Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2018

Ο Βελισσάριος Μουστάκας και η πρώτη Πανελλήνια Έκθεση Θαλασσογραφίας της Φ.Σ.Π. στα 1962.


                                                                               Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Ο Βελισσάριος Μουστάκας (γεν. στα 1929 στην Σούδα Χανίων με καταγωγή γονέων του από τα Κεραμειά) υπήρξε μια αναγνωρίσιμη μορφή στον πνευματικό μας χώρο. Στον Πειραιά ήλθε το 1954. Αναφερόμενη χρονολογία εγγραφής του στην Φιλολογική  Στέγη είναι το 1957. Στις 17 Μαΐου 1960 εξελέγη γενικός γραμματέας της όταν αντικατέστησε τον Δημήτριο Δαβαλά (γεν. στα 1930), θέση που διατήρησε έως τον Μάρτιο του 1964. Συνέχισε ως σύμβουλος και παραιτήθηκε στις 16.2.1965. Διατέλεσε αντιπρόεδρος από το καλοκαίρι του 1966 έως τον Μάιο του 1972. Τον ξαναβρίσκουμε ως σύμβουλο, μέλος στην εξελεγκτική επιτροπή (1980 - 1981) και απλό μέλος μέχρι τον θάνατό του το βράδυ της 17 Ιουνίου 1985. Κατοικούσε στην Ασκληπιού 40 και αργότερα στην 
Χαντζάρα 25. 
Εξέδωσε τα «Διηγήματα Χριστουγεννιάτικα Πρωτοχρονιάτικα Πασχαλινά» στα 1979 και τα διηγήματα ΘΕΟΜΗΝΙΑ στα 1983 (εκδόσεις «Συντροφιά»). Τα περισσότερα όμως κείμενά του είναι ανέκδοτα ή διάσπαρτα σε περιοδικά κι εφημερίδες.
Εργαζόταν στον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς.
Κατά γενική παραδοχή υπήρξε ο εμπνευστής της ιδέας να διοργανώνονται από την Στέγη οι πανελλήνιες εκθέσεις θαλασσογραφίας ενταγμένες τότε στα πλαίσια του εορτασμού της Ναυτικής Εβδομάδας.
Η 1η έγινε το 1962 στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου από 18 έως 30 Ιουνίου. Εκθέτες 43, έργα 78. Ακολούθησαν άλλες 24 έως το 2008 που σταμάτησαν.


 

Ο Βελισσάριος Μουστάκας ήταν τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας Χρονογράφος. Το κείμενό του αυτό δημοσιεύτηκε στις 16.6.1962, δηλαδή δύο μέρες πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης.

 

Με την ευκαιρία των 50 χρόνων της Στέγης στα 1980 και την διεξαγωγή εκείνη την χρονιά της 11ης έκθεσης θαλασσογραφίας (Αίθουσα εκθέσεων Δημαρχείου Πειραιά, 30.6 - 13.7.1980, εκθέτες 102, έργα 133) είχαν συγκεντρωθεί κείμενα για την έκδοση ενός λευκώματος που τελικά δεν τυπώθηκε.
Ο Μουστάκας έστειλε τις αναμνήσεις του - γραμμένες σε δύο σελίδες - για τις ενέργειες που έκανε στα 1962 ώστε να πραγματοποιηθεί η ιδέα.
Αντιγράφω αυτολεξεί με την ίδια ορθογραφία (σε μονοτονικό και διαφορετική διάταξη των προτάσεων), από το χειρόγραφό του:

