Πέντε έγγραφα από την αλληλογραφία της «επιτροπής των Δημοτικών Σχολείων Πειραιώς» του έτους 1839.

                                                                              Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Είναι γνωστό ότι στις 19.1.1836 ο δημοτικός σύμβουλος Γεώργιος Λαμπρυνίδης έστειλε επιστολή στον δήμαρχο Κυριάκο Σερφιώτη προσφέροντας το ισόγειο της οικίας του για την στέγαση του «αλληλοδιδακτικού καταστήματος», του πρώιμου δηλαδή δημοτικού σχολείου. Ο δήμαρχος με την σειρά του σε αναφορά της 29.1.1836 προς το δημοτικό συμβούλιο τονίζει την ανάγκη ίδρυσης σχολείου για τα παιδιά που περιφέρονταν άσκοπα στους δρόμους αφού μάλιστα ο Λαμπρυνίδης παραχωρούσε τον χώρο χωρίς ενοίκιο «έως ενός καιρού διάστημα».

Στις 14.2.1836 το Δ.Σ. αποφάσισε την σύστασή του και πρότεινε να διοριστεί ο Ηλίας Χριστοφίδης. 

Μετά από διαβουλεύσεις, στις 3.5.1836 το Γενικό Διευθυντήριο (η τότε Νομαρχία) απαντά αν αντί του Χριστοφίδη δέχονταν ο δήμος έναν άλλο δάσκαλο. Ο δήμαρχος αποκρίνεται θετικά και στις 6.5.1836 διορίστηκε ο Δημήτριος Κυδωνιάτης. Έγιναν οι εγγραφές, διατέθηκαν τα βιβλία, οπότε τα μαθήματα του «Αλληλοδιδακτικού Σχολείου» ξεκίνησαν στα μέσα του μήνα, με κανονική λειτουργία στην διάρκεια του Ιουνίου. Ο Χριστοφίδης όταν τελείωσε τις υποχρεώσεις του ήλθε κι αυτός στον Πειραιά. Το καλοκαίρι του 1837 άνοιξε και το σχολείο των κορασίων.

Μετά από τρία χρόνια κινήθηκαν οι διαδικασίες για την σύσταση της επόμενης εκπαιδευτικής βαθμίδας, του «Ελληνικού Σχολείου». Στην συνεδρίαση του Δ.Σ. της 27.5.1839 ψηφίστηκε η ίδρυσή του και αποφασίστηκε ο διορισμός του πρώτου Ελληνοδιδάσκαλου, του Ιωάννη Βάμβα.

Μην ξεχάσω να αναφέρω ότι ο συνεπώνυμός του Νεόφυτος Βάμβας, είχε δική του ιδιωτική σχολή στον Πειραιά από τέλη του 1836 έως τις αρχές του 1837 (είχε ενοικιάσει «την οικίαν του μακαρίτου Μιαούλη, πληρώνων ενοίκιον παρά το δέον βαρύ», αφού τον Απρίλιο έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. 

Ο Νεόφυτος χρημάτισε μέλος της επί του συνοικισμού των Χίων επιτροπής που εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, τον συναντάμε σε όλα τα πρακτικά της στα χρόνια 1836 – 1842 και του είχε παραχωρηθεί χώρος να κτίσει κατοικία στο παραλληλόγραμμο 9 του σχεδίου πόλεως.

Στο Δ.Σ της 12.7.1839 μεταξύ άλλων σκέψεων δεν θεωρήθηκε επαρκής ο Ιωάννης Βάμβας, έπρεπε αυτός που θα εξέλεγε η «Βασιλική Κυβέρνησις» να είναι ένας εμπειρότερος δάσκαλος, «να είναι εκ των διασήμων», να διδάσκει την ελληνική και γαλλική. Ο Βάμβας θα μπορούσε να χρησιμεύσει για τους αρχάριους μαθητές. Νέο ψήφισμα με την οικονομική πλέον κάλυψη έχουμε και στις 27.9.1939.

