Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2014

Υπόμνημα Σωματείου Καταστηματαρχών Ξενοδοχείων Ύπνου Πειραιώς ο «ΖΕΥΣ».


                                                                             Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.


Αναρωτιέμαι αν έχει διατηρηθεί μέχρι τις μέρες μας κάποιο άλλο αντίγραφο - φαίνεται να βγήκαν καμιά δεκαπενταριά - αυτού του υπομνήματος που βρίσκεται στην συλλογή μου από τις 12 Φεβρουαρίου 2003. Είχε δεκατρείς αποδέκτες και παρουσίαζε, λίγο μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο του 20ού αιώνα, πέντε βασικά αιτήματα (προς άμεση επίλυση) του σωματείου των ξενοδόχων ύπνου Πειραιώς. Πολλές παράγραφοι εικονίζουν την γενική κατάσταση μετά τον βομβαρδισμό της πόλης, καταγράφουν στιγμιότυπα από την ζωή και τα προβλήματα των τότε ξενοδόχων, επισημαίνουν την ελλειμματική λειτουργία των ξενοδοχείων και μια φορολογική πραγματικότητα που με παραλλαγές ισχύει διαχρονικά..
  

2 Σεπτεμβρίου 1946.

Π Ρ Ο Σ
Τον Εξοχώτατον κ. Πρόεδρον της Κυβερνήσε-
ως Κωνστ. Τσαλδάρην
Εξοχωτάτους κ.κ.
2) Υπουργόν του Οικονομικού Συντονισμού,
3) Υπουργόν των Οικονομικών,
4) Υπουργόν της Εμπορικής Ναυτιλίας και
Βουλευτήν Πειραιώς κ. Νικ. Αβραάμ
5) Υπουργόν της Δικαιοσύνης,
6) Πρόεδρον της Δ! Αναθεωρητικής Βουλής
των Ελλήνων,
7) Πρόεδρον της Κοινοβουλευτικής Επιτρο-
πής Νομοθετικής Εξουσιοδοτήσεως της Βουλής,
8) Γενικήν Γραμματείαν Τουρισμού,
9) Υφυπουργόν Πολιτικού Γραφείου και Συμπα-
τριώτην μας κ. Γεώργ. Παραβάντην,
10) Πρόεδρον Εμπορικού και Βιομηχανικού
Επιμελητηρίου Πειραιώς και Βουλευτήν
Πειραιώς κ. Π. Κάντζιαν,
11) Πρόεδρον Επαγγελματικού και Βιοτεχνι-
κού Επιμελητηρίου Πειραιώς και Βουλευτήν
Πειραιώς κ. Δημ. Πετροπουλάκον,
12) Πρόεδρον Τουριστικού Επιμελητηρίου Αθηνών,
13) κ.κ. Βουλευτάς Πειραιώς
-------
Λαμβάνομεν την τιμήν όπως ευσεβάστως
υποβάλωμεν Υμίν προς επίλυσιν και ικανοποίησιν τα κάτωθι δίκαια
βάσιμα και ζωτικά ζητήματα της ξενοδοχειακής Τάξεως Πειραιώς, απεκ-
δεχόμενοι παρ’ υμών την εξέτασιν και εμπρέπουσαν ρύθμισιν αυτών,
κατά τρόπον υποβοηθούντα την ανασυγκρότησιν και ανάρρωσιν των
κατεστραμμένων εκ του πολέμου ξενοδοχειακών επιχειρήσεων του Πει-
ραιώς. Τα αιτήματα ταύτα, άτινα αναμένουν παρ’ Υμών την λύσιν των
είναι τα εξής:

Ι. Αίτημα πρώτον.