Το χρονικό μιας 11χρονης προσπάθειας.
Η Έκθεση Θαλασσογραφίας.
Η «Θαλασσία Ένωση» και το ΥΕΝ, κείνη τη χρονιά, θ’ άρχιζε μεγαλόπρεπα τον εορτασμό της Ναυτικής Εβδομάδας.
Ο θαλασσόδαρτος Έλληνας, έπρεπε να επιστρέψη στην πλουτοφόρα πικροκυματούσα.
Εστάλησαν σχετικά έγγραφα σε διάφορα σωματεία να πάρουν μέρος στο γιορτάσι με ανάλογες εκδηλώσεις των.
Σαν πήραμε το έγγραφο με τον Θεοχάρη, το διαβάζαμε και το ξαναδιαβάζαμε.
Έπρεπε να βρίσκαμε εκδήλωση πνευματική ανάλογη με το κύρος της «Φιλολογικής Στέγης». Στην αρχή είπαμε για ωργάνωση μιας φιλολογικής βραδιάς, στο Φουαγιέ, με θαλασσινά κείμενα. Μας φαινόταν όμως φτωχή η συμβολή μας.
Η μέρα των συσκέψεων των σωματείων έφτασε.
Πρωΐ - πρωΐ βρισκόμουν στην πόρτα του πεπαλαιωμένου δικηγορικού γραφείου του κ. Θεοχάρη στη Νοταρά, που στέγαζε χρόνια τη «Φιλ. Στέγη».
Ήρθε αργά ο πρόεδρος με πελάτες.
Εισέβαλα και γω μέσα.
- Πρόεδρε, η «Φιλολογική Στέγη», δήλωσε στο συμβούλιο, ότι θα οργανώση Πανελλήνια Έκθεση Θαλασσογραφίας!
Ο Θεοχάρης σηκώθηκε ξαφνιασμένος απ’ τη σαραβαλιασμένη καρέκλα του.
- Πανελλήνια έκθεση; Μα θέλη οργάνωση, χρόνο και λεπτά κ. Γραμματέα.
-Υπάρχει ο Δήμος Πρόεδρε!!
Σαν έφυγαν οι πελάτες στείλαμε έγγραφα στο καλλιτεχνικό επιμελητήριο με την παράκληση να μας υποδείξει τους σύχρονους φτασμένους θαλασσογράφους μας. Από 24, κερδίσαμε 15.
Μεσημέρι ο Θεοχάρης πήρε το Δήμαρχο Ντεντιδάκη.
Κατάφερε τελικά να τον πείση να δεχτή τη συνεργασία Δήμου και Στέγης. Ο Δήμος θα μας έδιδε λίγα χιλιάρικα (10.000) και ένα σαραβαλιασμένο τσιπ, που εζήτησα εγώ για να κουβαλώ τους πίνακες απ’ τα σπίτια και τ’ ατεληέ των ζωγράφων.
Το τσιπ κάθε τόσο χαλούσε και παλεύαμε με τη μαναβέλα να πάρη μπροστά.
Η καρδιά μας χτυπούσε, για τα φορτωμένα έργα τέχνης.
Θεωρήσαμε επιτυχία σαν πήραμε έργα από τους 2 τότε δύσκολους Ακαδημαϊκούς Θωμόπουλο και Ουμβέρτο Αργυρό.
Το γεγονός αυτό έκανε πολλούς «βεντετίζοντας», που δεν καταδεχόταν να εκθέσουν στον Πειραιά, να στείλουν έργα των.
Επελέγησαν τελικά…. (78)
Ο Γ. Κλώνος Δ/ντής Δημ. Βιβλιοθήκης ωργάνωσε Έκθεση ναυτικού βιβλίου.
Μας χρειαζόταν όμως ένας κράχτης για το κόσμο.
Η γλύπτρια Δημ. Κερκέζου διέθετε μια γοργόνα σε υπερφυσικό μέγεθος και μοτέρνα γραμμή. Μου χρειαζόταν για τα προπύλαια, του Φουαγιέ [νάκανε τον κόσμο να επισκεύεται την έκθεση].
Πώς θα μεταφερόταν όμως απ’ το Καλαμάκι;
Τόλμησα δειλά και ανέλπιδα να χτυπήσω την πόρτα του Γενικού Δ/ντού μου, στον ΟΛΠ αντιπτέραρχου κ. Εμμ. Κελαϊδή. Άκουσε την παράκληση του κλητήρα του και μου διέθεσε γερανό.
Σαν έγιναν τ’ εγκαίνεια, το φουαγιέ γέμισε από καλλιτέχνες, κόσμο, αξιωματικούς του ΥΕΝ. Ένας απ’ αυτούς ακούστηκε να λέη κατηφορίζοντας τα σκαλοπάτια του Φουαγιέ.
- Ήταν η πιο σωστή εκδήλωση της Ναυτ. Εβδομάδας!
Από τότε η ιστορία της έκθεσης συνεχίζεται.
Φέτος γιορτάσαμε τις 11 παρουσίες της.
Βελ.
Παράκληση
Να μπη σχετική φωτογραφία.