Έτσι γύρω στον Οκτώβριο του 1839 βλέπουμε να ανοίγει το σχολείο στην οικία του Α. Σαρατζόπουλου με ενοίκιο 50 δραχμές τον μήνα. Πιο μετά, μετακόμισε στο οίκημα της Γιαννούλας Παπαβασιλείου με ενοίκιο 70 δραχμές. Στα 1840 διορίστηκαν ακόμα δύο δάσκαλοι, ο Δημήτριος Δεσποτόπουλος, μαθηματικός και Νεοκλής Παπάζογλου, της γαλλικής. Μάλλον θα ήταν καθηγητές στην Σχολή των Ευελπίδων που έκαναν παραπάνω μαθήματα και στα υπόλοιπα πειραϊκά σχολεία.

ΠΡΩΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ: 

Δίφυλλο έντυπο διαστάσεων 30Χ21. Γραμμένες οι τρεις σελίδες του. Η επιτροπή επισκέφτηκε τα δύο σχολεία αρρένων - θηλέων και έμεινε ικανοποιημένη από την απόδοση των δασκάλων. Το υλικό στα σχολεία είναι επαρκές και οι τυχόν ελλείψεις θα καλυφθούν σύντομα. Όμως ανάγκη είναι να χτιστούν από την αρχή νέα σχολεία που να πληρούν τις προϋποθέσεις της εκπαίδευσης, ειδικά αφού αυξάνεται ο πληθυσμός. Επίσης πρέπει να διοριστούν δάσκαλοι για την ελληνική και γαλλική γλώσσα. Χρήσιμος είναι και ένας κλητήρας για τις βοηθητικές και ελεγκτικές εργασίες. Το «ιδιαίτερον», δηλαδή το ιδιωτικό σχολείο του Βάμβα είναι προσωρινό και οφείλει ο δήμος να αναγείρει ένα νέο καλώς οργανωμένο Ελληνικό Σχολείο. 

Με την ύπαρξή του οι οικογένειες θα παραμένουν στον Πειραιά και το όφελος της πόλης θα είναι μεγάλο.

Ηλίας Χριστοφίδης. 1793 - ;. Μετά από πολλές περιπέτειες στην ζωή του, αφού εξάσκησε διάφορα επαγγέλματα, κατόπιν έντονης εθνικής δράσης έγινε εκπαιδευτικός, πρώτος δάσκαλος Πειραιά, ίδρυσε το πρώτο τυπογραφείο του Πειραιά (1838) και εξέδωσε το πρώτο περιοδικό του με την ονομασία Ο ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ (1839). Ήταν καθηγητής στην Σχολή Ευελπίδων που έδρευε στον Πειραιά. Τιμηθείς για τις υπηρεσίες του, τού απονεμήθηκε ο βαθμός του φροντιστή Β΄ και μετά (1848) Α΄ τάξεως του Πολεμικού Ναυτικού (αποστρατεύτηκε στα 1856). Για αυτό ο φακός τον απαθανάτισε να φοράει στρατιωτική στολή.

Πράξις της επιτροπής των Δημοτικών Σχολείων του Πειραιώς.

Εν Πειραιεί 5 Σεπτεμβρίου 1839.

Η επιτροπή επισκεφθείσα αύθις μετά προσοχής κατά την αρξαμένην ήδη ενιαύσιον περίοδον των Μαθημάτων, τα δύο υπάρχοντα Δημοτικά Σχολεία της πόλεως των αρρένων και των κορασίων, προ πάντων εκφράζει την ευχαρίστησίν της, διά τον ζήλον τούτε Δημοδιδασκάλου Κυρίου Ηλία Χρηστοφίδη και της Δημοδιδασκαλούσης Κυρίας Μαρούκας Λαγουδάκη, πληροφορουμένη ότι αμφότεροι προσπαθούν μετά ζήλου περί της καλής αγωγής και εκπαιδεύσεως της ενεμπιστευθείσης εις αυτούς νεολαίας.

