδειξη των μεγάλων χορηγών (φυσικό αέριο αττικής, VIOHALCO, μπισκότα Παπαδοπούλου κ.ά.) παρουσιάζονταν το μέταλλο (όπως οι Βωξίτες Παρνασσού), η ενέργεια, τα τρόφιμα και ποτά, τα χημικά, ενώ βρίσκονταν χώροι εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τις μικρές ηλικίες. Το χρονολόγιο και με τις παράλληλες ιστορίες έτσι όπως βρισκόταν απλωμένο ήταν απόλυτα κατατοπιστικό.
Οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με καταχωρήσεις της ιστορίας επώνυμων εταιρειών ενώ σε προθήκες βλέπαμε τα κάθε λογής παραγόμενα είδη. Μηχανήματα και εξαρτήματα, ένα αυτοκίνητο, διάφορες κατασκευές και υλικά κάθε είδους, γέμιζαν τους χώρους και έδιναν την εντύπωση μια φανταχτερής επίδειξης που αναδείκνυε υπερήφανα την ελληνική βιομηχανία και τον πολιτισμό που εκπέμπει.
Το διθέσιο αυτοκίνητο ήταν μάρκας Enfield 8000, Electric City Car. Αν και η ιδέα κατασκευής αυτού του τύπου πηγάζει από το Ηνωμένο Βασίλειο (Isle of Wight) και μεταξύ των σχεδιαστών του συγκαταλέγεται ό Έλληνας Κωνσταντίνος Αδρακτάς, την εταιρεία αγόρασε στα 1973 ο Γιάννης Γουλανδρή όπου μετέφερε την παραγωγή τους στην Σύρο (σε παλιό νηματουργείο δίπλα στο Νεώριο Σύρου, τα κεντρικά γραφεία στον Πειραιά, Ακτή Μιαούλη). Σχεδιαστής ήταν ο Γιώργος Μιχαήλ. Η προώθησή του στην Ελλάδα και στην ξένη αγορά εμποδίστηκε και απέτυχε. Αναφέρεται ότι από το 1973 έως το κλείσιμο το 1976 παρήχθησαν 112 οχήματα από τα οποία όσα έμειναν αποτελούν συλλεκτικά κομμάτια.
Είχαμε αναφορές για την βιομηχανία ξυλείας, με την πληροφορία ότι «το πρώτο εργοστάσιο χαρτιού ιδρύεται στο Νέο Φάληρο το 1877». Ειδική προθήκη είχαν τα κασμήρια 3Δ Δημητριάδη.
Παρουσιάστηκαν το ατμοκίνητο μηχανουργείο που εξελίχθηκε σε ναυπηγείο Βασιλειάδης (1860 - 1963), ο Κούππας (1882 - 1987), Η ΤΕΧΝΙΚΑ - Σ. Μαλκότσης (1924 - 1981), ο Μυτιληναίος (1925 έως σήμερα).
Σε επίσκεψη έκθεσης με βιομηχανικό περιεχόμενο στην Αθηναϊκή Τεχνόπολη, στον χώρο του Φωταερίου της οδού Πειραιώς, το αναμενόμενο και ευχάριστο είναι η εύρεση δεκάδων εταιρειών που ιδρύθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν στον Πειραιά. Το δυσάρεστο είναι ότι στην ίδια την πόλη μας δεν υπάρχει ένας ανάλογος βιομηχανικός χώρος που να φέρνει παλαιές μνήμες και να έχει ανακαινιστεί ώστε να παρουσιάζει σε διαρκή βάση την πλούσια τοπική παραγωγή μηχανών και προϊόντων.
Με αφορμή τα 160 χρόνια της ίδρυσης του εργοστασίου Φωταερίου η έκθεση πήρε το όνομα «160 χρόνια MADE IN GREECE Βιομηχανία Πρωτοπορία Καινοτομία».
