Ιωάννης και Ανδρέας Πατσουράκος.

Μιά πειραιώτικη οικογένεια.

  

                                                                                                  Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Προσωπογραφία του Ιωάννου Β. Πατσουράκου όπως την είδα στις 7 Ιουνίου 1998.

Φερμένοι από την ιδιαίτερη πατρίδα τους, ήλθαν στον Πειραιά κι εγκαταστάθηκαν πολλά αξιόλογα πρόσωπα που δημιούργησαν, ανέθρεψαν, σπούδασαν και σταδιοδρόμησαν τα μέλη της οικογενείας τους εντάσσοντάς τα δυναμικά στον κοινωνικό - επαγγελματικό - πολιτιστικό ιστό.

Έκαναν έτσι γνωστό και σεβαστό το επώνυμό τους στην πόλη μας, άφησαν αντάξιους απογόνους (δεύτερης και τρίτης γενιάς) που συνεχίζουν εδώ και στο εξωτερικό να μας τιμούν πραγματικά, σαν Πειραιώτες.

Μια τέτοια οικογένεια σχημάτισε και ο καθηγητής, δικηγόρος, συγγραφέας και πολιτευτής Ιωάννης Πατσουράκος.

Ο Ιωάννης Β. Πατσουράκος γεννήθηκε στις 28.9.1873 στο Μαυροβούνι Γυθείου όπου υπηρετούσε ο δημοδιδάσκαλος πατέρας του. Ο Βασίλειος Πατσουράκος καταγόταν από τα Κονάκια Λακωνίας. Με τη Χριστίνα Κωνσταντίνου Παπουτζάκι (Παπουτζάκη;) από την Κρήτη απέκτησε αρκετά παιδιά, μεταξύ των οποίων τον Ανδρέα, το Δημήτρη, τον Ιωάννη, τον Ανάργυρο, την Κανέλλα.
Τα πρώτα γράμματα ο Ιωάννης διδάχτηκε στο χωριό του και συνέχισε στο γυμνάσιο, στο Γύθειο. 

Στα 1893 πήρε το πτυχίο φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, διορίστηκε σχολάρχης στην Κίττα της Μάνης, ύστερα στο Γύθειο και μετά το γάμο του στην Καρδίτσα. 

Σύντομα έγινε διδάκτωρ φιλολογίας με τη διατριβή του «Πραγματεία περί του αρχαίου Γυθείου» (την εξέδωσε σε βιβλίο στα 1902). Διετέλεσε και έφορος αρχαιοτήτων Γυθείου όπου ανακάλυψε το υδραγωγείο της πόλης.

Παντρεύτηκε την Κανέλλα Λιακάκου, η οποία πέθανε μετά από δυο χρόνια γάμου (1903 - 1905). 

Στα 1906 σε δεύτερο γάμο με τη Ζαφειρία (Φιφή) Σπυρίδωνος Ελευθερίου (από την Ύδρα) έκανε οκτώ παιδία, τέσσερα αγόρια και τέσσερα κορίτσια.

Κάθε παιδί, δίπλα στο χριστιανικό όνομα πήρε κι από ένα αρχαιοελληνικό:

•  Χριστίνα - Έλλη, παντρεύτηκε το Βασίλη Μούντανο, δικηγόρο κι έκαναν τον Κώστα, αξιωματικό στρατού και τον Πέτρο, νομικό σύμβουλο στη ΔΕΗ.

• Γαρουφαλίνα - Λήδα, παντρεύτηκε τον συνεπώνυμο κτηματία Κωνσταντίνο Πατσουράκο και έζησε στη Μαδαγασκάρη, γέννησε τρεις κόρες και δυο γιους. 

• Βασίλειος - Βρασίδας, δικηγόρος, υπήρξε γεν. γραμματέας του Δήμου επί δημαρχίας Γ. Ανδριανόπουλου, έκανε ένα γιο και μια κόρη.

• Σπυρίδων - Καλλικρατίδας, φαρμακοποιός στα καταστήματα του Ευσταθίου και του Δεδόπουλου, δεν είχε παιδιά.

• Δημήτριος - Μίνδαρος, υπάλληλος του ΟΛΠ. Παντρεύτηκε τη Νιόβη Ζαχαράκη, με τρεις κόρες.

• Ανδρέας - Αγησανδρίδας.

• Σοφία - Αθηνά, δασκάλα, παντρεύτηκε τον Αθανάσιο Γ. Καπράνο (1905 - 1985), παιδίατρο στο ΙΚΑ και στον Οίκο Ναύτου. Δίδαξε στα σχολεία του Σούλφα (Χατζηκυριάκειο) στη Γιαννοπούλου (Κοκκινιά). Μετά το θάνατο της πρώτης γυναίκας του γιατρού ανέλαβε η ίδια το σχολείο της (έμεινε γνωστό ως της Σοφίας Καπράνου) στη Νίκαια, από το 1947 μέχρι το 1965 που το έκλεισαν. Εκτός από τα δυο παιδιά του συζύγου της, τη Σταματία και το Γιώργο, απέκτησαν τον Αριστοτέλη, πρύτανη διεθνούς δικαίου σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, το Δημήτρη (γ. 1950), γνωστό μας δημοσιογράφο, εκδότη του περιοδικού VISION και τον Πλάτωνα, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ.