Προσέτι καθόσον αφορά το υλικόν των Σχολείων, ταύτα είναι αρκετά καλά προμηθευμένα αφ’ όσα είναι απόλύτως αναγκαία. Μικραί τινές ελλείψεις, οποίαι εμφαίνονται εις την προς την επιτροπήν από 22 Ιουνίου παρελθόντος αναφοράν της Δημοδιδασκάλου κυρίας Μαρούκας, και περί όσων τοιούτων προφορικώς ανέφερε προς αυτήν ο Κύριος Ηλίας Χρηστοφίδης, αύτες εν μέρει ανεπληρώθησαν ήδη παρά της Δημαρχίας, και αι λοιπαί εσυστήθησαν προς αυτήν και ελπίζεται όσον τάχιστα η αναπλήρωσις και τούτων.

Αλλ’ η επιτροπή δεν δύναται να θεωρήση τα Σχολεία ταύτα, ως άλλως ικανώς απηρτισμένα, καθότι στερούνται τινών ουσιωδώς αναγκαίων και έτι μάλλον αποκαταστηνομένων τοιούτων, διά τον αυξάνοντα πληθυσμόν των κατοίκων της πόλεως, είναι δε:

1^ον. Η ανάγκη να αναγερθώσι δύο οικοδομές Δημοτικών Σχολείων, καταλλήλων προς τον σκοπόν τούτον, καθότι τα ενοικιαζόμενα ήδη επί τούτου οικήματα δεν έχουσι τα πλεονεκτήματα εκείνα όσα παρέχουσι τα επίτηδες οικοδομημένα και εκ τούτου προσβάλλεται η υγεία των μαθητευομένων και απαντά ουχ ήττον προσκόμματα η τακτική εκπαίδευσις αυτών, ποτέ μεν διά τα καύματα, ποτέ δε διά τους ανέμους και το ψύχος. Η ανάγκη αύτη θέλει φανή επαισθητοτέρα καθ’ όσον επαυξάνει των μαθητευομένων ο αριθμός.

2^ον. Επειδή το Σχολείον των Κορασίων, είναι προσδιορισμένον να δίδη όλην την δυνατήν εκπαίδευσιν εις τα κοράσια, διά την έλλειψιν ανωτέρων διά το γυναικείον φύλον Σχολείων, είναι ανάγκη να εισαχθή εις αυτό διδάσκαλος διά να παραδίδη τουλάχιστον την ελληνικήν και Γαλλικήν, ώστε τα κοράσια να εξέρχωνται εφοδιασμένα με την γνώσιν τουλάχιστον αυτών των δύω αναγκαίων γλωσσών.

Η Δημοτική αρχή πρέπει να προσπαθήση παντοιοτρόπως να προμηθεύση τα προς επίτευξιν τούτου αναγκαία μέσα.

3^ον. Δι’ όλα τα Δημοτικά Σχολεία είναι αναγκαίος ένας Κοσμήτωρ (ευταξίας) άνθρωπος με ηλικίαν και χρηστότητα, πατήρ προ πάντων οικογενείας, όστις σταθερώς να εκπληρή το χρέος του, μένων υπό τας αμέσους διαταγάς της επιτροπής των Σχολείων, διά να εκτελή όσα αναγκαιούν προς ευκολίαν των περαιτέρω εργασιών της τε επιτροπής και των Δημοδιδασκάλων, οίτινες δεν δύνανται ως εκ του επαγγέλματος εκείνων και ως εκ των καθηκόντων τούτων να ενεργώσι πολλάς δευτέρου λόγου και υλικάς κυρίως εργασίας· η ωφέλεια εκ τοιούτου υπαλλήλου είναι αρκετά εγνωσμένη και είναι περιττόν ν’ αναφέρη τις πλειότερα.

4^ον. Η σύστασις τακτικώς ως καλώς διοργανισμένου ελληνικού Σχολείου μ’ ένα προς το παρόν καλόν διδάσκαλον και έτερον βοηθόν αυτού αποκαθίσταται ήδη διά την πόλιν ταύτην εκ των απαραιτήτως αναγκαίων· τα εξερχόμενα από το Δημοτικόν των αρρένων τέκνα, αν δε μεταβαίνωσιν ευθύς εις έν τοιούτον Σχολείον, αποβαίνει ματαία και ανωφελής δι’ αυτά η αποκτηθείσα εκπαίδευσις εις το αλληλοδιδακτικόν Σχολείον, καθώς εκεί μόνον τας αρχάς της Ελληνικής Γραμματικής διδάσκονται· τούτο ηστάνθη ήδη η Δημοτική αρχή και διά τούτο εμεταχειρίσθη προσωρινόν τι μέτρον, παραπέμπουσα αυτή εις το ιδιαίτερον Σχολείον του Κυρίου Ιωάννου Βάμβα· αλλά το μέτρον τούτο είναι όντως προσωρινόν και υπαγόρευμα ανάγκης, όθεν πρέπει να γίνη φροντίς, χωρίς αναβολήν, να συστηθή τοιούτον ελληνικόν Σχολείον καλώς διωργανισμένου, έχουσα πάντοτε προ οφθαλμών την βαθμηδόν αυτού επί το τελειότερον ανάπτυξιν· συγχρόνως πρέπει να είναι υπ’ όψιν της Δημοτικής αρχής να ανεγείρη, ευθύς οπού τα χρηματικά μέσα του Δήμου το συγχωρήσωσι, το αναγκαίον οικοδόμημα προς τον σκοπόν τούτον.

Την εγκαθίδρυσιν ελληνικού τοιούτου Σχολείου, δεν έχει λόγους ικανούς να εκφράση προς σύστασιν η επιτροπή, καθότι όχι μόνον είναι ανάγκη και χρέος αυτής διά την σπουδάζουσαν εις το αλληλοδιδακτικόν νεολαίαν αλλ’ είναι αναγκαίον διά τα προοδευμένα τέκνα πολλών οικογενειών, αίτινες άνευ τοιούτου σχολής αναγκάζονται να μετοικίζωσιν αλλαχού με πολλήν ζημίαν της πόλεως. Παρεκτός τούτου, υπάρχοντος σχολείου ελληνικού καλώς διωργανισμένου, οχί μόνον αι υπάρχουσαι οικογένειαι δεν μετοικίζουσιν, αλλά και άλλαι έξωθεν θέλουν προσέρχεσθαι ενταύθα, αίτινες διά την έλλειψιν Σχολείου δεν δύνανται να εκπληρώσουν  την επιθυμίαν των αυτήν· είναι δε περιττόν να είπη η επιτροπή, πόσον συντείνει διά την πρόοδον της αρτισυστάτου ταύτης πόλεως, η επαύξησις έξωθεν των οικογενειών, και ότι μέγα προς τούτο ελατήριον είναι η ύπαρξις καλώς διωργανισμένων σχολείων.

Προσγίνεται και άλλο συμφέρον εις την πόλιν, διότι τούτο θέλει ενθαρρύνει πολλάς οικογενείας να μεταβαίνωσιν ευκολώτερον από την πρωτεύουσαν ενταύθα, κατά τας θερμάς εποχάς του χρόνου, οπότε η διατριβή εις Πειραιά καταντά περισσοτέρα και και υγιεστέρα και προτιμητέα πάσης άλλης, ως γίνετα κατ’ έτος· και έτι μάλλον κατά το ενεστός και θέλει φυσικώ τω λόγω επαυξάνει με μεγάλην ωφέλειαν την πόλεως.

Ταύτα ενόμισεν αναγκαία η επιτροπή να διαγράψη εις τα πρακτικά της προς το παρόν και να τα συστήση ενθέρμως προς την Δημοτικής Αρχήν, ελπίζουσα ότι ο ζήλος τούτε προϊσταμένου και του αξιοτίμου συμβουλίου δεν θέλουν παραλείψουν τίποτε διά να φθάσουν εις τον ευγενή σκοπόν τού να βλέπωσι προοδεύοντα τα τέκνα των πολιτών κατά τε την ηθικήν και την ανάπτυξιν του λογικού και την επαύξησιν των γνώσεων αυτών προς καλόν της πόλεως και του έθνους· ούτω και η επιτροπή αύτη, ήτις δεν θέλει παραλείψει κανέν εκ των καθηκόντων της και τα οποία θέλει εκπληροί πάντοτε με την πλέον βαθείαν ευχαρίστησιν, θέλει ενθαρρύνεται και πολλαπλασιάζει τας ασθενείς δυνάμεις της διά να συντελή εις την πρόοδον του σκοπού διά τον οποίον η Δημοτική Αρχή ενόμισεν φιλοκάλως αναγκαίαν την σύστασιν και τον διορισμόν της.

Παραπέμπουσα η επιτροπή αντίγραφον της πράξεως ταύτης προς την Δημαρχίαν, παρακαλεί τον Πρόεδρον αυτής να συντάξη και διενεργήση τα δέοντα διά την πραγματοποίησιν των εμπεριεχομένων.

Η επιτροπή των Δημ. Σχολείων του Πειραιώς.

Κυριάκος Σερφιώτης

Άνθιμος Κουγιαυλής

Λουκάς Ράλλης

Σταμάτης Δοκός

Μαρούκα Λαγουδάκη, 1821-1896. Απόφοιτη της σχολής Χιλλ. Πρώτη δασκάλα του Πειραιά σε ηλικία 16 ετών. Δίδαξε από το 1837 έως το 1842, αποσύρθηκε όταν παντρεύτηκε τον Εμμανουήλ Περαντζάκη. Την διαδέχτηκε η Πολυτίμη Κούσκουρη. 

ΣΧΟΛΙΑ

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το άρθρο του Ιακώβου Δραγάτση «Οι πρώτοι διδάσκαλοι του Πειραιώς» στο «Φιλολογικόν, επιστημονικόν, χρονογραφικόν και ευθυμογραφικόν ΛΕΥΚΩΜΑ του έτους 1901.

 Έν Πειραιεί. Εκ του τυπογραφείου “Σφαίρας”. 1901» του Ηρακλέους Παπαμανώλη, σελίδες 48 και 52.  

 

ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΓΓΡΑΦΟ:

Δίφυλλο διαστάσεων 28,8Χ20,5 γραμμένο στην πρώτη όψη. Πλούσιο υδατόσημο με τα αρχικά M.G. 

Ο διοικητής Αττικής μεταφέρει την είδηση ότι η κυβέρνηση δέχεται να διορίσει τον Γεώργιο Ιωάννη ως δάσκαλο του Ελληνικού Σχολείου και να τον μισθοδοτήσει με 200 δραχμές συνολικά. Ο δεύτερος δάσκαλος, ο Βάμβας θα εξακολουθεί να πληρώνεται. Το Σχολείο μόλις λειτουργήσει θα προικιστεί από βιβλία που θα προσφέρει η Δημόσια Βιβλιοθήκη.   

  

Αρ. Πρ. 5514                                                                         ελ. 25 8βρίου 1839

Δ. 3404.                                                                                     αρ. πρ. 786

Τη 22 8βρίου 1839

Αθήναι.

Βασίλειον της Ελλάδος

Ο

Διοικητής Αττικής

Προς τον Δήμαρχον Πειραιώς.

Ειδοποιείσθε, ότι η Α. Μ. επιθυμούσα να εμψυχώση την αρτισύστατον του Πειραιώς πόλιν, απεφάσισε να αναδεχθή δι’ έν έτος το ήμισυ της μισθοδοσίας ενός Έλληνος Διδασκάλου εις αυτήν, και διώρισεν ως τοιούτον τον Κύριον Γεώργιον Ιωάννην επί μισθώ διακοσίων δραχμών, ων 100 θέλει πληρώνει το Εκκλησιαστικόν Ταμείον, τας δε λοιπάς, ως εις πάσαν άλλην δαπάνην του Σχολείου και την προμήθειαν του Καταστήματος αυτού το Ταμείον του Δήμου σας, το οποίον, κατά την πρότασιν του Δημοτ. Συμβουλίου θέλει εξακολουθεί να πληρώνη και τον Β΄ Διδάσκαλον Βάμβαν.

