Σπάνια ιστορικά τεκμήρια μέσα από τα χαρτιά των παππούδων μας.

                                                                         Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Κάθε οικογένεια έχεις τις καταβολές της και χαράζει ξεχωριστά την πορεία της στον χρόνο. Ξεκινά από την καταγωγή του άνδρα και της γυναίκας, την γνωριμία, συνεχίζει στον γάμο τους, προχωράει στην απόκτηση των παιδιών, στο μεγάλωμα, στην δράση, στην εξέλιξή της, φτάνει στην διάσπαση όταν τα μέλη ανεξαρτητοποιούνται ή ανοίγουν δική τους μερίδα, απλώνεται με δεσμούς συγγενείας, σχηματίζει μια υπολογίσιμη φατρία, ανανεώνεται με την φυσική φθορά των ανιόντων και την ύπαρξη ζώντων οι οποίοι με την σειρά τους δημιουργούν νέα ζεύγη τα οποία διαιωνίζουν το είδος μας.     
Όλα αυτά πραγματοποιούνται αν δεν συμβούν αιφνίδια, απρόσμενα γεγονότα που να διακόπτουν την ροή των πραγμάτων, όταν οι σύζυγοι δεν είναι άτεκνοι.
Εν πάση περιπτώσει οι παλιοί, παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες, δίνουν την σκυτάλη στους νεότερους, απόλλυνται, ξεχνιούνται, μπερδεύονται ακόμα και οι χρονολογίες γέννησης και θανάτου τους. Μόνα κατάλοιπα για την ύπαρξή τους αποτελούν οι φωτογραφίες και κάποια χαρτιά, συμβόλαια, πιστοποιητικά, διαβατήρια, επαγγελματικές ταυτότητες κι άλλα δευτερεύοντα που συνήθως πετάγονται ή καταχωνιάζονται σε κάποιο συρτάρι.  

Μια έκπληξη μού επεφύλασσε ο συνομήλικος, συνάδελφος και πριν από χρόνια συνεργάτης στην συντακτική επιτροπή στο περιοδικό ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ (γύρω στα 1992 - 1997) Στρατής Βρουβάκης. Εκτός από τις τακτικές μου επισκέψεις στα ΕΛΤΑ Πειραιώς όπου τον συναντώ και συζητάμε πάνω στα κοινά μας πειραϊκά ιστορικά και αρχαιολογικά θέματα (διακαής πόθος του είναι να κατεβούμε στους αρχαίους υδραυλικούς κώδωνες της Τερψιθέας, εγώ τους επισκέφτηκα, αντίθετα εκείνος είδε την υπόγεια δεξαμενή του μεγάρου Γ. Κυριακάκου), ως συμπατριώτες από την Κρήτη έχουμε να πούμε περισσότερα, αφού είναι και εκδότης - διευθυντής της εφημερίδας ΝΙΠΠΟΣ του συλλόγου Νιππιανών Χανίων Αττικής.
Στις 30 Μαρτίου 2016 καθίσαμε στο γραφείο του και άνοιξε ένα ντοσιέ με παλαιά έγγραφα του Δημητρίου Κατσάρη, «παππού» εκ μητρός του. Πολλά ήταν της οθωμανικής περιόδου, όταν ζούσε στην Ήπειρο, άλλα της εποχής που έτρεχαν οι διαδικασίες να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια, τα υπόλοιπα είχαν άμεσο πειραϊκό ενδιαφέρον αφού αναφέρονταν στην παραμονή του στην πόλη μας, στην περιοχή της Αγίας Σοφίας.

Ο Δημήτριος Αποστόλου Κατσάρης (1882; - 1969) με την στολή του σιδηροδρομικού. Φωτογράφος ο Γεώργιος Παππάς.

  

               ΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ.