• Μαρία (Ρούσα) - Θεανώ, ζει στην Αγγλία. Παντρεύτηκε τον Άγγλο αξιωματικό Χάντλεϋ κι έχουν ένα γιο, τον Ιωάννη.

Στα 1910-11 και τα 1912 ο Ιωάννης Πατσουράκος εκλέχτηκε ανεξάρτητος Βουλευτής Λακωνίας. Τότε εξέδωσε το βιβλίο ηθογραφία «Η Μάνη και οι Μανιάται».

Ήταν σύμφωνα με το Μαρκεζίνη «εκ των δριμυτέρων συνηγόρων της αδιαλλάκτου καθαρευούσης», αναφέροντα δε λεκτικοί διαξιφισμοί στη Βουλή για το γλωσσικό με τον Βενιζέλο στις 28.2 και 8.3.1911. Από το 1914 έγινε τακτικός εταίρος της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρίας. Στα 1919 πήρε το πτυχείο της Νομικής.

Έμενε στη Χατζηκυριακού και Φλέσσα, δεξιά.

Υπηρέτησε σαν καθηγητής - γυμνασιάρχης στο Διδασκαλείο Πειραιώς (Ράλλειος Παιδαγωγική Ακαδημία) από το 1911 έως το 1936 ενώ δίδαξε και στο Λύκειο Ο ΠΛΑΤΩΝ του Ζήση Αγραφιώτη, στο Λύκειο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ 

του Σταυριανού, στο Παρθεναγωγείο των Αδελφών Παπακώστα. [Λέγεται ότι τα αγόρια έστειλε στο σχολείο του Αγραφιώτη και τα κορίτσια στου Παπακώστα] 

Φανατικός βασιλικός απομακρύνθηκε σαν φυγόδικος στη Μάνη στα 1916 -1919.

  

Αργότερα ήταν και υποψήφιος της Ένωσης Βασιλοφρόνων στον Πειραιά.

Στα 1921 έβγαλε την εφημερίδα ΠΕΙΡΑΪΚΗ.

Αρθρογραφούσε και στη ΣΦΑΙΡΑ (την είχε ο αδελφός της μητέρας του Ελευθερίου με το Γεωργόπουλο), 

στο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟ, στο ΘΑΡΡΟΣ, στη ΣΗΜΑΙΑ καθώς και σε άλλες αθηναϊκές.

Στον Πειραιά τύπωσε τα βιβλία «Υποθήκαι» 1925, «Μυστηριώδης Πειρατής» 1927, «Κωνσταντίνος ο Ενδέκατος» 1927, «Σ’ τη θάλασσα σπέρνουν» 1927, «Γραμματικόν και συντακτικόν εγκόλπιον της Ελληνικής γλώσσης» 1931, «Μια ιστορική πτυχή του αρχαίου Πειραιώς» 1932, «Και αμείβει και τιμωρεί» 1933 (στη συλλογή μου έχω τις Υποθήκες και τα τρια τελευταία), «Μύθοι και μυθικαί και ιστορικαί διηγήσεις» 1933, «Η Πατρίς» 1933, «Πόλεμος πατήρ πάντων» και άλλα, αναφέρονται 14 έργα τυπωμένα και 28 χειρόγραφα.

Πέθανε καθώς κλάδευε μια μικρή αμυγδαλιά στο κτήμα του στα Αμπελάκια Σαλαμίνας στις 15.7.1937 (έπασχε από καρκίνο του προστάτη). Εκεί ήταν κι ο γιατρός του, ουρολόγος Παναγιώτης Λεούσης, νυν πρόεδρος του Πειραϊκού Συνδέσμου. Η κηδεία του έγινε στην Αγία Τριάδα.

  

Απόσπασμα πράξεως γεννήσεως - βαπτίσεως του Ανδρέα Πατσουράκου. «Εν Πειραιεί τη 17/10/1970».

Ο γιος του Ανδρέας - Αγησανδρίδας Πατσουράκος (γεν. 11.2.1915) βαπτίστηκε από τα κορίτσια μιας τάξης του Διδασκαλείου. Απόφοιτος όπως όλα τ’ αγόρια από τον «Πλάτωνα», τελείωσε τη Νομική και μπήκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κερκύρας.

Με την κήρυξη του πολέμου προωθήθηκαν νύχτα στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Παρά τη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς, κράτησαν το οχυρό της Νυμφαίας, αποχώρησαν συντεταγμένοι και ο ίδιος θεωρήθηκε αγνοούμενος.

