Τρίτη 30 Μαΐου 2017

Κείμενα για την ανέγερση της νέας Αγίας Τριάδας στα 1957.

                                                                            
                                                                               Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

[Στην μνήμη Παναγιώτη Βούρου (17.2.1966 / 30.5.2017) που με καταγωγή από την Λέσβο σπούδασε στην Πάτρα και στην Αγγλία, ταξίδεψε σε πέλαγα - ωκεανούς, εργάστηκε στην Αθήνα και τα τελευταία χρόνια έζησε με την μητέρα του Μαρία (1930 - 2017) στην Καλλίπολη, πάνω στην Ακτή Θεμιστοκλέους. Συνεπής φίλος, ευαίσθητος ποιητής, ιδανικός συζητητής, αποτελούσε το τρίτο μέλος της παρέας μου τα Σαββατοκύριακα στα παραλιακά καφέ της περιοχής ενώ αρεσκόταν να τραβάει στην θάλασσα του Πειραιά φωτογραφίες με τα βράχια του, τα διαβατάρικα πουλιά και τα κάθε λογής πλεούμενα…]

Ανησυχούμε κι αντιδρούμε για τις πράξεις του παρόντος φοβούμενοι την εξέλιξή τους και κατά πόσο θα επηρεάσουν το μέλλον. Με την ιδιότητα του αρμόδιου, του επιστήμονα, του ειδικού αλλά και από την άλλη πλευρά του άσχετου, του ανεύθυνου, εκφράζουμε προφορικά ή μέσω του γραπτού λόγου κάθε λογής άποψη (οι πρώτες χάνονται, οι άλλες διατηρούνται) βάσιμη ή ανούσια κι αναμένουμε να επικρατήσει η προσωπική μας γνώμη θεωρούμενη ότι είναι η πλέον σωστή.
Μετά την καταστροφή της εκκλησίας της Αγίας Τριάδος στον βομβαρδισμό της 11 Ιανουαρίου 1944 είχαν γίνει ελάχιστα έργα συντήρησής της και κυριάρχησε το θέμα αναστήλωσης ή κατεδάφισης ώστε να χτιστεί από την αρχή. Έπρεπε να ανεγερθεί ναός μικρών διαστάσεως ή ένας πολύ μεγαλύτερος; Να παραμείνει πλατεία και να μεταφερθεί κάπου αλλού η εκκλησία; Στα 1950 ιδρύθηκε η «Παμπειραϊκή  Ένωσις Αναστηλώσεως του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Τριάδος Πειραιώς». Έδρασε δυναμικά και παρά τις αντιδράσεις επέβαλε τις δικές της επιθυμίες στην διευθέτηση του θέματος. Την Κυριακή 17 Ιουνίου 1956 έγινε η τελετή της θεμελιώσεως της εκκλησίας. Στα 1957 στην πειραϊκή κοινωνία και στις εφημερίδες κυριαρχούσε ακόμα το ζήτημα. Το Σάββατο 18 Μαΐου 1957 έγινε σύσκεψη στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου χωρίς επιτυχία κι αποτέλεσμα. Στα 1959 είχε μάλιστα αποφασισθεί να μετατραπεί ο χώρος σε πλατεία και στην θέση του ναού να κτιστεί αναμνηστικό ναΐδριο βυζαντινού ρυθμού. Ένα μεγάλο μέρος των εσόδων προήλθε από την αύξηση των εισιτηρίων των λεωφορείων της πόλης κατά δέκα λεπτά. Τα σχέδια έκανε ο Γεώργιος Στεφάνου Νομικός (1905 - 2000).
Παρακολουθούμε τα δρώμενα στον τοπικό τύπο και εστιάζουμε σε ορισμένα κύρια άρθρα.

Δ-1722. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ.  Άποψις προς Αγία Τριάδα.  Εκδόσεις ΔΕΛΤΑ. Εμμ. Διακάκης και Υιός - Απελλού 4 - Αθήναι. Βρίσκεται στην συλλογή μου.
  
Εφημερίδα Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, 19.4.1957 [Συνέχεια άρθρου για τις αρχαιότητες]
… Εκτός τούτου, η Επιτροπή Προστασίας των αρχαιοτήτων του Πειραιώς έστρεψε τα βλέμματά της και προς τας αρχαιότητας της Αγίας Τριάδος, όπου οι εργάται ανασκάπτουν τα πάντα και μερικώς καταστρέφουν τας εκεί αποκαλυφθείσας αρχαιότητας.
Σχετικώς επληροφορήθημεν, ότι την παρελθούσαν εβδομάδα ανευρέθη εις τον ανασκαπτόμενον χώρον της Αγίας Τριάδος είς αμφορεύς ύψους ενός μέτρου, ο οποίος εξήχθη του εδάφους τεθραυσμένος, λόγω της επικρατούσης αρχής όπως εκλείψουν τα εμπόδια διά τη ανέγερσιν του ναού. Βέβαια, ο ανευρεθείς αμφορεύς δεν είνε μεγάλης αρχαιολογικής αξίας. Δεν έχει επ’ αυτού παραστάσεις από την ζωήν και την κοινωνικότητα των αρχαίων προγόνων μας, είνε όμως κατεσκευασμένος από ψημμένην γη και μεγάλου μεγέθους. Το ότι ο αμφορεύς εθραύσθη τώρα, φαίνεται από το πρόσφατο σημάδι του σπασήματος. Ποίον, όμως, βαρύνει η ευθύνη της καταστροφής του ωραίου αυτού αμφορέως και ποίος πρόκειται να λογοδοτήση διά το ανουσιούργημα αυτό;
Ιδού ένα ερωτηματικόν, εις το οποίον θα διστάση να απαντήση ο κάθε υπεύθυνος. Εν συνεχεία εις την περιοχήν των ανασκαφών αυτών υπάρχουν θραύσματα αγγείων, τα οποία περισυλλέγονται εν σπουδή και πετούνται εις την θάλασσαν.
Αν και η πληροφορία μας αυτή είνε ακριβής, τότε, πράγματι, πρέπει να αναζητηθούν ευθύναι. Η Επιτροπή που απαρτίζεται από ομάδα εκλεκτών Πειραιωτών, που ανέλαβαν τον ιερόν αγώνα της διασώσεως και αξιοποιήσεως τουριστικώς των υπαρχόντων αρχαιολογικών ευρημάτων του Πειραιώς, νομίζομεν, ότι οφείλει να καταφύγη και εις αυτήν ακόμη την δικαιοσύνην διά την παραδειγματικήν τιμωρίαν των τυχόν ασυνειδήτων που αδιαφορούν διά την διαφύλαξιν και αξιοποίησιν των αρχαιολογικών θησαυρών της πόλεως.
Τα θραύσματα των αγγείων δεν ρίπτονται ελαφρά τη συνειδήσει εις την θάλασσαν. Κοσκινίζονται και με τα μικρά τεμάχια συγκολλούνται και κατασκευάζονται τα πολύτιμα αρχαία αγγεία των προγόνων μας. Διότι μέσα στα μικρά κομματάκια που ρίπτονται στην θάλασσα, είνε πολύ πιθανόν να υπάρχουν ενδιαφέροντα και σπάνια ευρήματα. Εις τον ανασκαπτόμενον χώρον της Αγίας Τριάδος, όπου ανευρέθη το αρχαίον Εμπορείον του Πειραιώς, φαίνεται και το αρχαίον υδραγωγείον, με το μεγάλο λούκι του, που τείνει και αυτό να εξαφανισθή.
Ας το σημειώση κι αυτό ο αρχαιολόγος κ. Παναγιωτόπουλος και ας το θέση υπό την άμεσον επίβλεψίν του, διά να μη καταστραφή τελικώς. Το αρχαίον υδραγωγείον της εμπορικής ζώνης του Πειραιώς, όπως την είχεν αναδείξει ο μέγας Θεμιστοκλής, αποτελεί ένα αρχαιολογικόν κειμήλιον μεγίστης αξίας και θα ήτο έγκλημα να εξαφανισθή.
[Το άρθρο υπογράφεται με το επώνυμο Ν. ΑΝΤΗΡΑΣ]