 

«Η Γοργόνα έργον της γνωστής γλύπτριας και μέλους της Φ.Σ. κ. Δήμητρας Τσερκέζου εις τα προπύλαια του Δημοτικού Θεάτρου επισημαίνει και υποδέχεται τους επισκέφτες της Α΄ Πανελληνίου Εκθέσεως Θαλασσογραφίας.Ήδη κοσμεί τη λίμνη της Ζυρίχης» αναφέρει στο σημείωμά του για την φωτογραφία αυτή ο Βελισσάριος Μουστάκας. Η Τσερκέζου συμμετείχε στην έκθεση με τα γλυπτά της «Θάλασσα», «Αγναντεύοντας να γυρίσουν», «Γυρίζοντας από το μουράγιο μόνοι», «Φυγή». Φαίνεται δε ότι αργότερα έστειλε στον Μουστάκα την παραπάνω φωτογραφία την οποία - κομμένη στην μέση - εκείνος έδωσε για δημοσίευση. 
 

ΣΧΟΛΙΑ
-Έκθεση εικαστικών τεχνών Πειραιωτών καλλιτεχνών είχαμε στα 1961 στον κήπο της Τερψιθέας με συμμετοχή 14 ζωγράφων γλυπτών και διακοσμητών. Οργανωτής ήταν ο φυσιολατρικός - μορφωτικός όμιλος ΠΛΑΤΩΝ. Τα εγκαίνια έγιναν το απόγευμα της 9 Ιουλίου και ενώ θα διαρκούσε έως της 31 του μήνα παρατάθηκε μέχρι τις 10 Αυγούστου. Η Β΄ έκθεση Πειραιωτών καλλιτεχνών πραγματοποιήθηκε στην ίδιο κήπο στις 16 Ιουλίου έως 22 Αυγούστου 1962 σε συνεργασία του ομίλου με το Λύκειο “Ο ΠΛΑΤΩΝ”. Κάποιους από τους εκθέτες συναντάμε και στην έκθεση θαλασσογραφίας της Στέγης ενώ τα περισσότερα μέλη της επισκέφτηκαν τον χώρο που στήθηκαν τα έργα ή μερικά από αυτά έγραψαν επαινετά κείμενα στον τύπο.      

-Στα 1962 δόθηκε ιδιαίτερο βάρος να εορταστεί δυναμικά η Ναυτική Εβδομάδα. Ήταν η πρώτη φορά που μέσα στα πλαίσια διοργάνωσής της θα περιλαμβάνονταν και πνευματικές εκδηλώσεις. Η Φιλολογική Στέγη προσκάλεσε σε συνεδρίαση την Τετάρτη 9 Μαΐου πολλά στελέχη για να παρθούν αποφάσεις. Με την επίσημη πλέον συμμετοχή της κάλεσε καλλιτέχνες, συγγραφείς και εκδότες να προσκομίσουν τα έργα τους «επί αποδείξει μέχρι της 5 Ιουνίου εις τα γραφεία της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς (Σωτήρος 6, τηλ. 41972)». Τα παλαιά γραφεία της Στέγης ήταν στην Νοταρά 57, τα εγκαίνια των νέων γραφείων της στην Σωτήρος 6 έγιναν στις 31 Ιανουαρίου 1962.
 
