Στον Πειραιά που δεν ξεχνάμε…

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

Με το κύλισμα του χρόνου αυξάνεται η τάση για την επιστροφή στις ρίζες και στον θαυμασμό οτιδήποτε παλιού. Ο κόσμος, προσγειωμένος σε μια πραγματικότητα με τόσους περιορισμούς και άγχη, αναζητά διέξοδο στα ασφαλή και στα ευχάριστα, στα αναμνηστικά, συλλεκτικά τεκμήρια. Τι το πιο επικεντρωμένο και όμορφο, η θέαση ενός αριθμού φωτογραφιών αναφερομένων στο παρελθόν - κι εδώ συγκεκριμένα στο πειραϊκό - που η ανθρώπινη φύση έχει ωραιοποιήσει και κατατάξει στην σφαίρα του ιδανικού;

″Ενθίμιον Φαλήρου″. Η γνωστή κοντινή μας απόσταση ιδωμένη σε ένα άγνωστο, μακρινό παρελθόν. Στο βάθος διακρίνεται κιόσκι και εξέδρα. Χαρτί Velox.

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 5 Αυγούστου 1949. Έξω από μία εκ των αποθηκών της Αγροτικής Τραπέζης της Ελλάδος. Οκτώ άνδρες, υπάλληλοι της Τράπεζας φωτογραφήθηκαν κι έτσι, ασυναίσθητα ίσως, διατήρησαν την παρουσία τους έστω και στο χαρτί. ″Συγκρότημα Αποθηκών Α΄ Γρ. Πειρ. με συναδέλφους″. Η πινακίδα γράφει: ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ/ ΥΠΗΡ. ΑΠΟΘΗΚΩΝ. Στην ξύλινη πόρτα: ΑΤΕ Νο 1. Στον τοίχο, σβησμένα πολιτικά σύμβολα. Agfa photo paper.

 

 

Μια βόλτα με την βάρκα. Όταν ο κόσμος διασκέδαζε με άλλο τρόπο. Βαρκάδα από το Πασαλιμάνι μέχρι το νησί του Κουμουνδούρου, από κάποια παραλία μέχρι τα ανοιχτά του Φαληρικού Όρμου. ″Φάληρο 18.8.1950″. Λιμεναρχείο Πειραιώς ΛΠ 208/ΧΠ . «Φώτο - Άλεξ/ Αγ. Μάρκου 36/ Τηλ. 25-392».

 

 

 

Ιδού μια κατηφόρα πειραιώτικου δρόμου γεμάτη παιδικά χαμόγελα, χαρούμενες μητέρες, αμέριμνους πεζούς. Χωρίς χρονολογία. Στα δεξιά μόλις που διακρίνεται η αρχή της λέξης ΚΑΦ[ΕΝΕΙΟΝ;]. Ίσως κάποιοι παλιοί να μας κατατοπίσουν…

 

 

 

Η φωτογράφιση προσώπων όλων των ηλικιών και των δυο φύλων ήταν το πλέον διαδεδομένο και προτιμητέο θέμα στα φωτογραφικά στούντιο τα παλαιότερα χρόνια, αφού οι περισσότεροι συνήθιζαν να αφιερώνουν την καλλιτεχνικά τραβηγμένη μορφή τους σε γνωστούς, φίλους και συγγενείς. Έτσι συνέβαινε μετά από χρόνια ο εικονιζόμενος να μην έχει κρατήσει δικό του αντίτυπο σε αντίθεση με τους αποδέκτες που από αγάπη και εκτίμηση διατηρούσαν την ανάμνησή του. Εδώ ο νέος άνδρας που είχε πάει στο «Φώτο - Κίτσογλου/ ΑΓΧΙΑΛΟΥ 5/ ΤΑΜΠΟΥΡΙΑ - ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ» και παρέλαβε τις φωτογραφίες του με χρονολογία 14 Ιουλίου 1951, έγραψε στην πίσω λευκή πλευρά: ″Ενθύμιον στην αγαπημένη κουμπαρίτσα Ασπασούλα Βύρων″.

 

 

 

Καλοδεχθείτε ένα ακόμα μοναδικό, πρωτοεμφανιζόμενο στο διαδίκτυο στιγμιότυπο που τραβήχτηκε στο λιμάνι του Πειραιά. Μια ομάδα γυναικών κυρίως (διακρίνονται δυο άνδρες, ένα κοριτσάκι κι ένα μωρό) στέκονται με χαμόγελα κι άνεση για φωτογράφιση. Τα καλοκαιρινά φορέματα, τα παπούτσια, οι τσάντες μάλλον παραπέμπουν στην δεκαετία του 1950. Έκπληξη, στο βάθος αριστερά, το τραμ παραλίας ΣΤΑΘΜΟΣ ΛΑΡΙΣΣΗΣ - ΣΤ. Ε.Η.Σ. - ΤΕΛΩΝΕΙΟΝ που καταργήθηκε τον Δεκέμβριο 1960 για να αντικατασταθεί από τα λεγόμενα πράσινα λεωφορεία. Έχουμε να κάνουμε τόσα πολλά σχόλια για αυτό το όμορφο σκηνικό! Χαρτί LEONAR.

 

 

 

Κάποιο καλοκαίρι στο Πέραμα. ΦΩΤΟ - ΠΕΡΑΜΑ/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ. Ο Νίκος Λαγονίκος εύστοχα παρατήρησε: «Ένας ναύτης κρύβει με το χέρι του τον ήλιο από τα μάτια του φωτογράφου! Η σκιά του χεριού του είναι μια ευθεία παράλληλη με αυτήν της σκιάς του παιδιού γιατί αυτή ακριβώς η γωνία του έχει ζητηθεί από τον χειριστή της κάμερας. Ένα ″εσωτερικό ενσταντανέ″ που … επισκιάζει το ″στήσιμο″ του θέματος! Εντυπωσιακό!».

 

 

 

Νίκαια Πειραιώς. Σεπτέμβριος 1956. Στην αυλή της ταβέρνας Η Φωλιά, κι όπως γράφεται στις καρέκλες Η ΦΩΛΗΑ των Χρόνη και Δέσποινας Παπαδοπούλου. (Πέτρου Ράλλη 112, η στάση του λεωφορείου πήρε ανεπίσημα το ίδιο όνομα. Εκεί τραγούδησαν πολλές ωραίες λαϊκές φωνές).

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ 11 Ιουνίου 1960. Άνδρας σε πειραιώτικο δρόμο. Όταν υπολογίζεις τα χρόνια κι αναρωτιέσαι πόσο γρήγορα πέρασαν (αν και κάθε λεπτό, κάθε ώρα, κάθε διάστημα έχει την κανονική διάρκειά του) τότε διαπιστώνεις την σχετικότητα των γεγονότων κι αναθεωρείς την σημασία τους.

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΤΟΥΡΚΟΛΙΜΑΝΟ. Σε μια ταβέρνα. Συντροφιά νέων ανδρών και γυναικών, αφού έφαγε, συνεχίζει ν’ απολαμβάνει τον απογευματινό ήλιο, πίνοντας τα τελευταία ποτήρια μπίρας. Τα πρόσωπα αναγνωρίζονται ως γνωστά… Χωρίς χρονολογία.

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ - ΤΟΥΡΚΟΛΙΜΑΝΟ. Σε μια ταβέρνα. Συντροφιά πέντε νέων ανδρών απολαμβάνει με ικανοποίηση το γεύμα της. Τα θαλασσινά και οι μπίρες ταιριάζουν σε ηλιόλουστες ημέρες. Στα αριστερά τους, δυο αγόρια παρατηρούν κάτι στα ήρεμα νερά. Τα πρόσωπα αναγνωρίζονται ως γνωστά… Χωρίς χρονολογία.

 

 

 

Με την ελπίδα αναγνώρισης των δυο ανδρών που στήθηκαν σε μια άκρη αίθουσας για φωτογράφιση. «Φώτο Άνθη/ ΑΘΑΝ. ΒΑΓΗΣ/ ΣΑΧΤΟΥΡΗ 57 - ΠΗΓΑΔΑ/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ ΤΗΛ. 4511660».

 

 

 

 

Καλοκαιρινό ανέβασμα στο βουνό μάλλον, παρά κάπου κοντά στην θάλασσα… Γυναίκα καθισμένη στο χώμα, κρατάει ένα από τα γνωστά μας μπαστούνια πεζοπορίας. Η μακριά φούστα με τα φύλλα και τα άνθη ταιριάζει με το πράσινο, τα δένδρα που βρίσκονται τριγύρω της. «ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑΙ/ ΕΡΓΑΣΙΑΙ/ Δ. ΜΟΣΧΟΛΙΟΣ/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ».

 

 

 

Θαλαμηγοί αγκυροβολημένοι στον Πειραιά. Πίσω, διακρίνεται το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο και ο Άγιος Βασίλειος.

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Νέοι άνδρες οι περισσότεροι, λιγότερες οι γυναίκες που φωτογραφήθηκαν αμέσως μετά την απονομή των πτυχίων τους. Μαζί τους καθηγητές, γονείς, ποιος ξέρει… Χαμόγελα ικανοποίησης ή σοβαρά πρόσωπα, όλοι έτοιμοι για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Ταλαιπωρημένη φωτογραφία χωρίς χρονολογία. Αν αναγνωρίζετε κάποιους, πείτε μας την Σχολή που φοίτησαν. «Φωτο - Λουξ/ Δ. ΜΟΣΧΟΛΙΟΣ/ ΝΟΤΑΡΑ 44 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». Από κάτω μια σφραγίδα που σχηματίζει την καλλιτεχνική υπογραφή ″Ιπποκράτης Ι. Μεταξάς″.

 

 

 

 

Με το κύλισμα του χρόνου τα πάντα αλλάζουν. Νέος κι όμορφος μένει κάποιος μόνο στις φωτογραφίες, όσες έτυχε να βγάλει. Να εκμεταλλευτούμε τις στιγμές που μας παραχωρεί η φύση. Στο τέλος ας χαρούμε τις καλές αναμνήσεις μας. «Φώτο Χρυσοβέργη/ ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ 22 ΤΗΛ. 463-304/ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ». Σφραγίδα φωτογραφείου, -4 ΙΟΥΛ. 1964.

 

 

 

Για να θυμηθούμε ότι όταν ήμασταν παιδιά φορούσαμε κοστούμια. Ότι ήμασταν ″μαγκάκια″ Πειραιωτάκια. Μικρός μπροστά από τον ανδριάντα του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Έργο της Λουκίας Γεωργαντή - Οικονομοπούλου (1919-2001). Στήθηκε τον Οκτώβριο του 1965, αποκαλυπτήρια 27 Μαρτίου 1966.

 

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Ο μικρός που έβγαλε φωτογραφία στον ανδριάντα του Καραϊσκάκη, στάθηκε και πιο πέρα, στο πλακόστρωτο με θέα το κεντρικό λιμάνι και την Ακτή Ποσειδώνος.

 

 

 

 

Κάποιες φωτογραφίες αποτελούν τεκμήρια για πολλές αναφορές στα πειραϊκά πράγματα.
[22-7-70
Η ″ΚΥΨΕΛΗ″ εύχεται στον αγαπημένο της Γιώργο Κασιμάτη καλή πρόοδο και πάντα                         επιτυχίες στην ζωή του
Με πολλή αγάπη
Το Φρον/ριον ΚΥΨΕΛΗ
(Δυο υπογραφές)]
Σφραγίδα «ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΝ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΤΗΣ ΕΤΕΡ. ΕΤΑΙΡΙΑΣ ″ΚΥΨΕΛΗ″ ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ
«ΦΩΤΟ - ΜΠΕΝΕΤΟΥ/ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ 8 ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ/ ΤΗΛ. 479.740 - 421.954».

 

 

 

ΠΕΙΡΑΙΑΣ. Πασαλιμάνι. Όταν οι πολυκατοικίες αντικαθιστούσαν τα νεοκλασικά.