Εφημερίδα ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, 20.5.1957 (σελίδες 1 και 4).
ΔΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΤΟΠΙΣΘΗ Η ΕΙΣΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΧΗ
ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗΣΑΝ ΚΑΙ ΕΒΛΑΒΗΣΑΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΧΩΡΟΝ ΑΓ. ΤΡΙΑΔΟΣ
Ο ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΦΥΛΑΚΙΣΙΝ 2 ΕΤΩΝ
Τρέφομεν ιδιαιτέραν εκτίμησιν προς το πρόσωπον του κατέχοντος την υπεύθυνον θέσιν του προϊσταμένου Εισαγγελέως εις την πόλιν μας και έχομεν βαθύτατον σεβασμόν προς το αξίωμά του. Διά να μην παρανοηθούν συνεπώς τα πράγματα είμεθα υποχρεωμένοι εν σχέσει με το θέμα της Αγίας Τριάδος να επανέλθωμεν επί της απόψεώς μας ότι επιβάλλεται η παρέμβασις του κ. Εισαγγελέως κατόπιν όσων εγένοντο και ηκούσθησαν κατά την προχθεσινήν σύσκεψιν.
Ο κ. Πουρής μετ’ αγανακτήσεως ανεκοίνωσεν ότι εκλήθησαν οι της Επιτροπής ανεγέρσεως του ναού της Αγ. Τριάδος κατόπιν του εγγράφου του κ. Δημάρχου Πειραιώς υπό του κ. Εισαγγελέως εις τον οποίον επεδείχθησαν έγγραφα διά των οποίων δεν υπάρχει παρανομία, καθ’ όσον αι οικοδομικαί εργασίαι γίνονται βάσει αδείας του υπουργείου Παιδείας και εγκρίσεως της αρχαιολογικής εταιρίας.
Κατά τον κ. Πουρήν ο κ. Εισαγγελεύς συνέστησε την συνέχισιν των εργασιών και εξεδήλωσεν την κατάπληξίν του διά το έγγραφον του κ. Δημάρχου!
Όμως τα πράγματα έχουν άλλως: Υφίσταται τροποποίησις του Σχεδίου Πόλεως με απόφασιν του Δημοτικού Συμβουλίου ληφθείσαν παμψηφεί.
Αλλ’ εκτός τούτου το θέμα άλλως πως τίθεται.
Εις το άρθρον 49 του Νόμου 5351 «περί προστασίας των αρχαίων» καθορίζεται ρητώς ότι «ο εκ προθέσεως καταστρέφων ή βλάπτων αρχαία τιμωρείται διά φυλακίσεως μέχρι 2 ετών και χρηματικής ποινής 2.000 μέχρις 20.000 δραχμών».
Εν προκειμένω και κατεστράφησαν και εβλάβησαν αρχαία.
Ο Αρχαιολόγος κ. Παπαγιαννόπουλος το εβεβαίωσε.
Ο Έφορος Αρχαιοτήτων κ. Παπαδημητρίου διέσωσε μέσα από τα μπάζα ενώ ερρίπτοντο εις την θάλασσαν σημαντικόν αρχαίον.
Εις την σύσκεψιν του Σαββάτου επεδείχθησαν φωτογραφίαι αρχαίων τα οποία εβλάβησαν εκτός της μεγάλης της αφαντάστου βλάβης διά της καλύψεως ολοκλήρου στοάς του αρχαίου Δείγματος που εδημιούργησαν ο Θεμιστοκλής και ο Περικλής. Εις ένα γραφείον υπάρχουν θραύσματα αρχαίων αγγείων περιμαζευθέντων από πολίτας ενώ κατεστρέφοντο τα αρχαία από την σκαπάνην.
Ιδού, λοιπόν, πού είναι το ζήτημα. Υπάρχει άλλη κλασσική περίπτωσις παραβάσεως της περί προστασίας των αρχαίων διατάξεων του Ποινικού Κώδικος;


Εφημερίδα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΩΡΑ, 20.5. 1957 (σελίδες 1 και 2).
ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΡΧΗΣ ΕΝΩΠΙΟΝ
ΤΟΥ Κ. ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΣ ΠΕΡΙ ΠΑΡΑΝΟΜΟΥ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΕΩΣ
Η ΣΥΣΚΕΨΙΣ ΔΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΕΩΣ
ΤΗΣ ΑΓ. ΤΡΙΑΔΟΣ ΠΡΟΣΕΛΑΒΕ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗΝ ΕΞΕΛΙΞΙΝ
ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΧΩΡΗΣΙΝ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΟΥ ΕΚΚΛ. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΚΑΤΑΦΑΝΗΣ ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΣ ΚΑΙ ΔΥΣΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΝΤΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
Ως εγκαίρως είχαμεν αναγγείλη επραγματοποιήθη εις το Φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου την 8ην εσπερινήν η συγκρότησις υπό την προεδρείαν του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Δωροθέου ευρείας συσκέψεως των Πειραϊκών παραγόντων προς εξέτασιν του θέματος της ανεγέρσεως του κατεστραμμένου Ναού της Αγ. Τριάδος, επί του οποίου ως γνωστόν υπάρχουν τρεις απόψεις: Της ανεγέρσεως εις τον αυτόν χώρον μεγάλου ναού, της ανοικοδομήσεως εις τον αυτόν χώρον ναού εκτάσεως ως ο καταστραφείς και της ανεγέρσεως του Ναού εις άλλον χώρον της ενορίας, απελευθερουμένου του χώρου ένθα νυν τα ερείπια του παλαιού ναού.
Εις την σύσκεψιν παρέστησαν ο υπουργός των Οικονομικών κ. Δ. Αλιπράντης, ο δήμαρχος κ. Δ. Σαπουνάκης, οι βουλευταί Πειραιώς κ.κ. Ντεντιδάκης, Ορφανός, Ανδριανόπουλος, Πετροπουλάκος, Πρωϊμάκης και Τζανετάκης, οι πρώην δήμαρχοι κ.κ. Ρινόπουλος, Φοίφας, Θεοχάρης, Χαραλαμπόπουλος και Τσιάκος, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Κ. Αθανασιάδης πλείστοι δημ. σύμβουλοι,  οι εκ των μελών του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Ανεγέρσεως του Ναού κ.κ. Σ. Μπρούσκαρης, Μ. Πουρής, Κ. Οικονομίδης, Π. Θωμόπουλος, Ε. Μαϊχός, Χούπης, Κ. Χουτόπουλος, Κ. Μπουκουβάλας, κ.ά. οι κ.κ. Π. Λεβέντης, Δ. Κουμς, Ι. Μελετόπουλος, Α. Παπαγιαννόπουλος, Δ. Πετρόχειλος, Ε. Πέτρου, Ν. Μάρουγκας, Δ. Μουλός κ.ά. ως και αι Και Δηλαβέρη, Αλμπάνη, Τζουνάκου, Λούλου.
Αρχομένης της συνεδριάσεως αφού ο δήμαρχος κ. Δ. Σαπουνάκης προσεφώνησε  τον Μ. Αρχιεπίσκοπον, ανέπτυξαν εν πρώτοις τας γνωστάς απόψεις των υπέρ ανεγέρσεως μεγάλου ναού εις τον χώρον του κατεστρεμμένου, οι κ.κ. Σ. Μπρούσκαρης, Δ. Οικονομίδης και Μ. Πουρής, τονίσαντες ιδίως την ύπαρξιν αδείας του Αρχαιολογικού Συμβουλίου προς ανέγερσιν του ναού υπό ωρισμένους όρους περισώσεως των περισωθεισών αρχαιοτήτων, μικράς σημασίας κατά τους ομιλητάς.
Εν συνεχεία έλαβε τον λόγον ο πρώην δήμαρχος κ. Γ. Χαραλαμπόπουλος τασσόμενος μάλλον υπέρ της ανεγέρσεως μεγάλου ναού προς εξυπηρέτησιν της ενορίας.
Ο Μ. Αρχιεπίσκοπος παρατηρεί σχετικώς ότι δεν υπάρχει θέμα ανεγέρσεως ή μη ναού προς εξυπηρέτησιν της ενορίας, αλλά θέμα ανεγέρσεως του ναού εις τον χώρον όπου σήμερον ο κατεστρεμμένος ναός ή εις άλλην θέσιν της περιοχής της ενορίας.
Ο κ. ΑΛ. ΦΟΙΦΑΣ
Μετά τον κ. Χαραλαμπόπουλον ομιλεί ο πρώην δήμαρχος κ. Φοίφας, ο οποίος επικρίνει τον χαρακτήρα αντιδικίας κατά την διεξαγωγήν της συζητήσεως, επισημαίνει ότι το θέμα δεν είναι ενοριακόν, ως υπεστήριξεν ο κ. Μπρούσκαρης, αλλά Πειραϊκόν από πολλών πλευρών και ιδία πολεοδομικώς, δεδομένου ότι γρήγορα ή αργά θα ρυθμισθή ο προς την παραλίαν χώρος.
Ο κ. Π. ΛΕΟΥΣΗΣ
Ο κ. Π. Λεούσης ομιλών εν συνεχεία διευκρινίζει ότι υπό της Δημοτικής Αρχής εγκαίρως απεφασίσθη διά παμψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου η τροποποίησις του σχεδίου πόλεως προς δημιουργίαν εις τον χώρον της Αγ. Τριάδος πλατείας, αλλ’ η απόφασις εκκρεμεί εις το υπουργείον Δημοσίων Έργων παρατηρεί ότι κατά την γνώμην ειδικών αι ανευρεθείσαι αρχαιότητες δεν στερούται αξίας.
Ο κ. ΓΡ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ
Ο κ. Γρηγ. Θεοχάρης είπεν ότι η χαρά των Πειραιωτών διά την ανάδειξιν εις το ύπατον αξίωμα της Εκκλησίας του αρχιεπισκόπου κ. Δωροθέου ευρίσκει μίαν ακόμη δικαίωσιν με την πνευματικήν του παρουσίαν εις την σύσκεψιν και την ενεργόν συμπαράστασίν του εις την μελέτην ενός σοβαρού Πειραϊκού προβλήματος. Δεν ήλθομεν εδώ διά να αντιδικήσωμεν, είπεν ο κ. Θεοχάρης. Είμεθα όλοι, παλαιοί και νεώτεροι, Πειραιείς, ο καθείς με μίαν ιστορίαν εις την πόλιν. Το αντικείμενον της δίκης είναι κοινόν: το σήμερον [έτσι γράφτηκε, το σωστό είναι «το συμφέρον»] του Πειραιώς. Συνεπώς ομοδικούμεν άπαντες. Η μόνη μας διαφορά είναι ο τρόπος με τον οποίον θα υπηρετήσωμεν εις το προκείμενον θέμα τον Πειραιά.
Τέσσαρες είναι οι βασικές πλευρές του μηνύματος, εσυνέχισεν. Το πολεοδομικόν, το εκκλησιαστικόν, το αρχαιολογικόν και το οικονομικόν.
Το πολεοδομικόν: Ο χώρος που ενδιαφέρει το τμήμα μας είναι ασφυκτικά κλεισμένος από οικοδομάς. Το κλείσιμον της πλατείας Αγ. Τριάδος από ένα τόσον ογκώδες οικοδόμημα όσον ο προβλεπόμενος μέγας ναός θα δημιουργήση μίαν καταθλιπτικήν από απόψεως ορίζοντος κατάστασιν ενώ συνάμα θα δυσχεραίνη το πρόβλημα της κυκλοφορίας εις τον κόμβον αυτόν της πόλεως διά πεζούς και οχήματα. Και τούτο όχι μόνον λόγω του όγκου της οικοδομής αλλά και διότι τα οχήματα των κηδειών και γάμων θα φράσσουν καθημερινώς την γύρω έκτασιν.
Το εκκλησιαστικόν: Ο παρουσιαζόμενος συνωστισμός των εκκλησιών πλην του πολεοδομικού μειονεκτήματος που παρουσιάζει είναι απαράδεκτος διά τους εκκλησιασιαζομένους καθ’ οιονδήποτε τρόπον συναλλασσομένους με την εκκλησίαν εις τας διαφόρους κοινωνικοθρησκευτικάς των σχέσεις (γάμους, βαπτίσεις, κηδείας εκδόσεις πιστοποιητικών  κλπ). Ήδη ενώ εις ένα τρίγωνον 100 -  200 μέτρων ευρίσκονται τρεις ναοί του Αγ. Σπυρίδωνος Αγ. Κωνσταντίνου Αγ. Τριάδος εις πολλάς εκτεταμένας περιοχάς της πόλεως δεν υπάρχει ουδείς, όπως εις την περιοχήν από Αγ. Βασιλείου έως Δημοτικού Θεάτρου ή από τούτου μέχρι της Αγ. Σωτείρας. Ούτε είναι ορθόν να γίνη μέγας ναός διά να συναγωνίζεται, ως ελέχθη εις όγκον τα παρακείμενα κτίρια.
Η αντιπνευματική αυτή σκέψις καταντά αντιθρησκευτική όταν σκεφθή κανείς ότι από τις κατακόμβες εξεκίνησεν η χριστιανική πίστις διά να φθάση έως τους ουρανούς.
Ένας μέγας ναός εις τον χώρον αυτόν ο οποίος περισφύγγεται από κτιριακά μεγαθήρια του καλού ή κακού Μαμωνά δεν θα μπορούσε ποτέ να εύρη την θρησκευτικήν ατμόσφαιραν ν’ ανασάνη.
Το αρχαιολογικόν: Η αποκάλυψις της στοάς του αρχαίου Εμπορίου μοναδικού μνημείου της εμπορικής και ναυτιλιακής αρχαιότητος, μας δημιουργεί υποχρεώσεις ιστορικάς. Δεν είναι δυνατόν όταν εις την χώραν μας – και εις ολόκληρον τον πολιτισμένον κόσμον – καταβάλλεται τεραστία προσπάθεια διά να προσπορισθή η Εθνική Οικονομία μέγιστα ηθικά και υλικά κεφάλαια εκ της αξιοποιήσεως των αρχαιοτήτων, ημείς, ο Πειραιεύς, ν’ αντιμετωπίζομεν το θέμα με τόσην επιπολαιότητα.
Και τέλος το οικοινομικόν: Τούτο συνδέεται με το πολεοδομικόν. Πώς είναι δυνατόν εις την επίσημον προθήκην, εις τον προθάλαμον των εισερχομένων ταξειδιωτών, εις την καρδίαν της πόλεως ν’ αφίσωμεν  επί 40, 50 ή 100 έτη να προβάλη ένα ημιτελές συνεχώς γιαπί; Είναι γνωστόν ότι πολλές δεκαετηρίδες χρειάζονται διά να ολοκληρωθή ένας ναός από την ιδιωτικήν πρωτοβουλίαν, ως εν προκειμένω πολλών ετών προσπάθειαι της Επιτροπής δεν κατώρθωσαν ει μη ένα μικρό μέρος των απαιτηθησομένων δαπανών να καλύψουν.
Δι’ όλους μαζύ τους ανωτέρω λόγους επιβάλλεται όπως ο ενοριακός μεν ναός μετατεθή προς την περιοχήν της οδού Ρετσίνα προς εξυπηρέτησιν των κατοίκων της περιοχής αυτής εις δε την πλατείαν της Αγίας Τριάδος ανεγερθή μικρός αναμνηστικός ναός διαμορφωμένου του χώρου καταλλήλως χάριν των ευρεθεισών αρχαιοτήτων και της κυκλοφορίας. Περαίνων ο κ. Θεοχάρης εξέφρασεν την πεποίθησιν εις το κοινόν ενδιαφέρον θα ευρεθή η καλλιτέρα λύσις.


Εφημερίδα ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, 20.5.1957 (σελίδες 1 και 4).
Η Α.Μ. Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΗΝΑΓΚΑΣΘΗ ΠΡΟΧΘΕΣ ΝΑ ΕΙΠΗ:
«Η Αγία Τριάς ήτις μας παρακολουθεί θα καλύπτη το πρόσωπον!»
ΕΙΣ ΤΑ ΣΥΝΤΡΙΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΟΥΝΤΩΝ ΤΟΝ ΤΟΠΟΝ
ΟΙ ΕΠΙΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΕΤΑΞΑΝ ΘΟΡΥΒΟΝ ΚΑΙ ΑΠΡΕΠΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΝ
ΠΕΡΙΕΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΙΣΤΙΣ
Απρέπεια; Ελαφρύς ο χαρακτηρισμός.
Αποκάλυψις; Οδυνηρή!
Συμπέρασμα; Εν ονόματι της προσηλώσεώς των εις την Εκκλησίαν απεδείχθησαν σχηματικοί, χειρότεροι από τους παλαιοημερολογήτας και τους αναρχικούς, περιφρονηταί των πάντων και ποδοπατηταί του σεβασμού προς τον σεπτόν ιεράρχην και αρχηγόν της Εκκλησιάς μας;
Τι απέμεινε πλέον από το ηθικόν βάθρον εις το οποίον είχον τοποθετήσει τον εαυτόν των οι επίτροποι του ιερού Ναού της Αγίας Τριάδος; Η αποψίλωσις εις το δάσος των ευγενικών ιδανικών και της ειλικρινούς χριστιανικής πίστεως.
Ούτε αγράμματοι ήσαν, ούτε και τυχαίοι εις την κοινωνίαν αυτοί που εξηνάγκασαν τον Μακαριώτατον να τους πη τα καυστικά λόγια: Η Αγία Τριάς μάς παρακολουθεί και θα καλύπτη το πρόσωπον!
Αλλά ούτε και αυτή η παρατήρησις τούς συνεκράτησε και έπεσαν εις το χαώδες βάραθρον. Αφού είδον ότι το επιχείρημά των πως «σώνει και καλά πρέπει να είναι επίτροποι Μεγάλου Ναού άνευ ενοριτών και με εντοιχιμένην πλάκαν με τα ονόματά των» κατέπεσε και εκονιορτοποιήθη, συμπεριεφέρθησαν ως να ευρίσκοντο εις καφενείον, απέφυγαν την συζήτησιν ενώπιος ενωπίω και τελικώς έστρεψαν την πλάτην προς τον προεδρεύοντα της συσκέψεως Μακαριώτατον Αρχιεπίσκοπον και προς τους λοιπούς, παρίσταντο υπουργός, Δήμαρχος, βουλευταί, καθηγητής Πολυτεχνείου, επιστήμονες, έμποροι, βιομήχανοι.., και απήλθον! Διά να κάμουν τι;
Να περιφέρουν δίσκον εις την εκκλησίαν, να εισπράττουν το αντίτιμον των κεριών, των γάμων, των βαπτίσεων και των κηδειών, εν συνεχεία να εξαντλήσουν τα εξ εράνων χρήματα δίδοντάς τα εις τον εργολάβον, να επαναλάβουν τας επικλήσεις προς τους χριστιανούς διά τον οβολόν της χήρας και ούτω τέλος, να εξασφαλίσουν την είσοδόν των εις τον παράδεισον ως καλοί Χριστιανοί.
Αμαρτάνομεν Αγία Τριάς με τα γραφόμενά μας, αλλά μήπως δεν έλαβεν ο Χριστός το μαστίγιον;
[Στην διπλανή στήλη της ίδιας εφημερίδας]
ΜΟΝΑΔΙΚΟΝ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΝΑΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ ΤΩΝ ΠΡΟΕΒΛΗΘΗ ΤΟ ΟΤΙ ΕΓΕΝΟΝΤΟ ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΚΑΙ ΔΕΞΙΩΣΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟΝ, ΑΦΟΥ ΕΠΕΙΣΘΗΣΑΝ ΟΤΙ Η ΕΝΟΡΙΑ ΔΙΑΤΗΡΕΙΤΑΙ
Το Σάββατον συνήλθον εις σύσκεψιν εις το φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου υπό την προεδρίαν του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Δωροθέου, παρουσία του υφυπουργού των Οικονομικών κ. Αλιπράντη του Δημάρχου Πειραιώς κ. Δ. Σαπουνάκη, του τέως υπουργού και βουλευτού κ.κ. Π. Ντεντιδάκη, των βουλευτών κ.κ. Ανδριανοπούλου, Πετροπουλάκου, Ορφανού και Πρωϊμάκη, οι εκπρόσωποι των Επιμελητηρίων,  των επιστημονικών οργανώσεων, τα μέλη της Επιτροπής Προστασίας Αρχαιοτήτων Πειραιώς και εκπρόσωποι του υπό ανέγερσιν Ιερού Ναού της Αγίας Τριάδος.
Η σύσκεψις ως είχομεν προαναγγείλει είχε σκοπόν την επανεξέτασιν του θέματος της ανεγέρσεως του βομβαρδισθέντος και κατερειπωμένου Ναού της Αγίας Τριάδος μετά την δημιουργηθείσαν νέαν κατάστασιν πραγμάτων κατόπιν της ευρέσεως αρχαιολογικών εμφανών σημείων ότι εις τον χώρον των θεμελίων του υπό ανέγερσιν Ναού ευρίσκετο η μία εκ των πέντε στοών που συνεκρότουν την περίφημον εμπορίκην αγοράν με τα χρηματιστήρια και τα άλλα οικοδομήματα του Πειραιώς επί της εποχής του Θεμιστοκλέους και του Περικλέους.
Ο Δήμαρχος Πειραιώς κ. Σαπουνάκης εισηγούμενος εις τον Αρχιεπίσκοπον εξέθεσε δι’ ολίγων τας απόψεις του Δημοτικού Συμβουλίου Πειραιώς (όχι και τας ιδικάς του) υπέρ ανεγέρσεως μικρού ναού διά πολεοδομικούς και αρχαιολογικούς λόγους και εζήτησε ν’ ακουσθούν και αι αντίθετοι απόψεις.
Ο κ. ΜΠΡΟΥΣΚΑΡΗΣ
Ευθύς έλαβε τον λόγον ο πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου κ. Μπρούσκαρης όστις ανεφέρθη εις την ιστορίαν του Ναού και ετόνισεν ότι δεν πρέπει να αναμιχθή η Εκκλησία εις το επίμαχον θέμα. Ο κ. Μπρούσκαρης εδήλωσεν ότι υπάρχει περί το 1½ εκατομμύριον δραχμών εξ εράνων και ότι η δαπάνη έχει προϋπολογισθή εις 4½ εκατομμύρια. Πιστεύει ότι θα ευρεθούν τα υπόλοιπα χρήματα διότι ο Αποθανών Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων τούς είχε παροτρύνει να προχωρήσουν και θα τους ενίσχυε οικονομικώς.
Ο κ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ
Ο τέως Δήμαρχος Πειραιώς κ. Χαραλαμπόπουλος έθεσε το ερώτημα εάν πρόκειται περί του οικονομικού ή άλλου ζητήματος.
Ο Προεδρεύων  Αρχιεπίσκοπος διευκρίνισε ότι δεν πρόκειται περί οικονομικού λόγου, διότι η ενορία δεν χάνεται. Και ηρώτησε τον κ. Χαραλαμπόπουλον:
– Είσθε κατά μεγάλου ή μικρού Ναού; Η ενορία δεν έχει σχέσιν με το μέγεθος του Ναού.
  Μεγάλου  Ναού, διότι θα έχωμεν ζημίαν ψυχολογικήν!
Ο κ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ
Ο επίτροπος της Εκκλησίας κ. Οικονομίδης ανεφέρθη και ούτος εις τας υποσχέσεις του θανόντος Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος. Ακολούθως υπεστήριξεν ότι ο Ναός πρέπει να γίνη μεγάλος διότι παρέστησαν οι επίσημοι κατά τα εγκαίνια των θεμελίων και ο Δήμαρχος έκαμε δεξίωσιν εις το Δημαρχείον!
Ο κ. ΦΟΙΦΑΣ
Ο τέως Δήμαρχος και δικηγόρος υπεστήριξεν ότι το θέμα δεν τίθεται καλώς υπό την μορφήν της αντιδικίας. Παρά τας διαφοράς που έχει με τον κ. Σαπουνάκην δεν βλέπει τον λόγον διατί πρέπει να εγκαλήται διότι παρέστη εις την τελετήν των εγκαινίων. Εσφαλμένη είναι και ενοριακή τοποθέτησις. Το θέμα της Αγίας Τριάδος ενδιαφέρει όλον τον Πειραιά. Εάν το εξήταζε συναισθηματικώς θα συνετάσσετο με την άποψιν της Μεγάλης Εκκλησίας διότι από παιδί εις την Αγίας Τριάδα εκκλησιάζετο. Όμως ως Πειραιώτης είναι υποχρεωμένος να ίδη το θέμα από την γενικήν του άποψιν. Η Αγία Τριάς ευρίσκεται εις την πολεοδομικήν πύλην και θα είναι ο τέταρτος μεγάλος Ναός εις ελαχίστην απόστασιν από του Αγίου Νικολάου του Αγίου Σπυρίδωνος, πραγματικού Μητροπολιτικού Ναού και του Αγίου Κωνσταντίνου.
Η Αγία Τριάς ως ενορία ουδέποτε παρουσίασε συνωστισμόν όπως αι άλλαι εκκλησίαι, διότι οι ενορίται της εξυπηρετούνται εις άλλους Ναούς.
Η πολεοδομική ανάγκη επιβάλλει να γίνη μικρός Ναός και πρέπει να αποφύγωμεν το μεγαθήριον που μας απειλεί με την πίστιν των υποστηρικτών του!
Ο κ. ΛΕΟΥΣΗΣ
Ο Δημοτικός Σύμβουλος και Ιατρός κ. Λεούσης ετόνισεν ότι η Δημοτική Αρχή ευρέθη εις την αναπότρεπτον ανάγκην να αντιμετωπίση το θέμα της Αγίας Τριάδος και το γεγονός αυτό δεν πρέπει να πικράνη τας καρδίας.
Η διαφορά ευρίσκεται εις το ότι ο Δήμος θεωρεί το ζήτημα παμπειραϊκόν, ενώ οι Επίτροποι της Εκκλησίας το βλέπουν ενοριακόν. Το Δημοτικόν Συμβούλιον προέβη εις την τροποποίησον του Σχεδίου ήτις από παρανόησιν επιτεύχθη από τον κ. Δήμαρχον ότι θα εγίνετο άνευ παρακολουθήσεως. Ούτω και καθυστέρησεν η έγκρισις.
Ο κ. Λεούσης εν συνεχεία εξήτασε τας τρεις πλευράς του ζητήματος: 1) Την αρχαιολογικήν. Εάν ανευρίσκετο δεύτερος Παρθενών έπρεπε οπωσδήποτε να ανεγερθή ο Ναός; Πάντως και εάν δεν ευρέθη Παρθενών τα ευρήματα εις την Αγίαν Τριάδα δεν είναι ασήμαντα. 2) Το θρησκευτικόν αίσθημα. Δεν πρόκειται να ζημιωθή διότι το αίσθημα τούτο αναπτύσσεται όταν ο Ναός εξυπηρετεί τους Χριστιανούς όπως εις τα χωρία και παντού όπου η Εκκλησία ευρίσκεται εις το κέντρον της ενορίας. 3) Είναι το τουριστικόν και πολεοδομικόν περί των οποίων θα ομιλήσουν άλλα μέλη της Επιτροπής Προστασίας αρχαιοτήτων.
Ο κ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ
Ο τ. Δήμαρχος και Πρόεδρος της Επιτροπής προστασίας των αρχαιοτήτων κ. Γρηγ. Θεοχάρης λαβών τον λόγον είπε: Ομοδικούμεν όλοι υπέρ του Πειραιώς και δεν αντιδικούμεν. Παλαιοί και Νέοι Πειραιώτες αγωνιζόμεθα. Έστω και πλανώμενοι οδεύομεν προς τον αυτόν σκοπόν να εξυπηρετήσωμεν την πόλιν.
Ο κ. Θεοχάρης ενετόπισε το θέμα εις τέσσαρα εξεταστέα σημεία: 1) Πολεοδομικόν. Ο Πειραιεύς ασφυκτά εις το κέντρον της πόλεως και του λιμένος. Δικαίως θα έλεγε κανείς ότι δίδει την εντύπωσιν πολεοδομικώς λίθων, πλίνθων και κεράμων… Αφ’ ης εγκρεμίσθη ο Ναός από τας βόμβας ανέκυψε εις όλους μας το ερώτημα: Τι έπρεπε να γίνη; Καμμία Δημοτική Αρχή δεν είχεν αποδεχθή ότι έπρεπε να ανεγερθή ο παλαιός Ναός. Συνέπεσεν απλώς η σημερινή Δημοτική αρχή να αντιμετωπίση το ζήτημα. Αλλά αρκεί να ρίψη κανείς μίαν ματιάν γύρω από την Αγίαν Τριάδα και θα ίδη Τραπέζας, εμπορικά, αγοράν και πουθενά κατοικίαν. 2) Εκκλησιατικόν. Υπάρχει αναρχία και ασυδοσία με την συγκέντρωσιν όλων των Ναών εις το αυτό μέρος, ενώ εις άλλας περιοχάς στερούνται αυτής της ευλογίας. Είναι απαράδεκτον εις ελαχίστην απόστασιν να υπάρχουν τόσοι Ναοί και εις απόστασιν δύο χιλιομέτρων (Αγία Σωτήρα) κανείς. Σ’ όλη αυτή την περιοχή δεν υπάρχουν χριστιανοί; Ποίος έρχεται από τα Καμίνια ή την Λεύκα εις την Αγία Τριάδα; Η Αγία Τριάδα έχει αγαπηθή από ωρισμένους άρχοντας του Τόπου Πουρήδες κλπ. Αλλά οι Εκκλησίες είναι διά το πλήθος των πιστών των οποίων εκτός των άλλων ικανοποιούν ανάγκες (γάμοι, βαπτίσεις, κηδείαι).
Ο κ. Θεοχάρης επιγραμματικώς συνεπλήρωσε: Το ιερόν πνεύμα πρέπει να το δοξάζωμεν και όχι να το ταπεινώνομεν. Οι Ναοί δεν συναγωνίζονται τους ουρανοξύστας. Η Χριστιανική πίστις εξεκίνησε από τας κατακόμβας!
Εν συνεχεία ο κ. Θεοχάρης εξήτασε τα  δύο άλλα σημειά: Το οικονομικόν και το τουριστικόν. Έφερε παράδειγμα τον Άγιο Παντελεήμονα Αθηνών ο οποίος παραμένει ακόμη ημιτελής λόγω ελλείψεως χρημάτων. Δι’ ολίγων ακολούθως εξήτασε τας τουριστικάς προσπαθείας της χώρας μας.
Ο κ. ΠΟΥΡΗΣ
Ο κ. Πουρής επανέλαβε το επιχείρημα των εκκλησιαστικών επιτροπών της Αγίας Τριάδος περί δεξιώσεως εις το Δημαρχείον όταν εθεμελιώθη ο κατερειπωθείς Ναός από ε ι δ ε χ θ ή βομβαρδισμόν τω   ε χ θ ρ ώ ν  τ η ς  π α τ ρ ί δ ο ς  μ α ς! (Σημ. της συντάξ. Και οι Αμερικανοί;). Ανέγνωσεν έγγραφον του κ. Ορλάνδου όστις συναινεί εις την συνέχισιν της ανοικοδομήσεως και εγκρίνει να γίνη δεκτή η ΝΕΑ ΤΙΜΗ ΜΟΝΑΔΟΣ ΔΙΑ ΤΟΝ ΕΡΓΟΛΑΒΟΝ!
Ο κ. ΠΙΚΙΩΝΗΣ
Ο καθηγητής του Πολυτεχνείου και ανεγνωρισμένος Ευρωπαίος πολεοδόμος ανέλυσεν εν συνεχεία διατί πολεοδομικώς δεν πρέπει να είναι μεγάλος Ναός. Η αξία και η σύγκρισις ετόνισε δεν γίνεται με τον όγκον. Έφερε ως παράδειγμα: Εάν εδώ επάνω εις τα βήμα υπάρχει ένα βάζο αξίας, διά να διασωθή δεν θα διαστάσωμεν να γκρεμίσωμεν το κτίριον!
Ο κ. Πικιώνης ανεκοίνωσεν ότι κατά την άποψιν της πολεοδομικής υπηρεσίας του υπουργείου Οικισμού έπρεπε να απελευθερωθή ο χώρος της Αγίας Τριάδος. Κατά τον Σολωμόν, κατέληξεν ο κ. Πικιώνης, πρώτα ο νους συλλαμβάνει και έπειτα η καρδιά…
Κατά τον καθηγητήν κ. Πικιώνην το θέμα πρέπει να εξετασθή από ειδικούς και προς τούτο επρότεινε να σχηματισθή επιτροπή από εκπροσώπους των υπουργείων Παιδείας, Οικισμού, Αρχαιολόγους, καθηγητάς του Πολυτεχνείου και Πανεπιστημίου, εκπροσώπους του Τεχνικού Επιμελητηρίου και των συλλόγων αρχιτεκτόνων.
Ο κ. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ως επιστήμων βεβαιώ ότι τα ευρεθέντα ανήκουν εις μίαν εκ των πέντε στοών της Αρχαίας Αγοράς και είναι τα μόνα από τα οποία δυνάμεθα να αρχίσωμεν την μελέτην και ανάδειξιν των αρχαιοτήτων Πειραιώς. Είμεθα υπεύθυνοι έναντι της διεθνούς επιστήμης και διά τούτο δεν θα παύσωμεν ν’ αγωνιζόμεθα. Η προσκόμισις βεβαιώσεων και εγγράφων δεν αποτελούν υπεύθυνον γνώμην επιστημονικήν.
 
Εις το σημείον τούτο από την πλευράν των συγκεντρωμένων επιτρόπων της Αγίας Τριάδος εντείνεται τόσον ο θόρυβος και ο προεδρεύων Μακαριότατος αναγκάζεται να τους παρατηρήση: Η Α γ ί α  Τ ρ ι ά ς  μ ά ς   

π α ρ α κ ο λ ο υ θ ε ί  κ α ι  θ α  κ α λ ύ π τ η  τ ο  π ρ ο σ ω π ό ν  τ η ς !

Προς στιγμήν επικρατεί ησυχία και συνεχίζει ο κ. Παπαγιαννόπουλος δίδων εξηγήσεις ως προς την συγκρότησιν των αρχαιολογικών επιτροπών αι οποίαι αποτελούνται και από μη επιστήμονας αρχαιολόγους. Είναι γεγονός ότι ερρίφθησαν πολύτιμα αρχαιολογικά ευρήματα.

Εις το σημείον αυτό ο κ. Πουρής, εγείρεται εκ της θέσεώς του και πλησιάζει εκνευρισμένος τον ομιλητήν ζητών διευκρινίσεις ως προς την κατηγορίαν ότι κατεστράφησαν αρχαιολογικά ευρήματα, ενώ επρόκειτο διά πέτρας!

Ο κ. Παπαγιαννόπουλος εις απάντησιν αναφέρεται εις την προσκόμισιν υπό του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Παπαδημητρίου σημαντικού ευρήματος εις τα μπάζα τα οποία ήσαν έτοιμα να ριφθούν εις την θάλασσαν!
Την αυτήν στιγμήν ο κ. Κωστέας εμφανίζει φωτογραφίας με τα ευρήματα τα οποία κατεστράφησαν.
Προ των αδιαψεύστων αυτών στοιχείων τα οποία δημιουργούν και ποινικάς ευθύνας κατά του εργολάβου και των εργατών οι Εκκλησιαστικοί Επίτροποι περιήλθον εις κατάστασιν εκτός εαυτών και εις ένδειξιν διαμαρτυρίας (!) απεχώρησαν τρεις τέσσαρες εξ αυτών υπό την κατάπληξιν πάντων.
Η στάσις των αύτη εκρίθη αυστηρότατα υφ’ όλων των παρισταμένων διότι εχαρακτηρίσθη ασέβεια προς τον Αρχιεπίσκοπον, όστις εν ταραχή αφού ηυχαρίστησε τους συσκεπτομένους απεχώρησε της αιθούσης.

Από πολύπτυχο φωτογραφιών του 1971 επί δημαρχίας Αριστείδου Σκυλίτση: «Κάθε χρόνος και ένας καλλίτερος Πειραιάς». Βρίσκεται στην συλλογή μου.


Τέλος παραθέτω ένα άρθρο του Ιωάννη Μητρόπουλου (υποστηριχτή της ιδέας μιας μεγάλης εκκλησίας) που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, σε τρεις συνέχειες  στις 31.5.1957, 1.6.1957 και 4.6.1957.
ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΠΙΜΑΧΟΥ ΠΕΙΡΑΪΚΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Δημοσιεύομεν σήμερον το πρώτον εκ σειράς τριών άρθρων, τα οποία μας απέστειλεν ο έγκριτος δικηγόρος και πολιτευτής Πειραιώς κ. Ιω. Μητρόπουλος, διά των οποίων εκφράζονται αι απόψεις του, σχετικώς με το θέμα της Αγίας Τριάδος.
Α΄.
Προ ημερών εγένετο μία συγκέντρωσις εις το φουαγιέ του Δημοτικού μας Θεάτρου, με μοναδικόν θέμα την ανοικοδόμησιν του Μητροπολιτικού ναού της πόλεώς μας.
Ατυχώς, η συγκέντρωσις αυτή – η ευρεία σύσκεψις, καθώς ωνομάσθη από τον Πειραϊκόν τύπον    κατ’ ουδέν εξυπηρέτησε το θέμα.
Και παρ’ όλην την φωτεινήν και γαληνιαίαν αίγλην, που προσέδιδεν εις την συγκέντρωσιν η συμπαράστασις του υπάτου Ιεράρχου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κατοίκου δε της πόλεώς μας, κ. Δωροθέου, ούτε φωτειναί σκέψεις, ούτε γαληνιαίαι κρίσεις, κατά το πλείστον, ηκούσθησαν από τους περισσοτέρους ομιλητάς.
Εξ άλλου, διεπιστώθη εκ τινων ομιλιών, ότι δεν επρόκειτο περί συσκέψεως, με πρόθεσιν αλληλοδιαφωτίσεως, αλλά περί δημοσίας συναντήσεως, με διάθεσιν αντιδικίας. Έτσι, το αποτέλεσμα μοιραίως υπήρξεν αρνητικόν.
Εφ’ όσον, όμως, αι τοιαύται συσκέψεις εις ουδέν άγουν, υποχρέωσιν έχει ο Πειραϊκός τύπος να διαθέση τας στήλας του, αφού, μάλιστα, και αθηναϊκαί εφημερίδες ήρχισαν να ασχολούνται με το σοβαρόν αυτό θέμα. Και είνε καιρός πλέον όλοι να ενδιαφερθώμεν. Έχουν κλείσει εφέτος 13 ολόκληρα χρόνια από της αποφράδος ημέρας του Ιανουαρίου 1944, κατά την οποίαν ο πάνσεπτος Μητροπολιτικός μας ναός της Αγίας Τριάδος εδέχθη τας βόμβας φίλων και συμμάχων.
Και η ολοσχερής καταστροφή του μέσα εις την κόλασιν της ημέρας εκείνης, υπήρξεν, όχι μόνον απώλεια, αλλά και σύμβολον αγώνος∙ έτι δε και δίδαγμα προβαδίσματος της Θείας Ηγεσίας εις την θυσίαν.
Πλην, επί τόσα χρόνια, ουδείς αρμόδιος συνεκινήθη από το θέαμα των κτιριακών λειψάνων της Αγίας Τριάδος. Ούτε οι διαχειρισθέντες τον ειδικόν έρανον εν τω εξωτερικώ υπέρ αναστηλώσεως των καταστραφέντων κατά τον πόλεμον ναών της Ελλάδος. Ούτε το Κράτος. Αλλ’ ούτε και η Δημοτική μας αρχή. Εν τούτοις, το γεγονός της καταστροφής της Μητροπόλεώς μας, όχι από εχθρούς, αλλά από φίλους συμπολεμιστάς, θα ηδύνατο, με γόνιμον νουν και εις δυναμικάς χείρας, να αποτελέση σπουδαίον όπλον και μέγα επιχείρημα, διά να κινηθή το ειδικόν ενδιαφέρον των Συμμάχων, οι οποίοι, ακουσίως και εν ονόματι του κοινού αγώνος της Ελευθερίας, κατέστρεψαν τον ναόν μας.
Και του γεγονότος τούτου η κατάλληλος προβολή και αξιοποίησις ήτο και είνε έργον, κυρίως, του Δήμου μας. Και ερωτώ: Τι έπραξεν ο Δήμος επ’ αυτού; Δυστυχώς ΟΥΔΕΝ. Όλοι οι Δήμαρχοί μας, από της απελευθερώσεως και μέχρι σήμερον, δηλαδή επί 13 ολόκληρα χρόνια, ηνείχοντο το θλιβερόν, ανίερον και αντικοινωνικόν θέαμα των ερειπίων της Αγίας Τριάδος, εμπρός εις τα όμματα όλων των Πειραιωτών και ξένων, αλλά και των εκάστοτε κατά τας τελετάς παρελαυνόντων επισήμων του Βασιλέως, της κυβερνήσεως και όλων των εκκλησιαστικών, πολιτικών και στρατιωτικών αρχών: Και θα τα ηνείχοντο τις είδε επί πόσον χρόνον ακόμη.
Εξ άλλου, άπαντες ούτοι ηγνόησαν το πολεοδομικόν θέμα της πόλεώς μας, οξύτατον, εν τούτοις, εις σπουδαία και από εμπορικής και από βιομηχανικής και από αστικής πλευράς σημεία. Και αφήκαν να χαθούν ευκαιρίαι δημιουργηθείσαι εκ των βομβαρδισμών και ευνοούσαι τηνμερικήν έστω εφαρμογήν δύο περισπουδάστων ειδικών μελετών επί περιόδων δημαρχίας Στρατήγη. Περιέργως, η σημερινή δημοτική αρχή, άμα ως αντελήφθη, ότι, χάρις εις την ιδιωτικήν πρωτοβουλίαν και εις την θαυμασίαν πίστιν των Πειραιωτών, με πρωτοπόρους το άξιον εκκλησιαστικόν Συμβούλιον της Αγίας Τριάδος και την επιτροπήν ανεγέρσεως του ναού, με επί κεφαλής τον επιφανή Πειραιώτην κ. Μιλτ. Πουρήν, θεμελιούται ο νέος Καθεδρικός ναός επί των ερειπίων του παλαιού, ενεθυμήθη και μόνον τότε το πολεοδομικόν θέμα και την αμφίβολον αντιαισθητικήν επί τινα έτη εκκρεμότητα της κατασκευής και έσπευσε και τροποποίησιν του σχεδίου να προτείνη και δικαστικήν παρεμπόδισιν της ανεγέρσεως του ναού να προκαλέση.
Ανεξαρτήτως, όμως, των τοιούτων διαπιστώσεων, διατυπουμένων από δικαιολογημένην ελεγκτικήν και συγκριτικήν υποχρέωσιν και από το εύλογον παράπονον κάθε πειραϊκής ψυχής, οφείλομεν όλοι να συγκρατήσωμεν την ψυχραιμίαν μας και με αντικειμενικότητα να συζητήσωμεν τα επιχειρήματα και της δημοτικής αρχής και των άλλων συμπολιτών μας, οι οποίοι άπαντες, όπως πιστεύω, με καλήν πίστιν, εξέθηκαν τας απόψεις των, κατά την τελευταίαν σύσκεψιν του Δημοτικού Θεάτρου.
Ιδιαιτέρως σημειώ την ομιλίαν του κ. Θεοχάρη, ο οποίος προσεπάθησε να εμφανίση το θέμα από τέσσαρας βασικάς, ως υπεστήριξε, πλευράς. Επί των τεσσάρων τούτων πλευρών, εις τας οποίας θα προστεθή και μία άλλη, όχι πέμπτη, αλλά ΠΡΩΤΗ, θα συνεχίσω εις το επόμενον φύλλον.
B΄.
Συμφωνώ ότι το θέμα της ανεγέρσεως του Καθεδρικού μας ναού εμφανίζει τας τέσσαρας πλευράς, που έθιξεν ο αγαπητός μου κ. Θεοχάρης.
Την πολεοδομικήν, την εκκλησιαστικήν (γάμοι, βαπτίσεις, κηδείαι, πιστοποιητικά), την αρχαιολογικήν και την οικονομικήν. Πλην, όμως, των πλευρών τούτων, νομίζω, ότι υπάρχει και μία άλλη. Μία άλλη πρωταρχική πλευρά, υπέρ πάσαν άλλην.
Μία πλευρά, την οποίαν εσεβάσθησαν οι αιώνες και όλα τα χριστιανικά κράτη. Μία πλευρά, η οποία εδημιούργησε παράδοσιν και της οποίας απτά δείγματα προβάλλουν όλαι αι χριστιανικαί πόλεις, που έτυχε να ίδουν τους ναούς των και, μάλιστα, τους Καθεδρικούς, να καταρρέουν είτε από βομβαρδισμούς εν εποχαίς κατοχών ή κοινωνικοθρησκευτικών αναστατώσεων ή κατόπιν σεισμών και θεομηνιών. Αυτήν την βασικήν, την πρωταρχικήν πλευράν, την βλέπομεν παντού: Εις την Ελλάδα, εις την χριστιανικήν Ευρώπην και εις αυτήν την αντιχριστιανικήν Τουρκίαν.
Η πλευρά αυτή είνε η ΠΙΣΤΙΣ αυτό το θείον δώρον που επιδιώκει να αποκτήση κάθε πνευματικός άνθρωπος, διά να διαλύση τας βασανιστικάς αμφιβολίας – συμφυείς με την Γνώσιν – και διά να λυτρωθή τελικώς. Και η πίστις, απόκτημα του χριστιανικού κόσμου και ολοκλήρου του ελληνικού λαού από την ΠΑΡΑΔΟΣΙΝ και δυσπόρθητον οχυρόν, που έχει ανεγείρει ακατάλυτα η Ομορφιά, η Αγάπη και η Ανθρωπιά της Χριστιανικής θρησκείας, αξιοί να βλέπη να ανεγείρεται, να αναστηλώνεται κάθε Οίκος του Θεού, που έτυχε από οιονδήποτε λόγον και ιδίως από πολέμους και από βανδάλους να πίπτη. Εκεί, εις την ιδίαν θέσιν, η Πίστις αξιοί την επανόρθωσιν και τον θρίαμβον της Εκκλησίας. Και είνε ανάγκη θρησκευτική, ανάγκη κοινωνική, ιδία από τας σημερινάς γνωστάς ρευστάς συνθήκας, να υψώνεται η τοιαύτη επανόρθωσις και ως συμβολισμός διά την τόνωσιν του ηθικού της πίστεως του λαού μας.
Αυτός είνε ο λόγος, αυτή είνε η πρωταρχική πλευρά, που ήγαγε τους Πειραιώτας να αναστηλώσουν τον ναόν του Αγίου Σπυρίδωνος, όταν ούτος κατεστράφη εκ βομβαρδισμού τω 1827 και όταν, αργότερον, ανηγέρθη μεγαλύτερος ο νυν σωζόμενος. Και ο ίδιος λόγος συνέτρεξε διά τον ναόν του Αγίου Διονυσίου.
Οι ναοί εκεί που πίπτουν, εκεί και ανεγείρονται. Είναι επιταγή και θέλημα του Θεού και της Πίστεως.
Και εις την περίπτωσίν μας και θέλημα των Πειραιωτών, να επανίδουν ανοικοδομούμενον τον πρώτον μεταξύ των βομβόπληκτον, την Αγία Τριάδα, εις την ιδίαν θέσιν, όπου αρχικώς κατά το έτος 1840 εθεμελιώθη, όπου κατά το έτος 1845 επερατώθη και ενεκαινιάσθη και όπου επί μίαν ολόκληρον 100ετίαν εχρησιμοποιήθη ως Μητρόπολις και Καθεδρικός ναός, με ωρισμένην τοπικήν περιφέρειαν, συμφώνως τω νόμω 2200)1940.
Επί μίαν ολόκληρον 100ετίαν ο ναός της Αγίας Τριάδος, λόγω της παραλιμενίου θέσεώς του, υπήρξεν, αληθώς, τηλαυγής χριστιανικός φάρος και λάμπον σύμβολον πίστεως, αγάπης και γαλήνης δι’ ευρύτερα και πέραν των ενοριακών και πειραϊκών έτι ορίων πλήθη πιστών ταξιδιωτών.
Εξ άλλου και η εν πληθούση αγορά ύπαρξις Οίκου του Θεού προσέδιδεν εις τον ναόν πανχριστιανικόν χαρακτήρα και χριστιανικήν ωφελιμότητα, όχι μόνον κατά τας καθιερωμένας τελετουργίας, αλλά και ανά πάσαν στιγμήν, εις πάντα διαβάτην χριστιανόν παρωθούμενον ψυχικώς, όπως έλθη εις επαφήν με το θείον και με κατάνυξιν ζητήση γαλήνην και δύναμιν εις τον σκληρόν αγώνα της ζωής.
Υπό τοιαύτας συνθήκας, ο ναός είχε προσλάβει, όχι μόνον τελετουργικήν και ευρυτέραν θρησκευτικήν αξίαν, αλλά και πολύτιμον, υπό τας γνωστάς συνθήκας των τελευταίων χρόνων, κοινωνικήν αποστολήν, διακηρύσσων ανά παν βήμα προς τους ενορίτας του, προς τους ταξιδιώτας και προς τους πολυπληθείς διαβάτας την Αγάπην και την Ζείδωρον Γαλήνην, με την παρήγορον θείαν ρήσιν, την διασωθείσαν και μετά τον βομβαρδισμόν, επί της προμετοπίδος του: «Δεύτε οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι Καγώ αναπαύσω υμάς».
Ιδού, λοιπόν, διατί είπον εν αρχή, ότι υπέρ τας τέσσαρας πλευράς του θέματος της επαναστηλώσεως της Αγίας Τριάδος, υπάρχει η πρωταρχική πλευρά της πίστεως, της χριστιανικής επιταγής και της κοινωνικής σκοπιμότητος, η οποία, ατυχώς, δεν ετέθη επί τάπητος κατά την προ ημερών «ευρείαν σύσκεψιν». Εν τούτοις, αυτή η πλευρά υπήρξεν ο λόγος, διά τον οποίον και εν Γερμανία και εν Γαλλία και εν Αγγλία και εις όλην την χριστιανικήν Ευρώπην, άπαντες οι πληγέντες εκ των βομβαρδισμών του τελευταίου πολέμου ναοί, αμέσως μετά την κατάπαυσιν του πυρός, αποκατεστάθησαν εις την ιδίαν των θέσιν, διά να διαλαλούν εις το διηνεκές, ότι οι Οίκοι του Θεού ίστανται ασάλευτοι.
Αλλά και εις την Ελλάδα, η ιδία πλευρά υπήρξεν ο λόγος της αναστηλώσεως των χ ι λ ί ω ν κατά τον πόλεμον 1940 – 1944 και κατά τον συμμοριτοπόλεμον ερειπωθεισών εκκλησιών. Και η αναστήλωσις αυτή ορθώς εθεωρήθη ως έργον γενικωτέρας ανασυγκροτήσεως ηθικώς και ψυχικώς – εναμίλλου προς την υλικήν ανοικοδόμησιν.  
Δεν είνε, λοιπόν, το θέμα ανοικοδομήσεως ενός ναού εις την ίδιαν θέσιν του, με την οποίαν ούτος συνεδέθη επί 113 χρόνια, απλή συναισθηματική ανάγκη, όπως έγραψε σχετικώς το αθηναϊκόν «Έθνος». Είνε πίστις, είνε παράδοσις, είνε κοινωνική σκοπιμότης. Άλλως τε, ευτυχώς διά την ανθρωπότητα, ο ρεαλισμός ή μάλλον ο υλισμός και πλέον συγκεκριμένα, ο ιστορικός υλισμός, ο οποίος τα πάντα εξηγεί υπό το πρίσμα του υλικού συμφέροντος και ως φαινόμενα οικονομικά, δεν ηδυνήθη και δεν θα δυνηθή ποτέ, όπως είπεν ο μέγας σοσιαλιστής Ζωρές, να εκριζώση από την ανθρωπίνην καρδίαν τα ευγενή αισθήματα, όπως είνε η Αγάπη, ο Οίκτος, η Πίστις, η Ελπίς, η Θρησκεία, η Παράδοσις, η Γαλήνη και τόσα άλλα, τα οποία αποτελούν τα θεμέλια και τα κίνητρα κάθε ωραίου έργου.
Χωρίς τον φόβον να εκληφθούν αι ανωτέρω απόψεις μου ως «θρησκόληπτοι», πράγμα τελείως ξένον προς εμέ, και χωρίς πάθος της αντιδικίας, θα συνεχίσω εις το επόμενον φύλλον τον έλεγχον των επιχειρημάτων των τεσσάρων πλευρών.
Γ΄.
ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΝ: Η πλευρά αυτή στερείται σοβαρότητος. Συνωστισμός εκκλησιών, ως υπεστηρίχθη, ασφαλώς, ούτε εις το παρελθόν υπήρξεν, ούτε εις το μέλλον θα υπάρξη. Αι ενοριακαί περιφέρειαι και της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Σπυρίδωνος παραμένουν αμετάβλητοι. Και εις αυτούς και εις άλλους ναούς έτι πλέον παρακειμένους, όπως οι εις μίαν σχεδόν περιοχήν των Αθηνών 10 εν όλω ναοί, Αγίων Θεοδώρων, Χρυσοσπηλαιωτίσσης, Αγίας Ειρήνης, Αγίας Κυριακής, Ρόμβης, Μοναστηρακίου, Παναγίας Χριστού, Φιλοθέης και Μητροπόλεως και εις αυτούς έτι τους στερουμένους πέριξ χώρου και ευρισκομένους εν επαφή με οικοδομήματα και με μόνην πρόσοψιν το πεζοδρόμιον, ουχί ευρείας οδού, όπως τοιούτοι υπάρχουν πλήστοι και εν Αθήναις και εν Πειραιεί, ουδέποτε παρετηρήθη συνωστισμός και συμφόρησις κυκλοφορίας εκ της τελέσεως μυστηρίων ή εκ της αιτήσεως ενός πιστοποιητικού.
Εάν άλλη περιοχή της πόλεώς μας έχη ανάγκην ναού, η ανάγκη αυτή δεν δικαιολογεί την μετάθεσιν του Καθεδρικού μας ναού, δίκην δημοδιδασκάλου μετετιτεθεμένου τήδε κακείσε. Και ομιλώ περί μεταθέσεως, διότι και σήμερον εισέτι υφίσταται νόμω ο ναός με την ενορίαν του.
Δυνατόν ούτος εκ του βομβαρδισμού να έπεσε και να απώλεσε το Καθεδρικόν προνόμιόν του, αλλ’ η Πίστις του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου επέτυχε να τον διατηρήση, έστω και διά προχείρου στέγης, ως ενοριακόν ναόν, συμφώνως τω νόμω 2200)1940. Θέμα, συνεπώς, εκκλησιαστικόν - τυπολογικόν, ως υπεστηρίχθη, δεν υφίσταται.
ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ: Ακολουθών την σειράν προβολής των τεσσάρων πλευρών του θέματος υπό του κ. Θεοχάρη, σημειώ το αρχαιολογικόν, ως τρίτον. Και ομολογώ, ότι η προβολή τούτου με συγκινεί ιδιαιτέρως. Ασφαλώς, εάν δεν εμεσολάβει η σκαπάνη διά τα θεμέλια της νέας Αγίας Τριάδος, τοιούτον ζήτημα δεν θα υπήρχε∙ διότι ή θα συνεχίζετο, τις οίδε, επί πόσα έτη ακόμη η ανίερος ασχημία των ερειπίων ή θα έχανε τον κοινόχρηστον χαρακτήρα ο χώρος χάριν οργανισμού τινός ή Τραπέζης ή χάριν κατασκευής παραγκών, ή, όπερ περισσότερον ανεκτόν, θα μετεβάλετο εις πλατείαν θάπτουσαν διά παντός παν αρχαιολογικόν ενδιαφέρον.
Είνε αληθές, ότι η ελληνική γη κρύπτει αρχαιολογικούς θησαυρούς και ασφαλώς ορθώς ελέχθη ότι η καταστροφή και περιφρόνησις προς αρχαιολογικά ευρήματα και δη μείζονος σημασίας, αποτελεί έγκλημα. Ευτυχώς, ότι την ανέγερσιν της Αγίας Τριάδος έχουν αναλάβει Πειραιώται άριστοι, από πάσης απόψεως, και μάλιστα από απόψεως πνευματικής συγκροτήσεως. Και συνέπεια τούτου υπήρξε το γεγονός, ότι άμα ως κατά την εκσκαφήν των θεμελίων απακαλύφθησαν αρχαιολογικής αξίας ευρήματα, μαρτυρούντα την ύπαρξιν τείχους και αγοράς εμπορίου, οι επί της ανεγέρσεως διέκοψαν τας εργασίας και αμέσως αφού διεφύλαξαν τα ευρήματα, ειδοποίησαν περί τούτου το αρμόδιον υπουργείον, του οποίου το ειδικόν Αρχαιολογικόν Συμβούλιον, μετά ενδελεχή μελέτην, υπέδειξεν ωρισμένας τροποποιήσεις εις το αρχικόν σχέδιον του ναού.
Αι τροποποιήσεις αύται εγένοντο δεκταί και έκτοτε, βάσει αυτών και με γνώμονα την ευλάβειαν της αρχαιολογικής πλευράς, επανήρχισαν και συνεχίζονται αι εργασίαι ανεγέρσεως, υπό την συνεχή παρακολούθησιν εκπροσώπου της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Προεβλέφθη, μάλιστα, και το δυνατόν εκτελέσεως ανασκαφών εις τον παρακείμενον προς την μεσημβρινήν πλευράν του ναού χώρον και η κατασκευή ειδικού υπογείου διαφυλάξεως των ευρημάτων κατά το πρότυπον του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης.
Κατά του ειδικούς, δεν αναμένονται καλλιτεχνήματα γλυπτικά κλπ., αλλά μέρος τείχους διήκοντος από το Τελωνείον μέχρι Καμινίων και αρχαία μαγαζεία.
Εκ τούτων καταφαίνεται, ότι εν τη εκτελέσει της ανεγέρσεως της Αγίας Τριάδος, η αρχαιολογική πλευρά, όχι μόνον δεν ηγνοήθη, αλλά κατησφαλίσθη κατά τον πλέον ευλαβή και επίσημον τρόπον. Και ειδικώτερον αύτη εθεραπεύθη και ανήλθεν εις το φως, χάρις εις την σκαπάνην του ναού, που εκινήθη από αξίους Πειραιώτας και Χριστιανούς και όχι από αρχαιολόγους ή από τον Δήμον.
ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΝ: Δεν γνωρίζω, αν αισθητικώς είνε προτιμοτέρα η επί 13 χρόνια και ασφαλώς και επί πολύ περισσότερον αθλία εμφάνισις των ερειπίων ενός ναού εις το κεντρικώτερον σημείον της πόλεώς μας, από το «γιαπί» του ιδίου ναού.
Δεν διστάζω, όμως, να προτιμήσω το «γιαπί», που σημαίνει άνοδον, έργον, πρόοδον και πολιτισμόν, από τα ερείπια που διαλαλούν πτώσιν, εγκατάλειψιν, αθλιότητα και έλλειψιν πολιτισμού.
Δεν έχω υπ’ όψιν μου, ποίαν περίπτωσιν εσκέφθη ο κ. Θεοχάρης, διά να χαρίση 40, 50 ή 100 χρόνια ζωήν εις το «γιαπί» της Αγίας Τριάδος. Αν, όμως ούτος ενεθυμήθη τον Άγιον Παντελεήμονα των Αθηνών ή τον Άγιον Ανδρέα των Πατρών. Δεν εσκέφθη επιτυχώς. Διότι αι περιπτώσεις των δύο τούτων ναών είναι τελείως ξέναι προς την ιδικήν μας περίπτωσιν. Διά την Αγίαν Τριάδα οι οιωνοί είναι άριστοι και όσον αφορά την εντός ολίγου χρόνου, με τα υπάρχοντα κεφάλαια, υπερπήδησιν του σταδίου του «γιαπιού», και όσον αφορά την συνέχισιν εξευρέσεως τοιούτων, αλλά και όσον αφορά την άψογον διαχείρισιν αυτών. Άλλως τε, δι’ ουδέναν πειραϊκόν ναόν εχρειάσθησαν 40, 50 και 100 χρόνια κατασκευής. Ειδικώτερον δε η Αγία Τριάς, θεμελιωθείσα αρχικώς το 1840, επερατώθη εντός 4 ετών, καίτοι η εποχή εκείνη εμειονέκτει κατά πολύ της σημερινής απόψεως οικονομικών, αλλά και τεχνικών μέσων.
Εξ άλλου, αν τυχόν επεκράτει η περί πολυετούς «γιαπιού» αντίληψις, ουδείς ναός θα ανεγείρετο και μάλισταν όταν δεν υπάρχουν κεφάλαια, ούτε θετικαί προβλέψεις πόρων. Και συνήθως αυτό συμβαίνει, διότι εις την ανέγερσιν των ναών, κάθε ναού, δεν συντρέχουν πάντοτε οι αυστηρώς καταρτιζόμενοι προϋπολογισμοί επί έργων ιδιωτικών ή δημοσίων ή δημοτικών, με απόλυτον εκ των προτέρων χρονικήν πρόβλεψιν και διάθεσιν των αναγκαίων κεφαλαίων. Των περισσοτέρων ναών, ως γνωστόν, η κατασκευή ήρχισε με μόνα κεφάλαια τον οβολόν και την υπομονητικήν πίστην των χριστιανών. Και κλασσικόν παράδειγμα τοιαύτης πίστεως θα προβάλη πάντοτε η κατασκευή ενός ναού εις την χριστιανικήν Ευρώπην. Του περιφήμου ναού της Μητροπόλεως της Κολωνίας, διά την ανέγερσιν του οποίου εχρειάσθησαν 600 χρόνια!  Ήρχισεν η κατασκευή του τω 1248, οπότε κατεστράφη εκ πυρκαϊάς, ο προϋπάρξας, και επερατώθη τω 1880 με εράνους. Και παρ’ όλας τας αντιδράσεις και ωρισμένων «φιλελευθέρων», που απεκάλουν τον παραρρήνειον ναόν αυτόν ως «εκκλησιαστικόν σωβινισμόν» και παρ’ όλους τους φανατικούς στίχους του Χάϊνε στο ποίημά του της «Γερμανίας» εις το οποίον τα βάζει με τον ναόν της Κολωνίας και καταλήγει με πείσμα «δεν θα τελειώση η Μητρόπολίς σας! Όχι!... Ποτέ δεν θα τελειώση», αλλά και παρ’ όλας τας, ως λέγει ο θρύλος, αντιθέτους απειλητικάς προβλέψεις του Σατανά, ο ναός ανηγέρθη! Εις πείσμα και του Διαβόλου και του Ποιητού.
Ευτυχώς, διά την Αγίαν Τριάδα, επαναλαμβάνομεν, οι οιωνοί είνε άριστοι. Με τα χρήματα που υπάρχουν. Με τα χρήματα τα οποία ασφαλώς θα προσφέρωνται συν τη προόδω του έργου: Με πόρους που προβλέπουν οι νόμοι. Και με την συμπαράστασιν της κεφαλής της Εκκλησίας μας και της κυβερνήσεως και ιδιαιτέρως του εκλεκτού, δυναμικού και κατ’ εξοχήν δονουμένου από πίστιν εις τα ιδανικά του μέλους αυτής και βουλευτού Πειραιώς οι Πειραιώται δεν θα χρειασθούν το παράδειγμα της Κολωνίας, αλλ’ ούτε και του αγ. Παντελεήμονος Αθηνών. Ούτε θα χρειασθούν πολλά έτη, διά να διαψεύσουν τελικά τους αντιλέγοντας σήμερον.
Είμαι βέβαιος, ότι πολύ ταχύτερον από όσον υπολογίζεται, η Αγία Τριάς, ο νέος Καθεδρικός ναός μας, θα αναστηλωθή, διά να συνεχίση την ιστορικήν υπεραιωνόβιον πορείαν του.



 
Εντοιχισμένες επιγραφές στην πρόσοψη της Αγίας Τριάδος.  Ημερομηνία λήψης, 7.6.2017, ώρα 12.43, 12.44, 12.45.




ΣΧΟΛΙΑ

*Εδώ θα μπορούσαμε να γράψουμε πολλά αλλά τα κείμενα πήραν πολλή έκταση.
Ό,τι συνέβη τότε δεν μπορεί να κριθεί στις μέρες μας. Ο Πειραιάς τελικά στο εκτεταμένο παραλιακό μέτωπο του κεντρικού λιμένα του έχει πέντε εκκλησίες, την Ζωοδόχο Πηγή, τον Άγιο Νικόλαο (με έναν ακόμα ναΐσκο απέναντί του), τον Άγιο Σπυρίδωνα, την Αγία Τριάδα και τον Άγιο Διονύσιο.   
*Στο ΦΕΚ, τεύχος Β΄ 680/ 6.03.2017, σελ. 5782-5783, δημοσιεύτηκε η 439/ 337 απόφαση της 9.2.2017 της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος με θέμα «Καθορισμός Καθεδρικού, Μητροπολιτικού Ιερού Ναού, ως και Ιερού Ναού του Πολιούχου της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς».

Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Έχουσα υπ’ όψει:
1. τα άρθρα 1 παρ. 4, 29 παρ. 2 και 36 του ν. 590/1977
«Περί Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
2. την υπ’ αριθμ. 99/26.1.2017 πρότασιν του Σεβασμιω-
τάτου Μητροπολίτου Πειραιώς Σεραφείμ,
3. το γεγονός ότι εκ της παρούσης Αποφάσεως δεν
προκαλείται δαπάνη εις βάρος του προϋπολογισμού του
νομικού προσώπου της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς ή
εις βάρος του Δημοσίου και
4. την από 9.2.2017 απόφασιν της Διαρκούς Ιεράς Συ-
νόδου, καθορίζει:
α. ως Καθεδρικόν ναόν, τον Προσκυνηματικόν Ιερόν
Ναόν Αγίας Τριάδος Πειραιώς, του προσκυνηματικού
χαρακτήρος αυτού μη αλλοιουμένου,
β. ως Μητροπολιτικόν ναόν, τον Προσκυνηματικόν
Ιερόν Ναόν Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Πειραιώς,
του προσκυνηματικού χαρακτήρος αυτού μη αλλοιου-
μένου και
γ. ως ναός του Πολιούχου Πειραιώς, Αγίου Σπυρίδω-
νος, παραμένει ο Ιερός Ενοριακός Ναός Αγίου Σπυρί-
δωνος Πειραιώς, του ενοριακού χαρακτήρος αυτού μη
αλλοιουμένου.
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της
Κυβερνήσεως.
Αθήνα, 9 Φεβρουαρίου 2017
Ο Πρόεδρος
† Ο Αθηνών ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