-Συστάθηκε «Επιτροπή Οργανώσεως Εορτασμού Ναυτικής Εβδομάδος Πειραιώς (Τοπική Επιτροπή Πειραιώς διά τον εορτασμόν της Ναυτικής Εβδομάδος)» με πρόεδρο τον δήμαρχο Παύλο Ντεντιδάκη. Μέλη ήταν η Αθηνά Δηλαβέρη, πρόεδρος της Λέσχης Εργαζομένου Κοριτσιού (Λ.Ε.Κ.), ο Πάνος Αθανασιάδης πρόεδρος του ΟΛΠ, ο Λουκάς Νομικός εκ μέρους των Ελλήνων Εφοπλιστών και του Ναυτικού Επιμελητηρίου, ο Γρηγόρης Θεοχάρης πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης, ο Νίκος Καλαμίτσης του Ε.Β.Ε. και Ε.Σ. Πειραιώς, ο Κρίτων Δηλαβέρης πρόεδρος του Ν.Α.Σ., ο Στ. Βράϊλας πρόεδρος Ι.Ο.Π., ο Α. Παριανός εκ μέρους του Πειραϊκού Συνδέσμου και ο Χρήστος Λεβάντας, δημοσιογράφος. Απέστειλαν έγγραφο στην Ελληνική Θαλάσσια Ένωση με το πρόγραμμα των εκδηλώσεων που είχαν προτείνει οι διάφοροι εκπρόσωποι. Έναρξη, Σάββατο 16.6.1962 με την διακόσμηση προθηκών καταστημάτων. Στο μεσοδιάστημα, καθορίστηκαν έκθεση ιστορίας του λιμένος Πειραιώς, εκθέσεις ναυτιλιακών προϊόντων και ειδών αλιείας, σκυταλοδρομία με πυρσούς κατά μήκος των τειχών με τέρμα την πλατεία Κοραή, αγώνας ιστιοπλοΐας, νησιώτικοι χοροί και τραγούδια, συναυλία της Φιλαρμονικής, διαλέξεις, κινηματογραφικές προβολές από το συνεργείο της Αστυνομίας Πόλεων κ.ά. Λήξη την Κυριακή 1.7.1962.   
 
-Τα εγκαίνια της «εκθέσεως θαλασσογραφιών και ναυτικού βιβλίου» τελέστηκαν το βράδυ της Δευτέρας 18.6.1962 και ώρα 19.30. Μίλησαν ο δήμαρχος Παύλος Ντεντιδάκης, ο Γρηγόρης Θεοχάρης και ο Κώστας Θεοφάνους.
-Την οργάνωση κι επιμέλεια της έκθεσης είχαν οι:
Γεώργιος Κλώνος, τέως έφορος Δημοτικής Βιβλιοθήκης και Πινακοθήκης Πειραιώς.
Κώστας Θεοφάνους, λογοτέχνης.
Βελισσάριος Μουστάκας, γενικός γραμματέας της Φ.Σ.Π. και
Χαρά Βιέννα, ζωγράφος.

-Ντεντιδάκης Παύλος, 1895 - 1970. Ιατρός. Δήμαρχος Πειραιώς από 24.6.1959 -30.8.1964. Είχε διοριστεί δήμαρχος και στις αρχές του 1945 από την κυβέρνηση Πλαστήρα. Βουλευτής του Κόμματος Φιλελευθέρων προπολεμικά (1932, 1933, 1936) επανεξελέγη βουλευτής Πειραιώς και Νήσων στις εκλογές των ετών 1946, 1951, 1952, 1956. Υπουργός Δημοσίας Τάξεως (Νοέμβριος 1948 - Ιανουάριος 1949) και Δημοσίων Έργων στις 10.4.1952 -11.10.1952.

-Θωμόπουλος: Επαμεινώνδας Θωμόπουλος, 1878 - 1976. Ζωγράφος. Ακαδημαϊκός από το 1945 και πρόεδρός της Ακαδημίας για το έτος 1962.
 