Κάθε φορά λάβαινα την απόδειξη του εισιτηρίου των 4 ευρώ από την είσοδο Β΄ (οδός Ιάκχου) κι αφού περπατούσα την μεγάλη αυλή έκανα την περιήγησή μου στις αίθουσες του Μηχανουργείου και της Αποθήκης.
Στο κτήριο «Μηχανουργείο» εκτός την ένδειξη των μεγάλων χορηγών (φυσικό αέριο αττικής, VIOHALCO, μπισκότα Παπαδοπούλου κ.ά.) παρουσιάζονταν το μέταλλο (όπως οι Βωξίτες Παρνασσού), η ενέργεια, τα τρόφιμα και ποτά, τα χημικά, ενώ βρίσκονταν χώροι εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τις μικρές ηλικίες. Το χρονολόγιο και με τις παράλληλες ιστορίες έτσι όπως βρισκόταν απλωμένο ήταν απόλυτα κατατοπιστικό.
Οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με καταχωρήσεις της ιστορίας επώνυμων εταιρειών ενώ σε προθήκες βλέπαμε τα κάθε λογής παραγόμενα είδη. Μηχανήματα και εξαρτήματα, ένα αυτοκίνητο, διάφορες κατασκευές και υλικά κάθε είδους, γέμιζαν τους χώρους και έδιναν την εντύπωση μια φανταχτερής επίδειξης που αναδείκνυε υπερήφανα την ελληνική βιομηχανία και τον πολιτισμό που εκπέμπει.
Το διθέσιο αυτοκίνητο ήταν μάρκας Enfield 8000, Electric City Car. Αν και η ιδέα κατασκευής αυτού του τύπου πηγάζει από το Ηνωμένο Βασίλειο (Isle of Wight) και μεταξύ των σχεδιαστών του συγκαταλέγεται ό Έλληνας Κωνσταντίνος Αδρακτάς, την εταιρεία αγόρασε στα 1973 ο Γιάννης Γουλανδρή όπου μετέφερε την παραγωγή τους στην Σύρο (σε παλιό νηματουργείο δίπλα στο Νεώριο Σύρου, τα κεντρικά γραφεία στον Πειραιά, Ακτή Μιαούλη). Σχεδιαστής ήταν ο Γιώργος Μιχαήλ. Η προώθησή του στην Ελλάδα και στην ξένη αγορά εμποδίστηκε και απέτυχε. Αναφέρεται ότι από το 1973 έως το κλείσιμο το 1976 παρήχθησαν 112 οχήματα από τα οποία όσα έμειναν αποτελούν συλλεκτικά κομμάτια.
Είχαμε αναφορές για την βιομηχανία ξυλείας, με την πληροφορία ότι «το πρώτο εργοστάσιο χαρτιού ιδρύεται στο Νέο Φάληρο το 1877». Ειδική προθήκη είχαν τα κασμήρια 3Δ Δημητριάδη.
Παρουσιάστηκαν το ατμοκίνητο μηχανουργείο που εξελίχθηκε σε ναυπηγείο Βασιλειάδης (1860 - 1963), ο Κούππας (1882 - 1987), Η ΤΕΧΝΙΚΑ - Σ. Μαλκότσης (1924 - 1981), ο Μυτιληναίος (1925 έως σήμερα).
*Ο μηχανολόγος Σωκράτης Μαλκότσης άνοιξε στα 1924 τεχνικό γραφείο με αντιπροσωπείες ξένων τεχνικών εταιρειών. Μετά από δέκα χρόνια άνοιξε στον Πειραιά ένα πολύ οργανωμένο και σύγχρονο μηχανουργείο. Κατασκεύαζε εξαρτήματα ατμαμαξών, τόρνους, μηχανήματα κατεργασίας μαρμάρων, αντλίες, τροχαλίες κ.ά. Παρήγαγε επίσης πολεμικό υλικό για τις ανάγκες του στρατού. Σε συνεργασία με την ΠΥΡΚΑΛ κατά την διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου έφτιαξε βλήματα για το ναυτικό μας. Φυσικά επιτάχτηκε στην κατοχή. Μετά τον πόλεμο ενισχύθηκε με το σχέδιο Μάρσαλ. Πήρε αμερικανικά μηχανήματα και προσέλαβε γύρω στα 150 άτομα. Στα 1949 παρήγαγε πετρελαιοκινητήρες. Ακολούθησαν οι κατακόρυφοι κινητήρες υψηλής συμπίεσης για γεωργική χρήση, στην κίνηση σκαφών και οι ηλεκτροκινητήρες. Στην δεκαετία του 1960 άνοιξε εργοστάσιο (χυτήριο) στην οδό Θηβών όπου κατασκεύασε και τρακτέρ.
Στα 1979 έκανε συμφωνία με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας για να κατασκευάζει ντιζελομηχανές για στρατιωτικά οχήματα. Η σύμβαση δεν απέδωσε και η εταιρεία δεν άντεξε. «Η επιχείρηση κλείνει το 1981. Το εργοστάσιο πωλείται και στη συνέχεια διαλύεται».
*Οι επιχειρήσεις της οικογένειας Μυτιληναίου ξεκίνησαν στα 1908 με το εμπόριο μετάλλων. Στον μεσοπόλεμο ο Ευάγγελος Μυτιληναίος ίδρυσε στον Πειραιά εργοστάσιο ειδών λευκοσιδήρου. Μετά τον πόλεμο πρόσθεσε και παραγωγή φύλλων αλουμινίου. Στα 1990 έγινε ανώνυμη εταιρεία και πήρε μεγάλη ανάπτυξη. [Στα 1962 ο Οργανισμός Βιομηχανικής Αναπτύξεως ίδρυσε την «Μεταλλικαί Κατασκευαί Ελλάδος Α.Ε.» ή (ΜΕΤΚΑ). Ύστερα περνάει σε ιδιώτες]. Ο Μυτιληναίος εξαγόρασε την ΜΕΤΚΑ στα 1998 και ανανέωσε τον εξοπλισμό του εργοστασίου της στην Νέα Ιωνία Βόλου. Κατασκευάζει τμήματα αρμάτων μάχης, υποβρύχια και αντιαεροπορικά συστήματα. Ακόμα εξαγόρασε την Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων, την Αλουμίνιον της Ελλάδος με το εργοστάσιο στην Βοιωτία, την Protergia… Διαθέτει αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκούς σταθμούς, μονάδες ηλεκτρικής ενέργειας…
*Η ΒΙΒΕΧΡΩΜ, ιδρύθηκε στην Κοκκινιά (Νίκαια) στα 1932 από τον Στέφανο Πατέρα που καταγόταν από την γνωστή ναυτιλιακή οικογένεια των Οινουσσών. Είχε σπουδάσει χημεία στην Γερμανία. Μπήκε δυναμικά στην αγορά με τα βερνικοχρώματα που πουλούσε σε πολλά καταστήματα (ανταγωνιστής της ήταν η εταιρεία ΙΡΙΣ). Στην κατοχή η οικογένεια Πατέρα αποσύρθηκε από την επιχείρηση, το εργοστάσιο επιτάχθηκε και λειτούργησε για την τότε κυβέρνηση. Μετά εκσυγχρονίστηκε με γερμανικές μηχανές. Ειδικεύτηκε σε χρώματα για βαφές κάθε είδους, ακόμα και για πλοία. Το εργοστάσιο μεταφέρθηκε στην Μάνδρα την δεκαετία του 1960. Η εταιρεία έγινε στα 1990 μέλος της Nobel Industries και της Chemagra. Στα 1994 η Nobel Industries συγχωνεύτηκε με την Akzo SA, έτσι έγινε μέλος του ολλανδικού ομίλου AkzoNobel και συνεχίζει.
Η ΔΕΦΑ, η ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ, τα Λιπάσματα Δραπετσώνας, η ΕΛΒΥΝ, ο Κεραμεικός, ο Ίκαρος και τόσες άλλες έδωσαν το στίγμα τους. Η ΕΛ.ΠΕΝ. Φαρμακευτική (από το 1965). Η ΚΟΠΕΡ Α.Ε. (COOPER S.A., ιδρύθηκε στα 1936). Η ΧΡΩΠΕΙ με το περίφημο Αλγκόν της. Τα σαπούνια Ελευσίνας των Επαμεινώνδα Χαρίλαου και Νικολάου Κανελλόπουλου. Ο Παπουτσάνης.
Ενδιαφέρουσα η αντιγραφή μέρους του συμβολαίου της Κυριακής 12 Μαΐου 1902: Συμβολαιογράφος, ο Νικόλαος Βουτυράς, πατέρας του λογοτέχνη Δημοσθένη Βουτυρά. Μάρτυρες, οι δικαστικοί κλητήρες Θεόδωρος Μούγιος και Αναστάσιος Χαμπάκης. Ο Νικόλαος Χατζηκυριάκος, εμποροπλοίαρχος, ο Ανδρέας Ν. Χατζηκυριάκος, χημικός, ο Αλέξανδρος Ζαχαρίου, μηχανικός, ο Λεόντιος Οικονομίδης, χημικός, όλοι Πειραιώτες, και ο Νικόλαος Κανελλόπουλος, χημικός, κάτοικος Αθηνών, προέβηκαν σε σύσταση εταιρίας προς παραγωγή τσιμέντων με έδρα τον Πειραιά με την επωνυμία Χατζηκυριάκος - Ζαχαρίου και ΣΙΑ…
Σε συνέχεια των ογκωδών αντικειμένων εισήλθαμε στο χώρο των τροφίμων με παρέλαση των εταιρειών Παπαδόπουλος, Φλόκας, Παυλίδης, ΙΟΝ, ΑΒΕΖΑΠ (1918 -1957), Γιώτης, ΕΛΜΑ, Κύκνος (εργοστάσιο κονσερβοποιίας, τοματοπολτός, κομπόστες, μαρμελάδες, χυμοί, στο Ναύπλιο), Δ. Νομικός, Μίσκο, Μύλοι Λούλη - Αγίου Γεωργίου, Αχαΐα Κλάους, Μεταξά, Ελληνική Εταιρία Οίνων και Οινοπνευμάτων (ΕΕΟΟ), Φιξ, ΕΨΑ, Κλιάφας, ΕΒΓΑ, ΔΕΛΤΑ, Ζαχαρουργείο Ζωγράφου, Μάμος, ΦΑΓΕ, Μέλισσα.
Μικρές καταχωρήσεις οι Tide, ΠΕΙΡΑΪΚΗ - ΠΑΤΡΑΪΚΗ, ΙΖΟΛΑ, το αφρόλουτρο FAMAR, η ελβιτίνη, μαρέλ (αντί για φρέσκο βούτυρο), η μπύρα FALCON.
Δεν έλειψαν οι αναφορές για τις βιομηχανίες ΕΛΑΪΣ, ΒΙΑΜΥΛ, Σουρλάγκας, Αλεξόπουλος, ΒΕΣΟ, Columbia Records, Vitex-Hermes, Υαλουργία ΓΙΟΥΛΑ.
*Η ΒΙΑΜΥΛ (Βιομηχανία Αμύλου και Αμυλοσακχάρου Α.Ε.) ιδρύθηκε στα 1926 στον Πειραιά από τον Σπύρο Κ. Κουρβετάρη (1897 - 1964, υπάρχει και προτομή του) με την οικονομική στήριξη και τον έλεγχο αρχικά του τραπεζίτη Σπυράκη (ο πατέρας του Κουρβετάρη είχε ποτοποιείο με τον Βουτυρίτσα στην Ακτή Κονδύλη, ο ίδιος εξελέγη Δήμαρχος Ρέντη στα 1951 - 1954). Εκτός από το εργοστάσιο του Ρέντη, στα 1952 άνοιξε και δεύτερο στην Θεσσαλονίκη. Τον Κουρβετάρη διαδέχτηκε ο Μιχάλης Κασιμάτης, άντρας της κόρης του Μαργαρίτας. Συγχωνεύτηκε στα 1999 με την βελγική Amylum.
*Η ΒΕΣΟ, Εταιρεία Βιομηχανίας Ελαιών, Σαπώνων, Οίνων και Οινοπνευμάτων Α.Ε. ιδρύθηκε στα 1930 στον Πειραιά. Στα πρώτα χρόνια πρόεδρός της ήταν ο Ευάγγελος Α. Γιαννακόπουλος ,διευθυντής της Εθνικής Τραπέζης. Γενικός διευθυντής, ο Πέτρος Α. Πολιτάκης. Τεχνικός σύμβουλος ο Κωνσταντίνος Μ. Κυριαζόπουλος. Το εργοστάσιό της στην Πάτρα παρήγαγε καρυδέλαιο από το ινδοκάρυδο. Όταν επεβλήθη δασμός στην εισαγωγή του, η εταιρεία στράφηκε στο βαμβακέλαιο. Έτσι η ΒΕΣΟ συνεργάστηκε με την εταιρεία «Επαμεινώνδας Φακόπουλος και ΣΙΑ» που είχε εργοστάσιο στον Πειραιά σε ποσοστό συμμετοχής 55 και 45 %, μετέφερε τα μηχανήματα από την Πάτρα και αγόρασε καινούργια.
*Η ΑΒΕΖΑΠ είχε ιδρυθεί στον Πειραιά όπου είχε και δικό της εργοστάσιο. Εξαιρετικός ήταν ο χαλβάς της. Η Ανώνυμος Βιομηχανική Εταιρεία Ζαχαρωδών Αμυλωδών Προϊόντων ιδρύθηκε στα 1918 κατόπιν συγχώνευσης παρόμοιων επιχειρήσεων. Πρόεδρος ο Γεώργιος Νικολόπουλος, γενικός ο Ιωάννης Κ. Οικονόμου. Σε αναγκαστική διαχείριση τέθηκε στα 1957.
Στο κτήριο «Αποθήκη» είχαμε μόνο ένα μικρό δείγμα από την κλωστοϋφαντουργία, το έπιπλο, ξύλο, χαρτί, τον καπνό και τα οικοδομικά υλικά. Πακέτα τσιγάρων του Κεράνη, του Παπαστράτου, του Ματσάγγου, των αδελφών Καρέλια και κεραμίδια του Ευσταθίου Κρίτωνος Δηλαβέρη.
Η
έκθεση διήρκησε από 18 Ιανουαρίου έως 25 Μαρτίου 2018. Σε τέτοιες περιπτώσεις
τα εκθέματα επιστρέφουν στους ιδιοκτήτες τους, παίρνουν θέση σε κάποια προθήκη,
ένα χώρο για να φαίνεται η σημασία τους ή συσκευάζονται, φυλάσσονται σε κούτες
και καταχωνιάζονται σε αποθήκες χωρίς περιθώρια να τα δούμε ποτέ κάπου σε ίδια
διάταξη.
Σκοπός του παρόντος είναι η θέαση των φωτογραφιών που τράβηξα κατά τις δυο τελευταίες επισκέψεις μου (24 και 25 Μαρτίου 2018) αφού ήδη είχα προετοιμάσει το κείμενο ώστε να κατανοήσω και να απολαύσω το περιεχόμενό τους. Το παρουσιάζω σε άλλη ημερομηνία του ίδιου μήνα ώστε να εντάξω κανονικά και τα υπόλοιπα κείμενά μου.
Σκοπός του παρόντος είναι η θέαση των φωτογραφιών που τράβηξα κατά τις δυο τελευταίες επισκέψεις μου (24 και 25 Μαρτίου 2018) αφού ήδη είχα προετοιμάσει το κείμενο ώστε να κατανοήσω και να απολαύσω το περιεχόμενό τους. Το παρουσιάζω σε άλλη ημερομηνία του ίδιου μήνα ώστε να εντάξω κανονικά και τα υπόλοιπα κείμενά μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου