Σάββατο 23 Απριλίου 2016

Βυζάστρα Κωνσταντινιά: Μία τροφός στον Πειραιά του 1838


                                                                               Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ένα ευχάριστο ξάφνιασμα, μέσα στα τόσα ατακτοποίητα κι αδιάβαστα μέχρι τώρα χαρτιά της συλλογής μου. 
Πολύ πριν μεγαλώσει η πόλη, τότε που διένυε τον τρίτο της χρόνο, όταν η φιλανθρωπία δεν είχε τεθεί υπό την προστασία της οργανωμένης ιδιωτικής πρωτοβουλίας ή της κρατικής μέριμνας, όταν δεν υπήρχε κάποιο είδος παιδικού σταθμού και δεν είχε ιδρυθεί ορφανοτροφείο, ο δήμος Πειραιώς με τις υπηρεσίες του, το διορισμένο προσωπικό του, ειδικά της αστυνομίας, ήταν εκείνος ο οποίος αναλάμβανε την διεκπεραίωση κάθε κοινωνικού έργου, την αντιμετώπιση ενός τυχαίου ή έκτακτου περιστατικού όπως του παρακάτω: το πρωί της 28 Νοεμβρίου 1838 βρέθηκε έξω από την πόρτα του αστυνομικού καταστήματος ένα βρέφος, κοριτσάκι, τοποθετημένο μέσα σε ένα ζεμπίλι [είδος σάκου από ψάθα, χοντρό ύφασμα ή δέρμα, ίσως εδώ απλά ένα πανί]. Η Αστυνομία το πήρε, το φρόντισε ως όφειλε και το παρέδωσε σε μια βυζάστρα [σύμφωνα με το λεξικό του Τεγόπουλου - Φυτράκη «γυναίκα που θηλάζει ξένο μωρό με αμοιβή, τροφός, παραμάνα] με το όνομα Κωνσταντινιά με την συμφωνία να το θρέφει και να το περιποιείται δίνοντάς της μισθό 20 δραχμές τον μήνα. Το επεισόδιο αυτό υπέβαλλε γραπτώς στην δημαρχία για να το γνωρίσει και να ενεργήσει τα δέοντα. Επισημαίνει επίσης ότι κάνει κάθε προσπάθεια να ανακαλύψει ποιος έκανε αυτήν την πράξη ώστε να τον συλλάβει και να ενημερώσει αμέσως τις αρχές.
Πέρασε ένας και πλέον μήνας. Φτάσαμε στην τελευταία μέρα του χρόνου, στις 31 Δεκεμβρίου  1838. Η Αστυνομία πάλι, σε αναφορά της προς την δημαρχία, μας υπενθυμίζει ότι η Κωνσταντινιά, χωρίς να δίνει επώνυμο αλλά μόνο τον τόπο καταγωγής της, την Κρήτη, έχει από τότε στην επιστασία και στην περιποίησή της το έκθετο βρέφος της 28 Νοεμβρίου, που - αν δεν είχε πάνω στα ρουχαλάκια του το όνομα - ίσως το βάπτισε και του έδωσε το όνομα Χρυσηίδα. Με αίτησή της έλαβε έγγραφη βεβαίωση του γεγονότος ώστε να την χρησιμοποιήσει σαν πιστοποιητικό για κάθε νόμιμη χρήση.
Εδώ σταματάει κάθε πληροφορία εκ μέρους μου για την Κωνσταντινιά την Κρητικιά και την μικρή, με το σπάνιο όνομα Χρυσηίδα που θήλασε.
Έτσι δεν ξέρουμε κάτι περισσότερο για την τύχη τους, τι απέγιναν στην υπόλοιπη ζωή τους κι αν άφησαν απογόνους έως σήμερα.
Αυτό που τελικά μας βγάζουν οι δύο επιστολές, είναι ότι μάθαμε την ύπαρξη δύο συγκεκριμένων ατόμων του γυναικείου φύλου στον Πειραιά των πρώτων χρόνων, αφού τα υπόλοιπα έγγραφα εξαντλούνται στο να περιγράφουν τον βίο και την πολιτεία του πλέον δραστήριου - ως σημείο αναφοράς για την δημιουργία του - ανδρικού πληθυσμού.                  

ΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ
1-  Δίφυλλο σκληρό χαρτί με ραβδώσεις. Υδατόσημο θυρεός με κορώνα. Παραπομπή στην φίρμα Α.
M. POLLERA και AIMASSO. 


Αριθ. Πρ. 957.                     ελ. 28. 9βρίου 1838.
Διεκ. 586                                 αρ. Πρ. 849.

Την 28. 9βρίου 1838
Εν Πειραιεί

ελ. 28. 9βρίου 1838
αρ. πρ. 849.

Προς τον Δήμαρχον Πειραιώς.

Σήμερον πρωΐ ευρέθη έξωθεν
της θυρός του Αστυνομικού Καταστή
ματος έν βρέφος θήλεον επ’ ενός
ζεμπιλίου.
Η Αστυνομία λαβούσα αυτό
εφρόντισε κατά χρέος και παρέδωσεν
εις μίαν βυζάστραν Κωνσταντινιάν
ονομαζομένην με συμφωνίαν
να το θρέφη και τι περισσότερον, και
λαμβάνει δραχμάς είκοσι κατά
μήνα.
Την περίστασιν ταύτην υποβάλλει
υπ’ όψιν της Σ. Δημαρχίας προς
γνώσιν της και ενέργειαν των περί αυτών.
Κάμνει δε την παρατήρησιν, ότι
καταγίνεται εις εξέτασιν προς ανακά
λυψιν του πράξαντος την πράξιν
ταύτην∙ και τον παραδώσει θέλει ειδοποιήσας
αμέσως την Σ. Δημαρχίαν.
Ευπειθέστατος
Ο Αστυνόμος
Γ. Πάγκαλος
[Σφραγίδα κυκλικά ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ/ στο κέντρο Α ϚΥ/ ΝΟΜΙΑ / ΠΕΙΡΑΙΩΣ/ 1835 και υπογραφή του Γεράσιμου Πάγκαλου]

2 - Δίφυλλο σκληρό χαρτί με ραβδώσεις. Υδατόσημο θυρεός με κορώνα. Παραπομπή στην φίρμα Α. M. POLLERA και AIMASSO. 

Αρ. Πρ. 1064.                             
Δ. 635.                                                                   
εν Πειραιεί 31.10βρίου 1838.        

ελ. 31. Χβρίου 1838.
αρ. Πρ. 948.
επίδοσις εντάλμ. αρ. 162.

η αστυνομία Πειραιώς.

Προς την Σ. Δημαρχίαν
Πειραιώς.

η Κωνσταντινιά Κρητικιά
έχει εις την επιστασίαν και πε-
ριποίησίν της το εκτεθέν βρέ-
φος κατά την 28. 9βρίου παρελ-
θόντος μηνός ονομαζόμενον
Χρυσηίδαν, από αυτής της επο-
χής μέχρι σήμερον∙ όθεν
δίδεται το παρόν κατ’ αίτησίν
της διά της χρησιμεύση όθεν
αιτείται.

Ευπειθέστατος
Ο Αστυνόμος.

[Υπογραφή] Γ. Πάγκαλος.
[Σφραγίδα της Αστυνομίας Πειραιώς]











Σάββατο 16 Απριλίου 2016

180 χρόνια Δήμος Πειραιά.

Μικρό αφιέρωμα μέσα από ανέκδοτα δημοτικά έγγραφα και παλαιές σημειώσεις. 


                                                                             Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. 


Η ορκωμοσία του πρώτου δημάρχου Πειραιώς, των έξι δημοτικών συμβούλων και των αναπληρωματικών έγινε στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στις 23.12.1835.
Αν και το πρώτο πρακτικό συντάχθηκε την ίδια ημέρα, η πρώτη καταχωρημένη με αριθμό 1 τακτική συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου χρονολογείται στις 29. 12.1835 και αφορούσε στην πρόσληψη του γραμματέα Π. Γ. Καλκανδή.
Βάσει του νόμου ο δήμαρχος επικοινωνούσε με τον πρόεδρο, τα μέλη του Δ.Σ., τον αστυνόμο και την ανωτέρα αρχή, την Διοίκηση Αττικής, μέσω αλληλογραφίας.
Έτσι στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Πειραιώς, σε διάφορα άλλα ιδρύματα αλλά και σε ιδιωτικές συλλογές σώζονται πρωτότυπα καλλιγραφικά μονόφυλλα ή δίφυλλα τα οποία ενώ τότε θεωρούνταν απλές καταγραφές της εκτέλεσης διαταγών και εγκυκλίων, των θεμάτων προς  συζήτηση, των προβλημάτων προς επίλυση, των αποφάσεων, της πληροφόρησης των υπηρεσιών και των κατοίκων, με την παρέλευση  των ετών, την πρόοδο, την ανάπτυξη της πόλης ξεχάστηκαν και κατατάχθηκαν σε φακέλους και ερμάρια ως ιστορικά τεκμήρια, χρήσιμα μόνο προς διερεύνηση από επίμονους μελετητές.
Παρακάτω φέρνω στο φως άγνωστα χειρόγραφα κείμενα αντλημένα από την προσωπική μου συλλογή.

Σκαρίφημα του αδιαμόρφωτου ακόμα λιμανιού με τις βάρκες και τα καΐκια όπως αποδόθηκε από τον Hans Christian Hansen (Χριστιανός Χάνσεν, 1803 - 1883) που έζησε στην Αθήνα από το 1833 έως το 1850. Βρίσκεται στο τετράδιο με αριθμό 31 των αρχείων του που φυλάσσονται στην βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Κοπεγχάγης.


*Για τα ξενοδοχεία των πέντε πρώτων χρόνων του Πειραιά έχουμε τις παρακάτω πληροφορίες:
Ξενοδοχεία.
Προ της του 1821 επαναστάσεως ως ξενοδοχείον εχρησίμευε το πολλάκις υπό των περιηγητών μνημονευθέν οίκημα του Τούρκου τελώνου, εν ω παρά τα ολίγα εμπορεύματα κατεκλίνοντο οι κοινοί των ξένων, οι δε μάλλον διακεκριμένοι επί του ανωγείου (οντά) του τελώνου.
Μετά δε την επανάστασιν το πρώτον κτισθέν ξενοδοχείον ήν το του Κωνσταντίνου Τζελέπη, οικία διώροφος ευρεία παρά την ύστερον κατασκευασθείσαν βασιλικήν αποβάθραν, κάν πρέπη να ονομασθή ξενοδοχείον μη έχον τακτικόν μαγειρείον ή κλίνας και έπιπλα.
Από δε τη ιδρύσει του δήμου εγένοντο και ξενοδοχεία τελεώτερα, ων κάλλιον [σβησμένη φράση: «κατά μίμησιν των εν τη Εσπερία»] εγένετο τω 1836 το του Νικολάου Σίνου «Καζίνον» ονομαζόμενον, το του Ηλία Βουλγάρεως και το κάλλιστον πάντων το του Ιωάννου Φαρμακοπούλου μετά καφενείου, εν ώ κατά πρώτον εν Πειραιεί ετέθη και σφαιριστήριον (billard).

*Οι αρχικοί δρόμοι του πειραϊκού οικισμού ήταν σε άθλια κατάσταση. Για να ισοπεδωθούν και να καλυφθούν τα βάραθρα (μεγάλοι λάκκοι) απαιτήθηκε χρόνος και ξοδεύτηκαν πολλά χρήματα:
Οδοί (βάραθρα).
Η ρυμοτομία της πόλεως εγένετο ακριβώς· αλλ’ η κατασκευή και τελειότης των οδών δεν εγίνετο ταχέως, ένθεν μεν, διότι αι πρόσοδοι του δήμου ήσαν δυσανάλογοι προς τας δαπάνας, ένθεν δε, διότι, οικιών κτιζομένων, αι οδοί ήσαν πάντοτε πλήρεις χωμάτων, λίθων, λατύπης, άμμων και πάσης οικοδομικής ύλης και βάραθρα συχνά χαίνοντα εξ όμβρων ή προς χρήσιν των οικοδομούντων ορωρυγμένα πολλάκις εγένοντο όντως βάραθρα θανάτου. Τόσα δ’ υπήρχον περί τας αρχάς του 1836, ώστε, απητούντο 3,500 δραχμαί προς κάλυψιν αυτών.
Εκαλύφθησαν· αλλά συν ταις νέαις οικοδομαίς και νέαι ανωρρύσοντο· διό τη 15 Δεκεμβρίου 1836 διετάχθησαν αυτοί οι ιδιοκτήται να καλύψωσιν όσον τάχος τα υπολοιπόμενα: αλλ’ ουχ ήττον τη 18 Φεβρουαρίου 1837 πλήρη βαράθρων ένεκα των τέως οικοδομουμένων ήσαν και τα περί την αγοράν μέρη. Επληρώθησαν και ταύτα· αλλά τη 18 Σεπτεμβρίου 1837 εξητείτο ο αρχιτέκτων Λαυρέντιος, ίνα τα παρά την μεγάλην πλατείαν εγγύς της οικίας Σταμάτη Γιαλλίστρα κλεισθώσιν ως συρρεόντων όλων των της πλατείας υδάτων εις το μαγαζείον εκείνου.
Τη δε 30 του αυτού προσδοκίμου ούσης της καθόδου των πριγγίπων Αυστρίας και Πρωσσίας, υπεμήνυσε τω δημάρχω, ίνα διορθωθή η οδός της διαμετακομίσεως πλήρης ούσα βαράθρων, εφ’ ών «είναι επόμενον να συμβή κανέν απευκταίον δυστύχημα».
Τη δε 7 Οκτωβρίου ο διοικητής προσδιώρισε δημοπρασίαν, γενησομένην τη 9 του αυτού, ίνα κλεισθώσι τα προ της οικίας Μιαούλη βάραθρα ή «κοιλώματα» κατ’ έγγραφον του διοικητού της 9 Οκτωβρίου πεντακοσίων μέτρων, ων 250 μέτρα εις εργολαβίαν έλαβεν ο Δήμος Αντωνίου αντί 175 δραχμών, τα δ’ έτερα 250 ο Απόστολος Σθερίου (ή Στεργίου) αντί 200 δραχμών. Την δε ισοπέδωσιν αντί 39 δραχμών έλαβεν ο Δημήτριος Τριανταφύλλου. Η δημοπρασία επεκυρώθη τη 10 Οκτωβρίου.

*Για να εφαρμοστεί το σχέδιο πόλης ειδικά στο κεντρικότερο τότε σημείο κατεδαφίστηκαν παλαιότερα κτίσματα και παραπήγματα (παράγκες):
Πλατεία Θεμιστοκλέους.
Τη 30 Οκτωβρίου 1837 προύτεινεν ο αστυνόμος Πειραιώς ίνα προς της έμπροσθεν της αγίας Τριάδος πλατείας καλλωπισθμόν κατεδαφισθώσι ξύλινόν τι παράπηγμα του Εμμανουήλ Δυκτάκη και έτερον Φρειδερίκου Μαρκέτου, και η οικία Ιωάννου Τζελέπη, άτινα μη κείμενα επί της ευθυγραμίας και την δημοσίαν οδόν διέκοπτον και την πλατείαν ησχήμιζον. Δι’ αυτό δε τούτο ανάγκη να κατεδαφισθώσιν, έγραφε, και τα ερείπια του Ιωάννου Αποστόλου, το μαγαζείον του Σκουζέ και τα παραπήγματα του Μαυρίκου. Τούτων δε γενομένων, έδει να γείνη η δενδροφυτεία και εν τη πλατεία ταύτη.
ΣΧΟΛΙΟ: Οι ιστορικοί αποφεύγουν να πουν πότε ακριβώς ανεγέρθηκε η Αγία Τριάδα. Σύμφωνα με μια καταγραφή η εκκλησία θεμελιώθηκε στις 18.5.1840. Σε κάθε περίπτωση όσοι αναφέρονται σε ναό στον Πειραιά στα 1837 - 1839 πρέπει να είναι προσεκτικοί, επειδή η δημοτική αρχή ασχολήθηκε πολύ με την ανέγερση του Αγίου Σπυρίδωνα και τα έγγραφα αναφέρονται αόριστα για την «νέα εκκλησία».   

Lager am der Piraeus Strasse. 1836. Ο καταυλισμός των στρατιωτών που κατασκευάζουν την οδό Πειραιώς το 1836. Υδατογραφία του Βαυαρού αξιωματικού Ludwig Köllnberger (1811 - 1892) που υπηρέτησε στην Ελλάδα από το 1833 έως το 1838. Τα σχέδια, με πρωτοβουλία του Σπυρίδωνα Λάμπρου για λογαριασμό της ΙΕΕΕ, αντιγράφηκαν στα 1910 - 1912 από τον ζωγράφο Hans Hanke.


*Σε μονόφυλλο (φύλλο κατριγέ γραμμένο από την εμπρόσθια όψη) σημειώνονται τα τρόφιμα και οι ποσότητες που καταναλώθηκαν στον Πειραιά το 1837. Είναι άγνωστο πώς έγινε η απογραφή τους κι αν οι αριθμοί ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα:
Κατανάλωσις τροφίμων εν Πειραιεί
1837 έτος -           
έλαιον οκάδ.  5,463
σίτος       "    76,980
κριθή      "    58,712
βούτυρον  "   1472
κεφαλοτύρι  135
ασκοτύρι  1177
ελαίαι "  2,295
μέλη "  674
σύκα τζαπέλ. 1500
   "     οκάδες  722
κάστανα "  2,691
ρακίον "  4,106
οίνος βαρέλαις 2,968
μούστος  "  6,000
κριάρια  3,561
βόες 499
χοίροι 198
κρομμύδια οκάδ. 430

*Διδάσκαλος του ελληνικού σχολείου διορίστηκε ο Γεώργιος Ιωάννης. Ο Ιωάννης Βάμβας συνεχίζει να παρέχει υπηρεσίες ως υποδιδάσκαλος. Η δημόσια βιβλιοθήκη θα προικίσει το σχολείο που οφείλει o Δήμος να λειτουργήσει σύντομα, με ανάλογα βιβλία:
αρ. Πρ. 786.                                                             Κατεπείγον
Δ.
Τη 27. 8βρίου 1839                                            ο Δήμαρχος Πειραιώς
Πειραιεύς

Προς τον κ. πρόεδρον του Δημοτ. Συμβουλίου του αυτού Δήμου.

Η Β. Διοίκ. διά της υπό αρ. 5514 Διαταγής της μας ειδοποιεί ότι η Α.Μ. επιθυμούσα να εμψυχώση την αρτισύστατον του Πειραιώς πόλιν απεφάσισε ν’ αναδεχθή δι’ έν έτος το ήμισυ της μισθοδοσίας ενός έλληνος Διδασκάλου εις αυτήν και διώρισεν ως τοιούτον τον Κύριον Γεώργιον Ιωάννην επί μισθώ διακοσίων Δραχμών, των οποίων το ήμισυ θέλει πληρώνει το Εκκλησιαστικόν Ταμείον, το δε έτερον ήμισυ, καθώς και πάσαν άλλην δαπάνην του Σχολείου και την προμήθειαν του καταστήματος αυτού θέλει πληρώνει το Δημοτ. Ταμείον μας, το οποίον, κατά την περί τούτου Πράξιν του Δημοτ. Συμβουλίου, θέλει εξακολουθεί να πληρώνη και τον Β΄ Διδάσκαλον Βάμβαν.
και ότι η Δημόσιος Βιβλιοθήκη θέλει προικίσει το κατάστημα τούτο με τα βιβλία, όσα εδόθησαν και εις τα λοιπά του Κράτους Σχολεία. Μας προσθέτει εν τούτοις να φροντίσωμεν να παρασκευασθή αμέσως το κατάστημα.
Επειδή περί της άλλης δαπάνης του Σχολείου και της προμηθείας του καταστήματος αυτού δεν έγινε φροντίς από το Δημοτ. Συμβούλιον ώστε να προσδιορισθή εις ανάλογον δαπάνη∙ δια τούτο Σας παραγγέλομεν Κύριε Πρόεδρε να συνέλθητε μετά των μελών του Δημοτ. Συμβουλίου δια να σκεφθείτε, αποφασίσητε και μας ειδοποιήσητε να ενεργήσωμεν.
Σας προσθέτομεν εν τούτοις ότι η υπόθεσις είναι κατεπείγουσα, ο διδάσκαλος ήλθε και περιμένει, δια τούτο είναι επάναγκες να επιταχύνετε.
ο δήμαρχος.   

Το παρόν αποτελεί συνέχεια του δευτέρου εγγράφου που ανάρτησα στις 20.12.2015 με τίτλο: {Πέντε έγγραφα από την αλληλογραφία της «επιτροπής των Δημοτικών Σχολείων Πειραιώς» του έτους 1839}

*Σύμφωνα με αναφορά της αστυνομίας Πειραιώς τον Οκτώβριο του 1839 δεν έγινε καμία γέννηση, κανένας γάμος και δεν βρέθηκε κανένα νόθο βρέφος:
Δίφυλλο έγγραφο – επιστολή (υδατόσημο
GIO. B. ANSALDI) με αριθμό διεκπεραίωσης 273 του αστυνόμου Πειραιώς «Προς την Σ.[εβαστήν] Δημαρχίαν Πειραιώς». Σφραγίδα της αστυνομίας και ίχνη σφραγίδας ασφαλείας.

αρ. Πρ. 693.                                                                      ελ. 10 9βρίου 1839
Διεκ. 273.                                                                          αρ. Πρ. 822.
   
Πειραιεύς 9 Νοεμβρ. 1839

η αστυνομία Πειραιώς

Προς την Σ. Δημαρχίαν Πειραιώς.

Σας εσωκλείομεν απογραφικόν πίνακα του μηνός 8βρίου. Παρατηρούμεν όμως ότι Γεννήσεις, Γάμοι και Νόθα δεν έγειναν.

Ευπειθέστατος
ο αστυνόμος.

Γ. Πάγκαλος.

Ένθετο μονόφυλλο, επιστολή του δημάρχου προς την Βασιλική Διοίκηση Αττικής.

αρ. Πρ. 822.
Δ, 693,
Την 10. 9βρίου 1839.
Πειραιεύς

Προς την Β. Διοίκησιν Αττικής.

Εσωκλείομεν απογραφικόν πίνακα του Δήμου διά τον παύσαντα μήνα 8βριον του τ. ε. και κατά την προς ημάς αναφοράν του αστυνόμου, παρατηρούμεν προς την Διοίκησιν ότι γεννήσεις και Γάμοι, κατ’ αυτόν τον μήνα δεν έγιναν.

Ευπειθέστατος
Ο Δήμαρχος Πειραιώς

Διεύθ. απογραφ. πίνακος
των Γεν. Γάμ. και αποβ. του 8βρ. τ. ε.

Πειραιάς 1837. «Πολύχρωμος και ζωηρά εικών του λιμένος. Οικία εφ’ ης το βασιλικόν στέμμα και επιγραφή ΔΟΓΑΝΑ. Έξωθεν αυτής βυτία». Δογάνα ήταν το τελωνείο. Βυτία ήταν τα βαρέλια. Υδατογραφία του Βαυαρού αξιωματικού Ludwig Köllnberger που αντιγράφηκε από τον Hans Hanke.

*Κατάλογος με τα ονόματα των δημοτικών υπαλλήλων του Πειραιώς τον Νοέμβριο του 1839 και τον μισθό που ελάμβανε ο καθένας:
την 4. Χβρίου 1839.
Πειραιεύς.
Ο Δήμαρχος Πειραιώς.
Προς τον Δημοτ.[τικόν] εισπράκτ.[ορα] του αυτού Δήμου.
Σας πέμπομεν χρηματ.[ικόν] ένταλμα αρ. 128. των μισθοδοσιών του προσωπικού και υπαλλήλων του Δήμου διά τον παύσαντα μήνα Νοέμβριον τρέχοντος έτους, φέρον αποπληρωτέαν ποσότητα Δραχμάς οκτακοσίας σαραντατρείς και λεπτά τριαντατρία, κατά την επισυνημμένην μισθοδοτικήν κατάστασιν, και Σας παραγγέλομεν να ενεργήσητε την εξόφλησίν του.
Ο Δήμαρχος.
Κυριάκος Σερφιώτης.

Μισθοδοτική κατάστασις του προσωπικού και υπαλλήλων του Δήμου Πειραιώς διά τον μήνα Νοέμβριον του τρέχοντος 1839 έτους.
1. Κυριάκος Σερφιώτης διά την αντιμισθίαν του, Μισθοί Γραμματέως, βοηθού, δι’ υλικά Γραφείου. ενοίκιον Δημαρχείου και αυ. Βαθμός Δήμαρχος. Ποσόν πληρωθησόμενον 220 δραχμαί [Αντί των 250].
2. Γεράσιμος Πάγκαλος. Βαθμός αστυνόμος. 120 δραχμαί.
3. Αντώνιος Θεοχάρης Δημοτικός εισπράκτωρ. Μισθός δραχμαί 83, λεπτά 33.
4. Α. Κεφαλάς. Βαθμός βοηθός αστυνόμου. Μισθός δραχμαί 50.
5. Γ. Κολέτης [Κωλέττης;]. Επί των διαβατηρίων. Μισθός δραχμαί 40.
6. Γ. Μανήτης
[ή Μανιτάκης, εθνοφύλαξ σε έγγραφα της αστυνομίας Πειραιώς]. Κλητήρ. Μισθός
 δραχμαί 40.
7. Ν. Κωφός. Κλητήρ. Μισθός δραχμαί 40.
8. Γ. Μπούρας. Κλητήρ. Μισθός δραχμαί 40.
9. Ηλίας Χριστοφίδης Δημοδιδάσκαλος αρρένων. Μισθός δραχμαί 40.
10. Ιωάννης Βάμβας. Δημοτ. ελλην. διδάσκαλος. Μισθός δραχμαί 40.
11. Μαρούκα Λαγουδάκη Δημοδιδ. κορασίων. Μισθός δραχμαί 50.
12. Γ. Λέλης. Δημοτ. Ιατρός. Μισθός δραχμαί 80.
Σύνολον Δρχ. 843.33.
Την  α. Δεκεμβρίου 1839 εν Πειραιεί.
Ο Δήμαρχος.

*Ο Γ. Πουλάκης παρακαλεί, τρία χρόνια μετά, να πληρωθεί από τον Δήμο Πειραιώς για τα ξύλα που διέθεσε για την ανέγερση της νέας εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Δίφυλλο διαστάσεων 29Χ20,2. Γραμμένη η πρώτη σελίδα. ΧΑΡΤΟΣΗΜΟΝ ΤΑΞΕΩΣ/ 25 ΛΕΠΤΑ. Υδατόσημο ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ/ 1838.
Προς το Δημαρχίον του Δήμου Πειραιώς.

Ο υποφαινόμενος εις το
έτος 1836. επώλουν ξυλίαν, προς
τούτοις ήλθεν ο πρώην Αστυνόμος
Κ. Γεώργιος λαμπρυνήδης ομού με
τον τέκτονα Δημήτριον Κρανιδιώ
την και έλαβαν ξύλα καστανιές τρι-
πητά τεσσαράκοντα Αρ. 40., διά
την ανέγερσιν της Νέας εκκλη-
σίας. τα οποία ενοούμενα ανά
Δραχ. 2. ½. το καθ’ έκαστον συμ-
ποσούμενα Δραχμάς εκατόν Δρ. 100.
Παρακαλώ το Δημαρχίον
τούτον ίνα Διατάξη όθεν ανίκη    
να πληροθώ.
εν Πειραιεί. την 29. Δεκεμβρίου. 1839
ο ευπιθέστατος.
Γεώργιος Πουλάκης [;]


Πρώτη δημοσίευση: Περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, τεύχος 54, Ιανουαρίου -Φεβρουαρίου - Μαρτίου 2016, σελ. 20 - 22. Εδώ σε αναπτυγμένη, κανονική μορφή.






Κυριακή 10 Απριλίου 2016

Σπάνια ιστορικά τεκμήρια μέσα από τα χαρτιά των παππούδων μας.


                                                                         Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Κάθε οικογένεια έχεις τις καταβολές της και χαράζει ξεχωριστά την πορεία της στον χρόνο. Ξεκινά από την καταγωγή του άνδρα και της γυναίκας, την γνωριμία, συνεχίζει στον γάμο τους, προχωράει στην απόκτηση των παιδιών, στο μεγάλωμα, στην δράση, στην εξέλιξή της, φτάνει στην διάσπαση όταν τα μέλη ανεξαρτητοποιούνται ή ανοίγουν δική τους μερίδα, απλώνεται με δεσμούς συγγενείας, σχηματίζει μια υπολογίσιμη φατρία, ανανεώνεται με την φυσική φθορά των ανιόντων και την ύπαρξη ζώντων οι οποίοι με την σειρά τους δημιουργούν νέα ζεύγη τα οποία διαιωνίζουν το είδος μας.     
Όλα αυτά πραγματοποιούνται αν δεν συμβούν αιφνίδια, απρόσμενα γεγονότα που να διακόπτουν την ροή των πραγμάτων, όταν οι σύζυγοι δεν είναι άτεκνοι.
Εν πάση περιπτώσει οι παλιοί, παππούδες, γιαγιάδες, θείοι, θείες, δίνουν την σκυτάλη στους νεότερους, απόλλυνται, ξεχνιούνται, μπερδεύονται ακόμα και οι χρονολογίες γέννησης και θανάτου τους. Μόνα κατάλοιπα για την ύπαρξή τους αποτελούν οι φωτογραφίες και κάποια χαρτιά, συμβόλαια, πιστοποιητικά, διαβατήρια, επαγγελματικές ταυτότητες κι άλλα δευτερεύοντα που συνήθως πετάγονται ή καταχωνιάζονται σε κάποιο συρτάρι.  

Μια έκπληξη μού επεφύλασσε ο συνομήλικος, συνάδελφος και πριν από χρόνια συνεργάτης στην συντακτική επιτροπή στο περιοδικό ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ (γύρω στα 1992 - 1997) Στρατής Βρουβάκης. Εκτός από τις τακτικές μου επισκέψεις στα ΕΛΤΑ Πειραιώς όπου τον συναντώ και συζητάμε πάνω στα κοινά μας πειραϊκά ιστορικά και αρχαιολογικά θέματα (διακαής πόθος του είναι να κατεβούμε στους αρχαίους υδραυλικούς κώδωνες της Τερψιθέας, εγώ τους επισκέφτηκα, αντίθετα εκείνος είδε την υπόγεια δεξαμενή του μεγάρου Γ. Κυριακάκου), ως συμπατριώτες από την Κρήτη έχουμε να πούμε περισσότερα, αφού είναι και εκδότης - διευθυντής της εφημερίδας ΝΙΠΠΟΣ του συλλόγου Νιππιανών Χανίων Αττικής.
Στις 30 Μαρτίου 2016 καθίσαμε στο γραφείο του και άνοιξε ένα ντοσιέ με παλαιά έγγραφα του Δημητρίου Κατσάρη, «παππού» εκ μητρός του. Πολλά ήταν της οθωμανικής περιόδου, όταν ζούσε στην Ήπειρο, άλλα της εποχής που έτρεχαν οι διαδικασίες να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια, τα υπόλοιπα είχαν άμεσο πειραϊκό ενδιαφέρον αφού αναφέρονταν στην παραμονή του στην πόλη μας, στην περιοχή της Αγίας Σοφίας.

Ο Δημήτριος Αποστόλου Κατσάρης (1882; - 1969) με την στολή του σιδηροδρομικού. Φωτογράφος ο Γεώργιος Παππάς.
  
               ΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ.




Αριθ. 27872 [Δίπλα, γραμμένη διά χειρός η χρονολογία 1882. Σφραγίδα ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ - ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ/ ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΚΙΝΗΣΕΩΣ]
ΔΗΛΩΣΙΣ
ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΚΤΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ
Κατά το έτος 1905 του μηνός Ιουνίου ημέραν Τρίτην εμφανισθείς ενώπιον ημών του δημάρχου Αθηναίων Σπ. Μερκούρη ο Δημήτριος Απόστόλου Κατσάρης εδήλωσεν επί παρουσία των ενηλίκων μαρτύρων Νικολάου Τσέγκου και Ιωάννου [Ρομπότου ;] Δημοτικών υπαλλήλων ότι θέλων ν’ αποκτήση το δικαίωμα της Ελληνικής Ιθαγενείας και συμμορφούμενος με το άρθρον 15 του Αστυκού νόμου του 1856 κατώκησε πανοικεί και αποκατέστη εις την πόλιν Αθηνών, και εκφράζει διά της παρούσης δηλώσεώς του την περί αποκαταστάσεώς του εντός της Ελλάδος και προσκτήσεως της Ελληνικής Ιθαγενείας πρόθεσίν του, μας επέδωκε δε έγγραφον την περί τούτου αίτησιν, καταχωρισθείσαν εις το πρωτόκολλον της δημαρχίας υπ’ αριθ. 6246 και μας προσέθηκεν ότι ονομάζεται Δημήτριος Αποστ. Κατσάρης είναι ηλικίας ετών 24. πατρίδος Ηπείρου επαγγέλματος εμπορροϋπαλλήλου και ότι είναι άγαμος και χριστιανός ορθόδοξος.
Εις βεβαίωσιν τούτων συνετάξαμεν την παρούσαν δήλωσιν καταχωρισθείσαν εν τω βιβλίω των δηλώσεων υπ’ αριθ. 27872 και υπεγράψαμεν ταύτην μετά του δηλούντος και των παρευρεθέντων μαρτύρων.

Αθήναι τη 14 Ιουνίου 1905
Ο Δήμαρχος και α. α.     Οι Μάρτυρες     Ο Δηλών
[Υπογραφές]
Διά την ακρίβειαν της αντιγραφής
Αθήναι τη 14 Ιουνίου 1905
Ο Δήμαρχος και α. α. Σ. Βάρφης.


ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ ΠΕΙΡΑΙΩΣ - ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ/ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ/ ΑΤΟΜΙΚΟΝ / ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΟΣ/ ΑΡΙΘ. 1009. Το δελτίο ταυτότητας του Δημητρίου Κατσάρη ως Ελεγκτού Αμαξοστοιχιών με χρονολογία 15 Ιουνίου 1928. Είναι επικυρωμένο για τα έτη 1930 έως 1938. Το υπογράφει ο Αργασάρης Λομβάρδος, Γενικός Γραμματέας.

[Φύλλα χαρτιού ενωμένα με καρφίτσες. Μια απόδειξη αριθμού πρωτοκόλλου, ένα απόκομμα εφημερίδας, μια αίτηση και μια καταγραφή κινητών οικιακών σκευών και επίπλων]


Απόκομμα εφημερίδας όπου αναγγέλθηκε η σύσταση στον Πειραιά επιτροπής εκδικάσεως αιτήσεων αποζημιώσεως ζημιών κινητής περιουσίας συνεπεία βομβαρδισμών.


Δημαρχία Πειραιώς. Αριθμός Πρωτοκόλλου 9772
Ελήφθη την 26/9/41
[Μονόφυλλο δακτυλογραφημένο κείμενο]

10180
ΑΙΤΗΣΙΣ
Δημ. Α. Κατσάρη,
κατοίκου Πειραιώς και
προσωρινώς Αθηνών, οδός
Πειραιώς 250,
Αθήναι 19 Ιουνίου 1941.
Προς το
Γ΄.  Αστυνομικόν Τμήμα Πειραιώς,
Πειραιά.
Κύριε Διοικητά,
[Σημείωση με το μολύβι, το όνομα «Μάσβουλας»]
Λαμβάνω την τιμήν να φέρω εις γνώσιν υμών ότι κατά τον αεροπορικόν βομβαρδισμόν της 11ης προς την 12ην παρελθόντος Απριλίου εβλήθη η επί των οδών Δράμας και Αδριανουπόλεως 52 οικία μου, εις ην κατώκουν, αποτελουμένη εκ 5 δωματίων, εκ των οποίων τα μεν 3 κατέρρευσαν τελείως τα δε έτερα 2 φέρουσι ρήγματα και κατέστησαν ακατοίκητα.- Επίσης δε κατεστράφησαν άπαντα τα έπιπλά μου και ουδέν μέτρον ελήφθη μέχρι σήμερον προς στέγασιν της οικογενείας μου.- Παρακαλώ όθεν όπως ευαρεστούμενοι ενεργήσητε τα δέοντα καθότι τυγχάνω τελείως άπορος και έχω άμεσον ανάγκην στεγάσεως.-
Μετά σεβασμού,
[Υπογραφή. Από κάτω γράφει «Παναγιώτα Κοντογιαννοπούλου.
Να ζητηθή αριθμός της αποφάσεως
»]
[Χειρόγραφος κατάλογος. Συντάχθηκε στην πίσω όψη του Υποδ. 50 24.000φ. 8-34 των Σ.Π.Α.Π., ΔΕΛΤΙΟΝ ΕΞΕΛΕΓΞΕΩΣ ΑΜΑΞΟΣΤΟΙΧΙΩΝ. Μια ακόμα ένδειξη της έλλειψης γραφικής ύλης στη περίοδο της κατοχής - αλλά και αργότερα - όπου χρησιμοποιούσαν τα κενά όλων των εντύπων σε κάθε ποιότητας χαρτί]
[Αριστερή πλευρά του εγγράφου]
Παν. Β. Κοντογιανοπούλου
1 Βαούλον   1000
1 εφάπλωμα   1000
3 δωδ. Πιάτα   2000
2 . Ποτήρια   2000
2 δακτυλήδια   2000
1 Βελέντζα   2500
2 Κουβέρτες   2000
1 Κυλήμι   2000
1 Μπάντα   1000
είδη ασπρορ. 10.000
                      25,500

26 Σ/βρίου 1941.
Εξεδικάσθησαν εις την 5 Ν/βρίου 1941
[Δεξιά πλευρά του εγγράφου]
Προς την Επιτροπήν Εκτιμήσεως Ζημιών Κινητών.
Ενταύθα.
Λαμβάνων την τιμήν να φέρω ενώπιον υμών τας κάτωθι αναφερομένας ζημίας ας υπέστην κατά τον αεροβομβαρδισμόν της 11ης προς 12ην Απριλίου τρέχοντος έτους, ένθα εβλήθη καταστραφείσα η οικία μου αποτελουμένη εκ πέντε δωματίων. Διατελώ μετά σεβασμού.
1 Ραπτομηχανή Δρ.15000
1 Κλίνη Διπλή Δρ. 8000
2 Κλίναι Μοναί Δρ. 4000
3 Σωμιέδες αυτών Δρ. 4000
1 Διβάνιον Δρ. 1000
2 Καναπέδες Δρ. 4000
3 Πολυθρόνες Δρ. 5000
12 Καθέκλαι Δρ. 4 -
1 Μπουφές Δρ. 10 -
1 Σερβάν Δρ. 7 -
1 Τραπέζι Σάλας Δρ. 5000
3 Τραπέζια Κοινά Δρ. 3000
1 Ντουλάπα Δρυός Δρ. 8000
2 Καθρέπται Δρ. 2000
2 Κομοδίνα Δρ. 2000
2 Εταζιέρες Δρ. 2000
4 Κορνίζαι Παραθύρων Δρ. 2000
6 Κάδρα μεγάλα Δρ. 3000
3 Μπάντες Κρεβατιού Δρ. 3000
3 Βαούλα Δρ. 3000
4 Στρώματα εκ βάμβακος 6000
3 Εφαπλώματα Δρ. 3000
3 Κουβέρτες Δρ. 3000
1 Τάπητας Σάλας Δρ. 5000
1 Κηλήμι Δρ. 3000
2 Ενδυμασίαι ανδρ. Δρ. 5000
1 Επανοφώρι Δρ. 3000
2 Παλτά Γυναικών Δρ. 2000
3 Ζευγ. Υποδήματα Δρ. 4000
4 Δωδεκ. Πιάτα Δρ. 3000
4 Σουπιέρες και Πιατέλες Δρ. 1000
4 Δωδ. Ποτήρια Δρ. 3000
2 Δίσκοι Δρ. 1000
ασπρόρ. και Σινδόνια Δρ. 3000
2 Δακτυλίδια Δρ. 2000
1 Εκ
[κ]ρεμές Δρ. 2000
2 Σαιζ λόγγ Δρ. 1000
1 Πολύφωτον μετά των εξαρτη. Δρ. 4000
1 Εικονοστάσιον Δρ. 1000
                                 /150
Επί της οδού Δράμας και Ανδριανοπόλεως 52-
ο Αιτών
Δ. Κατσάρης
Ζημίαι
την 11 Ιανουαρίου 1944
2 Υελοπίν. Θύρας
30 Υελοπίνακες
12 Πιάτα
12 Ποτήρια
10 Φιάλαι
12 Φλιτζάνια

17 Οκτωβρίου 1945. Τίτλος μιας μετοχής δρχ. 500 που εξέδωσε ο «Προμηθευτικός και καταναλωτικός συνεταιρισμός βομβοπλήκτων περιφερείας Πειραιώς και περιχώρων          (ΣΥΝ. Π. Ε.)». 

Υπεύθυνη δήλωση του 1951 στην οποία ο Δημήτριος Κατσάρης δηλώνει τα μέλη της οικογενείας του, όσα διέμεναν στην οικία της Αδριανουπόλεως 52 η οποία «υπέστη ζημίας λόγω πολεμικών γεγονότων». Σεβαστή (Γεωργίου Φράγκου, †1972) ήταν η σύζυγός του.         Αν κι έκαναν τέσσαρα παιδιά, αυτά πέθαιναν σε μικρή ηλικία οπότε μεγάλωσαν σαν δικό τους την ανιψιά τους Ελένη Τερροβίτου κόρη της Παρθενίας Φράγκου, αδελφής της Σεβαστής. Η Ελένη Τερροβίτου (1930 - 2012), παντρεύτηκε στα 1957 τον Δημήτριο Βρουβάκη (1919 - 1995). 

ΕΘΝΙΚΟΝ ΙΔΡΥΜΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑΣ. ΔΕΛΤΙΟΝ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΟΥ. ΔΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1958. ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ - ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23. Στο όνομα της Σεβαστής Κατσάρη, το ραδιόφωνο ήταν της εταιρείας SABA.    


ΣΧΟΛΙΑ
Η 11 Απριλίου 1941 ήταν ημέρα Παρασκευή.  Η 11 Ιανουαρίου 1944 ήταν ημέρα Τρίτη. Η εν λόγω μονοκατοικία της Αδριανουπόλεως κτίστηκε γύρω στα 1923, στέκεται ακόμα αλλά ανακαινισμένη. Για την ιστορία, προσθέτω δύο ακόμα σημαντικά ντοκουμέντα τα οποία χαίρομαι αφού ο φίλος μου Στρατής Βρουβάκης κρατεί και φυλάσσει επιμελώς ως οικογενειακά και συλλεκτικά κειμήλια. Τον ευχαριστώ που με την δέουσα εμπιστοσύνη, τα παραχώρησε για την δημοσίευσή τους. 

Οθωμανικό επίσημο έγγραφο, ίσως είδος ταυτότητας. Στην κάτω μεριά γράφει Σεβαστή Γεώργη Φράγγου. Παρόμοια έγγραφα είχαν πολλοί Έλληνες που διέμεναν στα οθωμανικά εδάφη ερχόμενοι στον Πειραιά. Από αυτά ελάχιστα σώζονται.


 

«Διαβατήριο» (laisser passer) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Διαστάσεις 45Χ36,5. Κείμενο στην γαλλική και παλαιοτουρκική γραφή. 

                Μεταφέρω τους χαρακτήρες και μεταφράζω όσα μπόρεσα από τα γαλλικά:


ΓΑΛΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΜΠΡΟΣΘΙΑΣ ΟΨΗΣ
Au Nom de Sa Majesté Impériale le Sultan. Messieurs les officiers civils et militaires chargés de maintenir l’ ordre puplic dans tous les pays amis et alliés de l’ Empire Ottoman sent priés de laisser passer librement le sujet Ottomane [Ruma]... sans [Fret;]... née au village Calentgi de Janina y dοmicilice á [;] rendant a Athènes et de lui donner aide et protection en cas de besoin. Délivré, le 14/27 Janvier 1910/ 1325.
Le présent passeport est valable pour un an. Droit perçu piastres cinquante


ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Επ’ ονόματι της Αυτού Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητας του Σουλτάνου. Κύριοι πολιτικοί και στρατιωτικοί αξιωματικοί υπεύθυνοι για την διατήρηση της δημόσιας τάξης σε όλες τις φιλικές και συμμαχικές χώρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παρακαλείσθε να αφήσετε να περάσουν ελεύθερα ο υπήκοος Οθωμανή Ελληνίδα  //////  γεννηθείσα στο χωρίο Καλέντζι των Ιωαννίνων και κατοικεί ///  επιστρέφων στην Αθήνα και να του δώσετε βοήθεια και προστασία σε περίπτωση ανάγκης. Επεδόθη, την 14/27 Ιανουαρίου 1910/1325.
[Αριστερά, στην περιγραφή των χαρακτηριστικών (Signalement) αναφέρεται η ηλικία 49 αριθμητικώς και ολογράφως. Μάλλον ήταν τα χρόνια του Γεωργίου Φράγκου]. Το παρόν διαβατήριο ισχύει για ένα έτος. Δικαίωμα εισπράξεως πιάστρες πενήντα.


ΓΑΛΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΟΠΙΣΘΙΑΣ ΟΨΗΣ
Conditions actuelles des personnes attachées au porteur du passeport.
Nom du pére/ Lieu de naissance/ Age/ Nom/ Qualité de l’ attaché
George Francos/ quartier de Costitsi [;]/ 23/ Sevasti/ belle fille
Seulement une personne. 14/ 27 Janvier 1325/ 1910

 
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Παρούσες καταστάσεις των προσώπων συνδεομένων με τον κάτοχο του διαβατηρίου. Όνομα πατρός/ Τόπος γεννήσεως/ Ηλικία/ Όνομα/ Ποιότητα του δεσμού. Γεώργιος Φράνκος/ κατάλυμα του Κωστήτσι/ 23/ Σεβαστή/ νύφη. Μόνο ένα πρόσωπο. 14/ 27 Ιανουαρίου 1325/ 1910.

 

Σύμφωνα με τον Στρατή, η Σεβαστή καταγόταν από το Κωστήτσι Ιωαννίνων, έναν οικισμό στα βόρεια του χωριού Καλέντζι.  
Πρόκειται για πραγματικά σπάνιο έγγραφο. Ένα παρόμοιο που αφορούσε στον πρόξενο της Γαλλίας, με την ίδια ακριβώς χρονολογία του 1910, δημοπρατήθηκε τον Μάρτη του 2015 από τον συλλεκτικό οίκο delcampe. net (τρέχουσα τιμή 114.00 €). 

 

 

 

 

      

Κυριακή 3 Απριλίου 2016

Με αφορμή μια «Άδεια οικοδομής» και ένα «Οριστικόν παραχωρητήριον» για κατοικία στην Καλλίπολη.


                                                                              Ερευνά και γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης. 

Ο Μανώλης Μαραγκάκης έχει πάντα την καλή διάθεση να τροφοδοτεί το blog μου με ενδιαφέροντα πειραϊκά θέματα και φωτογραφίες.
 Έτσι πρόσφατα, στις 23 Μαρτίου 2016, μού συνέστησε τον παλιό συμμαθητή και κουμπάρο του Άγγελο Αντουβά, πρώην κάτοικο της Καλλίπολης, του οποίου η ισόγεια οικογενειακή στέγη κατεδαφίστηκε στα 2002 για να ανεγερθεί μια ακόμα πολυκατοικία. Ο κύριος Αντουβάς κρατούσε μαζί του δύο πολυκαιρισμένα δημόσια έγγραφα τα οποία αντέγραψα, ενώ αργότερα, μέσω διαδικτύου, έστειλε και την φωτογραφία της αρχικής τους κατοικίας. Τέλος για να ολοκληρωθεί το άρθρο, βρεθήκαμε τώρα, στις 3 Απριλίου όλοι μαζί στο γνωστό Κυριακάτικο στέκι όπου και μου συνέστησαν τον Φωκίωνα Γεωργακόπουλο, Πειραιώτη, που έμενε στην οδό Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και μαθήτευσε στο Δημοτικό Σχολείο της Βιργινίας Μαντούβαλου στην Καπετάν Γέρμα πριν πάει και γνωρίσει στο 1ο Γυμνάσιο τους δύο φίλους του.  

Για την ίδρυση και την εξέλιξη της Καλλίπολης έχουν ήδη γραφεί πολλά.
Καθοριστικός υπήρξε ο Νόμος 3148 «Περί παραχωρήσεως γηπέδων του Δημοσίου επί της Πειραϊκής χερσονήσου προς εγκατάστασιν συνοικισμού προσφύγων» με τα δέκα άρθρα που έχει χρονολογία 29.7.1924, την υπογράφει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Παύλος Κουντουριώτης, θεωρήθηκε και τέθηκε «η μεγάλη του Κράτους σφραγίς» στις 1.8.1924 και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της 4ης.8.1924, τεύχος πρώτον, αριθμός φύλλου 180.
Η τοποθεσία που επελέγη ήταν «ακριβώς υπεράνω του όρμου Λουβιάρη, εμβαδού εκατόν πεντήκοντα χιλιάδων (150.000) τετραγ. μέτρων περίπου, συνορευομένης προς ανατολάς βορράν και δυσμάς με γήπεδα Δημοσίου και μεσημβρινώς με παραλιακήν οδόν Πειραϊκής χερσονήσου με μέτωπον επ’ αυτής μέτρων εξακοσίων τεσσαράκοντα πέντε (645), συμφώνως το συναχθέντι διαγράμματι».
Το άρθρο 2 αναφέρει: «Δικαιούμενοι οικοπέδου. Το προς ανατολάς ήμισυ της κατά τ’ ανωτέρω εκτάσεως διατεθήσεται αποκλειστικώς προς παραχώρησιν δι’ εκποιήσεως εις πρόσφυγας Θρακοχερσονησίους (εκ Καλλιπόλεως, Μαδύτου και περιχώρων) και Παρελλησποντίους (εκ Δαρδανελλίων και Λαμψάκου) καταφυγόντας εις την Ελλάδα μετά την έναρξιν των Βαλκανικών πολέμων, το δε προς δυσμάς έτερον ήμισυ εις πρόσφυγας εξ Ανατολικής και Βορείου Θράκης καταφυγόντας εις την Ελλάδα από του Σεπτεμβρίου του 1912 και εντεύθεν και Μικρασιάτας μετά την λήξιν του Ευρωπαϊκού πολέμου, μη κεκτημένους οικίας εν Αθήναις, Πειραιεί και τοις περιχώροις αυτών, προς ανέγερσιν οικιών διά την στέγασιν εαυτών και των οικογενειών των εν Συνοικισμώ υπό το όνομα Νέα Καλλίπολις».

Είναι γνωστό επίσης ότι την εποχή της οικοδομήσεως είχαν κυκλοφορήσει και δύο βιβλία, τα οποία έχω στην συλλογή μου, αναφερόμενα στο παράλληλο χτίσιμο των συνοικισμών Νέας Σμύρνης και Νέας Καλλίπολης.


Το πρώτο είναι η «Σύμβασις μεταξύ της Ελληνικής Κυβερνήσεως και της “Societé Immobilière du Boulevard Haussmann” διά την ανέγερσιν των συνοικισμών Νέας Σμύρνης και Νέας Καλλιπόλεως». Αθήναι. Τυπογραφείον “Μέλισσα„. Σωκράτους 48. Έχει υπογραφεί «Εν Αθήναις τη 4η Δεκεμβρίου 1930». Διαστάσεις 24,4Χ17, σελίδες 2+18, δίχως εξώφυλλα.

Ανέγερση Νέας Σμύρνης και Νέας Καλλίπολης: «Το ανά χείρας βιβλιάριον, προώρισται να εξυπηρετήση τους ενδιαφερομένους οικοπεδούχους και να διευκολύνη αυτούς εις την εκλογήν του τύπου της κατοικίας που θέλει να κάμη έκαστος, είτε μονορόφου είτε διωρόφου, είτε συνδυασμού κατοικίας των καταστημάτων».
 
Το δεύτερο με τίτλο: «Ανέγερσις Νέας Σμύρνης και Νέας Καλλιπόλεως. Οδηγίαι διά τους οικιστάς και τύποι οικιών και καταστημάτων. Ζώναι : Α΄, Β΄, Γ΄. Κατηγορίαι : 1Η 2Α 3Η». – Αθήναι. Τυπογραφικά καταστήματα η «Μέλισσα», διαστάσεων 24Χ16,6 και με 64 σελίδες. Σαν κατάλογος ή κατευθυντήριος οδηγός μάς δείχνει όλους τους τύπους οικιών (μονώροφες ή διώροφες με τις κατόψεις και το συνολικό κόστος, την προκαταβολή και τις δόσεις) που είχαν να επιλέξουν οι οικοπεδούχοι ώστε να φτιάξουν τα δικά ακίνητα.
Όμως πριν από αυτά, στα 1926, έχουμε μια ακόμα έκδοση, την πρώτη που αφορά στην Καλλίπολη και στην Πειραϊκή. Πρόκειται για την εργασία του Στυλιανού Πιπερίδη «Αι καταπατήσεις της Πειραϊκής Χερσονήσου. Ήτοι επιστημονική και πραγματική εξερεύνησις του ζητήματος και διοικητικαί ανακρίσεις οικον. επιθεωρητού  Π. Οικονομάκη». Ιούνιος 1926, που τύπωσε το Εθνικό Τυπογραφείο, διαστάσεις 24Χ16,5 σελίδες 72. Το βιβλίο ξανατυπώθηκε συμπληρωμένο στα1929 από το Σωματείον Συνοικισμού Νέας Καλλιπόλεως «Η Πειραϊκή Χερσόνησος» με την επιγραφή «Αι καταπατήσεις της Πειραϊκής Χερσονήσου. Ήτοι επιστημονική και πραγματική εξερεύνησις του ζητήματος και αι εν Πειραιεί αρχαιότητες. Τεύχος 1ον . Οκτώβριος 1929». Τιμάται Δραχ. 30. Διαστάσεις 22,2Χ15, σελίδες 68.
Ο Πιπερίδης ήταν Αντεισαγγελέας Πρωτοδικών Πειραιώς και μετά δικηγόρος Αθηνών. Η παρουσίασή τους θα γίνει σε μια επόμενη ευκαιρία. 
Μετά από τα τρία (ή τέσσαρα) αυτά βιβλία, παύση. Δεν κυκλοφόρησε άλλος αυτοτελής τόμος που να αναφέρεται αποκλειστικά στην Καλλίπολη. Ο συνοικισμός της Νέας Καλλίπολης, η Καλλίπολη με την απλοποιημένη μορφή, προεκτάθηκε κι ενώθηκε με τον υπόλοιπο Δήμο Πειραιά. Ο πυρήνας της χωροθετείται μεταξύ των οδών Δραγούμη, Φιλικής Εταιρείας και Καρπάθου (πρώην Κλεισόβης). Σαν αναπόσπαστο τμήμα του ευρύτερου πολεοδομικού ιστού του, ενταγμένη στην Α΄ Δημοτική Κοινότητα, ψήγματα μόνο της ύπαρξής της βρίσκουμε στην γενική πειραϊκή βιβλιογραφία. Αυτό βέβαια συμβαίνει και σε άλλες περιοχές, τα πρωτεία κατέχει το κέντρο της πόλης όπου εστιάζεται το σύνολο της διοικητικής, εμπορικής και κοινωνικής ζωής.


                            Η «Άδεια οικοδομής της Βασιλείας Μπεϊζάνου εν τω συνοικισμώ
                            Νέας Καλλιπόλεως Προεκτάσεως».
                              
Την άδεια οικοδομής εξέδιδε το Υπουργείο Προνοίας και Αντιλήψεως. Στην προκειμένη περίπτωση η Βασιλεία Μπεϊζάνου έλαβε ένα οικόπεδο 160 τ. μ. για να κτίσει μια μονοκατοικία με δύο δωμάτια και κουζίνα. Υπογράφηκε στον Πειραιά στις 3 Ιουνίου 1931 και για την επικύρωσή της θεωρήθηκε δεόντως από τους αρμόδιους φορείς.  

Το έγγραφο στο οποίο κατοχυρώνεται το οριστικό παραχωρητήριο του οικοπέδου που παρέλαβε έκαστος δικαιούχος στην Καλλίπολη.

ΟΡΙΣΤΙΚΟΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΗΡΙΟΝ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Αριθ. Παραχωρ. 3344
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΣ
ΔΗΛΟΠΟΙΕΙ
Ότι δυνάμει του Νόμου 3148 ως ούτος ετροποποιήθη και συνεπληρώθη διά του από 5 Ιουλίου 1927 Ν.Δ. «περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως άρθρων τινων του Νόμου 3148 και του νόμου 3539»  2) των Νόμων 3967, 4698 και 4800 και 3) της από 8040/26 Ιανουαρίου 1931 αποφάσεως του Υπουργείου Προνοίας.
ΠΑΡΑΧΩΡΕΙΤΑΙ
Εις την Βασιλεία Κ. Μπεϊζάνου το γένος Σαμιόγλου
πρόσφυγα εν Ν. Φωκών Μ. Ασίας
το υπ’ αριθ. 3 οικόπεδον του 36 οικοδομικού τετραγώνου του παρά την Πειραϊκήν Χερσόνησον της περιφερείας του Δήμου Πειραιώς της επαρχίας Αττικής συνοικισμού «Νέα Καλλίπολις» εμβαδού μέτρων τετραγωνικών εκατόν εξήντα (160)
συμφώνως τω όπισθεν εικονιζομένω διαγράμματι, όπερ ανήκει εις το Δημόσιον και αντί συνολικού τιμήματος δραχμών δύο χιλιάδων πεντακοσίων εξήντα (2560,00) καταβληθέντος εις την Εθνικήν Τράπεζαν της Ελλάδος δυνάμει των υπ’ αριθ. 198303.18029 από 14-10-30 αποδείξεων Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.
Το ούτω παραχωρούμενον οικόπεδον υπόκειται εις τους περιορισμούς και κυρώσεις των ανωτέρω μνημονευομένων Νόμων και Διαταγμάτων.
Το παρόν συνετάγη εις τριπλούν και έλαβεν το έν ο αγοραστής, το έτερον κατετέθη εις τα αρχεία του Υπουργείου, το δε τρίτον διαβιβασθήσεται εις το Υποθηκοφυλακείον Πειραιώς προς μεταγραφήν.
Εξεδόθη εν Αθήναις τη 18η Δεκάτη Ογδόη του μηνός Ιουλίου του χιλιοστού εννεακοσιοστού τριακοστού δευτέρου έτους.

Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ                                       Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ

[Υπογραφές. Σφραγίδα του Υπουργείου. ΤΥΠΟΙΣ «Η ΠΑΜΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ» ΔΩΡΟΥ 1α ΑΘΗΝΑΙ]

Στην πίσω όψη, πάνω αριστερά έχουμε την σφραγίδα «Ο υπέρ ού το παρόν παραχωρητήριον/ κατέβαλλεν εις την Υ. Δ. Α. Π. Σ. βάσει/ του υπ’ αριθ. 2008 διπλοτύπου του/ δημοσ. Εισπράκτορος [δυσανάγνωστη υπογραφή] / το κατ’ άρθρ. 17 του Νόμου 3764/ ποσοστόν 2%./ Πειραιεύς τη 19 Ιουλίου 1932/ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ/ Υ. Π. Δ. Α. ΠΕΙΡΑΙΩΣ». [Υπογραφή. Στρογγυλή σφραγίδα ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑΣ & ΔΗΜ. ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ/ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ].
Πάνω δεξιά έχουμε το αποτύπωμα του οικοπέδου στο τετράγωνο 36 με το ανάλογο υπόμνημα και την υπογραφή. «ΥΠΟΜΝΗΜΑ. Εμβαδόν Οικοπέδου 3. Μ2 160.00. Αθήναι 26-2-32».

Η πρόσοψη της κατοικίας που χτίστηκε στο οικόπεδο 3 του τετραγώνου 36 της προεκτάσεως του συνοικισμού της Νέας Καλλίπολης. Το σπίτι, με ενδιάμεσο το μακρύ χολ διέθετε δύο συνεχόμενα μεγάλα δωμάτια αριστερά κι ένα δεξιά με μια βεράντα πίσω του. Τα δωμάτια της πρόσοψης σκεπάζονταν με κεραμίδια, το τρίτο είχε ταράτσα προσβάσιμη με σκάλα για το άπλωμα των ρούχων. Από την βεράντα κατέβαιναν - λόγω της κλίσης του εδάφους - στα κάτω δωμάτια που χρησίμευαν ως κουζίνα και αποθήκη. Σκαλάκια και είσοδος για την κατάβαση στα ημιυπόγεια υπήρχαν και αριστερά, μπροστά στον δρόμο. Η αυλή είχε δένδρα και ένα μικρό εκκλησάκι.  Κατεδαφίστηκε. Στην θέση της ανεγέρθηκε η εξαώροφη πολυκατοικία με γκαράζ στην διεύθυνση Πλαΐτου 4. Ο Πλαΐτης Γεώργιος υπήρξε δωρητής του Δήμου Πειραιώς.

Η Όλγα, δίδυμη αδελφή του Κωνσταντίνου Μπεϊζάνου, ο Κωνσταντίνος Μπεϊζάνος κρατώντας την μοναχοκόρη τους Αθηνά και η σύζυγός του Βασιλική Μπεϊζάνου - Σαμιόγλου φωτογραφημένοι στον Πειραιά. 

Η Βασιλεία (Βασιλική) Μπεϊζάνου το γένος Σαμιόγλου, η κόρη της Αθηνά Μπεϊζάνου (γ. 1918), ο σύζυγός της Κωνσταντίνος Μπεϊζάνος [ή Μπαϊζάνος] με δύο ξαδέλφια μια Καθαρά Δευτέρα στις εξοχές του Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι. Ο Κωνσταντίνος εργαζόταν στην ποτοποιία του Ηλία Μεταξά. Στο σπίτι του εργαζόταν ως οικονόμος η Βασιλική οπότε γνωρίστηκαν, παντρεύτηκαν και ο Μεταξάς βάπτισε την Αθηνά. Η Αθηνά παντρεύτηκε τον Γεώργιο Αντουβά (31.12.1915 - 2014), με καταγωγή από Σύρο και Ελβετία. Ο Άγγελος (γ. 1946) είναι παιδί τους και σήμερα ζει στην Νέα Σμύρνη. Στο υπόγειο της παλιάς κατοικίας υπήρχαν βαρέλια που πουλήθηκαν αργότερα σε ταβέρνα στην Καλλίπολη αλλά και πολλές ετικέτες της ποτοποιίας που πετάχτηκαν.