Πέρασε στην Τουρκία και έφτασε στη Β. Αφρική όπου πολέμησε στο Ελ Αλαμέϊν.

 

Πήρε το χρυσό αριστείο ανδρείας, τον πολεμικό σταυρό, τον αργυρό σταυρό μετά ξιφών και δύο ακόμη μετάλλια. 

Από το 1946 δικηγορούσε με τον αδελφό του Βασίλη. 

Σαν δικηγόρος παρεφέτης άνοιξε δικό του συμβολαιογραφείο από το 1957 έως το 1979. Το αρχείο 

και το γραφείο του διατηρεί η Βασιλική Ε. Καπράνου Διάκου στην Κολοκοτρώνη 58.

Παντρεύτηκε το 1955 την Ιωάννα Ιακώβου Σίμου. Κουμπάρος, ο εφοπλιστής Τυπάλδος.

 

Δίγλωσσο (ελληνικά κι αγγλικά) ειδικό δελτίο ταυτότητος «εφέδρων υπηρετούντων εις την εθνοφυλακήν» με ημερομηνία 17 Σεπτεμβρίου 1945. 5^ο Ελληνικό Τάγμα Φρουρών. Εδώ ο Ανδρέας «κρύβει» τρία χρόνια από την ηλικία του.     

Κατάβαση της ορειβατικής ομάδας από την κορυφή της Πάρνηθας 14-2-1954.

Φυσιολάτρης, διετέλεσε και πρόεδρος του Οδοιπορικού Συλλόγου Πειραιά (επίτιμος πρόεδρος από τις 11.3.1998).

Έγραψε τα βιβλία «Η κατ’ ορόφους ή μέρη αυτών ιδιοκτησία» 1962, «Η οριζόντιος ιδιοκτησία» 1973 και 

«Ο Ηρακλής δεν είναι μύθος» 1986, ολοκληρωμένη μελέτη με βάση τα αντίστοιχα χειρόγραφα του πατέρα του.

Η αρτηριοσκλήρωση τον κατέβαλε πνευματικά από το 1991. Πέθανε ήρεμα στις 20.1.2000 και κηδεύτηκε την επόμενη στον Άγιο Χαράλαμπο. Αναπαύεται στον οικογενειακό τάφο των Πατσουράκων της Ανάστασης...

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2000, σελ. 17. 

Μεταφορά εδώ ελάχιστα ξαναδουλεμένη με παλιά στοιχεία, Πέμπτη 30 Αυγούστου 2012.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ:

* Ψήφισμα. Ο Σύλλογος των διδασκόντων εις τα δημοσυντήρητα σχολεία (Διδασκαλείον Γυμνάσιον και Πρότυπον) συνελθών εκτάκτως επί τω θλιβερώ ακούσματι του θανάτου του συναδέλφου και διακεκριμένου επιστήμονος Ιωάννου Πατσουράκου επί μακρόν διατελέσαντος καθηγητού εις τα δημοσυντήρητα σχολεία ψηφίζει ομοφώνως όπως 1) ν’ αναρτηθή μεσίστιος η σημαία 2) τα σχολεία ν’ αργήσουν επί τριήμερον 3) να κατατεθή στέφανος επί της σορού 4) να ακολουθήση την εκφοράν 5) να εκφωνηθή επικήδειος 6) να αναρτηθή η εικών του μεταστάντος εις το γραφείον του διδασκαλείου 7) Να δημοσιευθή το παρόν δια των εφημερίδων.

Εν Πειραιεί τη 16 Ιουλίου 1937. 

Η διευθύντρια του Διδασκαλείου Ισμήνη Βογιά (;)-Τζαβάρα. 

Ο Γυμνασιάρχης Θεοδόσιος Φιλιππάτος.

 

* Στις 16 Απριλίου 1962 πραγματοποιήθηκε διάλεξη με θέμα: «Ο Ιωάννης Πατσουράκος, ο πνευματικός μαχητής». Ομιλητής ο Μιχαήλ Γ. Μπακούρης, ιατρός,  αντιπρόεδρος τότε του Πειραϊκού Συνδέσμου.

* Πολύ ενδιαφέρον είναι και το κείμενο της Δρος Δήμητρας Σταθοπούλου - Καπετανάκη «Ιωάννης Β. Πατσουράκος (1873 - 1937)» στο Περιοδικό της Φιλολογικής Στέγης, περίοδος Β΄, τεύχος 19, σελ. 225 - 228.

* Η Σοφία - Αθηνά Καπράνου (1916; - 2012) από άλλη πληροφορία είχε το «Ιδιωτικόν Εκπαιδευτήριον 

Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ» από το 1948 έως το 1967 στην Παλιά Κοκκινιά (Σηστού 33).

* Στην οικία Ανδρέα Πατσουράκου της οδού Επιδαύρου πήγα αρκετές φορές. Θυμάμαι τις κυριακάτικες επισκέψεις μου της 16.11.1997 και 7.6.1998.