Η Δημόσιος Βιβλιοθήκη θέλει προικίσει το κατάστημα τούτο με τα βιβλία, όσα ηδόθησαν και εις τα λοιπά του Κράτους Σχολεία. –

Φροντίσατε όθεν να παρασκευασθή αμέσως το Κατάστημα.

Ο Διοικητής

Κωνσταντίνος Αξιώτης.

Περί Ελληνικού Σχολείου                                                              Ο Γραμματεύς

Εις Πειραιά.                                                                                                                                     

                     

ΤΡΙΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ:

Χειρόγραφο του Ιωάννη Βάμβα προς την επιτροπή των δημοτικών σχολείων Πειραιά. Από τον Ιούνιο του 1839 είχε αναλάβει την λειτουργία του ανεπίσημου ελληνικού σχολείου, το οποίο ως συνέχεια του αλληλοδιδακτικού μάθαινε στα παιδιά καλλίτερη ανάγνωση (επίσημη τελετή ενάρξεως των μαθημάτων στο σπίτι του, την Κυριακή 9.7.1839). Ο Βάμβας αναφέρει ότι διορίστηκε στις 20 Νοεμβρίου 1839 ως δεύτερος δάσκαλος στο κανονικό ελληνικό σχολείο. Όμως η διδασκαλία του διακόπηκε από τον πρώτο δάσκαλο (ήταν ο Γεώργιος Ιωάννης) με εντολή του δημάρχου, επειδή είχε κατηγορηθεί από δύο πατριώτες του Χιώτες ότι δεν κάνει καλά την δουλειά του. Έτσι μαθαίνουμε ότι είχε περάσει με επιτυχία τις εξετάσεις από την επιτροπή δασκάλων στο Ναύπλιο και την αντίστοιχη της Αθήνας η οποία και τον διόρισε σχολάρχη στην Σαντορίνη αλλά δεν πήγε για οικογενειακούς λόγους. Προτίμησε να διδάσκει στον Πειραιά όπου είχε σπίτι και ήταν δημότης. Έτσι ζητάει από την επιτροπή ή να τον δικαιώσει και να επιπλήξει τους δύο γονείς των ατίθασων, αμαθών παιδιών ή αν τον κρίνει αρνητικά, να τον απολύσει.

Ο μισθός του ήταν 40 δραχμές τον μήνα, χρήματα τα οποία εξασφαλίστηκαν μέσω του δήμου από τα περισσεύματα των εξόδων για την δενδροφύτευση και την μισθοδοσία του δημοτικού γιατρού που ακόμα δεν είχε προσληφθεί. Για συμπλήρωμα μπορούσε να λαμβάνει από κάθε εύπορο γονέα 2 δραχμές τον μήνα. 

Από τους φτωχούς, δεν θα έπαιρνε χρήματα.

Χειρόγραφο του Ιωάννη Βάμβα, πρώτου «σχολάρχη» Πειραιά. Μονόφυλλο, διαστάσεις 18,8Χ20,3. ΧΑΡΤΟΣΗΜΟΝ ΤΑΞΕΩΣ/ 25 ΛΕΠΤΑ. Υδατόσημο με εθνόσημο και την ένδειξη: ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1838.

Προς την επιτροπήν των Δημοτικών Σχολείων Πειραιώς.

Την 20τήν εικοστήν παρελθόντος ανέλαβον κατά φυσικόν λόγον, ως δεύτερος διδάσκαλος, ή ως βοηθός [;] κλάσιν της κλίμακος αλλά μόλις έδωκα μάθημα, ενώ οι μαθηταί έγραφον την εξήγησιν, έρχεται ο Κύριος Διδάσκαλος και μου αφαιρεί ταύτην την κλάσιν, επί διαταγή του Κυρίου Δημάρχου και της επιτροπής.

