Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2018

Τα εργοστάσια του Πειραιά μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Ο Βιομήχανος Έλλην».

                                    
                                                                             Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Η τεχνολογία βοηθάει τα μέγιστα εμάς τους μελετητές. Μέσα από τον προσωπικό μας υπολογιστή μπορούμε να «κατεβάσουμε» τις σελίδες όσων βιβλίων και περιοδικών επιθυμούμε χωρίς να χρειάζεται να μετακινούμαστε πηγαίνοντας οι ίδιοι στις βιβλιοθήκες, ξοδεύοντας άδικα τον χρόνο μας ψάχνοντας, διαβάζοντας και κρατώντας σημειώσεις. Αυτό είναι πρακτική παρωχημένων εποχών και συνηθίζεται ακόμα από τους αμετανόητους νοσταλγούς της σχολής που επιζητά την άμεση επαφή με το πρωτότυπο κείμενο, να απολαύσει την ύπαρξή του σε τυπωμένο χαρτί, να το δει και να το πιάσει. Εγώ συγκαταλέγομαι στους παραδοσιακούς συλλέκτες που προτιμούν την απόκτηση και την απ’ ευθείας έρευνα στο ίδιο συνολικά το έντυπο. Όμως το διαδίκτυο βοηθάει την πρόσβαση σε σπάνιους και δυσεύρετους τίτλους που ποτέ ίσως δεν θα μπορούσα να αποκτήσω.
Αρκεί μόνο - με τους δύο παραπάνω υποδεικνυόμενους τρόπους - να μην κάνουμε βιαστικές κινήσεις, να διαβάζουμε προσεκτικά, να γίνεται η ορθή εκτίμηση των όσων στοιχείων μας φαίνονται χρήσιμα και να αντιγράφουμε ΣΩΣΤΑ. Έχω τόσο πολύ απογοητευτεί με την γνώση που παρέχουν μερικοί δηλωμένοι επαΐοντες...
Γεγονός αποτελεί ότι ο κάθε επόμενος αναγνώστης του πειραϊκού τύπου και συντάκτης ενός νέου άρθρου για τα παλαιά τεύχη ή φύλλα, πρέπει να είναι καχύποπτος, να ερευνά με επιστημονική μέθοδο το αυθεντικό σώμα τους ώστε να διορθώνει τα ατοπήματα του προηγούμενου και να αυξάνει τις υπάρχουσες πληροφορίες.   
    
Ένα από τα περιοδικά του Πειραιά του 19ου αιώνα είναι και «Ο Βιομήχανος Έλλην. Βιομηχανικόν Περιοδικόν Σύγγραμμα. Προς μόρφωσιν τεχνητών, εργοστασιαρχών και πρακτικών επιστημόνων ήτοι μηχανικών μηχανουργών τεκτόνων αλευροποιών βυρσοδεψών αρτοποιών ναυπηγών βαφέων κλπ.»  
Συντάκτης και διευθυντής του ήταν ο Στάμος Ι. Καγκάδης, μηχανολόγος. Η σειρά των τευχών που αναφέρομαι είναι σε δεμένη μορφή με χάρτινο κάλυμμα, «Εκ της βιβλιοθήκης ΣΤΑΜΟΥΛΗ» [Αναστάσιος Σταμούλης, 1843 - 1934, από τα κατάλοιπά του]. Σε κάθε σελίδα είναι ενταγμένο το υδατογράφημα ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ και το έμβλημά της (κεφαλή Αθηνάς). Άλλα αντίτυπα από τεύχη υπάρχουν και στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμούπολης.




«Ο Βιομήχανος Έλλην» ξεκίνησε από την Σύρο, ΕΡΜΟΥΠΟΛΙΣ, [Τύποις Πατρίδος], τεύχος 1, 12.9.1882, τεύχος 11, 20.5.1883 (σελ. 16, 16 κι από το τρίτο φύλλο συνεχόμενες 33-176). [Η Χριστίνα Αγριαντώνη στο βιβλίο της «Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα», α΄ έκδοση Ιστορικό Αρχείο - Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος 1986, β΄ έκδοση ΚΑΤΑΡΤΙ 2010, αναφέρει λανθασμένα αντί για 20.5.1883 τις 13.6.1883. Επίσης - όπως και άλλοι - καταλήγει στο τεύχος 19 ενώ είναι γνωστό ότι κυκλοφόρησε τουλάχιστον και ο αριθμός 21]
Στην σελίδα 176 προανήγγειλε ότι τον Ιούνιο του 1883 η διεύθυνση του περιοδικού θα μεταφερθεί στον Πειραιά. Στο πρώτο τεύχος του Πειραιά, σελ. 177, δηλώνει ότι
 
Παρακαλούνται οι κ.κ. συνδρομηταί, οι αντεπιστέλλοντες, ή εν γένει αλληλογραφούντες με την διεύθυνσιν του παρόντος βιομηχανικού περιοδικού συγγράμματος, όπως λαμβάνοντες υπ’ όψιν την εν Πειραιεί εγκαθίδρυσιν της διευθύνσεως, εξ ου πάσα περαιτέρω αποστολή και αλληλογραφία του «Βιομηχάνου Έλληνος» θα εκτελήται, θελήσωσι και δευθύνωσιν εις Πειραιά υπό την επωνυμίαν Σ. Καγκάδην Μηχανολόγον πάσαν επιστολήν ή άλλην αίτησίν των.    
Στον Πειραιά, κοντά στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, στην πάροδο Λουδοβίκου, δημιούργησε «Μηχανικόν και αρχιτεκτονικόν γραφείον προς έκδοσιν σχεδίων και εργολαβικήν ίδρυσιν οικιών, εργοστασίων και άλλων μηχανικών έργων».
Παράλληλα σχημάτισε διεθνή αποθήκη μηχανών και διαφόρων μηχανημάτων. Εκεί πουλούσε πυροσβεστικές υδραντλίες, ωρολόγια, βαρόμετρα «εις ελληνικήν διάλεκτον», ασφαλιστικές λάμπες για διάφορους σκοπούς και μηχανές όλων των τύπων που έφερνε από το εξωτερικό ή του έδιναν άλλοι για να μεταπουλήσουν. [Οριζόντια μηχανή δύναμης 1-100 ίππων, ιπποκίνητο πιεστήριο πλίνθων, υδροπαροχητική λεβηταντλία, ζυγοκίνητη αλωνιστική μηχανή, ατμοκίνητη αλωνιστική μηχανή, ατμομηχανή δύναμης 1-25 ίππων, σιμμηγδαλεστική μηχανή, ελικοκοπτική μηχανή, αλευραλεστική μηχανή, μέγα ατμοκίνητο πιεστήριο πλίνθων, ατμάμαξα δύναμης 5-25 ίππων, μοχλοκίνητο ελαιοπιεστήριο, οριζόντια ατμομηχανή δύναμης 1-25 ίππων, ατμοκίνητη αντλία, μικρό ατμοκίνητο πιεστήριο πλίνθων, μαγνήτης ή μεταλλοσυνάκτης του σίτου...]
Τα άρθρα του περιοδικού είχαν σχέση με ενημέρωση - επιμόρφωση εργοστασιαρχών, εμπόρων, σπουδαστών και εργατών σε βιομηχανικά θέματα. [Περί μετάλλων και κραμάτων, Περί αρτοποιίας, Αριθμητικοί κανόνες, Περί βαφικής, Περί καμίνων ή θερμάνσεως των ατμολεβητών, Σχολή θερμαστών, επιμελητών μηχανών (μηχανικών), Παρασκευή των υλών προς έγκαυσιν ή σμάλτωσιν σιδηρών σκευών, Σχολή μηχανική και μηχανουργική, Η τορπίλλη ως όπλον αμύνης και επιθέσεως (του Γ. Π. Μπούμπουλη κ.τ.λ.), Ατμοπλοϊκά, Ναυπηγικά, Περί ζυμώσεως, Περί αλευροποιίας, Περί δείκτου και της χρήσεως αυτού εις μηχανάς ατμοπλοίων (του Κ. Μακρή, Μηχανικού της Σχολής των Ναυκλάστρων), Περί μετάλλων, Εργολαβικά (δημοπρασίες κατασκευής τμημάτων εθνικής οδού, γεφυρών, άλλων τεχνικών έργων), Ναυτικά, Τεκτονικά, Γεωργικά, Βυρσοδεψικά, Εφευρέσεις, Περί λιπαρών σωμάτων, Κατάλογος των τεχνικώς σπουδαιοτάτων ενώσεων, Περί άνθρακος, Ποικίλα κλπ]




Έτσι βρίσκουμε στον Πειραιά, ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ, το τεύχος 12, 20.6.1883 (σελ. 177-192), το τεύχος 13, 20.7.1883 (σελ. 193-208), το τεύχος 14, 31.8.1883 (σελ. 209-224), το τεύχος 15, έτος Β΄ - 1.10.1883 (225-230), το τεύχος 16, 1.11.1883 (σελ. 231-246), το τεύχος 17, 10.12.1883 (σελ. 247-262), το τεύχος 18, 21.1.1884 (σελ. 263-278), το τεύχος 19, 29.2.1884 (σελ. 279-294), το τεύχος 20, 15.4.1884 (σελ. 295-310), το τεύχος 21, 1.6.1884 (σελ. 311-326). Οι τελευταίες τέσσερις σελίδες σχεδόν κάθε αριθμού είχαν σχέδια μηχανών και διαφήμιση της εταιρείας του ιδιοκτήτη.
Ο πρώτος τόμος περιελάμβανε 14 τεύχη και για αυτά είχε σχηματιστεί πίνακας περιεχομένων, όμως εδώ συνεχίζονται έως τον αριθμό 21. Η αρχική σελίδα του γράφει: ΕΝ ΠΕΙΡΑΙΕΙ, ΤΥΠΟΙΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Χ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ, (Πλατεία Κοραή, Οδός Κολοκοτρώνη). 1883.  
Στον αριθμό 13, σελίδες 203, 204 βρήκα ένα ενδιαφέρον άρθρο το οποίο και σας κοινοποιώ.

ΠΙΝΑΞ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΧΟΡΩΝ

1) ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΕΙΑ ΜΕΤΑ ΧΥΤΗΡΙΩΝ

1) Μηχανουργείον Γ. Βασιλειάδου, υποδιαιρείται εις Μηχανουργείον, Χυτήριον, Λεβητοποιείον και Σχεδιαστήριον, οικοδομήθη εν έτει 1860 έχει σημερινή αξίαν 2,000000 δραχμών περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής γαλλικής κατασκευής συστήματος
Farcot 180 ίππων δυνάμεως και κατεργάζεται καθημερινώς περίπου 4 ½ τόνους χυτοσίδηρον και 1 ½ τόνον σίδηρον, χάλυβα, χαλκόν και λοιπά τη μηχανουργία αναγκαία μέταλλα, αξία περίπου 6500 δρ., ετησίως δε 1250 τόνους χυτοσίδηρον, 500 τόνους σίδηρον και 150 τόν. διάφορα άλλα μέταλλα αξίας περίπου 2500000 δρ. Εις το εργοστάσιον τούτο επασχολούνται 250 εργάται περίπου προς κατασκευήν ατμομηχανών, ατμολεβήτων και διαφόρων άλλων μηχανημάτων παντός βιομηχανικού κλάδου.
2) Μηχανουργείον Μακ Δούαλλ και Βάρβουρ υποδιαιρείται εις Μηχανουργείον, Χυτήριον, Λεβητοποιείον και Σχεδιαστήριον, οικοδομήθη εν έτει 1873 έχει σημερινή αξίαν 1,100000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής ελληνικής ιδίας κατασκευής 180 ίππων δυνάμεως και κατεργάζεται καθημερινώς 3 ½ τόνους χυτοσίδηρον και ¾ τον. σίδηρον και λοιπά αναγκαία μέταλλα αξίας 4000 δρ., ετησίως δε 1000 τόνους χυτοσίδηρον και 275 τόνους σίδηρον και λοιπά μέταλλα αξίας περίπου 1,500000 δρ. Εις το εργοστάσιον τούτο επασχολούνται 175 εργάται περίπου προς κατασκευήν ατμομηχανών, ατμολεβήτων και διαφόρων άλλων μηχανημάτων παντός βιομηχανικού κλάδου.
3) Μηχανουργείον Α. Κούπα υποδιαιρείται εις μηχανουργείον και Χυτήριον, οικοδομήθη εν έτει 1882 έχει σημερινή αξίαν 150000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής κατασκευής Αγγλικής 10 ίππων δυνάμεως και κατεργάζεται καθημερινώς 1 τόνον χυτοσίδηρον και ¼ τόν. σίδηρον και λοιπά μέταλλα αξίας 1200 δρ., ετησίως δε 250 τόνους χυτοσίδηρον και 85 τον. σίδηρον και λοιπά μέταλλα αξίας 325000 δρ. Εις το εργοστάσιον τούτο επασχολούνται 55 εργάται περίπου προς κατασκευήν διαφόρων μηχανημάτων.
4) Μηχανουργείον Ν. Αργυρίου υποδιαιρείται εις μηχανουργείον και χυτήριον οικοδομήθη εν έτει 1870 και επεξετάνθη εν έτει 1881 έχει σημερινή αξίαν 60000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής 15 ίππων δυνάμεως γαλλικής κατασκευής, κατεργάζεται καθημερινώς 1 ½ τόνον χυτοσίδηρον αξίας 850 δρ., ετησίως δε 425  τόνους χυτοσίδηρον αξίας 300000 δρ. περίπου. Εις το εργοστάσιον επασχολούνται 60  εργάται περίπου προς κατασκευήν Ελαιοπιεστηρίων, Στατήρων και ιπποκινήτων αλευρομύλων.
5) Μηχανουργείον Χρήστου Παπαϊωάννου υποδιαιρείται εις Μηχανουργείον και Χυτήριον οικοδομήθη εν έτει 1876, έχει σημερινή αξίαν 30000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής αγγλικής κατασκευής 5 – 6 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται καθημερινώς ¼   τόν. χυτοσίδηρον και ⅛ τόνου σίδηρον αξίας 375 δρ., ετησίως δε 125 τόν. χυτοσίδηρον και 50 τόν. σίδηρον αξίας 52,500 δρ. περίπου. Εις το εργοστάσιον επασχολούνται 50 νέοι περίπου προς κατασκευήν εξόστων, ελαιοπιεστηρίων και χυτοσιδηρών δοκών.

