Ένα άρθρο για την καταπολέμηση των δυναμιτιστών στον Σαρωνικό γραμμένο στα 1937 από τον Χρήστο Λεβάντα και το ποίημα «Λιμενικόν Δελτίον» του Σουρή.

Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. Δημοσιογράφος - Συλλέκτης. Ανεξάρτητος ερευνητής πειραϊκής ιστορίας και λογοτεχνίας.

Στον φάκελο του οποίου το περισσότερο περιεχόμενο δημοσίευσα με τίτλο «Σύσταση Λιμενικού Σταθμού στο Μικρολίμανο και ανάδειξή του σε λιμένα υποδοχής θαλασσίων αθλημάτων», ανάρτηση στο blog μου Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2022 και σε λίγο περιορισμένη μορφή στο περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, τεύχος 81 Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2022, σελ. 18-21, επεσήμανα και ξεχώρισα ένα άρθρο σε απόκομμα εφημερίδας με αρχικά ΧΡ. ΛΕΒ. Αναγνώρισα τα πρώτα γράμματα του επωνύμου του πειραιώτη Χρήστου Λεβάντα (ψευδώνυμο του Κυριάκου Χατζηδάκη 1904-10.11.1975). Όπως συνέβαινε συχνά τότε με αρκετούς που ασχολούνταν με την λογοτεχνία και παράλληλα διέπρεπαν στην δημοσιογραφία, έτσι κι εκείνος εργάστηκε ως ανταποκριτής του πειραϊκού ρεπορτάζ σε αθηναϊκές και τοπικές εφημερίδες.

Άρθρον της εφημερίδος “ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ„ υπό ημερομηνίαν 20 - Σ/βρίου 1937.
ΘΑ ΛΕΙΨΗ ΜΙΑ ΠΛΗΓΗ
ΣΥΝΕΣΤΗΘΗ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΩΞΕΩΝ ΤΩΝ ΔΥΜΑΜΙΤΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΗ Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ ΜΑΣ
ΛΙΜΕΝΙΚΑ ΦΥΛΑΚΙΑ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΩΝ ΑΚΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΡΚΟΛΙΜΑΝΟ ΜΕΧΡΙ ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ – ΤΡΙΑΚΟΣΙΟΙ ΝΑΥΤΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΙΑΘΕΣΙΝ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ – ΠΕΡΙΠΟΛΙΑΙ ΚΑΙ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΜΟΙ ΑΠΟ ΞΗΡΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΗΣ
ΘΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΦΤΩΧΟΙ ΨΑΡΑΔΕΣ
Από ολίγων ημερών στην μεγαλύτερη περιοχή του Σαρωνικού, από το γραφικό Τουρκολίμανο μέχρι την Βουλιαγμένη, εκηρύχθη αμείλικτος πλέον ο πόλεμος εναντίον των δυναμιτιστών. Εναντίον εκείνων δηλαδή, οι οποίοι αδιαφορούντες για το μεγάλο κακό που κάνουν στην αλιεία, στον ίδιο τον εαυτόν των και στον ιχθυοτροφικό πλούτο των θαλασσών μας, εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την δυναμίτιδα στο ψάρεμα, ως μοναδικό μέσο ευκόλου και πλουσίας λείας.
Συνεστήθη ειδική λιμενική υπηρεσία, η οποία παραλλήλως προς την ρύθμισιν των τουριστικών ζητημάτων της μεγάλης αυτής περιοχής, την εποπτείαν επί της κινήσεως των πλωτών μέσων (κόττερα, θαλαμηγοί, βενζινάκατοι, ατμόπλοια μικρά και περιηγητικά) και της λειτουργίας κατά τας θερινάς περιόδους των λουτρικών εγκαταστάσεων, θα έχη και την διεύθυνσιν της διώξεως των δυναμιτιστών αλιέων. Τοιουτοτρόπως ο αγών κατά της μεγάλης αυτής πληγής γίνεται συστηματικώτερος και αι ακταί του Σαρωνικού αποκτούν πληρεστέραν φρούρησιν. Θα υπάρχη κάποια επαγρύπνησις, κάποιος έλεγχος και η δράσις των χρησιμοποιούντων το κακό αυτό μέσα δεν θα είναι ευχερής.
Προς διασφάλισιν του σκοπού το επιτελείο της υπηρεσίας ταύτης με τον προϊστάμενόν της κ. Καβελαράν, αξιωματικόν του Λιμεναρχείου εγκατεστάθη εις ένα κατάλληλον διαμέρισμα της επί της άκρης Κουμουνδούρου επιβλητικής λέσχης του «Ναυτικού Ομίλου της Ελλάδος», κατά μήκος δε της από Τουρκολίμανου μέχρι Βουλιαγμένης παραλιακής ζώνης ετοποθετήθησαν εις αναλόγους αποστάσεις λιμενικά φυλάκια. Υπερτριάκοντα ναύται με υπαξιωματικούς θα εποπτεύουν επί των ακτών. Κάθε βράδυ θα οργανώνωνται περιπολίαι, αιφνιδιαστικαί επιδρομαί από ξηράς και θαλάσσης εις τα σημεία εκείνα, εις τα οποία θα έχη επισημανθή η ύπαρξις δυναμιτιστών και με κάθε μέσο θα επιδιώκεται η σύλληψίς των και η απαλλαγή του Σαρωνικού από την δράσιν των.
Θα γίνεται δηλαδή ό,τι πρέπει και ό,τι έπρεπε να είχε γίνει από καιρό για να περιορισθή μία ιστορία, η οποία τελευταίως είχε πάρει τας διαστάσεις αληθούς συμφοράς.
Ήτο τοιαύτη η δράσις των αλιευόντων δια δυναμίτιδος ώστε δεν περνούσε νύκτα, που να μη ακουσθή εις τας γραφικάς μας ακτάς ο…. βομβαρδισμός των.
Ακόμη και εις την Καστέλλαν, δίπλα στο μικρό νησάκι του Κουμουνδούρου, ωρισμένας νύκτας, κατά τας πρώτας περίπου πρωϊνάς ώρας ηκούοντο οι υπόκωφοι κρότοι της δυναμίτιδος. Έφθαναν και μέχρις εκεί οι χρησιμοποιούντες το καταστρεπτικό τούτο μέσο και αφάνιζαν τα πάντα, χωρίς μάλιστα ν’ αποκομίζουν πολλές φορές λόγω της απογυμνώσεως των παρακτίων θαλασσών και από τα μικρότερα ψάρια, υπολογίσιμον λείαν. Τα είχαν ξεκαθαρίσει άλλοι αλιείς δυναμιτισταί, και δεν είχε μείνει ούτε γόνος!...
Το ίδιο θλιβερό φαινόμενο παρουσιάζετο εις όλας τας ακτάς του Σαρωνικού. Έκλαιον και εθρήνουν κάθε βράδυ οι φτωχοί ψαράδες που ηγωνίζοντο με τα νόμιμα αλιευτικά μέσα να κερδίσουν το ψωμί τους δια τον πλήρη αφανισμόν του ιχθυοτροφικού μας πλούτου. Πουθενά ψάρι, ούτε έξω προς το πέλαγος. Τελεία απογύμνωσις, που συνετελέσθη από το μεγάλο αυτό κακό.
Τώρα λοιπόν καταλύεται όλη αυτή η ασυδοσία. Τίθεται φραγμός εις την καταστρεπτικήν ταύτην δράσιν. Θα υπάρχη κάποιο μάτι, το οποίον θα επαγρυπνή επί των ακτών και δεν θα είνε ευχερής πλέον η χρησιμοποίησις της δυναμίτιδος ως ασφαλεστέρου και ευκολωτέρου αλιευτικού μέσου.
Έτσι και ο αλιευτικός μας κόσμος θ’ ανακουφισθή και οι ίδιοι οι δυναμιτισταί θα σωθούν. Θα παύσουν να διακινδυνεύουν με την χρησιμοποίησιν της δυναμίτιδος την ζωήν τους.
Να σκοτώνωνται, να ακρωτηριάζωνται – πράγμα που γίνεται συχνά – για ένα εφήμερο και μικρό τις περισσότερες φορές κέρδος. Και από της απόψεως αυτής η σύστασις της νέας ταύτης λιμενικής υπηρεσίας είνε ένα γεγονός, που πρέπει να χαιρετισθή με τα πλέον παρήγορα αισθήματα. ΧΡ. ΛΕΒ.

- Για παρόμοιους λόγους φύλαξης της ακτής ιδρύθηκε και ο Λιμενικός Σταθμός το ονομαζόμενο λιμανάκι Μπαϊκούτση στην Πειραϊκή.
- Αλίευση με δυναμίτη συναντάμε σε όλες τις εποχές και σε όλα τα παράλια, της Ελλάδας, της Μεσογείου και αλλού.. Γνωστό το ποίημα του Γεωργίου Σουρή «Λιμενικόν δελτίον» για την περιοχή του Φαλήρου:
ΛΙΜΕΝΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ ΣΠΟΥΔΑΙΟΝ ΚΑΙ ΑΣΤΕΙΟΝ
Χθες παρά τον Φαληρέα έν ψαράδικο καΐκι
έρριπτε τα δίκτυα του με αφέλειαν μεγάλην,
αλλ’ ηκούσθη αιφνιδίως ένας κρότος και – τι φρίκη! –
όλ’ η θάλασσα εσείσθη όπως εις ανεμοζάλην.
Εν ταυτώ χιλιάδες ψάρια ήρχισαν ν’ αναπηδώσι
πιθανόν τον Λιμενάρχην προσπαθούντα να ιδώσι.

Κι ήρχισε το κάθε ψάρι να φωνάζει απ’ το κύμα,
δυναμίτιδος πως ήτο κατασκοτωμένον θύμα.
Έτρεξεν ο Λιμενάρχης με την ατμοτελωνίδα,
έφθασε κι’ ο αστυνόμος παρευθύς στην παραλίαν,
πλην δε εύρον ειμή μόνον μία φρέσκη σιναγρίδα,
κι ήρχισαν ευθύς κι οι τρεις των σοβαράν συνομιλίαν.

Συνεσκέφθησαν κατόπιν Λιμενάρχης κι Αστυνόμος,
και τας σκέψεις των θα είπουν στον Πρωθυπουργόν συντόμως.

Εν τοσούτω κι οι ψαράδες έρριπτον σιγά παρέκει
καθέ ώραν κι από ένα δυναμίτιδος φυσέκι.

Κι από κρότους αντηχούσε κάθε πέτρα, κάθε βράχος,
κι έτρεχε το βαποράκι με το μέγιστόν του τάχος.

Αλλ’ ενώ παντού φυσέκια δυναμίτιδος βυθίζουν
και φονεύονται τα ψάρια στου ωκεανού τα βάθη,
φαίνεται πως οι ψαράδες τα νερά παραγνωρίζουν
και συχνά πυκνά συμβαίνουν μερικά σπουδαία λάθη.
Δηλαδή ουχί σπανίως με ροφούς και με κταπόδια
βγαίνουν στον αφρό πολλάκις χέρια ανθρώπινα και πόδια.

Τι αστείον! Δυναμίτις και στη θάλασσα ν’ ανάβει,
σαν να ζουν κι εκεί ακόμη αυτοκράτορες και σκλάβοι.
Σεπτέμβριος 1884

ΣΧΟΛΙΑ
-Άπαντα Γεωργίου Σουρή, νέα ολοκληρωμένη έκδοση, αναστήλωσε και έκρινε ο Γεώργιος Βαλέτας, εκδόσεις Χρήστου Γιοβάνη, Αθήνα 1966, τόμος 4ος, σελ. 312-313) και Άπαντα Γεωργίου Σουρή, Εκδόσεις Ανδρεοπούλου 1973, τόμος 3, σελ. 35-36 από όπου έλαβα το παρόν.
-Μου ήλθε στο νου το βιβλίο του Αντώνη Φιλιππάκη, «Αχεντριάς Τσούτσουρας και Φλυτζανοχαραλάμπης» Β΄ έκδοση Αθήναι 1976, σελίδες 160 που με επικούς στίχους εκθειάζει και μοιρολογεί την απώλεια από δυναμίτιδα σε λαθραλιεία ενός συμπατριώτη μου (Παπαδάκης Χαράλαμπος, 1938-20.9.1975).

 

Πειραϊκή συντροφιά γύρω στα 1930. Όρθιοι οι Χρήστος Λεβάντας κι η σύζυγός του Ευαγγελία. Από αριστερά προς τα δεξιά οι Θεόδωρος Λιαρούτσος, Βαράγκης, Τώνης Μπαρμπάτος. Την κυρία δεν την αναγνωρίζω...