Ζητώ μετά ταύτα τον λόγον ταύτης της αφαιρέσεως και μοι γίνεται η απάντησις ότι δύω συμπολίται μου, Χίοι, παρεπονέθησαν εναντίον της διδασκαλίας μου· απάντησις όχι αδιάφορος ως προς το φιλότιμόν μου, ως προς την εν Ναυπλίω, διά Β: διατάγματος, εξεταστικήν των διδασκάλων επιτροπήν, παρά τη οποία έδωκα τας εξετάσεις μου, και ως προς την εν Αθήναις επιτροπήν, ήτις έκλεξε και διώρισε τους καθ’ όλας τας επαρχίας του Κράτους Σχολάρχας, και ήτις με είχε προτείνειν, ως τοιούτον εις Θήραν, αλλά διά τας οικιακάς μου υποθέσεις απεποιήθην την πρότασιν ταύτην· διά ταύτα λοιπόν και επειδή η επιθυμία μου είναι να κοπιάσω, και το κατά δύναμιν, να ωφελήσω τον δήμον, του οποίου μέλος είμαι, παρακαλώ την επιτροπήν ταύτην, αφού πρώτον εξετάση την πρόοδον γενικώς όλων των μαθητών μου, όσους έλαβον από το αλληλοδιδακτικόν, τον Ιούνιον, πολύ ολίγον γνωρίζοντας την ανάγνωσιν, και αφού υποθέσει την φυσικήν εις παιδεία αμέλειαν, ή τους παραπονηθέντας να δικαιώση, εμέ δε ως ανωφελή να παύση ή επιπλήξασα την άκραν αμέλειαν των τέκνων των, να μου επιτρέψη την ειρημένην δευτέραν κλάσιν.

ο Διδάσκαλος Ι. Βάμβας

την 4 Δεκεμβρίου 1839.

Πειραιεύς.

ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ: Αίτηση του δημοδιδάσκαλου Ηλία Χριστοφίδη προς την επιτροπή των Δημοτικών Σχολείων που απαριθμεί τις αναγκαίες προμήθειες σε έντυπα και υλικά για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων αρρένων και θηλέων.

Χειρόγραφο μονόφυλλο γραμμένο από τον Ηλία Χριστοφίδη, ύψος 28,5 εκ. και πλάτος περίπου 20 εκ.

    

Αρ. Π. 26.

Αρ. Δ. 15.

Προς τον Πρόεδρον και τα μέλη της επιτροπής των Δημοτικών Σχολείων Πειραιώς.

Ο επαρχιακός Δημοδιδάσκαλος Πειραιώς.

Εν Πειραιεί τη 18 Δεκεμβρίου 1839.

Επειδή και το έτος τούτο εις το τέλος του τρέχοντος μηνός τελευτά, και διά το νέον έτος έχομεν ανάγκην τα δύο Δημοτικά Σχολεία των αρρένων και κορασίων εκ των κατωτέρω αναποφεύκτως απαιτούμενων εντύπων κλπ εις αντικατάστασιν των εξοδευθέντων εις το παυθησόμενον έτος, παρακαλείσθε, κύριοι, να προτείνετε εις τον δήμαρχον Πειραιώς διά να εκδώση ένταλμα πληρωτέον παρά του Δημοτικού Εισπράκτορος δραχ. 44 και λεπτών 73 αντίτιμον των προμηθευθησομένων κατωτέρω αναγκαίων.

              

Σχολείον Αρρένων.

                                                                             Δρ.  λ. 

    1.  έν κατάστιχον γενικόν μαθητολόγιον                    1. 50

    1.  έν κατάστιχον προκύπτοντος προσελεύσεως [;]     3.  –

108.  εκατόν οκτώ καταλόγους προσκλήσεως                 5. 40

  24.  εικοσιτέσσαρους μηνιαίους ελέγχους                    1. 20

  54.  ενκόλπια διάφορα πρωτοσχόλων                          –  54

100.  εκατόν φύλλα ευσήμων                                       3.  –

[Στο πλάι των ποσοτήτων μια αγκύλη διευκρινίζει «έντυπα φύλλα»]

  10.  Δέκα μολυβδοκόνδυλα

  50.  Πεντήκοντα πτεροκόνδυλα                                  5.  –                                       

    4.  τέσσαρα καδέρνα χαρτί και

         μελάνι διά το γραφείον του διδασκάλου

                                                                         ---------------

                                                                            19. 64

                                                           

                                                                                   

Σχολείον Κορασίων

                                                                         Δρ.  λ.  

    2.  δύο κατάστιχα Γεν. μαθητολογίου το έν

         διά τα γράμματα το άλλο διά τα χειροτεχνήμ.     3.  –

    1.  έν κατάστιχον προκύπτου προσελεύσεως [;]     3.  –

187.  Καταλόγους προσελεύσεως, διά γραμ. και χειρ. 9. 35

  24.  εικοσιτέσσαρους Μην. ελέγχους                      1. 20

  54.  πεντήκοντατέσσαρα εγκόλπια                          –  54

100.  εκατόν φύλλα ευσήμων                                  3.  –

[Στο πλάι των ποσοτήτων ισχύει η πρώτη αγκύλη που διευκρινίζει «έντυπα φύλλα»]

  10.  Δέκα μολυβδοκόνδυλα

  50.  Πεντήκοντα πτεροκόνδυλα                              5.  –                                       

    4.  Τέσσαρα καδέρνα χαρτί και

         μελάνι διά το γραφείον του διδασκάλου

                                                                     ---------------

                                                                         25. –9

                                          Το αντίκρυ άθροισμα   19. 64

                                                                     ---------------

                                                                         44.73

Παρακαλείσθε, κατ’ επανάληψιν, κύριοι, να γενή όσον τάχος η προμήθεια των ανωτέρω εκτεθέντων, διά να προδιαθέσωμεν την κατάστασιν των Σχολείων και εις εν τα αναφερομένων.

                                                                      Ο επ. δημοδιδ. Πειραιώς

                                                                          Ηλίας Χριστοφίδης.

ΣΧΟΛΙΑ

Κατάστιχο προκύπτου προσκλήσεως ή προσελεύσεως; Η καλλιγραφία της εποχής θέλει διευκρίνηση. Καδέρνα (;) κι αυτή λέξη που δεν κατανοώ. Ζητάω την συνδρομή εμπείρων διδασκάλων του συγχρόνου γένους...

ΠΕΜΠΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ: Επιστολή του δημάρχου Κυριάκου Σερφιώτη προς την επιτροπή των δημοτικών σχολείων Πειραιώς. Ο μισθός του υποδιδάσκαλου στο Ελληνικό Σχολείο απορρίφθηκε από την βασιλική διοίκηση, έχει λάβει ήδη γνώση ο Ιωάννης Βάμβας.

αρ. πρ. 917.

δ. 169

τη 28. Xβρίου 1839

Πειραιεύς

Ο Δήμαρχος Πειραιώς

Προς τους Κ.ους επιτρόπους των Δημοτικών Σχολείων του Πειραιώς.

Σας ειδοποιούμεν Κύριοι ότι ο μισθός του εις το ενταύθα Ελλην. Σχολείον υποδιδασκάλου απερίφθη εις το εξής από την Β. Διοίκησιν· περί τούτο ειδοποιήθη ο εις τούτον διατελής Κ.ς Ιωάννης Βάμβας.

Ταύτα προς γνώσιν σας.

Ο Κύριος Λουκάς Ράλλης, μέλος της ρηθείσης επιτροπής, παρακαλείται να κοινοποιήση τα ανωτέρω και εις τα υπόλοιπα μέλη αυτής.

Ο Δήμαρχος

Κυριάκος Σερφιώτης.

ΣΧΟΛΙΑ

Η γραφή Χβρίου είναι καλλιτεχνική της εποχής. Εννοεί τον μήνα Δεκέμβριο.