2 ΚΑΡΦΟΒΕΛΟΝΟΠΟΙΕΙΑ
1) Καρφοβελονοποιείον Α. Ροτσιχίλδ, κατασκευάζον καρφοβελόνας διαφόρων μεγεθών, οικοδομήθη εν έτει 1874 έχει σημερινήν αξίαν 400000 περίπου δρ.
Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής Αγγλικής κατασκευής 20 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται καθημερινώς 1 ½ τόνον σύρμα αξίας 500 δρ., ετησίως δε 400 τόνους αξίας 150,000 δρ. περίπου. Εις το εργοστάσιον εργάζονται περίπου 20 εργάται.
2) Καρφοβελονοποιείον Παππαδάκη, κατασκευάζον καρφοβελόνας διαφόρων μεγεθών, οικοδομήθη εν έτει 1875, έχει σημερινήν αξίαν 40000 δρ. περίπου.
Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής Βελγικής κατασκευής 25 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται καθημερινώς 1 ½ τόνον σύρμα αξίας 400 δρ., ετησίως δε 300 τόνους αξίας 110,000 δρ. περίπου. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 20 περίπου εργάται.   

3 ΑΤΜΟΜΥΛΟΙ
1) Ατμόμυλος Αδελφών Λάμπρου, οικοδομήθη εν έτει 1878, αξία ατμομύλου 400000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής 50 ίππων δυνάμεως κατασκευής Ελβετικής, συστήματος Sulzer, κατεργάζεται καθημερινώς διά 5 ζευγών μυλολίθων 500 κοιλ. σίτον αξίας 4000 δρ., ετησίως δε 100000 κοιλ. αξίας περίπου 800,000. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 12 εργάται προς κατασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
2) Ατμόμυλος Κ. Σαριγιάννη, οικοδομήθη εν έτει 1882, αξία ατμομύλου 200,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής 40 ίππων δυνάμεως κατασκευής ελληνικής, κατεργάζεται καθημερινώς διά 5 ζευγών μυλολίθων 500 κοιλ. σίτον αξίας 4000 δρ., ετησίως δε 100,000 κοιλ. αξίας δρ. 800,000 περίπου. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 12 εργάται προς κατασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
3) Ατμόμυλος Μανίνα, οικοδομήθη εν έτει 1875, αξία ατμομύλου 500,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής 50 ίππων δυνάμεως ελληνικής κατασκευής, κατεργάζεται καθημερινώς διά 5 ζευγών μυλολίθων μέχρι 1000 κοιλ. σίτου αξίας 8000 δρ., ετησίως δε 185,000 κοιλ. περίπου αξίας 1,500000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 25 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
4) Ατμόμυλος Σταματοπούλου, οικοδομήθη εν έτει 1874, αξία ατμομύλου 400,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής 50 ίππων δυνάμεως γαλλικής κατασκευής, συστήματος
Farcot, κατεργάζεται καθημερινώς διά 6 ζευγών μυλολίθων καθημερινώς μέχρι 1250 κοιλ. σίτου αξίας 10,000 δρ., ετησίως δε 200,000 κοιλ. αξίας 1,750,000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 26 εργάται με την παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
5) Ατμόμυλος Ι. Δημόκα, οικοδομήθη εν έτει 1862, αξία ατμομύλου 400,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής ελληνικής κατασκευής 30 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται διά 5 ζευγών μυλολίθων καθημερινώς 450 κοιλ. σίτον αξίας 3500 δρ., ετησίως δε 75000 κοιλ. σίτον αξίας περίπου 750000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 20 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
6) Ατμόμυλος Καπράνου, οικοδομήθη εν έτει 1865, αξία ατμομύλου 400,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής γαλλικής κατασκευής 22 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται καθημερινώς διά 4 ζευγών μυλολίθων 350 κοιλ. σίτον αξίας 3250 δρ., ετησίως δε 60000 κοιλ. σίτον αξίας περίπου 550000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 20 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
7) Ατμόμυλος Π. Παναγιωτοπούλου, οικοδομήθη εν έτει 1875, αξία ατμομύλου 350,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής ελληνικής κατασκευής 75 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται καθημερινώς διά 5 ζευγών μυλολίθων 1000 κοιλ. σίτου αξίας 8000 δρ., ετησίως δε 125,000 κοιλ. σίτον αξίας 1,300000. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 32 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
8) Ατμόμυλος Θ. Παναγιωτοπούλου, οικοδομήθη εν έτει 1862, αξία ατμομύλου 25,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής αγγλικής κατασκευής 15 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται καθημερινώς διά 3 ζευγών μυλολίθων 200 κοιλ. σίτον αξίας 1500 δρ., ετησίως 35000 κοιλ. αξίας 350000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 9 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων αλεύρων και σιμηγδαλίου.
9) Ατμόμυλος Γαρουφάλη, οικοδομήθη εν έτει 1874, αξία ατμομύλου 400000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής ελληνικής κατασκευής 100 ίππων δυνάμεως, κατεργάζεται καθημερινώς δι’ 6 ζευγών αλεστικών κυλίνδρων 1000 κοιλ. σίτου αξίας 8000 δρ., ετησίως 185,000 κοιλ. περίπου αξίας 1,700000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 20 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.





3 ΑΤΜΟΜΥΛΟΙ

Ο υπ’ αρ. 7, εις το προηγούμενον φυλλάδιον (13) καταχωρηθείς υπό την επωνυμίαν Π. αντί Κ. Παναγιωτοπούλου ατμόμυλος οικοδομήθη εν έτει 1875 και ανασκευάσθη εν έτει 1883, έχει σημερινήν αξίαν 450000 δρ. και δύω ατμομηχανάς, η μεν Ελβετική, συστήματος
Sulzer 100 ίππων δυνάμεως, η δε ελληνικής κατασκευής 75 ίππων δυνάμεως. Κατεργάζεται καθημερινώς δι’ 9 ζευγών μυλολίθων 2000 κοιλά σίτου αξίας 10,000 δρ. ετησίως δε 250,000 κοιλ. αξίας 2.500,000. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 35 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
10) Ατμόμυλος Σκλαβούνου, οικοδομήθη εν έτει 1860, αξία ατμομύλου 300,000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής Γαλλικής κατασκευής συστήματος
Farcot 35 ίππων δυνάμεως και κατεργάζεται καθημερινώς διά 4 ζευγών μυλολίθων, 450 κοιλά σίτον αξίας 3500 δρ. Ετησίως δε 700,000 κοιλ. αξίας 850,000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 20 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.
11) Ατμόμυλος Πατσιάδου, οικοδομήθη εν έτει 1883 αξία ατμομύλου 80000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής Ελβετικής κατασκευής συστήματος
Sulzer 25 ίππων δυνάμεως και κατεργάζεται καθημερινώς διά 5 ζευγών μυλολίθων 450 κοιλά σίτου αξίας 3500 δρ∙ ετησίως δε 700000 κοιλ. αξίας 850000. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 22 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρου και σιμηγδαλίου.
12) Ατμόμυλος Λαζάρου Νόνη, οικοδομηθείς εν έτει 1880 ανασκευασθείς εν έτει 1883, αξία ατμομύλου 100000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ελβετικής ατμομηχανής κατασκευής συστήματος
Sulzer 15 ίππων δυνάμεως και κατεργάζεται διά 4 ζευγών μυλολίθων 600 κοιλά σίτον αξίας 4000 δρ∙ Ετησίως κατεργάζεται 165000 κοιλά αξίας 1650000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 14 εργάται προς παρασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρου και σιμηγδαλίου.
13) Ατμόμυλος Κατσαΐτη και Σα. οικοδομήθη εν έτει 1883, αξία ατμομύλου 110000 δρ. περίπου. Λειτουργεί δι’ ατμομηχανής Αγγλικής κατασκευής 24 ίππων δυνάμεως και κατεργάζεται καθημερινώς 750 κοιλά σίτου αξίας 7,500 δρ. ετησίως δε 112000 κοιλά αξίας 1250000 δρ. Εις το εργοστάσιον εργάζονται 18 εργάται προς κατασκευήν διαφόρων ποιοτήτων αλεύρων και σιμηγδαλίων.





4 ΦΩΣΦΟΡΟΠΟΙΕΙΟΝ ΜΕΤΑ ΞΥΛΟΥΡΓΕΙΟΥ

 Ο Ήφαιστος, Κυριακού και Σα. Οικοδομήθη εν έτει 1880, η ημερεσία του εργοστασίου τούτου παραγωγή επεκτείνεται εις 1500 κιβωτίδια εμπεριέχοντα έκαστον 50 κουτάκια (χρήσεως Γερμανικής), εις 750 δωδεκάδας (Μπαλάσκες) καλουμένας πορτοφόλιο (
Portofollio), χρήσεως Γαλλικής∙ η αξία της ημερησίας παραγωγής ανέρχεται εις 900 μέχρι 1000 δραχμάς.
Το των μηχανημάτων σύστημα του καταστήματος τούτου είναι εν γένει Γαλλικόν, εκτός ολίγων Γερμανικών μηχανισμών, σύγκειται δε από 10 φωσφοροπιεστήρια, 2 μηχανάς προς κατασκευήν μπαλασκών, 1 πληρωτικήν των κουτίων μηχανήν, 1 μηχανήν προς επίθεσιν των φωσφόρων επί των τελάρων, 1 ξυλαριοκατασκευαστικήν μηχανήν, 1 προς σύνδεσιν των ξυλαρίων, 1 μηχανικόν κόπανον, 1 κοπτικήν των σανίδων προς κατασκεύην κουτίων μηχανήν, 1 προς επίθεσιν των φωσφόρων, 1 προς κατασκευήν στρογγύλων κουτίων κτλ.
Η ατμομηχανή του καταστήματος είναι 16 – 20 ίππων δυνάμεως Αγγλικής κατασκευής εκ των κ.
Brouston Brothers. Εις τα άνω μηχανήματα υπάρχουσι τακτικώς επασχολούμενοι 120 – 140 εργάται. Το δε ξυλουργείον το προπαρασκευάζον τα ξύλινα των φωσφόρων περιβλήματα και εκτελούν επίσης διαφόρους άλλας ξυλουργικάς εργασίας, είναι επίσης αρκούντως πλουτισμένον με διαφόρους ατμοκινήτους πρίωνας και λοιπά προς κατεργασίαν των ξύλων μηχανήματα αγγλικής κατασκευής, εις τον ιδιαίτερον τούτον του εργοστασίου κλάδον επασχολούντα καθημερινώς περίπου 15 εργάται.            

[ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ στην Σύρο και στον Πειραιά]
Σελ. 175:
ΘΕΡΜΑΣΤΗΣ κάτοχος καλλίστων Ενδεικτικών εργασθείς επί 10ετίαν εις το ενταύθα Εργοστάσιον του Κ. Στ. Χρυσού, και επί 15ετίαν περίπου εις τα Ατμόπλοια της ενταύθα Ελλην. Ατμοπλ. Εταιρίας ζητεί θέσιν. Οι βουλόμενοι αποτανθήτωσαν εις ημάς.
Σελ. 230:
Δήλωσις τοις Συνδρομηταίς του ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ
Και τοι το πρώτον έτος του ανά χείρας περιοδικού παρήλθεν και ήδη ο «Βιομήχανος Έλλην» διανύει το δεύτερον έτος, ουκ ολίγοι των αξιοτίμων συνδρομητών δεν ενόμισαν άχρι τούδε αναγκαίαν την απότισιν της συνδρομής, είτε διότι δεν τοις επαρουσιάσθησαν αι  αποδείξεις μας, ως εκ της ελλείψεως πρακτόρων, είτε δι’ άλλους λόγους. Οι τοιούτοι παρακαλούνται όπως όσον τάχιον φροντίσωσι ταχυδρομικώς επ’ ονόματι του διευθυντού ενταύθα και αποστείλωσι τας συνδρομάς των υπ’ όψιν λαμβάνοντες, ότι εις την δημοσιογραφίαν επικρατεί η τάξις της προπληρωμής, ής άνευ ουδέν τοιούτον περιοδικόν δύναται να στηριχθή. Εν Ευρώπη, μονολότι αι εφημερίδες και τα περιοδικά, στηρίζονται επί σημαντικών χρηματικών κεφαλαίων, όμως ούτε έν φύλλον προς ουδένα αποστέλλουσιν, αν μη προπληρωθή η συνδρομή. Ούτος δε ο λόγος δι’ ον ο περιοδικός τύπος, ου μόνον ανέτως κινείται, αλλά και οσημέραι βελτιούται και ποικίλλεται. Όθεν παρακαλούμεν τους κυρίους συνδρομητάς ημών τους καθυστερούντας την συνδρομήν αυτών και επιθυμούντας την του Β ι ο μ η χ ά ν ο υ  Έ λ λ η ν ο ς ζωήν, ίνα προτιμήσωσι την τοιαύτην τάξιν, ενισχύοντες ούτω ημάς εν τω αγώνι της συντηρήσεως και βελτιώσεως του ημετέρου τόσον δαπανηρού Περιοδικού.    
Σελ. 322:
ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΙΣ
Δυναμίτις καλλίστης ποιότητος δυνάμ. Νιτρογλυκερίνης 75 %, καψήλια διαφόρων δυνάμεων και φυτήλια διαφόρων ποιοτήτων και μεγεθών πωλούνται εις λίαν συμφέρουσας αρχικάς τιμάς παρά τω εν Πειραιεί Μηχανικώ Γραφείω κ. Στάμου Ι. Καγκάδη παρά τον Σιδηρόδρομον.    

ΣΧΟΛΙΑ
*Κοιλό, το κιλό.
*Περιχόρων, τυπογραφικό λάθος που διορθώθηκε στον αριθμό 15, σελ. 230.
*Brouston Brotrhes στο κείμενο, μάλλον Brouston Brothers.  






                   

Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2018

Ο Βελισσάριος Μουστάκας και η πρώτη Πανελλήνια Έκθεση Θαλασσογραφίας της Φ.Σ.Π. στα 1962.


                                                                               Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Ο Βελισσάριος Μουστάκας (γεν. στα 1929 στην Σούδα Χανίων με καταγωγή γονέων του από τα Κεραμειά) υπήρξε μια αναγνωρίσιμη μορφή στον πνευματικό μας χώρο. Στον Πειραιά ήλθε το 1954. Αναφερόμενη χρονολογία εγγραφής του στην Φιλολογική  Στέγη είναι το 1957. Στις 17 Μαΐου 1960 εξελέγη γενικός γραμματέας της όταν αντικατέστησε τον Δημήτριο Δαβαλά (γεν. στα 1930), θέση που διατήρησε έως τον Μάρτιο του 1964. Συνέχισε ως σύμβουλος και παραιτήθηκε στις 16.2.1965. Διατέλεσε αντιπρόεδρος από το καλοκαίρι του 1966 έως τον Μάιο του 1972. Τον ξαναβρίσκουμε ως σύμβουλο, μέλος στην εξελεγκτική επιτροπή (1980 - 1981) και απλό μέλος μέχρι τον θάνατό του το βράδυ της 17 Ιουνίου 1985. Κατοικούσε στην Ασκληπιού 40 και αργότερα στην 
Χαντζάρα 25. 
Εξέδωσε τα «Διηγήματα Χριστουγεννιάτικα Πρωτοχρονιάτικα Πασχαλινά» στα 1979 και τα διηγήματα ΘΕΟΜΗΝΙΑ στα 1983 (εκδόσεις «Συντροφιά»). Τα περισσότερα όμως κείμενά του είναι ανέκδοτα ή διάσπαρτα σε περιοδικά κι εφημερίδες.
Εργαζόταν στον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς.
Κατά γενική παραδοχή υπήρξε ο εμπνευστής της ιδέας να διοργανώνονται από την Στέγη οι πανελλήνιες εκθέσεις θαλασσογραφίας ενταγμένες τότε στα πλαίσια του εορτασμού της Ναυτικής Εβδομάδας.
Η 1η έγινε το 1962 στο Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου από 18 έως 30 Ιουνίου. Εκθέτες 43, έργα 78. Ακολούθησαν άλλες 24 έως το 2008 που σταμάτησαν.


 

Ο Βελισσάριος Μουστάκας ήταν τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας Χρονογράφος. Το κείμενό του αυτό δημοσιεύτηκε στις 16.6.1962, δηλαδή δύο μέρες πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης.

 

Με την ευκαιρία των 50 χρόνων της Στέγης στα 1980 και την διεξαγωγή εκείνη την χρονιά της 11ης έκθεσης θαλασσογραφίας (Αίθουσα εκθέσεων Δημαρχείου Πειραιά, 30.6 - 13.7.1980, εκθέτες 102, έργα 133) είχαν συγκεντρωθεί κείμενα για την έκδοση ενός λευκώματος που τελικά δεν τυπώθηκε.
Ο Μουστάκας έστειλε τις αναμνήσεις του - γραμμένες σε δύο σελίδες - για τις ενέργειες που έκανε στα 1962 ώστε να πραγματοποιηθεί η ιδέα.
Αντιγράφω αυτολεξεί με την ίδια ορθογραφία (σε μονοτονικό και διαφορετική διάταξη των προτάσεων), από το χειρόγραφό του:

Το χρονικό μιας 11χρονης προσπάθειας.
Η Έκθεση Θαλασσογραφίας.
Η «Θαλασσία Ένωση» και το ΥΕΝ, κείνη τη χρονιά, θ’ άρχιζε μεγαλόπρεπα τον εορτασμό της Ναυτικής Εβδομάδας.
Ο θαλασσόδαρτος Έλληνας, έπρεπε να επιστρέψη στην πλουτοφόρα πικροκυματούσα.
Εστάλησαν σχετικά έγγραφα σε διάφορα σωματεία να πάρουν μέρος στο γιορτάσι με ανάλογες εκδηλώσεις των.
Σαν πήραμε το έγγραφο με τον Θεοχάρη, το διαβάζαμε και το ξαναδιαβάζαμε.
Έπρεπε να βρίσκαμε εκδήλωση πνευματική ανάλογη με το κύρος της «Φιλολογικής Στέγης». Στην αρχή είπαμε για ωργάνωση μιας φιλολογικής βραδιάς, στο Φουαγιέ, με θαλασσινά κείμενα. Μας φαινόταν όμως φτωχή η συμβολή μας.
Η μέρα των συσκέψεων των σωματείων έφτασε.
Πρωΐ - πρωΐ βρισκόμουν στην πόρτα του πεπαλαιωμένου δικηγορικού γραφείου του κ. Θεοχάρη στη Νοταρά, που στέγαζε χρόνια τη «Φιλ. Στέγη».
Ήρθε αργά ο πρόεδρος με πελάτες.
Εισέβαλα και γω μέσα.
- Πρόεδρε, η «Φιλολογική Στέγη», δήλωσε στο συμβούλιο, ότι θα οργανώση Πανελλήνια Έκθεση Θαλασσογραφίας!
Ο Θεοχάρης σηκώθηκε ξαφνιασμένος απ’ τη σαραβαλιασμένη καρέκλα του.
- Πανελλήνια έκθεση; Μα θέλη οργάνωση, χρόνο και λεπτά κ. Γραμματέα.
-Υπάρχει ο Δήμος Πρόεδρε!!
Σαν έφυγαν οι πελάτες στείλαμε έγγραφα στο καλλιτεχνικό επιμελητήριο με την παράκληση να μας υποδείξει τους σύχρονους φτασμένους θαλασσογράφους μας. Από 24, κερδίσαμε 15.
Μεσημέρι ο Θεοχάρης πήρε το Δήμαρχο Ντεντιδάκη.
Κατάφερε τελικά να τον πείση να δεχτή τη συνεργασία Δήμου και Στέγης. Ο Δήμος θα μας έδιδε λίγα χιλιάρικα (10.000) και ένα σαραβαλιασμένο τσιπ, που εζήτησα εγώ για να κουβαλώ τους πίνακες απ’ τα σπίτια και τ’ ατεληέ των ζωγράφων.
Το τσιπ κάθε τόσο χαλούσε και παλεύαμε με τη μαναβέλα να πάρη μπροστά.
Η καρδιά μας χτυπούσε, για τα φορτωμένα έργα τέχνης.
Θεωρήσαμε επιτυχία σαν πήραμε έργα από τους 2 τότε δύσκολους Ακαδημαϊκούς Θωμόπουλο και Ουμβέρτο Αργυρό.
Το γεγονός αυτό έκανε πολλούς «βεντετίζοντας», που δεν καταδεχόταν να εκθέσουν στον Πειραιά, να στείλουν έργα των.
Επελέγησαν τελικά…. (78)
Ο Γ. Κλώνος Δ/ντής Δημ. Βιβλιοθήκης ωργάνωσε Έκθεση ναυτικού βιβλίου.
Μας χρειαζόταν όμως ένας κράχτης για το κόσμο.
Η γλύπτρια Δημ. Κερκέζου διέθετε μια γοργόνα σε υπερφυσικό μέγεθος και μοτέρνα γραμμή. Μου χρειαζόταν για τα προπύλαια, του Φουαγιέ [νάκανε τον κόσμο να επισκεύεται την έκθεση].
Πώς θα μεταφερόταν όμως απ’ το Καλαμάκι;
Τόλμησα δειλά και ανέλπιδα να χτυπήσω την πόρτα του Γενικού Δ/ντού μου, στον ΟΛΠ αντιπτέραρχου κ. Εμμ. Κελαϊδή. Άκουσε την παράκληση του κλητήρα του και μου διέθεσε γερανό.
Σαν έγιναν τ’ εγκαίνεια, το φουαγιέ γέμισε από καλλιτέχνες, κόσμο, αξιωματικούς του ΥΕΝ. Ένας απ’ αυτούς ακούστηκε να λέη κατηφορίζοντας τα σκαλοπάτια του Φουαγιέ.
- Ήταν η πιο σωστή εκδήλωση της Ναυτ. Εβδομάδας!
Από τότε η ιστορία της έκθεσης συνεχίζεται.
Φέτος γιορτάσαμε τις 11 παρουσίες της.
Βελ.
Παράκληση
Να μπη σχετική φωτογραφία.


 

«Η Γοργόνα έργον της γνωστής γλύπτριας και μέλους της Φ.Σ. κ. Δήμητρας Τσερκέζου εις τα προπύλαια του Δημοτικού Θεάτρου επισημαίνει και υποδέχεται τους επισκέφτες της Α΄ Πανελληνίου Εκθέσεως Θαλασσογραφίας.Ήδη κοσμεί τη λίμνη της Ζυρίχης» αναφέρει στο σημείωμά του για την φωτογραφία αυτή ο Βελισσάριος Μουστάκας. Η Τσερκέζου συμμετείχε στην έκθεση με τα γλυπτά της «Θάλασσα», «Αγναντεύοντας να γυρίσουν», «Γυρίζοντας από το μουράγιο μόνοι», «Φυγή». Φαίνεται δε ότι αργότερα έστειλε στον Μουστάκα την παραπάνω φωτογραφία την οποία - κομμένη στην μέση - εκείνος έδωσε για δημοσίευση. 
 

ΣΧΟΛΙΑ
-Έκθεση εικαστικών τεχνών Πειραιωτών καλλιτεχνών είχαμε στα 1961 στον κήπο της Τερψιθέας με συμμετοχή 14 ζωγράφων γλυπτών και διακοσμητών. Οργανωτής ήταν ο φυσιολατρικός - μορφωτικός όμιλος ΠΛΑΤΩΝ. Τα εγκαίνια έγιναν το απόγευμα της 9 Ιουλίου και ενώ θα διαρκούσε έως της 31 του μήνα παρατάθηκε μέχρι τις 10 Αυγούστου. Η Β΄ έκθεση Πειραιωτών καλλιτεχνών πραγματοποιήθηκε στην ίδιο κήπο στις 16 Ιουλίου έως 22 Αυγούστου 1962 σε συνεργασία του ομίλου με το Λύκειο “Ο ΠΛΑΤΩΝ”. Κάποιους από τους εκθέτες συναντάμε και στην έκθεση θαλασσογραφίας της Στέγης ενώ τα περισσότερα μέλη της επισκέφτηκαν τον χώρο που στήθηκαν τα έργα ή μερικά από αυτά έγραψαν επαινετά κείμενα στον τύπο.      

-Στα 1962 δόθηκε ιδιαίτερο βάρος να εορταστεί δυναμικά η Ναυτική Εβδομάδα. Ήταν η πρώτη φορά που μέσα στα πλαίσια διοργάνωσής της θα περιλαμβάνονταν και πνευματικές εκδηλώσεις. Η Φιλολογική Στέγη προσκάλεσε σε συνεδρίαση την Τετάρτη 9 Μαΐου πολλά στελέχη για να παρθούν αποφάσεις. Με την επίσημη πλέον συμμετοχή της κάλεσε καλλιτέχνες, συγγραφείς και εκδότες να προσκομίσουν τα έργα τους «επί αποδείξει μέχρι της 5 Ιουνίου εις τα γραφεία της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς (Σωτήρος 6, τηλ. 41972)». Τα παλαιά γραφεία της Στέγης ήταν στην Νοταρά 57, τα εγκαίνια των νέων γραφείων της στην Σωτήρος 6 έγιναν στις 31 Ιανουαρίου 1962.
 
-Συστάθηκε «Επιτροπή Οργανώσεως Εορτασμού Ναυτικής Εβδομάδος Πειραιώς (Τοπική Επιτροπή Πειραιώς διά τον εορτασμόν της Ναυτικής Εβδομάδος)» με πρόεδρο τον δήμαρχο Παύλο Ντεντιδάκη. Μέλη ήταν η Αθηνά Δηλαβέρη, πρόεδρος της Λέσχης Εργαζομένου Κοριτσιού (Λ.Ε.Κ.), ο Πάνος Αθανασιάδης πρόεδρος του ΟΛΠ, ο Λουκάς Νομικός εκ μέρους των Ελλήνων Εφοπλιστών και του Ναυτικού Επιμελητηρίου, ο Γρηγόρης Θεοχάρης πρόεδρος της Φιλολογικής Στέγης, ο Νίκος Καλαμίτσης του Ε.Β.Ε. και Ε.Σ. Πειραιώς, ο Κρίτων Δηλαβέρης πρόεδρος του Ν.Α.Σ., ο Στ. Βράϊλας πρόεδρος Ι.Ο.Π., ο Α. Παριανός εκ μέρους του Πειραϊκού Συνδέσμου και ο Χρήστος Λεβάντας, δημοσιογράφος. Απέστειλαν έγγραφο στην Ελληνική Θαλάσσια Ένωση με το πρόγραμμα των εκδηλώσεων που είχαν προτείνει οι διάφοροι εκπρόσωποι. Έναρξη, Σάββατο 16.6.1962 με την διακόσμηση προθηκών καταστημάτων. Στο μεσοδιάστημα, καθορίστηκαν έκθεση ιστορίας του λιμένος Πειραιώς, εκθέσεις ναυτιλιακών προϊόντων και ειδών αλιείας, σκυταλοδρομία με πυρσούς κατά μήκος των τειχών με τέρμα την πλατεία Κοραή, αγώνας ιστιοπλοΐας, νησιώτικοι χοροί και τραγούδια, συναυλία της Φιλαρμονικής, διαλέξεις, κινηματογραφικές προβολές από το συνεργείο της Αστυνομίας Πόλεων κ.ά. Λήξη την Κυριακή 1.7.1962.   
 
-Τα εγκαίνια της «εκθέσεως θαλασσογραφιών και ναυτικού βιβλίου» τελέστηκαν το βράδυ της Δευτέρας 18.6.1962 και ώρα 19.30. Μίλησαν ο δήμαρχος Παύλος Ντεντιδάκης, ο Γρηγόρης Θεοχάρης και ο Κώστας Θεοφάνους.
-Την οργάνωση κι επιμέλεια της έκθεσης είχαν οι:
Γεώργιος Κλώνος, τέως έφορος Δημοτικής Βιβλιοθήκης και Πινακοθήκης Πειραιώς.
Κώστας Θεοφάνους, λογοτέχνης.
Βελισσάριος Μουστάκας, γενικός γραμματέας της Φ.Σ.Π. και
Χαρά Βιέννα, ζωγράφος.

-Ντεντιδάκης Παύλος, 1895 - 1970. Ιατρός. Δήμαρχος Πειραιώς από 24.6.1959 -30.8.1964. Είχε διοριστεί δήμαρχος και στις αρχές του 1945 από την κυβέρνηση Πλαστήρα. Βουλευτής του Κόμματος Φιλελευθέρων προπολεμικά (1932, 1933, 1936) επανεξελέγη βουλευτής Πειραιώς και Νήσων στις εκλογές των ετών 1946, 1951, 1952, 1956. Υπουργός Δημοσίας Τάξεως (Νοέμβριος 1948 - Ιανουάριος 1949) και Δημοσίων Έργων στις 10.4.1952 -11.10.1952.

-Θωμόπουλος: Επαμεινώνδας Θωμόπουλος, 1878 - 1976. Ζωγράφος. Ακαδημαϊκός από το 1945 και πρόεδρός της Ακαδημίας για το έτος 1962.
 
-Ουμβέρτος Αργυρός,1877 (σύμφωνα με τον Στέλιο Λυδάκη, Έλληνες ζωγράφοι, τόμος 4, Λεξικό των Ελλήνων ζωγράφων και χαρακτών, εκδόσεις ΜΕΛΙΣΣΑ, σελ. 31) - 1963. Ζωγράφος. Μέλος της Ακαδημίας από το 1959.
-Η Δήμητρα Τσερκέζου (1920-2007) ήλθε μικρή με τους γονείς της από την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Σπούδασε γλυπτική στην Σχολή Καλών Τεχνών και μετά στο Μιλάνο. Έκανε και ελαιογραφίες. Συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις. Έργα της κοσμούν κτήρια, συλλογές, υπαίθριους χώρους στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες. Κατοικούσε στον Άλιμο (Βασιλέως Γεωργίου, τώρα Λεωφόρος Ποσειδώνος 56 και Κολοκοτρώνη 1).

-Εμμανουήλ Κελαϊδής, 1900 - 26.1.1989. Αξιωματικός πολεμικής αεροπορίας, αρχηγός Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας και πολιτικός. Γενικός διευθυντής του ΟΛΠ στην περίοδο Ιούνιος 1958 - Απρίλιος 1964.

-Στην Πανελλήνια Έκθεση Θαλασσογραφίας του 1962 συμμετείχαν οι εξής καλλιτέχνες:
Αργυρός Ουμβέρτος.
Αξελός Μιχαήλ.
Αξιώτης Στρατής.
Βασιλάκης Αντώνιος.
Βιένα Χαρά.
Βλάσσης Δημήτριος.
Βολανάκης Κωνσταντίνος. [1837-1907]
Γαλάνη Μαρίκα.
Γεροντάκης Γεώργιος.
Γεωργιάδη-Γιοφύλη Ναυσικά.
Γιαννακόπουλος Κ. (
YANAKO).
Γιάνναρης Σπύρος.
Δροσιάδου Αλεξάνδρα.
Ησαΐας Γεώργιος.
Θωμόπουλος Επαμεινώνδας.
Καταγά-Λάμπρου Λάντα.
Κανάς Αντώνιος.
Κρυστάλης Ανδρέας. [1911-1951]
Κωνσταντινίδης Κωνσταντίνος.
Λαζάρου Σταμάτης.
Λαλέχου Δώρα.
Λασκαράτου Ελένη.
Λεκκός Θεόδωρος - Ερρίκος.
Λεκκός Ηλίας.
Λεμπεσόπουλος Βασίλης.
Λιώκης Επαμεινώνδας.
Μαγιάσης Νικόλας.
Μηλιάδης Στυλιανός.
Μπούκη Δώρα.
Μπινιώρη Βασιλική.
Νικόλας (Παυλόπουλος).
Νικολαΐδης Σπύρος.
Οικονόμου Μιχαήλ. [1888-1933]
Παντελάκης Παύλος.
Παναγιωτάτος Νικόλαος.
Πάντος Ντόρις.
Παχατουρίδης Πέτρος.
Ροδαράκης Κώστας.
Σουρμελής Δημήτριος.
Τέσσας Θωμάς.
Χατζής Βασίλειος. [1870-1915]
ΓΛΥΠΤΙΚΗ
Τσερκέζου Δήμητρα.
ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ
Στον χώρο λειτούργησε και μικρή έκθεση ναυτικού βιβλίου (θαλασσινή λογοτεχνία - ιστορικά της θάλασσας - τεχνικά, κανονισμοί - περιοδικός τύπος).


 
Η πρώτη όψη του τετράπτυχου καταλόγου για την Έκθεση θαλασσογραφίας της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου. Την γοργόνα σχεδίασε ο ζωγράφος Ντόρις Πάντος (Θεόδωρος Πάντος, 24.9.1932 - 2013). Τυπώθηκε στο ΤΥΠΟ-ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ, Κολοκοτρώνη 38α. 
Οι τιμές των έργων ήταν σε άλλο έντυπο.




   
 
   
 


Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2018

Η ΚΕΡΑΜΙΔΑ

Μια σατιρική εφημερίδα της Φ.Σ.Π. με την ευκαιρία των απόκρεω του 1956.


                                                                               Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Η Φιλολογική Στέγη Πειραιώς έχει μια πλούσια ιστορική διαδρομή.
Εκτός από τις εκδηλώσεις, τις παρεμβάσεις, την επιμόρφωση και ψυχαγωγία των μελών της, επηρέασε τον τοπικό πνευματικό κόσμο συμβάλλοντας στην δημιουργία κι ανάπτυξη ενός κύκλου λογοτεχνών με γόνιμη επίδοση στην ποίηση και την πεζογραφία.
Η συγγραφική της δραστηριότητα περιλαμβάνει αρκετούς τίτλους, βιβλία περιοδικά και εφημερίδες που στο σύνολό τους δεν καταγράφηκαν ακόμα. Πολλά έντυπα ήταν αφιερώματα, επετειακά ενώ άλλα συντάχτηκαν με αφορμή ενός επίκαιρου γεγονότος. Στην δεύτερη κατηγορία έχουμε τις σατιρικές εφημερίδες, σαν έκτακτη έκδοση γραμμένη και τυπωμένη σε διάστημα λίγων ημερών πριν την πραγματοποίηση του αποκριάτικου χορού. Λόγω των μετακομίσεων, της στενότητας του χώρου των γραφείων της Στέγης, των εκκαθαρίσεων της βιβλιοθήκης και του αρχείου για να προστεθεί νέο υλικό, ένα μεγάλο μέρος τους έχει απολεσθεί οπότε είτε λανθάνει είτε βρίσκεται στα χέρια παλαιών μελών και συλλεκτών.
Η ΚΕΡΑΜΙΔΑ είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, την κατέχω και φυλάσσεται σε φάκελο με άλλα πειραιώτικα έντυπα.




Την Κυριακή 11 Μαρτίου 1956, στο Φουαγιέ Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς έγινε η ετήσια χοροεσπερίδα της Στέγης στην οποία είχε προγραμματιστεί και λαχειοφόρος αγορά. Καθαρή Δευτέρα είχαμε στις 19 Μαρτίου.
Στους παρευρισκόμενους διανεμήθηκε ένα μονόφυλλο διαστάσεων 43Χ29 εκατοστών. Η πίσω σελίδα είναι κενή. 
Πρόκειται για την ΚΕΡΑΜΙΔΑ, μια και μόνη «ετησία έκδοσις των απανταχού αστέγων και της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς». Χρονολογία, Μάρτιος 1956.
Διευθυντής: Γιάννης Μυγοχάφτης. Επί της ύλης: Στέρφος Μουγκός.

Στα 17 θέματα της όψης διαβάζουμε διάφορα κείμενα και ποιήματα που διακωμωδούν την τότε φιλική ομάδα της Στέγης και την πολιτική σκηνή, επειδή πρόσφατα είχαν διεξαχθεί οι βουλευτικές εκλογές. Από αυτά επιλέγω όσα θεωρώ πλέον ενδιαφέροντα, δηλαδή τα περισσότερα.




* Η ΚΑΛΛΙΤΕΧNΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ιδρύθηκε στα 1954. Πρόεδρος ήταν ο Γρηγόρης Θεοχάρης. Γραμματέας η Δέσποινα Κουλουρίδου. Στο σατιρικό ποίημα αναγνωρίζεται η αδυναμία των μελών της να ανταποκριθούν στην λειτουργίας της. Έλλη, η Έλλη Βασιλάτου.
Χαρά, η Χαρά Βιέννα, 1922 - 1982, ζωγράφος, καλλιτεχνικό όνομα της Χαρίκλειας Μπούτρου. Κατοικούσε στο Παλαιό Φάληρο, οδός Σειρήνων 6.
Ερρίκος Λεκκός, ο Θεόδωρος - Ερρίκος Λεκός 1902 - 1987, Νεοφαληριώτης, έμενε στην οδό Ραγκαβή 6, καθηγητής καλλιτεχνικών μαθημάτων και ζωγράφος, δίδαξε και στο Β΄ Γυμνάσιο Πειραιώς (1949 - 1972). Συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις με τοπία, πορτραίτα, θαλασσογραφίες, συνθέσεις, νεκρές φύσεις.
Δούκισσα Γωγώ, η Γεωργία Δούκα.
Μαρμαροκόπου, η Γεωργία Σφακιωτάκη - Μαρμαροκόπου, δασκάλα πιάνου και εικαστικός. Συμμετείχε στην Ιστορική Έκθεση Εικαστικών Τεχνών που οργάνωσε η Στέγη στα 1953 με έξι διακοσμητικά έργα (gobelline). Στο αρχείο μου υπάρχει μικρός δίπτυχος κατάλογος έργων έκθεσής της στην αίθουσα ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, χωρίς χρονολογία (σύμφωνα με τον Γιώργο Σαματούρα, του 1955), με 56 έργα.
Νίκας, Νικολός και Τίτος, ονόματα μη αναγνωρίσιμα. Υπογραφή, «Εστιάς».   


ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ
Να ζει κανείς ή να μη ζει;…
Μ’ έχουνε κάνεις σα χαζή,
συνθέτες και ζωγράφοι.
Να ζει κανείς ή να μη ζει…
Θα κλείσουμε το μαγαζί
κι’ εγώ θα πάω στο ράφι.
Η Έλλη μας κάνει νερά,
κάνει μαθήματα η Χαρά,
μοντέλλα και πινέλα…
Κι’ εγώ σκαρώνω το χορό
κι’ από την πόλη αναχωρώ
και… στην κορφή κανέλλα.
Έχει ο Ερρίκος ο Λεκκός,
εξοπλισθή σαν αστακός
με αδιαφορία.
Και με τη Δούκισσα Γωγώ
κάθομαι και μοιρολογώ
γι’ αυτή την ιστορία.
Την Κουλουρίδου, αχ κι’ αυτή
τηνε τραβάνε από τ’ αυτί
μετά μεγάλου κόπου.
Αγκίστρια απλώνουμε μετά
για να κρατήσουμε κοντά
και τη Μαρμαροκόπου.
Ο Νίκας με το Νικολό
και με τον Τίτο τον καλό
στήνουν μεγάλη μάχη.
Ψάχνουν για πέρδικες, λαγούς∙
κι’ όλους τους βλέπεις ναυαγούς
και μ’ αδειανό στομάχι.
Να ζει κανείς ή να μη ζει
πάντα ξυπόλητη, πεζή…
Πικρά μου λένε αστεία.
Παίζω ταμπούρλο μουσική…
Ιδού η Καλλιτεχνική
του Πειραιώς Εστία.


* Δημοτικές εκλογές έγιναν στις 21.11.1954. Δήμαρχος Πειραιώς εξελέγη ο Δημήτριος Σαπουνάκης (1895 - 1965) νικώντας τον αντίπαλό του Γεώργιο Ανδριανόπουλο (Ψηλός λόγω του ύφους του), έγιναν ενστάσεις και ακολούθησαν επαναληπτικές εκλογές σε 27 εκλογικά τμήματα στις 6.3.1955, επεκράτησε και ανέλαβε την θέση του πρώτου πολίτη στις 24.3.1955. Με παύσεις λόγω περιορισμού των καθηκόντων του παρέμεινε έως τον Ιούνιο του 1959. Λόγω τον πεποιθήσεών του η κυβέρνηση δεν του παρείχε την απαιτούμενη βοήθεια. Υπογραφή, «Έρημος, Βαρύς και Μόνος». 

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΔΥΩΔΙΑ
- Ο Δήμαρχός μας αφ’ ενός
είναι καλός και Χριστιανός
μα το καλό δεν κάνει.
Δώδεκα μήνες κυβερνά
και μια θεσούλα δεν κερνά
τον πόνο να γλυκάνει.

- Εις το Ταμείον μου εκεί
βόσκουν μονάχα ποντικοί,
καημένε Πειραιώτη.
Κι’ έτσι μου φαίνεται όλη η Γη
κι’ η περσινή μου εκλογή
τα πάντα, ματαιότη…

- Ήταν η τύχη μου φελός
κι’ είχα πιστέψει αφελώς
πως θα περάσει η κρίση.
Κι’ ο Πειραιάς μας ασφαλώς
(κι ας με φθονούσεν ο Ψηλός)
πως θα γινή Παρίσι.

Εις την κυβέρνηση εκεί
είναι εκκλησιά ερημική,
το σήμαντρό της δε χτυπά,
κι’ όλοι μου παίζουν τον Παπά.

* Υπογραφή, «Λαός».

ΑΛΜΑ ΕΙΣ ΒΑΘΟΣ
Ο λύκος κι αν επείνασε
κι’ άσπρισε το μαλλί του
μηδέ την γνώση άλλαξε
μηδέ Καραμανλή του.

Ευλογημένη χώρα μου,
πώς να μη σ’ αγαπήσω!
Πας τρία βήματα μπροστά
και δέκα τρία πίσω…


* Μεταπολεμικά η εσωτερική μετανάστευση γέμισε με ετερόκλητο πλήθος τον Πειραϊκό χώρο. Κάποιες συνοικίες πήραν το όνομα του τόπου προέλευσής του. Αποτέλεσμα, η αλλοίωση της παλαιάς του σύνθεσης. Υπογραφή, «Περαστικά μας».


ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟΝ ″Ο ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ″
Οι Χιώται έχουν τα Χιώτικα,
τα Κρητικά οι Κρήτες,
Μανιάτες, τα Μανιάτικα,
τον ΟΛΠ Μεσολογγίτες.

Όλοι έχουνε στον τόπο μας
Μεγάλους Συγγενείς,
Κι’ οι μόνοι που δεν έχουμε
πατρίδα: οι γηγενείς.


* ΤΟ ΚΡΑΣΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ
Ότι κι’ αν είχε τόχασε
φίλους, μυαλά και πίστη.
Σαν δον Κιχώτης μάχεται
ποτέ δεν απελπίστει…

Έχουν οι πεποιθήσεις του
μαργάρου την σκληράδα
τις πόρτες των πολιτικών
παίρνει με την αράδα.

Ποτέ δεν ξαίρει η δεξιά
τι πράττει η αριστερά του
και μπρος σε κάθε λειχουδιά
σαλεύει την ουρά του.
Τις εί;


* Πολλά γυναικεία μέλη ή φίλες της Στέγης συνέδραμαν στην εύρυθμη λειτουργία της. Ο χρόνος και η διαρκής αλλαγή στην σύνθεση των προσώπων που ανήκαν στο πνευματικό αυτό σωματείο επέφερε την λήθη. Θα πρέπει να ανατρέξουμε στα παλιά κατάστιχά της για να αναγνωρίσουμε κάποια ονόματα. Τριανταφύλλου, ίσως η Άννα Τριανταφύλλου  - Χατζηγεωργίου (1927 - 2000), γνωστή ως ΒΑΝΙΩ, κεραμίστρια, ζωγράφος, γλύπτρια, που ήλθε στον Πειραιά το 1953. Κατοικούσε στην Ακτή Θεμιστοκλέους. Είχα επίσης την τύχη να ξέρω την Κυβέλη Κωστέα (1927 - 2012), σύζυγο του Αργύρη Κωστέα (1906 - 1966) και μητέρα της αλησμόνητης Περσεφόνης Κωστέα (1948 - 2012). Υπογραφή, «Η Στέγη». 


ΟΙ ΜΑΓΟΙ ΜΕ ΤΑ ΔΩΡΑ
Είναι ο Μάγος με τα δώρα
όπως πάντα, κάθε χρόνο
η Κυρία Θεοχάρη,
ομορφιά που καμαρώνω.

Κι άλλος Μάγος προσετέθη,
η Τριανταφύλλου εφέτο,
νάναι κρατικό κινίνο
ή ζαχαρωτό κουφέτο;

Στην Καπαλοπούλου Μίνα
κάτι και σ’ αυτή χρωστώ
όπως και στη Δέσποινά μας
της αξίξει: Ευχαριστώ.

Το μεγάλο μου το θύμα
Η Κυβέλη του Αργύρη
Του λαχείου πριγκηπέσσα
στου χορού το πανηγύρι.


* Είναι καταγεγραμμένες οι παλιές αψιμαχίες μανιατών και κρητικών θερμόαιμων ομάδων σε γειτονίες του Πειραιά. Υπογραφή, «Χοληδόχος Κύστις».

Η ΛΕΓΕΩΝ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ
Όσοι δεν έχουνε χωριό
στην Κρήτη είτε στη Μάνη
στον Πειραιά κοπιάζουνε
κι’ αράζουνε λιμάνι.

Τον τόπο που φιλάμε εμείς
κάνουν αυτοί κοπρώνα
γαϊδάροι που μαλώνουνε
σε ξένον αχερώνα.

Όμως θαρθεί κάποια στιγμή
ν’ αστράψη το καντύλι,
τότε θα δούνε ξαφνικά
τον ουρανό σφοντήλι.


* Βουλευτικές εκλογές έγιναν στις 19.2.1956. Υπήρξαν οι πρώτες βουλευτικές που ψήφισαν και γυναίκες. Χάρη στο περίπλοκο εκλογικό σύστημα, με λιγότερους ψήφους εξελέγη η ΕΘΝΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Αντιμέτωπος στάθηκε ο δικηγόρος Πειραιώς, πολιτευτής, πρόεδρος της Εθνικής Προοδευτικής Ενώσεως Κέντρου (Ε.Π.Ε.Κ.), Σάββας Παπαπολίτης (1911 - 1973) που κατέβηκε με τον συνασπισμό ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΙΣ. Με το κόμμα της ΕΡΕ πρώτος σε ψήφους στον Πειραιά βγήκε ο δικηγόρος Γεώργιος Ανδριανόπουλος και τελευταίος ο επίσης δικηγόρος Εμμανουήλ Σκορδίλης.
Ο Ανδριανόπουλος (1903 - 1980) ήταν δήμαρχος Πειραιώς από 24.6.1951 έως 22.3.1955 και πρόεδρος του Ο.Λ.Π. από 21.4.1955 έως 27.1.1956. Βουλευτής επανεξελέγη και στα επόμενα χρόνια. «Υπουργός ποδοσφαίρου» δεν έγινε, ήταν πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ολυμπιακού (1954 - 1967) και υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας (17.5.1958 - 20.9.1961). Ο Σκορδίλης (1908 - 1983) παλιός δημοτικός σύμβουλος, εκλέχτηκε σε επόμενες αναμετρήσεις ως βουλευτής της ΕΡΕ αλλά και της Ν.Δ. στις εκλογές της 17.11.1974. Υπογραφή, «Εξ οικείων». 

ΤΟ ΝΕΟΝ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΕΙΟΝ
Έλεγαν ο Γιωργάκης μας
ο Δήμαρχος ο τέως
ότι θα βγει στις εκλογές
εκείνος τελευταίος.

Όμως ο πρώτος βγήκε αυτός
της Κυριακής το δείλι
σέρνοντας την ουρίτσα του
το φίλο μας Σκορδίλη.
Κι’ ωστόσο ενώ δεν πρόκειται
περί νοός ασφαίρου
τώρα του τάζουν Υπουργός
να γίνη ποδοσφαίρου.


* ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ
Εκ μέρους υποψηφίου Πειραιώτου των τελευταίων εκλογών, ήδη μεταξύ των επιτυχόντων βουλευτών εστάλη η κατωτέρω επιστολή εις το σπίτι γνωστού Πειραιώτου διανοουμένου, προοριζομένη διά τον πατέρα τούτου :
Αγαπητέ φίλε,
Δράττομαι της ευκαιρίας να εκφράσω την χαράν μου δια την καλήν σας υγείαν και να σας ευχηθώ πάσαν ευτυχίαν και μακροημέρευσιν. Είμαι βέβαιος ότι κατά τας εκλογάς της 19ης Φεβρουαρίου θα τύχω πάσης εκ μέρους σας υποστηρίξεως και θα προσφέρετε τον σταυρόν τον ιδικόν σας και των φίλων σας.
Ελπίζω εντός των ημερών να σας επισκεφθώ δια να σας σφίξω το χέρι και να τα πούμε από κοντά.
Με ιδιαιτέραν εκτίμησιν
Υπογραφή

Η απάντησις :
Φιλτατέ μου,
Έλαβον γνώσιν της επιστολής σας.
Ευχαριστώ δια τας ευχάς. Τον σταυρόν μου ευχαρίστως θα τον έχετε.
Έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε και δεν μου χρειάζεται πλέον. Και εύχομαι να μη μ’ επισκεφθήτε…
Νεκροταφείον Αναστάσεως.
Στάσις… οριζοντία.
17 Φεβρουαρίου 1956.
(Αυθεντικόν) Α. Μ.


* Στέλιος Γεράνης, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Στέλιου Παναγιωτόπουλου (1920 - 1993). Στα 1955 εξέδωσε την συλλογή «Ένας καιρός ετοιμοθάνατος», εκδόσεις «Δίφρος». Υπογραφή, «Ετοιμοθάνατος». 

ΑΣΠΡΟ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ
Ρόδα και γαϊδουράκανθα
σ’ έχουν οι Μούσες ράνει
μα συ στις παπαρούνες σου
ξοδεύεσαι, Γεράνη.


* Ο πειραϊκός τύπος έχει να επιδείξει ένα μεγάλο αριθμό τίτλων περιοδικών κι εφημερίδων.

Εφημερίδες.
-Ελληνική Ώρα, κυκλοφόρησε στα 1945 από τον Κύπρο Φραγκούλη, διατηρήθηκε μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου του 1973.
- Η Φωνή του Πειραιώς, κυκλοφόρησε στα 1944, εκδότες ήταν οι Παναγιώτης Τζουνάκος, Γεώργιος Μπουκουβάλας, Γεώργιος Πασαμήτρος, μετά ανέλαβε ο Παύλος Πέτσας.
Νέοι Σκοποί, η προπολεμική εφημερίδα ΝΕΟΙ ΚΑΙΡΟΙ (1929), διέκοψε και συνέχισε μετά την κατοχή. Είχε αρίθμηση από το φύλλο 1 έως το 4064. Στα 1949 μετονομάστηκε σε ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ με διευθυντή τον Γεώργιο Ζ. Πιστάκη (αργότερα, από το 1969 έως το 1983 την ανέλαβαν οι Γιάννης Σκορδίλης και ο Παύλος Πέτσας).
Χρονογράφος, ιδρύθηκε στα 1897 από τον Γεώργιο Κριτή. Συνέχισε ο Άγγελος Σούλης, ο Γεώργιος Χαρβαλιάς. Διεκόπη στα 1941. Αργότερα στα 1951 βγήκε από τον Αναστάσιο Χαρβαλιά, με επόμενο εκδότη τον Ανάργυρο Χαρβαλιά και διευθυντή σύνταξης τον Μιχάλη Καραγιάννη. Μετά βλέπουμε την Αθηνά Χαρβαλιά - Καραγιάννη. Είχε αλλάξει ιδιοκτησία πριν διακόψει οριστικά.
Ο Δημότης, κυκλοφόρησε ως εβδομαδιαία στα τέλη του 1954 (;) από τον Δημήτρη Γιατράκο. Στις 7 Νοεμβρίου 1955 ξεκίνησε η νέα περίοδος, αριθμός φύλλου 1, με ιδιοκτήτη - διευθυντή τον Δημήτρη Γιατράκο και διευθυντή σύνταξης τον Διονύση Πανίτσα. Την συνέχισε ο Διονύσης Πανίτσας (1909 - 1979), τώρα οι κληρονόμοι του.
Εκτελωνιστής. Ο Νίκος Βελιώτης, εκτελωνιστής στο επάγγελμα και διευθυντής της ομώνυμης εφημερίδας, εξέδωσε τα «ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΥΛΙΑ» στην σειρά των εκδόσεων «ΠΕΙΡΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ», 1955. Το εξώφυλλο είχε φιλοτεχνήσει ο πειραιώτης ζωγράφος και σκιτσογράφος Παύλος Παυλίδης ο οποίος πέθανε στην Χαλκιδική που παραθέριζε, στις 8.8.1979.

Περιοδικά. 
Πνευματική Πορεία, κυκλοφόρησε στα 1953 έως το 1956 με εκδότη - διευθυντή τον Δημήτρη Γιατράκο (1921 - 1988) και (μέχρι το τεύχος 8) επιμελητή ύλης τον Γιάννη Χατζημανωλάκη. Ο Γιατράκος μετά την Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία φοίτησε στην Νομική Σχολή Αθηνών και εντάχθηκε στον δικαστικό κλάδο, οπότε και η αστεία αλλαγή του τίτλου του περιοδικού σε «Η Φωνή του Ειρηνοδίκου».

Διαλέξεις.
Χαράλαμπος (Λάμπης) Βολανάκης, 1901 - 1982, μέλος της Στέγης και κάποια χρόνια αντιπρόεδρός της. Έκανε αρκετές διαλέξεις. Έδρασε σε πολλά επίπεδα, ήταν μέλος σε σωματεία και συγγραφέας (μεταξύ των οποίων «Θητεία πάνω στη γη», 1957 και «Μυστικός Δείπνος» 1961).
Γιάννης Χατζημανωλάκης (γεν. 5.8.1933), στα αρχικά στάδια της πνευματικής παρουσίας του ήταν δημοσιογράφος, λογοτέχνης, κριτικός, επιμελητής ύλης, μέλος της Στέγης από το 1953, πρόεδρος Φ.Σ.Π. στο διάστημα 6.7.1966 - 15 Μαρτίου 2012.
Αργύρης Κωστέας, ως κάτοικος της συνοικίας του Πειραιά «Λάκκα ή Γούβα ή Μάντρα του Βάβουλα», οδός Καραΐσκου, ασχολήθηκε πολύ με την περιοχή. Ήταν υπεύθυνος επί της ύλης στο περιοδικό ΠΛΑΤΩΝ του ομώνυμου Φυσιολατρικού Μορφωτικού Συλλόγου. 
Στέλιος Γεράνης, ποιητής, (1920 - 1993).
Γρηγόρης Θεοχάρης (1907 - 1982), δικηγόρος, πρόεδρος Φ.Σ.Π. στο διάστημα 20.12.1931 - 7.2.1965.
Δαμιανός Στρουμπούλης (1919 - 1995), θεολόγος, πρόεδρος Φ.Σ.Π. στο διάστημα 7.2.1965 - 6.7.1966.

Θέατρα.
Αντι-λαϊκό. Το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο ιδρύθηκε στα 1955 από τον Μάνο Κατράκη (1908 - 1984). Στο τέλος της ίδιας χρονιάς, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιώς έπαιξε το έργο «Η τραγωδία του Λόρδου Βύρωνος (ή ο Λόρδος Βύρων)» που έγραψε ο δημοσιογράφος, κριτικός, μουσουργός και θεατρικός συγγραφέας Μανώλης Σκουλούδης (1901 - 1989). Μετά ανέβασε το έργο «Το τέλος του ταξιδιού» του Σέριφ και κατέληξε (30.11.1955) με το έργο «Ο μονοσάνδαλος» του Νίκου Τσεκούρα (1911 - 2009). Στον πειραϊκό τύπο καταγράφονται συζητήσεις κι αντιδράσεις για την παρουσία του Κατράκη στο Δημοτικό επειδή «η δεσποτική απ’ αυτόν μονοπώλησή του είχαν δημιουργήσει πολλές αξιώσεις». Διαμαρτυρήθηκε και η Στέγη, τονίζοντας ότι δεν μένει αδιάφορη με την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου να παραχωρηθεί το Δημοτικό σε όλη την χειμερινή περίοδο «εις ένα και μοναδικόν καλλιτεχνικόν συγκρότημα, αποκλειομένης ούτω καθ’ ολοκληρίαν της στεγάσεως εις αυτό του Εθνικού Θεάτρου, της Λυρικής Σκηνής, αλλά και της τοπικής θεατρικής κινήσεως του κ. Λεμού». Ίσως αυτό οφείλεται στην εύνοια η οποία έδειξε η δημοτική αρχή που συμπαθούσε την αριστερή ιδεολογία του θιασάρχη και στην πολιτικά αντίθετη τοποθέτηση ορισμένης τάξης των αστών Πειραιωτών και των εφημερίδων. 
Θίασος Λεμού. Ιδρύθηκε στα 1944 από τον Αδαμάντιο Λεμό (1916 - 2006). Επί πολλά χρόνια ήταν κάτοικος του Πειραιά. Στα τέλη του 1953 απεφάσισε να προσεγγίσει τον Μιχάλη Μπακούρη, τον Δευκαλίωνα Ρεδιάδη και τον Ανδρέα Κρητικό ώστε να του παραχωρηθεί η αίθουσα του Πειραϊκού Συνδέσμου για τον θίασό του. Έτσι είχαμε παραστάσεις στις χειμερινές περιόδους 1953-1954, 1954-1955 και 1955-1956. Παίχτηκαν αρκετά έργα με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων ηθοποιών. Στα 1955 έκανε προσπάθειες να μεταφερθεί στο Δημοτικό Θέατρο, επικοινώνησε με τον Νικηφόρο Βρεττάκο που ως δημοτικός σύμβουλος είχε την ευθύνη στην επιτροπή του θεάτρου αλλά ο χώρος δόθηκε στον Μάνο Κατράκη (3.6.1955). Έπαιξε στον Πειραϊκό το έργο «Νυφιάτικο τραγούδι» του Νότη Περγιάλη (1920 - 2009, είχε γράψει και το έργο: Το κορίτσι με το κορδελάκι, που έπαιξε ο Μάνος Κατράκης). Μετά το έργο «Ο Θεόφιλος και οι κληρονόμοι του» του Μιχάλη Κουνελάκη, την κωμωδία του Δημ. Τζεφρώνη «Η λίμνη των δολαρίων», το δράμα «Η Κασσιανή» του Δ. Βενιέρη διασκευασμένο από τον Δημήτρη Γιαννουκάκη και το ειδύλλιο «Μαρία Πενταγιώτισσα» σε διασκευή πάλι του Γιαννουκάκη. Ύστερα έφυγε από τον Πειραϊκό Σύνδεσμο. Η διένεξη και ο ανταγωνισμός με τον Κατράκη υπήρξε αφορμή πολλών δημοσιευμάτων.    
Θίασος Φίλιου. Ίσως εννοεί τον θίασο που ίδρυσε στα 1947 ο Φίλιος Φιλιππίδης (1916 - 1981).

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΡΑ: «Ζήτω το νέο κόμμα ... του Καραμανλή (όχι του Μαρκεζίνη)».
ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΩΝ : «Άλαλα τα χείλη των ασεβών».
ΝΕΟΙ ΣΚΟΠΟΙ: «Γηράσκουν αναμάρτητοι».
ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ: «Προ τριακονταετίας : - Εντός ολίγου, η εφημερίς μας θα εκδίδεται … εξασέλιδος».
ΔΗΜΟΤΗΣ: «Εις τον Διαγωνισμόν μας των Καλλιστείων Πειραιώς εξελέγη Μίστερ Πειραιεύς ο κ. Α. Κωστέας».
ΕΚΤΕΛΩΝΙΣΤΗΣ: «Ο διευθυντής μας κ. Ν. Βελιώτης, μετά την επιτυχίαν του βιβλίου του, απεχώρησε της εφημερίδος μας, προκειμένου εις το εξής να ασχοληθή με τα θαλασσοπούλια και τις … γοργόνες».

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ: «Από του επομένου τεύχους, αλλάζουμε τίτλο. Ο νέος μας τίτλος θα είναι: «Η Φωνή του Ειρηνοδίκου».

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ
Λ. ΒΟΛΟΝΑΚΗΣ: «Περί της φυλής των Αρμενίων, Εβραίων, Βεδουΐνων, Ζουλού, Πυγμαίων, Λαπόνων, Μογγόλων, Ίνκας, Ινδοκινέζων, κτλ. κτλ.».
ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗΣ: «Όταν έπαιζα βόλους με τον Γκιουζέπε Βέρντι».
ΚΩΣΤΕΑΣ: «Πως κατέκτησα την κορυφή της Γούβας του Βάβουλα».
ΓΕΡΑΝΗΣ: «Ειρήνη Υμίν».
ΘΕΟΧΑΡΗΣ: «Γιατί αγαπάμε την Καλλιτεχνική Εστία αλλά είμεθα και υπέρ της Φιλολογικής Στέγης».
ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗΣ: «Ανάλυσις του συναισθήματος: Θα ζήσω εις την έρημον με αγιάννην τον Νηστευτήν, το ύπαιθρον και όχι με Στέγην». 

ΘΕΑΤΡΑ
ΑΝΤΙ-ΛΑΪΚΟ: «Ο Άνθρωπος που κάνει κορδελάκια».
ΛΕΜΟΥ: «Κάτω οι λόρδοι» (Βύρωνες;)
ΠΑΛΛΑΣ: (Θίασος Φίλιου). «Τι κάνει ο άνθρωπος για να βγάλει το ψωμί του».  








 

   


Σάββατο 3 Φεβρουαρίου 2018

Η ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ


Μια σατιρική εφημερίδα της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς. 
 

                                                                            Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.



 
Στο παρόν
blog, ανάρτηση της 19 Φεβρουαρίου 2017 αλλά και στο περιοδικό της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς, Περίοδος Γ΄ αριθμός φύλλου 2 - Άνοιξη 2017, είχα δημοσιεύσει το άρθρο μου «Στην εποχή των αποκριάτικων χοροεσπερίδων του Ολυμπιακού και της Φιλολογικής Στέγης Πειραιώς». Στο τέλος του, έκανα μια καταγραφή των γνωστών σε μένα σατιρικών εφημερίδων που είχε εκδώσει η Στέγη κατά την διάρκεια κάποιων παλαιών αποκριάτικων χορών της.
Η πρώτη που ανέφερα είχε το όνομα Η ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ.
Υπότιτλος: ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΟΥΤΑΜΑΡΑΣ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΚΑΘΕ ΦΑΡΑΣ.
ΓΡΑΦΕΙΑ: ΨΥΓΕΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΒΟΡΕΙΟΣ ΠΟΛΟΣ
Πρόκειται για ένα φύλλο διαστάσεων περίπου 57,8 Χ 42,7 που διπλωμένο μας δίνει ένα τετρασέλιδο με διαστάσεις 28,9 Χ 42,7. Βρίσκεται στην συλλογή μου.
Δεν υπάρχει χρονολογία, από τα περιεχόμενα όμως συμπεραίνω ότι τυπώθηκε στα 1933. Αυτό προκύπτει από την μνεία ότι πρωθυπουργός ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Γεωργίας ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, υπουργός Οικονομικών ο Γεώργιος Καφαντάρης.
[Η κυβέρνηση εκείνη κράτησε από 16.1.1933 έως 6.3.1933. Την προσωρινή κυβέρνηση Οθωναίου αντικατέστησε η κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη στις 10.3.1933].
Κυριακή της Απόκρεω ήταν στις 19.2.1933 και της Τυροφάγου στις 26.2.1933. Καθαρή Δευτέρα, 27.2.1933.
Δήμαρχος Πειραιώς χρημάτισε ο Τάκης Παναγιωτόπουλος. 
Εδώ, όπως και στα επόμενα σατιρικά φυλλάδια που γνωρίζω, μεταξύ των διαφόρων καταχωρήσεων που δημοσιεύονταν, τα μέλη της Στέγης διακωμωδούσαν ο ένας τον άλλον αλλά και τους εαυτούς τους, παράλληλα δε γίνονταν στόχοι πολιτικά πρόσωπα και επίκαιρες καταστάσεις που η σημασία τους ήταν μεν κατανοητή στους αναγνώστες της εποχής εκείνης, τώρα αφήνουν μια αβεβαιότητα στην ερμηνεία τους.
Όλα τα κείμενα αναδίδουν μια καυστική γεύση, παραπέμπουν σε γνωστά λογοτεχνικά μοτίβα που ανεβάζοντας την διάθεση ενισχύουν το μειδίαμα.
Επιλέγω και αντιγράφω, οι παρεμβάσεις μου στον τρόπο που στοιχειοθετήθηκαν τότε οι λέξεις είναι ελάχιστες:

ΣΕΛΙΔΑ ΠΡΩΤΗ.

* Το «ΝΕΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ» παραθέτει κωμικές ερμηνείες λέξεων:
ΠΑΠΑ – ΝΑΣΤΑΣΙΟΥ. Λέξις απαντώσα εις τα τρίστηλα των εφημερίδων, εις τους εργατοαγροτικούς συνδυασμούς αλλά και εις τους συνδυασμούς των Φιλελευθέρων. Το πρώτον του συνθετικόν αποδεικνύει ότι το ράσον δεν κάνει τον καλόγερο. Πάντως όμως μας παίζει τον παπά.
ΠΟΡΤΟΦΟΛΙ. Λέξις άγνωστος εις την εποχήν μας. Υπήρχε εις παλαιάς εποχάς αλλά συναπέθανε μετά του πορτοφολά.

ΠΑΝΑΓΗΣ ΤΣΑΛΔΑΡΗΣ. Συνώνυμος τελευταίως του Κονδύλη και Χατζηκυριάκου. Η παλαιοτέρα σημασία της λέξεως εξαίρετον μέντιουμ συνερχόμενον μόνον κατόπιν αντιϋπνωτιστικών προσπαθειών του μεγάλου φακίρου Βενιζέλου.
[Αλέξανδρος Παπαναστασίου, υπουργός Εθνικής Οικονομίας και υπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση Βενιζέλου. Γεώργιος Κονδύλης, Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος, υπουργοί επί κυβερνήσεως Τσαλδάρη]

* Μια περιγραφή του Πειραιά σε στίχους που υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Το Γαϊδουράγκαθο».
ΤΟ ΕΠΙΝΕΙΟΝ
Έχει πολλά φουγάρα
Τραίνα, βαπόρια, κάρρα
και μάτσα ποιητές
με ευγενές το ήθος
που η σοφή τους κάρα
στίχων παράγει πλήθος
Ήτοι του Πειραιώς τα προϊόντα
είναι τα εξής συν άλλοις:
Μάγκες του τύπου Νώντα
Οίους δεν χώνευε ο Γάλι – Γάλις
Επίσης παστουρμάς από την Καισαρεία
Και «λεμονάς» του πάγου κρύα
Σάμαλι θείον, γλυκό μαστίχι
Και.. απαγορευμένοι τοίχοι
Παράγομεν ακόμη εραστάς
που κάνουν τις καλές των να σκοτώνονται
μεγάλους άνδρας και καταχραστάς
που ως επί το πλείστον αθωώνονται
Αλλά δεν υστερούμεν εις κλεπτρίας
Κυρίας σοβαράς κι’ υπηρετρίας.
Έχουμε μια ποσότητα μαστούρηδες
Και «νταβατζήδες» και «καψούρηδες»
Ακόμη, προς τιμήν μας Πειραιώτες,
παράγομεν κι’ υπέροχες κοκότες.
Ώ Πειραιά, χάριν της αληθείας.
Στο λέω και φτου μη βασκαθής.
Πως είσαι άξιος μεγάλης συμπαθείας.
- Δεν πας να μου χαθής…


* Ο Νικόλαος Γεννηματάς (1887 - 1973) ήταν δικηγόρος, βουλευτής Πειραιώς με το Λαϊκό Κόμμα του Παναγή Τσαλδάρη.
Ο ΠΑΜΠΕΡΑΪΚΟΣ
Νικόλαος Γεννηματάς
όταν τον βλέπεις σταματάς
εις στάσιν δέους προσοχής
κι’ υπάρχει φόβος να… βραχής.


* Το γλυπτό που συμβολίζει τον Άγνωστο Στρατιώτη δείχνει τον νεκρό γυμνό πολεμιστή να είναι ξαπλωμένος με τρόπο ώστε να αιωρείται, με κυρτό το κορμί του σαν να είναι τοποθετημένος σε αόρατο βράχο ή έξαρση εδάφους. Πολλοί τότε κριτίκαραν την στάση αυτή, καλό θα ήταν να είχε ίσιο το κορμί του. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Ο Ιωνάς».  
ΕΞ ΟΙΚΕΙΩΝ ΤΑ ΒΕΛΗ!
Τι κακό στου Στρατιώτη
του Αγνώστου το μνημείο
λες προσωπικά πως είχαν,
ήρωά μου θλιβερέ.
Τον γελούν τα κυπαρίσσια,
τον γελούνε κι οι φαντάροι
Κι’ έρχονται και του φωνάζουν
«ίσια το κορμί σου ρε!»

ΣΕΛΙΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ.
 
* Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Τα Κακά του».
ΜΠΕΛΑΔΕΣ
Κάθε τόπος έχει τα καλά του
κάθε πράγμα έχει το μπελά του.
Όπως ο Πειραϊκός Σύνδεσμος
έχει την κυρίαν Αναγνωστοπούλου
Κ’ η Ιερά Σύνοδος
το ζήτημα του Φωτοπούλου
Το ταχυδρομείο
τον Πατρινό
Κι η Κοινωνική Αλληλεγγύη
τον Γλυνό
Ο Σταθμός της Ομονοίας
τον Ηλίαν
Η Φιλολογική Στέγη
της Παρασκευής την ομιλίαν
Τα Θέατρα
τους τσαμπατζήδες
Ο Ηλεκτ. Σταθμός
τους φορατζήδες
Η Δημοκρατία
τον Ζαΐμην
Η Πλάζα του Φαλήρου
τον Κυρίμην
Η Διεύθυνσις των «Νέων Καιρών»
την φαλάκρα
Ο Τώνης ο Μπαρμπάτος
τα κάτω άκρα
Η κάθε εκδήλωσις
την μαρίδα
Ο χορός της Στέγης
την εφημερίδα
Κάθε τόπος έχει τα καλά του
κάθε πράγμα έχει το μπελά του.


* «Το συνάχι» υπογράφει αυτό το όμορφο στιγμιότυπο. Κώστας Σούκας και Γρηγόρης Θεοχάρης ήταν οι δύο πρώτοι πρόεδροι της Στέγης, ο Χρόνης Σοφράς ποιητής και ηθοποιός (1909 - 1977).
Η ΣΥΝΤΑΞΙΣ
ΤΗΣ «ΤΣΟΥΚΝΙΔΑΣ»
Κ’ απλώθηκε πυκνό το χιόνι
το βράδυ πούταν μαζεμένοι
όλ’ οι φιλόσοφοι της Στέγης
και γράφαν σάτυρα σκυμμένοι.
Αγαλματένια τα κορμιά τους
Βορηάς μας φύσηξε στη μούρη
όταν μας διάβασε ο Σούκας
κάποιο φριχτό του καλαμπούρι.
Είπε κι ο Θεοχάρης κάτι
χιονίστρες βγάλανε τ’ αυτιά μας
πάει να μιλήσει ο Βελιώτης
και πήρε ο αέρας τα χαρτιά μας.
Έκανε και ο Σοφράς να γράψει
είχε παγώσει το μελάνι
Ευτύχημα για μας τους άλλους
ότι εγράφηκε μας φτάνει.

* Στην πορεία της Στέγης οι γυναίκες είχαν την τιμητική τους στην οργάνωση εκδηλώσεων και την είσπραξη των συνδρομών ή εισιτηρίων. Η Μαρία Πατρικίου αναφέρεται ως ταμίας το 1931 μέχρι την παραίτησή της στα 1932. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Ο φόρος».
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΣ
Η Κυρία Οικονόμου
Η Μαρία Πατρικίου
Κι’ η κυρία Δηγιακόμου
Κηρυχθήκαν εκτός νόμου.
Πρωτάκουστον και τραγικόν μυστήριον
Δεν πούλησαν μήτ’ ένα εισιτήριον;..
* Ο Παναγιώτης Μπατιστάτος ήταν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Στέγης εκείνα τα χρόνια. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Η Παραίτησις».  
ΝΑ ΖΗ ΚΑΝΕΙΣ Ή ΝΑ ΜΗ ΖΗ
Αν δεν κάνετε δεκτή
και την ένστασή μου αυτή
θα σκεφτώ.. και καταλήγω :
και θα μείνω και θα.. φύγω.

Μπατιστάτος Παναγής
πάντα ύποπτος φυγής.


* ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ
Ντίνος Σούκας «Δον – Κιχώτης»
Ποιητής, πότης κ’ ιππότης.
Και πεζός, στριφνός κι’ απλότης
κι’ ανεπίσημη εξοχότης.


* Νίκος Βελιώτης (1905 - 1976). Μέλος της Στέγης από 5.2.1932 και αργότερα σύμβουλος στο Δ. Σ. της. Εκτελωνιστής. Συγγραφέας. Μέλος και σύμβουλος της Στέγης, έργα του τα «Θαλασσοπούλια», «Ραγάνια», «Μελτέμια» κ.ά. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Το διπλότυπον».
ΕΙΣ ΗΜΕΡΑΣ ΚΡΙΣΕΩΣ
Φιλάνθρωπος και «συμπαθών»
πολλά τε πράξας και παθών
ως Τράπεζα της Καλλιτεχνικής
Σκηνής και των λογίων
πληρώνει τας ζημίας
της Στέγης ο Ταμίας
η αυτού Μεγαλειότης
ο Νικόλαος Βελιώτης.


* Ο Νικόλαος Βλάχος, ιατρός, ιδρυτικό μέλος της Στέγης. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Η υπογραφή».
ΩΔΙΝΕΝ ΟΡΟΣ …
Εγκυμονών εγκέφαλος
αρέσκεται εις το γυμνόν
ο της Στέγης Νίκος Βλάχος
των μυιγών ο αετομάχος.
Κι’ ότι πει, διπλή φωνή :
ο Μανώλης συμφωνεί.

* Ο Χρήστος Λεβάντας (Κυριάκος Χατζηδάκης, 1904 - 1975) εξέδωσε στα 1923 βιβλίο με τίτλο «Στο μεθύσι του πόνου» που περιελάμβανε σειρά μικρών διηγημάτων και στα 1932 ένα ακόμα με τίτλο «Ο ίσιος δρόμος κι’ άλλα διηγήματα». Ο Γρηγόρης Θεοχάρης (1907 - 1982) τύπωσε ποιητική συλλογή με τίτλο «Φωνές χωρίς Ήχο» στα 1927. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Φωνή χωρίς ήχο». 
ΤΟ ΜΕΘΥΣΙ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ
Φιλολογικά συμβάντα
βρίσκεις μόνο στον Λεβάντα
πούγραψε τον «Ίσιο δρόμο»
και πηγαίνει με την μπάντα

ΑΝΤΙΫΠΝΩΤΙΚΑ
Διάβαζε τον Θεοχάρη
Νάρθη ο ύπνος να σε πάρη.


* Κόλιας, Πέτρος Βαλχάλας, επωνυμίες για τον Νίκο Καββαδία (1910 - 1975). Το γνωστό ποίημά του
MAL DU DÉPART, σελίδες 53 - 54 της συλλογής ΜΑΡΑΜΠΟΥ, 1933, βρήκα με τον τίτλο ΠΑΡΑΠΟΝΟ (και από κάτω η χρονολογία 16/5/1931) στο πειραιώτικο περιοδικό ΡΥΘΜΟΣ, τεύχος 1, Σεπτέμβριος 1932, σελ. 27 που βρίσκεται στην συλλογή μου. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Η Μούσσα». 
Ο ΚΟΛΙΑΣ
Ο Βαλχάλας όταν γράφη
μπαίνουν οι «ρυθμοί» στο ράφι
Κι’ όταν θέλει να μιλήση
έχει η γλώσσα του κολλήσει.
 
ΣΕΛΙΔΑ ΤΡΙΤΗ.

* Η πείνα είναι διαχρονικό ανθρώπινο αίσθημα, όταν ο οργανισμός έχει ανάγκη να τραφεί. Υπογράφει κάποιος με το ψευδώνυμο «Ο Αγνώριστος».
Ο ΝΕΟΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ
Σε γνωρίζω από την όψη
τη χλωμή και θλιβερή,
σε γνωρίζω απ’ την κοιλιά σου
Πούνε πάντοτε αδειανή.
Απ’ τα κόκκαλα σε ξέρω
Που φαντάζουν στα πλευρά
απ’ τον ήχο σε γνωρίζω
που βαράει τον ταμπουρά.
Απ’ τη λόρδα τη μεγάλη
απ’ την λαύρα την πολή
από τη ματιά που ανάβει
Φασουλάδα λίγη αν δει.

* Ο Γρηγόρης Θεοχάρης νυμφεύτηκε στα 1932 την Ματίνα Σαββοπούλου (1907 - 1989).
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ
Έχουμε εδώ μέσα μια κυρία
πούχει το δουλάκι της γυμνάσει
να παραφυλάη το σύζυγό της
μήπως κάνα βράδυ της το σκάσει.

Δεν σας λέγω όμως τ’ όνομά της
μήπως και την πάρετε χαμπάρι
βάλετε όποια θέλετε στο νου σας
όχι όμως την κυρία Θεοχάρη.


* ΖΗΤΕΙΤΕ ΚΑΙ ΕΥΡΙΣΕΤΕ
ΖΗΤΕΙΤΑΙ Βρεφοκομείον δια τα έκθετα.
ΖΗΤΕΙΤΑΙ χημικός δια την ανάλυσιν βαθυστοχάστων ποιημάτων.
ΖΗΤΕΙΤΑΙ Πυθία για την εξήγηση των καλαμπουριών μας.
ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ ή ΠΩΛΕΙΤΑΙ τοις μετρητοίς ή με δόσεις ο επάνω όροφος της παλαιάς μεν αλλά φρεσκοσωβαδισμένης δεσποινίδος Πηνελόπης Ξελιγώνη. Όροι συμφέροντες. Πληροφορίαι εις το κάτω πάτωμα.
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ δεσποινίδες  χρηστών ηθών αλλά πεταχτούλες, διαθέτουσαι ελευθέρας εσπερινάς ώρας, ίνα αναλάβωσι την εξ ύψους παρηγορίαν των αδίκως αναμυνόντων τα ραντεβού τους νεαρών ερωτευμένων της πλατείας του Δημοτικού Θεάτρου. Πληροφορίαι… τι να τις κάνης αδελφέ!



ΣΕΛΙΔΑ ΤΕΤΑΡΤΗ.

Τίτλος πάνω σελίδας «ΤΕΛΕYΤΑΙΑ ΣΑΣ ΩΡΑ»

* ΝΕΟΝ ΕΡΩΤΙΚΟΝ ΔΡΑΜΑ
ΜΑΧΗ ΣΤΗΘΟΣ ΜΕ ΣΤΗΘΟΣ
Νέον ερωτικόν δράμα κρατεί εν συγκινήσει την ευαίσθητον κοινωνίαν της πόλεώς μας. Ο νεαρός ιππότης Φαρίνος Λακτέ ηλικίας πέντε μηνών καταληφθείς υπό παραφόρου έρωτος προς την παραμάναν του Ευλαλίαν απεπειράθη να αποσπάση βιαίως και τους δύο της μαστούς. Εις τας γοεράς κραυγάς της ευτραφούς παραμάνας προσέτρεξεν η μήτηρ του η οποία εις μάτην εζήτει να αποσπάση το ερωτόληπτον νήπιον από τους μαστούς της τροφού του. Ευρεθείσα εν αδυναμία εξέβαλλε γοεράς κραυγάς μετά τας οποίας προσέτρεξεν ο πατήρ του δράστου όστις και επέτυχε να αποσπάση την παραμάναν από τας χείρας του ερωτύλου οδηγήσας αυτήν εις την κρεββατοκάμαράν του προς παροχήν των πρώτων βοηθειών.

* ΕΚΘΕΣΙΣ
Χθες εις την οδόν Τσαμαδού ευρέθη νεκρόν αρτιγένητον βρέφος. Γενομένης νεκροψίας επ’ αυτού, διεπιστώθη ότι πρόκειται περί αυτοκτονίας.

* ο Λογοτέχνης Μάριος Βαϊάνος (1905 - 25.11.1975), έζησε κάποια χρόνια στον Πειραιά.   
ΠΑΡΑΧΑΡΑΚΤΑΙ
Υπό των αστυνομικών οργάνων, ως εγκύρως πληροφορούμεθα, ανεκαλύφθη μεγάλη σπείρα παραχαρακτών νεοελληνικών στίχων. Εις την σπείραν ταύτην μετέχουν πλείστοι όσοι παραχαράκται της νεοελληνικής ποιήσεως. Συνελήφθη ο Μάριος Βαγιάνος.


* Η επικράτηση του ναζισμού στην Γερμανία δεν άφησε ασυγκίνητη την συντακτική ομάδα της «Τσουκνίδας». 
ΘΕΟΜΗΝΙΑ
ΒΕΡΟΛΙΝΟΝ. – Ο διασχίζων την πόλιν ποταμός Χίτλερ λόγω των τελευταίων πλημμυρών υπερχυλίσας εις τι μέρος της κεντρικής πλατείας του Βερολίνου κατέκλυσε και κατέστρεψε τους ελαιώνας και αμπέλους της αριστεράς πλευράς.
Ο καγκελάριος προς αποσόβησιν μεγαλυτέρων καταστροφών και αποφυγήν ανθρωπίνων θυμάτων διέταξε το κλείσιμον όλων των εφημερίδων των αριστερών κομμάτων.

* Ο Σώτος Χονδρόπουλος (1911 - 1989) κυκλοφόρησε το «Κουρασμένοι που βαδίζουν» στα 1932. Την ίδια χρονιά βγήκε «Ο ίσιος δρόμος κι’ άλλα διηγήματα» του Χρήστου Λεβάντα και ο Νίκος Μαράκης (1904 - 1972) τύπωσε το έργο του «Οι άνθρωποι της κοκαΐνης. Από τα χειρόγραφα ενός Ρώσσου εμιγκρέ». Τα Μουσικά Χρονικά εξέδωσαν  στα 1931 τα ΕΙΔΥΛΛΙΑ του Νίκου Χαντζάρα (1884 - 1949). Ο Γιάννης Πιπίνος (1901 - 1962) ήταν δημοσιογράφος και ποιητής.      
ΣΤΑΣΙΣ… ΚΟΥΡΑΣΜΕΝΩΝ
Τηλεγραφούν εκ Τας Κεμπάπ, ότι «Οι κουρασμένοι που βαδίζουν» απηυδήσαντες να βαδίζουν συνεχώς εστασίασαν. Κατόπιν τούτου, ανεχώρησεν ο κ. Χονδρόπουλος αεροπορικώς, συμπαραλαβών και τον κ. Λεβάντα, ίνα τους επαναφέρη στον «Ίσιο Δρόμο». Ερωτηθείς ο κ. Μαράκης, επί του προκειμένου, εβεβαίωσεν κατηγορηματικώς, ότι ευρισκόμεθα προ σοβαρών γεγονότων, καθόσον πρόκειται περί «Ανθρώπων της κοκαΐνης», εκτός εάν μεσολαβήση Χατζάρα, η οποία χρησιμοποιείται εσχάτως ιδίως εις ερωτικά ειδύλλια.
Νεώτερον, τελεγράφημα, βεβαιοί ότι ο κ. Βελιώτης, έταξεν εικοσιτετράωρον προθεσμίαν, εις τους στασιαστάς όπως παραδοθώσιν απειλήσας εν εναντία περιπτώσει απαγγελίαν κατ’ αυτών ολοκλήρου της μελλούσης να εκδοθή ποιητικής συλλογής του κ. Πιππίνου. Κατόπιν τούτου, η τάξις αποκατεστάθη.


* ΠΡΩΪΝΑΙ ΩΡΑΙ
Πληροφορούμεθα ότι η έκδοσις της εφημερίδος μας διακόπτεται επ’ αόριστον των τυπογράφων καταληφθέντων αιφνηδίως εκ γρίππης κατά την στοιχειοθέτησιν της «Τσουκνίδας».