Αριθ. 27872 [Δίπλα, γραμμένη διά χειρός η χρονολογία 1882. Σφραγίδα ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ - ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ/ ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΚΙΝΗΣΕΩΣ]

ΔΗΛΩΣΙΣ

ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΚΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ

Κατά το έτος 1905 του μηνός Ιουνίου ημέραν Τρίτην εμφανισθείς ενώπιον ημών του δημάρχου Αθηναίων Σπ. Μερκούρη ο Δημήτριος Απόστόλου Κατσάρης εδήλωσεν επί παρουσία των ενηλίκων μαρτύρων Νικολάου Τσέγκου και Ιωάννου [Ρομπότου ;] Δημοτικών υπαλλήλων ότι θέλων ν’ αποκτήση το δικαίωμα της Ελληνικής Ιθαγενείας και συμμορφούμενος με το άρθρον 15 του Αστυκού νόμου του 1856 κατώκησε πανοικεί και αποκατέστη εις την πόλιν Αθηνών, και εκφράζει διά της παρούσης δηλώσεώς του την περί αποκαταστάσεώς του εντός της Ελλάδος και προσκτήσεως της Ελληνικής Ιθαγενείας πρόθεσίν του, μας επέδωκε δε έγγραφον την περί τούτου αίτησιν, καταχωρισθείσαν εις το πρωτόκολλον της δημαρχίας υπ’ αριθ. 6246 και μας προσέθηκεν ότι ονομάζεται Δημήτριος Αποστ. Κατσάρης είναι ηλικίας ετών 24. πατρίδος Ηπείρου επαγγέλματος εμπορροϋπαλλήλου και ότι είναι άγαμος και χριστιανός ορθόδοξος.
Εις βεβαίωσιν τούτων συνετάξαμεν την παρούσαν δήλωσιν καταχωρισθείσαν εν τω βιβλίω των δηλώσεων υπ’ αριθ. 27872 και υπεγράψαμεν ταύτην μετά του δηλούντος και των παρευρεθέντων μαρτύρων.

Αθήναι τη 14 Ιουνίου 1905

Ο Δήμαρχος και α. α.     Οι Μάρτυρες     Ο Δηλών
[Υπογραφές]

Διά την ακρίβειαν της αντιγραφής

Αθήναι τη 14 Ιουνίου 1905

Ο Δήμαρχος και α. α. Σ. Βάρφης.

ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ ΠΕΙΡΑΙΩΣ - ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ/ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ/ ΑΤΟΜΙΚΟΝ / ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ/ ΑΡΙΘ. 1009. Το δελτίο ταυτότητας του Δημητρίου Κατσάρη ως Ελεγκτού Αμαξοστοιχιών με χρονολογία 15 Ιουνίου 1928. Είναι επικυρωμένο για τα έτη 1930 έως 1938. Το υπογράφει ο Αργασάρης Λομβάρδος, Γενικός Γραμματέας.

[Φύλλα χαρτιού ενωμένα με καρφίτσες. Μια απόδειξη αριθμού πρωτοκόλλου, ένα απόκομμα εφημερίδας, μια αίτηση και μια καταγραφή κινητών οικιακών σκευών και επίπλων]

Απόκομμα εφημερίδας όπου αναγγέλθηκε η σύσταση στον Πειραιά επιτροπής εκδικάσεως αιτήσεων αποζημιώσεως ζημιών κινητής περιουσίας συνεπεία βομβαρδισμών.

Δημαρχία Πειραιώς. Αριθμός Πρωτοκόλλου 9772
Ελήφθη την 26/9/41

[Μονόφυλλο δακτυλογραφημένο κείμενο]

10180

ΑΙΤΗΣΙΣ

Δημ. Α. Κατσάρη,
κατοίκου Πειραιώς και
προσωρινώς Αθηνών, οδός
Πειραιώς 250,
Αθήναι 19 Ιουνίου 1941.

Προς το
Γ΄.  Αστυνομικόν Τμήμα Πειραιώς,
Πειραιά.
Κύριε Διοικητά, [Σημείωση με το μολύβι, το όνομα «Μάσβουλας»]
Λαμβάνω την τιμήν να φέρω εις γνώσιν υμών ότι κατά τον αεροπορικόν βομβαρδισμόν της 11ης προς την 12ην παρελθόντος Απριλίου εβλήθη η επί των οδών Δράμας και Αδριανουπόλεως 52 οικία μου, εις ην κατώκουν, αποτελουμένη εκ 5 δωματίων, εκ των οποίων τα μεν 3 κατέρρευσαν τελείως τα δε έτερα 2 φέρουσι ρήγματα και κατέστησαν ακατοίκητα.- Επίσης δε κατεστράφησαν άπαντα τα έπιπλά μου και ουδέν μέτρον ελήφθη μέχρι σήμερον προς στέγασιν της οικογενείας μου.- Παρακαλώ όθεν όπως ευαρεστούμενοι ενεργήσητε τα δέοντα καθότι τυγχάνω τελείως άπορος και έχω άμεσον ανάγκην στεγάσεως.-

Μετά σεβασμού,
[Υπογραφή. Από κάτω γράφει «Παναγιώτα Κοντογιαννοπούλου.
Να ζητηθή αριθμός της αποφάσεως»]

[Χειρόγραφος κατάλογος. Συντάχθηκε στην πίσω όψη του Υποδ. 50 24.000φ. 8-34 των Σ.Π.Α.Π., ΔΕΛΤΙΟΝ ΕΞΕΛΕΓΞΕΩΣ ΑΜΑΞΟΣΤΟΙΧΙΩΝ. Μια ακόμα ένδειξη της έλλειψης γραφικής ύλης στη περίοδο της κατοχής - αλλά και αργότερα - όπου χρησιμοποιούσαν τα κενά όλων των εντύπων σε κάθε ποιότητας χαρτί]

[Αριστερή πλευρά του εγγράφου]

Παν. Β. Κοντογιανοπούλου

1 Βαούλον   1000
1 εφάπλωμα   1000
3 δωδ. Πιάτα   2000
2 . Ποτήρια   2000
2 δακτυλήδια   2000
1 Βελέντζα   2500
2 Κουβέρτες   2000
1 Κυλήμι   2000
1 Μπάντα   1000
είδη ασπρορ. 10.000

                      25,500

26 Σ/βρίου 1941.

Εξεδικάσθησαν εις την 5 Ν/βρίου 1941

[Δεξιά πλευρά του εγγράφου]

Προς την Επιτροπήν Εκτιμήσεως Ζημιών Κινητών.
Ενταύθα.
Λαμβάνων την τιμήν να φέρω ενώπιον υμών τας κάτωθι αναφερομένας ζημίας ας υπέστην κατά τον αεροβομβαρδισμόν της 11ης προς 12ην Απριλίου τρέχοντος έτους, ένθα εβλήθη καταστραφείσα η οικία μου αποτελουμένη εκ πέντε δωματίων. Διατελώ μετά σεβασμού.

1 Ραπτομηχανή Δρ.15000
1 Κλίνη Διπλή Δρ. 8000
2 Κλίναι Μοναί Δρ. 4000
3 Σωμιέδες αυτών Δρ. 4000
1 Διβάνιον Δρ. 1000
2 Καναπέδες Δρ. 4000
3 Πολυθρόνες Δρ. 5000
12 Καθέκλαι Δρ. 4 -
1 Μπουφές Δρ. 10 -
1 Σερβάν Δρ. 7 -
1 Τραπέζι Σάλας Δρ. 5000
3 Τραπέζια Κοινά Δρ. 3000
1 Ντουλάπα Δρυός Δρ. 8000
2 Καθρέπται Δρ. 2000
2 Κομοδίνα Δρ. 2000
2 Εταζιέρες Δρ. 2000
4 Κορνίζαι Παραθύρων Δρ. 2000
6 Κάδρα μεγάλα Δρ. 3000
3 Μπάντες Κρεβατιού Δρ. 3000
3 Βαούλα Δρ. 3000
4 Στρώματα εκ βάμβακος 6000
3 Εφαπλώματα Δρ. 3000
3 Κουβέρτες Δρ. 3000
1 Τάπητας Σάλας Δρ. 5000
1 Κηλήμι Δρ. 3000
2 Ενδυμασίαι ανδρ. Δρ. 5000
1 Επανοφώρι Δρ. 3000
2 Παλτά Γυναικών Δρ. 2000
3 Ζευγ. Υποδήματα Δρ. 4000
4 Δωδεκ. Πιάτα Δρ. 3000
4 Σουπιέρες και Πιατέλες Δρ. 1000
4 Δωδ. Ποτήρια Δρ. 3000
2 Δίσκοι Δρ. 1000
ασπρόρ. και Σινδόνια Δρ. 3000
2 Δακτυλίδια Δρ. 2000
1 Εκ[κ]ρεμές Δρ. 2000
2 Σαιζ λόγγ Δρ. 1000
1 Πολύφωτον μετά των εξαρτη. Δρ. 4000
1 Εικονοστάσιον Δρ. 1000
                                 /150

Επί της οδού Δράμας και Ανδριανοπόλεως 52-

ο Αιτών
Δ. Κατσάρης

Ζημίαι
την 11 Ιανουαρίου 1944
2 Υελοπίν. Θύρας
30 Υελοπίνακες
12 Πιάτα
12 Ποτήρια
10 Φιάλαι
12 Φλιτζάνια

17 Οκτωβρίου 1945. Τίτλος μιας μετοχής δρχ. 500 που εξέδωσε ο «Προμηθευτικός και καταναλωτικός συνεταιρισμός βομβοπλήκτων περιφερείας Πειραιώς και περιχώρων          (ΣΥΝ. Π. Ε.)». 

Υπεύθυνη δήλωση του 1951 στην οποία ο Δημήτριος Κατσάρης δηλώνει τα μέλη της οικογενείας του, όσα διέμεναν στην οικία της Αδριανουπόλεως 52 η οποία «υπέστη ζημίας λόγω πολεμικών γεγονότων». Σεβαστή (Γεωργίου Φράγκου, †1972) ήταν η σύζυγός του.         Αν κι έκαναν τέσσαρα παιδιά, αυτά πέθαιναν σε μικρή ηλικία οπότε μεγάλωσαν σαν δικό τους την ανιψιά τους Ελένη Τερροβίτου κόρη της Παρθενίας Φράγκου, αδελφής της Σεβαστής. Η Ελένη Τερροβίτου (1930 - 2012), παντρεύτηκε στα 1957 τον Δημήτριο Βρουβάκη (1919 - 1995). 

ΕΘΝΙΚΟΝ ΙΔΡΥΜΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑΣ. ΔΕΛΤΙΟΝ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΟΥ. ΔΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1958. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ - ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23. Στο όνομα της Σεβαστής Κατσάρη, το ραδιόφωνο ήταν της εταιρείας SABA.    

ΣΧΟΛΙΑ
Η 11 Απριλίου 1941 ήταν ημέρα Παρασκευή.  Η 11 Ιανουαρίου 1944 ήταν ημέρα Τρίτη. Η εν λόγω μονοκατοικία της Αδριανουπόλεως κτίστηκε γύρω στα 1923, στέκεται ακόμα αλλά ανακαινισμένη. Για την ιστορία, προσθέτω δύο ακόμα σημαντικά ντοκουμέντα τα οποία χαίρομαι αφού ο φίλος μου Στρατής Βρουβάκης κρατεί και φυλάσσει επιμελώς ως οικογενειακά και συλλεκτικά κειμήλια. Τον ευχαριστώ που με την δέουσα εμπιστοσύνη, τα παραχώρησε για την δημοσίευσή τους. 

Οθωμανικό επίσημο έγγραφο, ίσως είδος ταυτότητας. Στην κάτω μεριά γράφει Σεβαστή Γεώργη Φράγγου. Παρόμοια έγγραφα είχαν πολλοί Έλληνες που διέμεναν στα οθωμανικά εδάφη ερχόμενοι στον Πειραιά. Από αυτά ελάχιστα σώζονται.

 

«Διαβατήριο» (laisser passer) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Διαστάσεις 45Χ36,5. Κείμενο στην γαλλική και παλαιοτουρκική γραφή. 

                Μεταφέρω τους χαρακτήρες και μεταφράζω όσα μπόρεσα από τα γαλλικά:

ΓΑΛΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΜΠΡΟΣΘΙΑΣ ΟΨΗΣ
Au Nom de Sa Majesté Impériale le Sultan. Messieurs les officiers civils et militaires chargés de maintenir l’ ordre puplic dans tous les pays amis et alliés de l’ Empire Ottoman sent priés de laisser passer librement le sujet Ottomane [Ruma]... sans [Fret;]... née au village Calentgi de Janina y dοmicilice á [;] rendant a Athènes et de lui donner aide et protection en cas de besoin. Délivré, le 14/27 Janvier 1910/ 1325.
Le présent passeport est valable pour un an. Droit perçu piastres cinquante. 

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επ’ ονόματι της Αυτού Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητας του Σουλτάνου. Κύριοι πολιτικοί και στρατιωτικοί αξιωματικοί υπεύθυνοι για την διατήρηση της δημόσιας τάξης σε όλες τις φιλικές και συμμαχικές χώρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παρακαλείσθε να αφήσετε να περάσουν ελεύθερα ο υπήκοος Οθωμανή Ελληνίδα  //////  γεννηθείσα στο χωρίο Καλέντζι των Ιωαννίνων και κατοικεί ///  επιστρέφων στην Αθήνα και να του δώσετε βοήθεια και προστασία σε περίπτωση ανάγκης. Επεδόθη, την 14/27 Ιανουαρίου 1910/1325.
[Αριστερά, στην περιγραφή των χαρακτηριστικών (Signalement) αναφέρεται η ηλικία 49 αριθμητικώς και ολογράφως. Μάλλον ήταν τα χρόνια του Γεωργίου Φράγκου]. Το παρόν διαβατήριο ισχύει για ένα έτος. Δικαίωμα εισπράξεως πιάστρες πενήντα.

ΓΑΛΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΠΙΣΘΙΑΣ ΟΨΗΣ
Conditions actuelles des personnes attachées au porteur du passeport.
Nom du pére/ Lieu de naissance/ Age/ Nom/ Qualité de l’ attaché
George Francos/ quartier de Costitsi [;]/ 23/ Sevasti/ belle fille
Seulement une personne. 14/ 27 Janvier 1325/ 1910

 
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Παρούσες καταστάσεις των προσώπων συνδεομένων με τον κάτοχο του διαβατηρίου. Όνομα πατρός/ Τόπος γεννήσεως/ Ηλικία/ Όνομα/ Ποιότητα του δεσμού. Γεώργιος Φράνκος/ κατάλυμα του Κωστήτσι/ 23/ Σεβαστή/ νύφη. Μόνο ένα πρόσωπο. 14/ 27 Ιανουαρίου 1325/ 1910.

 

Σύμφωνα με τον Στρατή, η Σεβαστή καταγόταν από το Κωστήτσι Ιωαννίνων, έναν οικισμό στα βόρεια του χωριού Καλέντζι.  
Πρόκειται για πραγματικά σπάνιο έγγραφο. Ένα παρόμοιο που αφορούσε στον πρόξενο της Γαλλίας, με την ίδια ακριβώς χρονολογία του 1910, δημοπρατήθηκε τον Μάρτη του 2015 από τον συλλεκτικό οίκο delcampe. net (τρέχουσα τιμή 114.00 €).