-Ουμβέρτος Αργυρός,1877 (σύμφωνα με τον Στέλιο Λυδάκη, Έλληνες ζωγράφοι, τόμος 4, Λεξικό των Ελλήνων ζωγράφων και χαρακτών, εκδόσεις ΜΕΛΙΣΣΑ, σελ. 31) - 1963. Ζωγράφος. Μέλος της Ακαδημίας από το 1959.
-Η Δήμητρα Τσερκέζου (1920-2007) ήλθε μικρή με τους γονείς της από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε γλυπτική στην Σχολή Καλών Τεχνών και μετά στο Μιλάνο. Έκανε και ελαιογραφίες. Συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις. Έργα της κοσμούν κτήρια, συλλογές, υπαίθριους χώρους στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες. Κατοικούσε στον Άλιμο (Βασιλέως Γεωργίου, τώρα Λεωφόρος Ποσειδώνος 56 και Κολοκοτρώνη 1).

-Εμμανουήλ Κελαϊδής, 1900 - 26.1.1989. Αξιωματικός πολεμικής αεροπορίας, αρχηγός Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας και πολιτικός. Γενικός διευθυντής του ΟΛΠ στην περίοδο Ιούνιος 1958 - Απρίλιος 1964.

-Στην Πανελλήνια Έκθεση Θαλασσογραφίας του 1962 συμμετείχαν οι εξής καλλιτέχνες:
Αργυρός Ουμβέρτος.
Αξελός Μιχαήλ.
Αξιώτης Στρατής.
Βασιλάκης Αντώνιος.
Βιένα Χαρά.
Βλάσσης Δημήτριος.
Βολανάκης Κωνσταντίνος. [1837-1907]
Γαλάνη Μαρίκα.
Γεροντάκης Γεώργιος.
Γεωργιάδη-Γιοφύλη Ναυσικά.
Γιαννακόπουλος Κ. (
YANAKO).
Γιάνναρης Σπύρος.
Δροσιάδου Αλεξάνδρα.
Ησαΐας Γεώργιος.
Θωμόπουλος Επαμεινώνδας.
Καταγά-Λάμπρου Λάντα.
Κανάς Αντώνιος.
Κρυστάλης Ανδρέας. [1911-1951]
Κωνσταντινίδης Κωνσταντίνος.
Λαζάρου Σταμάτης.
Λαλέχου Δώρα.
Λασκαράτου Ελένη.
Λεκκός Θεόδωρος - Ερρίκος.
Λεκκός Ηλίας.
Λεμπεσόπουλος Βασίλης.
Λιώκης Επαμεινώνδας.
Μαγιάσης Νικόλας.
Μηλιάδης Στυλιανός.
Μπούκη Δώρα.
Μπινιώρη Βασιλική.
Νικόλας (Παυλόπουλος).
Νικολαΐδης Σπύρος.
Οικονόμου Μιχαήλ. [1888-1933]
Παντελάκης Παύλος.
Παναγιωτάτος Νικόλαος.
Πάντος Ντόρις.
Παχατουρίδης Πέτρος.
Ροδαράκης Κώστας.
Σουρμελής Δημήτριος.
Τέσσας Θωμάς.
Χατζής Βασίλειος. [1870-1915]
ΓΛΥΠΤΙΚΗ
Τσερκέζου Δήμητρα.
ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
Στον χώρο λειτούργησε και μικρή έκθεση ναυτικού βιβλίου (θαλασσινή λογοτεχνία - ιστορικά της θάλασσας - τεχνικά, κανονισμοί - περιοδικός τύπος).


 
Η πρώτη όψη του τετράπτυχου καταλόγου για την Έκθεση θαλασσογραφίας της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου. Την γοργόνα σχεδίασε ο ζωγράφος Ντόρις Πάντος (Θεόδωρος Πάντος, 24.9.1932 - 2013). Τυπώθηκε στο ΤΥΠΟ-ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ, Κολοκοτρώνη 38α. 
Οι τιμές των έργων ήταν σε άλλο έντυπο.




   
 
   
 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου