Ένα πειραϊκό προσκοπικό περιοδικό: Ο Ανιχνευτής.

        50 χρόνια από την κυκλοφορία του. [Το έτος 2000]          

                                                                                                  Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

  

Η πρώτη σελίδα του φύλλου της Κυριακής 1 Ιανουαρίου 1950.

Ο προσκοπισμός ιδρύθηκε στα 1899, έτσι αναπτύχθηκε και δραστηριοποιήθηκε στα χρόνια του 20ου αιώνα, συνεχίζει δε πλήρως οργανωμένος να εκπαιδεύει στα ευγενή ιδανικά του τους νέους μέχρι τις μέρες μας. 

Στην Ελλάδα ήλθε στα 1910 από τον Αθανάσιο Λευκαδίτη, καθηγητή φυσικής αγωγής με πρώτα μέλη μαθητές του στο εκπαιδευτήριο Μακρή.

Στα χρόνια γύρω στα 1950, η Τοπική Εφορία του Πειραιά μ’ έφορο τον Ηλία Μπράϊλα, τμηματάρχη τότε του Δήμου Πειραιά, είχε περίπου 17  Συστήματα. Τώρα απέμειναν πολύ λίγα...

Στο ύψος της Ακτής Μουτσοπούλου 52, από την κάτω πλευρά της λεωφόρου, στην προκυμαία του λιμένα Ζέας βρίσκονται τα γραφεία - εντευκτήρια του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων - 9ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων Πειραιά, το ΣΕΠ - Περιφέρεια Σαρωνικού, το ΣΕΠ - 9ο Σύστημα Ναυτοπροσκόπων - Αγέλη Λυκοπούλων, στη σειρά 

ο Ολυμπιακός Σ.Φ.Π. και μετά τα σκαλιά ο Όμιλος Ερασιτεχνών Αλιέων και Ναυτικών Αθλημάτων Πειραιώς, 

έτος ιδρύσεως 1937.

  

Τα εντευκτήρια των προσκόπων στο Πασαλιμάνι όπως τα είδα το Μάιο του 2000.

 

Οι ονομαζόμενοι «νεώσοικοι» άρχισαν να κατασκευάζονται στη δεκαετία του ’30, έμειναν όμως ημιτελείς μέχρι την αποπεράτωσή τους από τους Γερμανούς για να εγκαταστήσουν μια ναυτική τους υπηρεσία.

Μετά την απελευθέρωση μετατράπηκαν σε κοιτώνες και γραφεία τμήματος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού. Στα 1947 - 48 το Ναυτικό παραχώρησε μια πλευρά του κτίσματος για τη στέγαση της λέσχης του 13ου Συστήματος Ναυτοπροσκόπων Πειραιώς χάρη στις ενέργειες του τότε αρχηγού του (μακαρίτη πλέον) 

Παναγιώτη Καραβτζέλη που ήταν ναύτης και του Νότη Δρίτσα, τότε υπαξιωματικού του Ναυτικού.

Με την αποχώρηση του Ναυτικού (αρχές του 1950) ο χώρος αποδόθηκε στον Ολυμπιακό και στους προσκόπους.

Το κτήριο του Βρυώνη με το ρολόι πριν την κατεδάφισή του. Από το αρχείο του Ιάκ. Γ. Βαγιάκη (Φωτ. Θ. Αδαμάκος).

Το 13ο Σ.Ν.Π. ιδρύθηκε στα 1945. Η έδρα του ήταν πρώτα στο κτήριο του ρολογιού του Βρυώνη, στο χώρο της σημερινής πολυκατοικίας της Ηρώων Πολυτεχνείου 102 (το ρολόι έδειχνε μόνιμα τη νυχτερινή ώρα 01.20 γιατί χάλασε σε μια έκρηξη στον βομβαρδισμό της 6.4.1941 από τα γερμανικά στούκας).

Κατά καιρούς είχαν γίνει πολλές προσπάθειες για την έκδοση ενός αντιπροσωπευτικού προσκοπικού εντύπου, «αλλά πάντα είχαν αποτύχει μετά την εκτύπωσιν ενός ή το πολύ, δύο φύλλων, διότι προσέκρουον πάντα στον ίδιο βασικό παράγοντα. Κι αυτός ήτο η έλλειψις ενός μέσου δια του οποίου θα εξετύπωναν τα φύλλα των εις αρκετήν ποσότητα και συγχρόνως εις τιμήν σχετικώς χαμηλήν».

Τότε ρίχτηκε η ιδέα της κατασκευής ενός απλού πολύγραφου από τον οδηγό - όντα φοιτητή - Ιάκωβο (Βάκη) Βαγιάκη. 

Αν και το ταμείο του Ομίλου είχε μόνο 25.000 δραχμές 

(25 δραχμές του Μαρκεζίνη!), συνέβαλαν αρκετοί για την αγορά των εξαρτημάτων του.

Ο ίδιος ο Ιάκωβος Βαγιάκης, καθηγητής μαθηματικών, επίτιμος γυμνασιάρχης, φιλοτελιστής με σοβαρές διακρίσεις σε εκθέσεις γραμματοσήμων και φιλοτελικός αρθρογράφος θυμάται 50 χρόνια μετά..

- Κατά τα έτη 1948 - 9.7.1950 ήμουν οδηγός και κατόπιν υπαρχηγός της ομάδος Ανιχνευτών του 13ου Σ.Ν.Π. που στα 1951 μετονομάστηκε σε 1ο Σ.Ν.Π. Αυτό έγινε μετά την αναδιοργάνωση της Τοπικής Εφορίας Πειραιώς λόγω του περιορισμού των Συστημάτων από 17 (νομίζω) σε λιγότερα.

Ήδη από το 1949 συζητούσαμε την έκδοση περιοδικού και σκαλώναμε πάντα στο οικονομικό. Τότε θυμήθηκα ότι στο Saint Paul ο Frère Pierre, που ήταν δάσκαλός μου, τύπωνε τις προσκλήσεις των εσωτερικών εορτών σε ένα μικρό φορητό πολύγραφο γαλλικής προέλευσης.

Ζήτησα και τον αντέγραψα. Έτσι άρχισε η περιπέτεια συναρμολόγησής του. Με κοινή προσπάθεια των δύο ομίλων της ομάδας Ανιχνευτών (Λεωνίδας - Κανάρης) τα καταφέραμε.  Όλοι βοήθησαν.

Άλλος έφτιαξε το ξύλινο μέρος, άλλος έφερε ένα χοντρό κρύσταλλο (σαν βάση εκτύπωσης), άλλος την οργαντίνα που χρειαζόταν (το τελάρο είχε οργαντίνα μπομπονιέρας για ν’ ακουμπά η μεμβράνη) κι άλλος ανέλαβε το δυσκολότερο που ήταν ο κύλινδρος μελανώματος (λαστιχένιος σωλήνας που περιέβαλε έναν μεταλλικό) με τη χειρολαβή. 

Αυτός μάλλον φτιάχτηκε στο Ναύσταθμο Σαλαμίνος από συγγενή Ανιχνευτού.

Άρχισε λοιπόν η εκτύπωση που ολοκληρώθηκε στις 7.1.1950 με την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους του περιοδικού Ο ΑΝΙΧΝΕΥΤΗΣ.

Τυπώθηκαν έτσι τα τεύχη 1ο (Κυριακή 1 Ιανουαρίου) - 2ο (Φεβρουάριος) - 3ο (Μάρτιος) - 4ο (Απρίλιος) 

- 5ο (Μάιος) - 6ο και 7ο (Ιούνιος - Ιούλιος) με τιμή, 1.000 δραχμές.

Το διπλό τεύχος στάλθηκε στον κ. Βαγιάκη στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Κερκύρας όπου υπηρετούσε: υπεύθυνοι σύνταξης των τευχών 1 - 5 ήταν ο Βάκης Βαγιάκης και ο Πάνος Ρούσσης. Στο 6ο - 7ο Ρούσσης και 

ο Λυκούργος Βαγιάκης.

Αυτό υπήρξε και το τελευταίο της πρώτης περιόδου αφού «οι περισσότεροι από τους Ανιχνευτές της μικρής μας ομάδος, έφυγαν για μεγαλύτερα κυνήγια. Στρατιώτες μερικοί, υπάλληλοι, σπουδαστές, ναυτικοί άλλοι, βαθμοφόροι 

σ’ άλλες ομάδες οι υπόλοιποι, άφησαν τον ΑΝΙΧΝΕΥΤΗ, μυθικό λες Φοίνικα, να περιμένει στη στάχτη του, ένα νέο Ξεκίνημα».

Η πρώτη σελίδα του φύλλου Ιανουαρίου 1952.

Η Β΄ περίοδος είχε τα φύλλα 1 (Ιανουάριος 1952) 2 και 3 (Απρίλιος 1952) και ήταν έκδοση του Ομίλου Ανιχνευτών «Κανάρης» του 1ου Σ.Ν. Πειραιώς.

Κιτρινισμένα αντίτυπα του ΑΝΙΧΝΕΥΤΗ βρίσκονται ακόμη στη συλλογή του Ι. Βαγιάκη. Δεμένα με συρραπτικό, το τεύχος 1 έχει τέσσερις σελίδες, το 2 οκτώ, το 3 οκτώ, το 4 δώδεκα με το εξώφυλλο, το 5 οκτώ, το 6 - 7 οκτώ. Το 1ο της Β΄ φάσης έχει τέσσερις σελίδες και το 2ο - 3ο έξι σελίδες.

Το λογότυπο (σε ξύλινη σφραγίδα) του 3ου, 4ου και 6ου - 7ου τεύχους ήταν τυπωμένο με έγχρωμο (ροζέ) μελάνι..

Συντελεστές της πρώτης έκδοσης του περιοδικού ήταν επίσης ο Λυκούργος Βαγιάκης, αδελφός του Ιάκωβου που με το ψευδώνυμο «Πριψ - Προυξ - Πρατς» έφτιαχνε τα σταυρόλεξα, έκανε τη σελιδοποίηση κι έγραφε τις μεμβράνες, ο Παναγιώτης Ανακέφαλος, που σαν «Γεράκι» δημιούργησε το λογότυπο κι όλα τα σκίτσα, ο Φίλιππος (Φίλης) Τρουποσκιάδης (ψευδ. «Ρεγιομουντάνος»), ο Νίκος Δεσποτίδης, ο Γιώργος Γαλέος, ακέλας της 13ης Αγέλης, ο Βασίλης Σκυλακάκης, ο Μανώλης Σκανδαλάκης, ο Νίκος Τουρουτζιάδης, ο Νίκος και ο Μανώλης Στάμος, ο Κώστας Καψοκαβάδης, ο Χρήστος Λιδωρικιώτης, ο Γιώργος Κατσάρης..

Αρχηγός του Συστήματος ήταν ο Παναγιώτης Καραβτζέλης (ψευδ. «Βάτραχος») και μετά ο Βασίλης Δούμουρας. Τώρα το 1ο Σ.Ν. Πειραιά έχει την ονομασία 9ο, από τη συννένωσή του - όπως λέγεται - με το 8ο που ήταν στον Προφήτη Ηλία.        

Αν βρισκόταν κάπου καταχωνιασμένος ο πρωτόγονος αυτός πολύγραφος, θα άξιζε πραγματικά να μπει στο Προσκοπικό Μουσείο. Θα έχει όμως πεταχτεί σαν άχρηστος όπως τόσα άλλα τεκμήρια του κόπου των ανθρώπων...

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 11 Μαΐου 2000, σελ. 17. 

Μεταφορά εδώ, Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2012.

ΠΡΩΤΗ ΚΡΙΣΗ:  

Καταπληκτικό άρθρο το διάβασα. Αν και ο τοπικός έφορος Πειραιά έχει διαφορετική αντίληψη περί 1ου και 9ου συστήματος δηλαδή θεωρεί ότι το σημερινό 1ο είναι ο φυσικό απόγονος του παλιού 1ου αλλά στο άρθρο φαίνεται ότι το σημερινό 9ο είναι ο απόγονος του παλιού 1ου. Για εμάς μπορεί να μην φαίνεται σημαντικό αλλά για τους ενεργούς προσκόπους είναι. Οι πληροφορίες που δίνει για ορισμένα ονόματα είναι άγνωστα. Δεν το ήξερα ότι και ο Βαγιάκης ανήκε στους Προσκόπους.

    [Ηλεκτρονικό μήνυμα στις 4 Ιανουαρίου 2013 10:22 π.μ., από τον χρήστη PIREORAMA STEFANOS]. 

Αναρτήθηκε στο ΠΕΙΡΑΙΟΡΑΜΑ στις 5 Ιανουαρίου 2013, ώρα 02.17 π.μ. με τίτλο:  

Οι προσκοπικοί Νεώσοικοι στο Πασαλιμάνι και ο «Ανιχνευτής».

Υ.Γ.  24.10.2013. Περπατώντας την Κολοκοτρώνη προς τα γραφεία της ΦΩΝΗΣ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΩΝ με το Στέφανο συζητούσαμε για το Βαγιάκη και τον ΑΝΙΧΝΕΥΤΗ. Τότε παρενέβη ένας περαστικός και μας συστήθηκε. Παλαιός πρόσκοπος, στα 1954 ήξερε καλά το θέμα και.. μας περιέγραψε ακριβώς τον μηχανισμό που έβγαζε τα αντίτυπα. Λέει ότι υπάρχει! Μένει Βάτικα Λακωνίας, 75 ετών και ονομάζεται Μανώλης Αναστασάκης. Ανταλλάξαμε αριθμούς τηλεφώνων, αναμένοντας ίσως στο μέλλον νεότερες πληροφορίες για να μάθουμε αν κυκλοφόρησαν σε επόμενη περίοδο κι άλλα φύλλα.