Περί της φορολογίας των Ξενοδοχείων της επιβληθείσης δια του Ν. Δ.
της 6/7 Μαΐου 1946.-
Δια του Νομοθετικού τούτου διατάγματος επεβλήθη επί των πάσης
φύσεως ξενοδοχειακών επιχειρήσεων ειδικός φόρος επί των υπό 1ης
Απριλίου 1946 και εφεξής κτωμένων εσόδων των προερχομένων εκ του
αναλογούντος εκ της παροχής κλίνης ανταλλάγματος. Ο φόρος ούτος
ορίζεται α) εις δύο επί τοις εκατόν δια τα ξενοδοχεία Τουριστικών
και αρχαιολογικών τόπων, Λουτροπόλεων και Κέντρων θερινής και χει-
μερινής διαμονής β) τρία επί τοις εκατόν (3%) δια τα ξενοδοχεία
οικισμού κάτω των είκοσι χιλιάδων (20.000) κατοίκων και γ) τέσσα-
ρα επί τοις εκατόν (4%) δια τα ξενοδοχεία Αθηνών-Πειραιώς-Θεσσαλο-
νίκης και λοιπών πόλεων. Καίτοι ως δικαιολογία προς επιβολήν του
ειδικού τούτου φόρου φέρεται εν τω νόμω «προς τον σκοπόν όπως χρη-
σιμοποιηθή δια την άσκησιν της ξενοδοχειακής πίστεως» (παράγρ. 2
εδάφ.1 άρθρ.1), επακολουθεί ευθύς αμέσως διάταξις (εδάφ.3 παράγρ.
2 άρθρ.1) καθ΄ην «ο φόρος της προηγουμένης παραγράφου 1 επί των
από 1ης Απριλίου 1951 και εφεξής κτωμένων εσόδων κατά το ήμισυ
κατατίθενται εις τον Ειδικόν Λογαριασμόν της ασκήσεως της ξενοδο-
χειακής Πίστεως, κατά δε το έτερον ήμισυ περιέρχεται εις το Δημό-
σιον».-
Κατά την επιβολήν του φόρου τούτου ως και κατά τον καθορισμόν
του ποσοστού του εξωμοιώθη, ως μη ώφειλεν, η πόλις του Πειραιώς
προς την πόλην των Αθηνών της Θεσσαλονίκης και δια τας λοιπάς
πόλεις, αίτινες δεν εδοκίμασαν εις ην έκτασιν ο Πειραιεύς την
θύελλαν του πολέμου, κατά τρόπον μαρτυρούντα ότι δεν είναι η
πρώτη φορά καθ’ ην υπό των νομοθετούντων εν Αθήναις και επι-
βαλόντων εκάστοτε φορολογίας αγνοείται ή λησμονείται ότι ο
Πειραιεύς υπέστη τεραστίας εκ του πολέμου καταστροφάς και κατά-
κειται εις ερείπια ώστε να δικαιολογήται και να επιβάλλεται
όλως ιδιαιτέρα φορολογική μεταχείρισις αυτού. Αντί τούτου όμως
παρατηρείται εκάστοτε το απαράδεκτον και αποκαρδιωτικόν φαι-
νόμενον να τίθεται φορολογικώς ο Πειραιεύς εις την ιδίαν μοί-
ραν  προς τας Αθήνας και λοιπάς πόλεις, μη ερημωθείσας ως αυ-
τός. Η εξήγησις της αδίκου και αψυχολογήτου ταύτης κρατικής
μεταχειρήσεως του Πειραιώς δέον να αποδοθή είτε εις άγνοιαν
των αρμοδίων περί των καταστροφών του Πειραιώς, είτε εις υπάρ-
χουσαν τυχόν προκατάληψιν ότι ο Πειραιεύς κατοικείται υπό
πλουσίων και δεν υπέστη από οικονομικής πλευράς μεγάλας εκ του
πολέμου και της κατοχής ζημίας, δικαιολογούσας ιδιαιτέραν φορο-
λογικήν και κρατικήν γενικώς αντίληψιν και πολιτικήν έναντι
αυτού, αναλόγως των οικονομικών αυτού δυνατοτήτων, της φορολο-
γικής αντοχής και της ανάγκης προς ανασυγκρότησίν του. Δι’ όσους
αγνοούν ή λησμονούν τας πολεμικάς δοκιμασίας του Πειραιώς, υ-
πενθυμίζομεν ότι το ευτυχές και σύμφωνον προς τας προσδοκίας
και τους αγώνας του έθνους τέλος της πολεμικής εν Ελλάδι δρά-
σεως εύρε την πόλιν του Πειραιώς από απόψεως εμπορικής, οικο-
νομικής και κοινωνικής εις κατάστασιν πλήρους παραλύσεως. Ο
λιμήν του κατεστραμμένος, το εμπορικόν του κέντρον και ολόκλη-
ρα άλλα οικοδομικά τετράγωνα ερειπωμένα, οι δρόμοι του κατά το
πλείστον ανεσκαμμένοι και ένας μεγάλος αριθμός οικημάτων η-
μικατεστραμμένων και μη δυναμένων να στεγάσουν τον επανερχό-
μενος εκ της διασποράς του πληθυσμόν. Από οικονομικής πλευράς
η ναυτιλιακή εμπορική και βιομηχανική του κίνησις εκμηδενισμέ-
νη, η κοινωνική και κοσμική του ζωή ανύπαρκτος. Επηκολούθησαν και
τα θλιβερά και τραγικά γεγονότα του Δεκεμβριανού Κινήματος και
ούτως ολοκληρώθη η καταστροφή του Πειραιώς. Το Κράτος δεν ηδυνήθη
να προέλθη μέχρι τούδε αρωγός και ούτω καθυστερεί η ανασυγκρότη-
σις του Πειραιώς, ήτις δεν δύναται να νοηθή και να υπάρξη άνευ
ανασυγκροτήσεως του λιμένος η οποία όμως δεν ήρχισεν εισέτι. Ως
εκ τούτου ο Πειραιεύς ο οποίος αποτελεί την καρδίαν και το κέν-
τρον της Ελληνικής εμπορικής και βιομηχανικής κινήσεως και δρα-
στηριότητος, κατάκειται εις ερείπια και έχει καταδικασθή εις οι-
κονομικόν μαρασμόν.-
Η εξαπολυθείσα από της πρώτης ημέρας της κηρύξεως του πολέ-
μου κατά της πόλεως του Πειραιώς πολεμική θύελλα, ουδαμώς εφείσθη
και των Ξενοδοχείων ύπνου, άτινα κείμενα εν τη βομβοπλήκτω παρα-
λιακή περιοχή, της πόλεως επλήγησαν βαρύτερον και καταστρεπτικώ-
τερον παντός άλλου. Όσα εξ αυτών δεν κατερειπώθησαν ολοσχερώς
 εκ των βομβών και εκ των εναερίων ναρκών, υπέστησαν μεγάλας κατα-
στροφάς και ζημίας και διαρπαγάς εις τε τα κτίρια και εις τον ξε-
νοδοχειακόν των εξοπλισμόν. Συνεπεία των καταστροφών τούτων αφ’
ενός και της εκκενώσεως του Πειραιώς υπό του πληθυσμού της και
της διακοπής πάσης ναυτιλιακής, εμπορικής και βιομηχανικής κινή-
σεως αφ’ ετέρου, τα εναπομείναντα ημικατεστραμμένα ξενοδοχεία του Πει-
ραιώς παρέμειναν κλειστά άνευ πελατείας καθ’ όλην την διάρκειαν
του πολέμου και της κατοχής ως και μετέπειτα, οι δε ξενοδόχοι Πει-
ραιώς άλλοι απέθανον εκ της πείνης άλλοι κατήντησαν ρακοσυλλέκται
και άλλοι πρόσφυγες και περιπλανώμενοι, κατήντησαν πλανόδιοι πωλη-
ταί σιγαρέττων και άλλοι επεδόθησαν εις τας πλέον απιθάνους εργα-
σίας προς επιβίωσίν των. Το δράμα και το μαρτύριον των ξενοδόχων
ύπνου Πειραιώς είναι ανεκδιήγητο. Όσοι εξ αυτών ηδυνήθησαν να
επιζήσουν εκ της πολεμικής ταύτης θυέλλης η οποία εσάρωσε κυριο-
λεκτικώς την πόλιν του Πειραιώς και τας ξενοδοχειακάς επιχειρή-
σεις των προσεπάθησαν με μυρίας δυσκολίας, με σύναψιν χρεών και
με εκποίησιν των τιμαλφών και άλλων εναπομεινάντων αυτοίς πραγμά-
των, επεδόθησαν εις επανόρθωσιν κατά το εφικτόν των εκ του πο-
λέμου καταστροφών και εις την επαναλειτουργίαν των ξενοδοχείων.
Ήτοι επεδόθησαν εις έργον τραχύ άχαρι και ηράκλειον. Δια μεγά-
λων θυσιών και στερήσεων και δια μόνης της ιδιωτικής των πρωτο-
βουλίας άνευ ουδεμιάς κρατικής επικουρίας, τα διασωθέντα εκ της
ολοσχερούς καταστροφής ξενοδοχεία ύπνου επεσκευάσθησαν εκ των
ενόντων με μυρίας δυσκολίας, ήνοιξαν τας πύλας των και ήρχισαν
και πάλιν να εξυπηρετούν την επιβατικήν κίνησιν του Πειραιώς.
Ταύτης όμως ούσης λίαν περιωρισμένης, λόγω μη ανασυγκροτήσεως του
λιμένος, τα ξενοδοχεία ύπνου του Πειραιώς φυτοζωούν και χαροπα-
λεύουν, μη δυνάμενα να ανταποκριθούν μήτε εις τας στοιχειώδεις
δαπάνας συντηρήσεώς των. Εις τοιαύτην θλιβεράν και κρίσιμον από
οικονομικής απόψεως και από απόψεως πελατείας κατάστασιν ευρίσκει
τα ξενοδοχεία ύπνου του Πειραιώς το ως άνω Ν. Δ. της 6/7 Μαΐου
1946, το οποίον καταφέρει κατ’ αυτών την χαριστικήν βολήν. Αντί
της ευλόγως αναμενομένης Κρατικής ενισχύσεως προς ανασυγκρότη-
σιν των κατεστραμμένων ξενοδοχειακών επιχειρήσεών μας, λαμβάνο-
μεν ως απροσδόκητον δώρον παρά του Κράτους βαρυτάτην και εξον-
τωτικήν ειδικήν φορολογίαν 4%, κατά τρόπον αποτελούντα τραγικήν
ειρωνίαν δια την κρίσιμον κατάστασιν, εις ην ευρισκόμεθα. Εάν
δικαιολογήται η επιβολή τοιαύτης φορολογίας δια τους Αθηναίους
ή Θεσσαλονίκης ή άλλων πόλεων ξενοδόχους, αίτινες και καθ’ όλην την
διάρκειαν του πολέμου και της Κατοχής ειργάσθησαν και υπέστησαν
καταστροφάς, ως υπέστημεν ημείς, δι’ ημάς τους κατεστραμμένους και
πονεμένους ξενοδόχους του Πειραιώς τυγχάνει απαράδεκτος, άδικος,
ανεπιεικής και καταστρεπτική τοιαύτη φορολογία εκτός εάν το
Κράτος απεφάσισε δι’ αυτής να μας εξοντώση και να μας εκριζώση.
Άλλως δεν εξηγείται η επιβολή της φορολογίας ταύτης και επί
των κατεστραμμένων και ερειπωμένων ξενοδοχειακών επιχειρήσεων
του Πειραιώς και μάλιστα η επιβολή του αυτού ποσοστού φορολο-
γίας προς το των Αθηνών, Θεσσαλονίκης κλπ. ενώ τα ξενοδοχεία του
Πειραιώς έχουν αντιθέτως ανάγκην κρατικής ενισχύσεως προς
ανασυγκρότησίν των.-
Ενώ γίνεται διάκρισις εν τω Νόμω δια τα ξενοδοχεία των
Λουτροπόλεων κλπ. και περιορίζεται επ’ αυτών το ποσοστόν του
φόρου εις 2% καίτοι είναι γνωστόν ότι τα ξενοδοχεία των Λου-
τροπόλεων και θερινών διακοπών (Κηφισσιά κλπ.) δεν υπέστησαν
καταστροφάς εκ του πολέμου, επί πλέον δε θησαυρίζουν λόγω της
 αυξηθείσης λουτρικής και Τουριστικής κινήσεως, αντιθέτως δια
τον βομβόπληκτον και πολυπαθή Πειραιά ουδεμία διάκρισις γίνε-
ται και ουδέν ενδιαφέρον επιδεικνύεται, διότι αι καταστροφαί
του ελησμονήθησαν καίτοι αι πληγαί του είναι όλαι ανοικταί
και τα ερείπιά του αναμένουν την μετατροπήν των εις κτίρια
και εις κέντρα εργασίας. Έχει αφεθή εις την τύχην του άνευ
ουδεμιάς βοηθείας, άνευ ουδεμιάς Κρατικής μερίμνης και αντιλήψε-
ως και μόνον όταν πρόκειται να του αφαιρέσουν και απομυζή-
σουν και την τελευταίαν απομείνουσαν σταγόνα αίματος τον ενθυ-
μούνται.-
Μας αντιτάσσεται υπό των αρμοδίων ότι η επιβολή της ως
άνω ειδικής φορολογίας αποβλέπει εις την εξυπηρέτησιν της ξε-
νοδοχειακής πίστεως και δι’ αυτής εις την εξυπηρέτησιν και ανα-
συγκρότησιν των ξενοδοχείων. Αυτό όμως αποτελεί φενάκην.-
Πρώτον διότι μόνον το ήμισυ εκ του προϊόντος της φορολο-
γίας ταύτης θα κατατίθεται από 1ης Απριλίου 1951 και εφεξής
εις τον ειδικόν λογαριασμόν της ασκήσεως της ξενοδοχειακής
πίστεως, ενώ το άλλο ήμισυ του φόρου περιέρχεται εις το Δημό-
σιον.-
Δεύτερον, διότι είναι κοινόν μυστικόν ότι η άσκησις της
τοιαύτης ξενοδοχειακής πίστεως στρέφεται προς την δημιουργίαν
τουριστικών ξενοδοχείων και τοιούτων εν ταις Λουτροπόλεσι, ως
αποδεικνύει και η διάθεσις πιστώσεως εκ δραχ. δύο δισεκατομμυ-
ρίων (2.000.000.000) δια την προσθήκην 2500 κλινών εις τας υπαρ-
χούσας τοιαύτας εις Αιδηψόν, Λουτράκι, Ξυλόκαστρον, Θεσσαλονίκην
κλπ. χωρίς να εκδηλούται ουδεμία πρόνοια και ουδεμία πρόβλεψις
δια τον κατεστραμμένον και βομβόπληκτον Πειραιά και δια τας
εις την αυτήν οικτράν κατάστασιν διατελούσας ξενοδοχειακάς του
επιχειρήσεις. Είναι βεβαίως αξιέπαινος η υπό του Κράτους εφαρ-
μογή Τουριστικής πολιτικής δια της αναπτύξεως των Λουτροπόλεων
και των λοιπών τουριστικών κέντρων προς προσέλκυσιν ξένων επι-
σκεπτών, επ’ αγαθώ της Εθνικής Οικονομίας, αλλά προ ταύτης δέον
να δοθή προτίμησις και το προβάδισμα εις την ανοικοδόμησιν
του [εννοεί «των»] εκ του πολέμου ερειπίων.-
Διότι, θα ήτο απαράδεκτον και αυτόχρημα εγκληματικόν να μα-
ταιωθή η ανοικοδόμησις και ανασυγκρότησις των κατεστραμμένων
ξενοδοχείων του Πειραιώς ήτις ήρχισε και συνεχίζεται με την
ιδιωτικήν και μόνον πρωτοβουλίαν, χάριν της αναπτύξεως του
Τουρισμού. Αφού ανοικοδομηθούν τα ερείπια, έπειτα θα εφαρμοσθούν
μεγαλεπήβολα σχέδια. Η επιβολή τοιαύτης βαρείας φορολογίας επί
των φυτοζωουσών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων του Πειραιώς καταδι-
κάζει αυτάς εις πλήρη αφανισμόν και καταβαράθρωσιν.-
Τρίτον, διότι το επεμβατικόν σύστημα του Κράτους απέτυχε
παρ’ ημίν παταγωδώς ως ετόνισεν και ο Υπουργός των Οικονο-
μικών Χέλμης εν τη εισηγήσει του προς την Βουλήν επί του Προ-
ϋπολογισμού της χρήσεως 1946 - 1947. Η έλλειψις της δεούσης
προπαρασκευής, η έλλειψις καταλλήλων και αδιαφόρων οργάνων ε-
φαρμογής και η φυσική ανικανότης του Κράτους να κάμη τον επι-
χειρηματίαν, προοιωνίζουν την αποτυχίαν της εγκαινιαζομένης ξενο-
δοχειακής πολιτικής του Κράτους. Ενδείκνυται όθεν η απαλλαγή
των ξενοδοχείων Πειραιώς εκ της ως άνω ως και εκ πάσης άλλης
φορολογίας η επί διετίαν αναστολή της εφαρμογής ταύτης δι’ ημάς
εν εσχάτη δε ανάγκη ο περιορισμός του ποσοστού του φόρου εις 2%
όσον είναι και δια τας Λουτροπόλεις. Διότι εις ην κρίσιμον κατά-
στασιν σήμερον ευρίσκονται τα ξενοδοχεία του Πειραιώς, αποβαίνει
βαρυτάτη η φορολογία αύτη και ανέφικτος η πληρωμή αυτής, κατά
τρόπον απειλούντα το κλείσιμον των ξενοδοχείων. Εφ’ όσον δεν
περιέχεται κρατική ενίσχυσις προς επούλωσιν των εκ του πολέμου
πληγών και ανασυγκρότησιν των ξενοδοχείων μας, ας απαλλαγούν του-
λάχιστον ταύτα της ως άνω βαρείας φορολογίας και πάσης άλλης ίνα
δια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας δυνηθούν ως μέχρι τούδε να ορ-
θοποδήσουν και να αναπτυχθούν. Αυτό είναι το πρώτον αίτημα της
πολυπαθούς τάξεως των ξενοδόχων ύπνου Πειραιώς, το οποίον ελπί-
ζομεν ότι θα εξετασθή  παρ’ Υμών εν πνεύματι δικαιοσύνης και
κατανοήσεως και θα ικανοποιηθή εις εκδήλωσιν του ενδεδειγμένου
ενδιαφέροντος και της Κρατικής στοργής έναντι της κατεστραμμέ-
νης ταύτης εκ του πολέμου επαγγελματικής τάξεως του Πειραιώς.-

ΙΙ. Αίτημα Δεύτερον
Περί καθορισμού του μισθώματος και της εκ του ενοικοστασίου
προστασίας εν περιπτώσει ανοικοδομήσεως.

Και υπό του ενοικοστασίου ουδεμία διάκρισις γίνεται ως
προς τον καθορισμόν του μισθώματος δια τα μίσθια ξενοδοχεία
του Πειραιώς. Τούτο συμβαίνει διότι και υπό του ενοικιοστασίου
αγνοούνται και λησμονούνται αι προξενηθείσαι εκ του πολέμου κα-
ταστροφαί του Πειραιώς και η ιδιάζουσα οικονομική και κοινωνι-
κή θέσις αυτού ως εξετέθη εν τη προηγουμένη παραγράφω. Αποτέ-
λεσμα της αμελετήτου και αδίκου ταύτης νομοθετικής πολιτικής
και αντιλήψεως είναι ότι το αυτό ενοίκιον πληρώνει και ο ξενοδό-
χος των Αθηνών όστις ουδεμίαν ζημίαν υπέστη και όστις ειργάσθη
επικερδώς καθ’ όλην την διάρκειαν του πολέμου και της κατοχής
και το ίδιον ενοίκιον πληρώνει και ο βομβόπληκτος και κατεστραμμέ-
νος ξενοδόχος του Πειραιώς. Έκδηλος αδικία και ανισότης. Προς άρ-
σιν αυτής ενδείκνυται όπως δια του μέλλοντος να εκδοθή νέου ενοι-
κιοστασίου περιορισθή το υπό των ξενοδόχων Πειραιώς καταβλητέον
μίσθωμα εις το ήμισυ του υπό των μισθωτών Αθηνών ή άλλων μη πλη-
γεισών εκ του πολέμου πόλεων καταβλητέου τοιούτου. Επίσης δίκαι-
ον είναι όπως εν τω νέω ενοικιοστασίω απαλλαγώμεν και της κατά το
άρθρον 21 παρ. 4 του Α. Ν. 255/45 προσαυξήσεως του μισθώματος μέχρι
του επταπλασίου. Οι ξενοδόχοι Πειραιώς έχουν διαθέσει και την τε-
λευταίαν των δραχμήν προς επισκευήν των κατεστραμμένων ξενοδοχεί-
ων των και ως εκ τούτου στερούνται της οικονομικής δυνατότητος
προς πληρωμήν προσαυξήσεως επί του μισθώματος ή και ολοκλήρου
του βασικού μισθώματος, τοσούτον μάλλον καθόσον τα ξενοδοχεία ερ-
γάζονται υπό καθεστώς διατιμήσεων και επί πλέον έχει επιβληθή
εις βάρος αυτών και έκπτωσις κατά 50% υπέρ των δημοσίων υπαλλήλων
και των στρατιωτικών. Επί των κατεστραμμένων εκ των πολεμικών
γεγονότων και εκ του Κινήματος ξενοδοχείων ύπνου Πειραιώς δίκαιον
είναι όπως ληφθή πρόνοια εν τω νέω ενοικιοστασίω, επί τω τέλει
όπως εν περιπτώσει ανοικοδομήσεως αυτών να προστατεύεται και να
προτιμάται ο παλαιός μισθωτής ξενοδόχος, και εν περιπτώσει αδυνα-
μίας προς τούτο να καταβάλλεται αυτώ ανάλογος και δικαία αποζημί-
ωσις. Η προστασία αύτη είναι ενδεδειγμένη και επιβεβλημμένη έναν-
τι κατεστραμμένων και πονομένων επαγγελματιών.-

ΙΙΙ. Αίτημα τρίτον

Περί καταργήσεως του Ταμείου Προνοίας Ξενοδόχων.

Καίτοι επί δεκαετίαν εισέπραττε το ταμείον τούτο εισφοράς
φορολογίαν επί του ενοικίου κλπ. εν τούτοις όταν μετά την έκρηξιν
και τον σφοδρόν και καταστρεπτικόν βομβαρδισμόν του Πειραιώς της
11.1.1944 εζητήθη παρ’ αυτού οικονομική ενίσχυσις υπέρ δέκα πέντε
(15) πληγέντων εκ της εκρήξεως και του βομβαρδισμού συναδέλφων Πει-
ραιώς, οίτινες έμειναν εις τον δρόμον και επένοντο, ουδέν βοήθημα
εχορήγησεν και ουδόλως ήλθεν αρωγόν επί τη δικαιολογία ότι εστε-
ρείτο χρημάτων. Εν τοιαύτη περιπτώσει ποίος ο προορισμός του; Μήπως
ιδρύθη ίνα εισπράττη μόνον χρήματα και να επαυξάνη τα βάρη των
χαροπαλαιόντων ξενοδόχων Πειραιώς και όταν πρόκειται να εκπληρώση
τον σκοπόν του, να δηλώνη αδυναμίαν προς τούτο; Εις δύο εκτάκτους
περιπτώσεις παρέστη ανάγκη ίνα φανή τούτο αρωγόν και δεν εφάνη.
Εδοκιμάσθη ούτω και απεδείχθη άχρηστον. Επιβάλλεται όθεν η κατάρ-
γησίς του ως προς την συμμετοχήν των Ξενοδόχων Πειραιώς οίτινες
διατελούμεν εις όλως ιδιάζουσαν θέσιν κατά τα άνω και δεν αντέχο-
μεν εις τοιαύτας προσθέτους επιβαρύνσεις.-

IV. Αίτημα τέταρτον

Περί της εκ του άρθρου 834 Αστικού Κώδικος ευθύνης των ξενοδόχων.

Δια του Νόμου 5205/1931 «περί ευθύνης και προστασίας των ξε-
νοδόχων» ο ξενοδόχος ευθύνεται δια πάσαν βλάβην καταστροφήν ή αφαί-
ρεσιν των παρά των πελατών εισκομισθέντων εις το ξενοδοχείον πραγ-
μάτων ή χρημάτων εις δύο περιπτώσεις α) δια τα χρηματικά ποσά πι-
στωτικούς τίτλους και πάσης φύσεως πολύτιμα ή σημαντικής αξίας αν-
τικείμενα, τα παραδοθέντα αυτώ επί απλή αποδείξει προς φύλαξιν,
ή αν αρνηθή την τοιαύτην φύλαξιν και β) εάν η ζημία προήλθεν εκ
βαρείας αμελείας του ξενοδόχου ή των μελών της οικογενείας αυτού
ή το απ’ αυτού εξαρτωμένου προσωπικού.-
Δια του νέου όμως Αστικού Κώδικος (άρθρ. 834 και επόμ.) η ευ-
θύνη του ξενοδόχου καθιερούται απεριορίστως, και ανεξαρτήτως αν η
ζημία προήλθεν ή μη εκ πταίσματος του ξενοδόχου ή των μελών της
οικογενείας του ή του απ’ αυτού εξαρτωμένου προσωπικού. Και όσον
μεν αφορά την ευθύνην του ξενοδόχου δια την εκ πταίσματος αυτού
ή του προσωπικού του ζημίαν ή αφαίρεσιν πραγμάτων των πελατών,
αύτη δικαιολογείται εκ του λόγου ότι δεν είναι αμέτοχος πταίσματος
προσλαβών φαύλους εν τη υπηρεσία αυτού. Όσον αφορά όμως την
καθιερουμένην το πρώτον ήδη απεριορίστως ευθύνην του ξενοδόχου
και δια πταίσματα τρίτων (ξένων) προσώπων μη εξαρτωμένων απ’ αυ-
τού και όλως ασχέτων προς αυτόν αύτη ουδόλως δικαιολογείται, ως
άδικος και ως αντικειμένη εις τας αρχάς του δικαίου, και ως ο άν-
θρωπος δεν ευθύνεται απεριορίστως δια πάσαν παράνομον ζημίαν
τρίτων και αν τυχόν δεν δύναται να αποδοθή αυτώ πταίσμα τι. Η
καθιέρωσις εις βάρος των ξενοδόχων τοιαύτης βαρείας ευθύνης δια
πταίσματα ξένων προσώπων, μη ανηκόντων εις τον κύκλον του οικογε-
νειακού ή του υπηρετικού προσωπικού είναι άδικος και αναχρονιστι-
κή, αποτελούσα δαμόκλειον σπάθην κατά των ξενοδοχείων και καθιστώ-
σα προβληματικήν την λειτουργίαν αυτών. Διότι θα είναι εφεξής
οι ξενοδόχοι εκτεθειμένοι εις τους εκβιασμούς και εις την συμ-
παιγνίαν των παντός είδους κακοποιών και απατεώνων, οίτινες θα
σκηνοθετούν παρομοίας «αφαιρέσεις» πραγμάτων και θα εκβιάζουν
τους ξενοδόχους. Παρόμοια μάλιστα κρούσματα εκβιάσεων ήρχισαν
ήδη σημειούμενα.-
Ενδείκνυται όθεν η επαναφορά των προηγουμένων διατάξεων
του Νόμου 5205 περί ευθύνης ξενοδόχων, δι’ ων και η προστασία των
πελατών πλήρως εξασφαλίζεται αλλά και αι εκβιάσεις κατά των ξε-
νοδόχων παρεμποδίζονται.-

V. Αίτημα πέμπτον.

Περί καταργήσεως ως προς τα ξενοδοχεία του άρθρου Ι του Α. Ν.
1024/1946.

Δια του νόμου τούτου (άρθρ. Ι) προσετέθη μετά το άρθρον
279 Δ! του Ποινικού Νόμου άρθρον 279 Ε! δι’ ου θεσπίζεται αδίκημα
εις βάρος εκείνου, όστις εκ κερδοσκοπίας ή κατά συνήθειαν διευκο-
λύνει καθ’ οιονδήποτε τρόπον την μεταξύ άλλων ασέλγειαν και επιβάλ-
λεται κατ’ αυτό φυλάκισις τριών μηνών μέχρι δύο ετών και χρηματική
ποινή, αποκλειομένης συνάμα και της μετατροπής της ποινής φυλακίσεως
εις χρηματικήν. Η διάταξις όμως αύτη αποτελεί προφανή κίνδυνον
δια τα ξενοδοχεία ύπνου, και ιδία δια τα του Πειραιώς, άτινα ευρι-
σκόμενα εις την παραλιακήν ζώνην εξυπηρετούν πελάτας προερχομένους
εκ της επιβατικής κινήσεως του λιμένος. Οι κατερχόμενοι εξ Αθηνών
και μέλλοντες να ταξειδεύσουν δια πλοίων πελάται προ[σ]έρχονται εις
τα ξενοδοχεία και ζητούν δωμάτιον να αναπαυθούν ολίγας ώρας μέχρι
ότου αναχωρήση το πλοίον. Δεν δύναται συνεπώς να γνωρίζη ούτε να
εξακριβώση ο ξενοδόχος εάν η συνοδευομένη υπό των πελατών τούτων
γυναίκα είναι σύζυγος ή αδελφή ή φίλη του πελάτου, δοθέντος ότι αι
γυναίκες εξ επαρχιών στερούνται ταυτότητος. Το αυτό συμβαίνει και
με τους εκ των πλοίων αποβιβαζομένους, πελάτας οίτινες καταλύουν
διά τινας ώρας εις τα ξενοδοχεία του Πειραιώς μέχρι της παραλαβής
των αποσκευών των κλπ. και είτα ανέρχονται εις Αθήνας. Ενδέχεται
επίσης να καταλύση εις το ξενοδοχείον ανδρόγυνον και να παραμείνη
επί ημέρας, έπειτα δε να αποκαλυφθή ότι δεν ήτο νόμιμον ανδρόγυ-
νον. Εις όλας τας περιπτώσεις αυτάς κινδυνεύει ο ξενοδόχος να οδη-
γηθή εις το Πλημμελειοδικείον, ως παρέχων τόπον προς ασέλγειαν, καί-
τοι τω είναι αδύνατον να εξακριβώνη τας ιδιαιτέρας νομικάς σχέ-
σεις των καταλυόντων εις το ξενοδοχείον ανδρογύνων. Μεταξύ των επι-
βατών των ξενοδοχείων είναι δυνατόν να παρεισφρύση εν αγνοία των
ξενοδόχων και έν ποσοστόν 5% ανδρογύνων μη νομίμων, δια το οποίον
κινδυνεύουν οι ξενοδόχοι να σύρωνται εις το Πλημμελειοδικείον και
εις το Αστυνομικόν κρατητήριον. Δίκαιον συνεπώς είναι όπως τροπο-
ποιουμένου του ως άνω νόμου ορισθή όπως η εφαρμογή αυτού μη περι-
λαμβάνη τα ξενοδοχεία ύπνου, λόγω της αδυναμίας προς εξακρίβωσιν
των μη μονίμων ανδρογύνων.-
Ευελπιστούντες ότι τα ως άνω νόμιμα και δίκαια αιτήματα του
ξενοδοχειακού Κόσμου Πειραιώς θέλουν εξετασθή ευμενώς και θέλουν
ικανοποιηθή.-
Διατελούμεν μετά της προσηκούσης τιμής

Ο Πρόεδρος [α.α.]  Ο Γεν. Γραμματεύς [υπογραφές χωρίς ονόματα]

Αναλύοντας το δωδεκασέλιδο υπόμνημα, ο προσεκτικός αναγνώστης μπορεί να πάρει πολλές χρήσιμες πληροφορίες. Αντιλαμβανόμαστε  - για αυτό ακριβώς το παραπάνω έγγραφο αποτελεί ένα σημαντικό ντοκουμέντο - την κατάσταση  που σχηματίστηκε από τον πόλεμο, τον βομβαρδισμό, τα μετέπειτα γεγονότα όπως τα βίωσε και υπέφερε μιά συγκεκριμένη επαγγελματική τάξη στην πόλη του Πειραιά, αυτή των ξενοδόχων.     
Ο τυχόν σχολιασμός παραγράφων του είναι προβλέψιμος, έτσι αποφεύγω την προσπάθεια λόγω έκτασης του κειμένου.

Επτά χρόνια μετά, στα 1953, κατέγραψα ότι είχαμε στον Πειραιά τα παρακάτω ξενοδοχεία ύπνου. 
[Από διευρυμένο άρθρο μου με τίτλο «Τα ξενοδοχεία του Πειραιά», που έγραψα αρχικά στην εφημερίδα ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 1997, σελ. 22. Προσθήκες, 5 Φεβρουαρίου 2011]. 
Αθήναι. Αίγυπτος. Αίνος. Αλεξάνδρεια. Απόλλων. Αττική.
Βαλκάνια. Βυζάντιον. Βύρων.
Γαλλία.
Ερμείον.
 Ίκαρος.
Κεντρικόν. Κεφαλληνία. Κρήτη. Κυκλάδες.
Λακωνία-Λεωνίδιον. Λυρικόν.
Μακεδονία. Μεγάλη Ελλάς. Μητρόπολις. Μινέρβα.
Νέα Ανατολή. Νέα Υόρκη.
Ξένων.
 Όασις. Οινούσσαι-Χίος. Ολύμπια (Νέα).
Παλλάδιον. Πανάγος. Παράδεισος. Πατρίς. Πειραιεύς. Πεντελικόν. Πίνδος. Πρωτεύουσα. Πύλαρος.
Σικάγον. Σμύρνη. Σπάρτη. Σπλέντιτ.
Ύδρα.
Φλοίσβος.
Χάι-Λάιφ. Χίος-Βροντάδες. Χίος-Γαλαξείδιον. Χίος-Λήμνος. 

Για τα διαδικαστικά στο εσωτερικό των ξενοδοχείων ίσχυαν οι Αστυνομικές διατάξεις με αριθμό 49 της 22.8.1925 «Περί μέτρων καθαριότητος και υγιεινής ξενοδοχείων ύπνου» και της 31.8.1925 «Περί ειδικών υποχρεώσεων διευθυντών ξενοδοχείων ύπνου». Αυτές καταργήθηκαν με την Α. Δ. 38 της 12.4.1955. 
Γνωρίζω ότι ήδη στα 1928 υπήρχε Σύνδεσμος Ξενοδόχων με πρόεδρο τον Αθ. Γκίνη και γενικό γραμματέα τον Αρ. Παπαδόπουλο. Έχει πλέον αντικατασταθεί με την Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών - Αττικής και Αργοσαρωνικού.





Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

Μία αίτηση χήρας υπαλλήλου του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς από την περίοδο της κατοχής.


                                                                                 Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.


Υπάρχουν κάποια παλιά πειραιώτικα έγγραφα συνταγμένα στην διάρκεια της κατοχής και λίγο μετά, που απευθύνονται σε ανώτερα υπηρεσιακά κλιμάκια πάσης φύσεως. Αποδέκτες οργανισμοί, δημοτικές και δημόσιες αρχές, βουλευτές, υπουργοί, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός.
Διαβάζοντάς τα μπορούμε κάλλιστα να τα χαρακτηρίσουμε ως «δυνατές κραυγές αγωνίας» εκφρασμένες 
σε χαρτί γραφομηχανής. Στα κείμενα καθρεφτίζονται τα παράπονα, οι στεναχώριες, η αγανάκτηση, η δυστυχία, η εκμετάλλευση, τα άγχη των παθόντων και εκφράζονται σχόλια, υποδείξεις, αιτήσεις για βοήθεια, προτάσεις για επίλυση των όποιων προβλημάτων που συσσώρευσε ο πόλεμος.
Δεν σώζονται σήμερα πολλές τέτοιες επιστολές, η ιστορία τις κατέταξε στο περιθώριο δίνοντας σημασία στα μεγάλα, περιεκτικά γεγονότα.
Αξία όμως έχει και η λεπτομέρεια αφού έτσι βλέπουμε τα θλιβερά αποτελέσματα της βίας στην καθημερινότητα του απλού πολίτη: πώς από οποιαδήποτε αιτία άλλαξαν οι ρυθμοί της ζωής του και με ποιο απεγνωσμένο τρόπο προσπάθησε να ξεπεράσει το θέμα που τον βασάνιζε.
Πέντε κείμενα με αντίστοιχο περιεχόμενο παρουσίασα από το προσωπικό μου αρχείο στο περιοδικό ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ, τριμηνιαία έκδοση του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά», τεύχος 25, Οκτώβριος - Νοέμβρος - Δεκέμβριος 2008, σ. 14 - 15. 
   
Παρακάτω αναδημοσιεύεται σε πλήρη μορφή το σπάνιο ιδιωτικό έγγραφο με την παράκληση μιάς γυναίκας εν χηρεία. Ο σύζυγός της, υπάλληλος του Ο.Λ.Π., κηρύχθηκε αγνοούμενος σε βύθιση πλοίου από συμμαχικό υποβρύχιο οπότε εκείνη διεκδίκησε από τον Οργανισμό τις αποδοχές του. 


ΑΙΤΗΣΙΣ
Σταμάτας χήρας Κυριάκου Φουντικάκου, υπαλλήλου Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (Γραμματέως Β.΄).-
ΠΕΡΙ
Χορηγήσεως των καθυστερουμένων αποδοχών από τον Μάρτιον 1942 μέχρι σήμερον.-
Εν Πειραιεί τη 24/10/1943.-

ΠΡΟΣ
Τον Εξοχώτατον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως κ. Ιωάννην Ράλλην.
Α θ ή ν α ς.

Κύριε Πρόεδρε,
Λαμβάνω την τιμήν να φέρω εις γνώσιν υμίν τα
κάτωθι: Την 28ην Φεβρουαρίου 1942 ο σύζυγός μου
Κυριάκος Ιωάννου Φουντικάκος υπάλληλος του Οργα-
νισμού Λιμένος Πειραιώς (Γραμματεύς Β.΄) ταξιδεύων
με κανονικήν άδειαν δια την Πατρίδα μας Γερολιμένα
Λακωνίας με το βενζινόπλοιον Κ. Μαστρογιάννης και
αναχωρήσας εκ Πειραιώς μαζύ με 69 άτομα δια Γερο-
λιμένα, την επομένην ημέραν έξωθι του Γέρακα της
Μονεμβασίας ετορπιλίσθην υπό Αγγλικών Υποβρυχίων
και εκ των επιβαινόντων εξεβράσθησαν μόνον οκτώ
(8) πτώματα μεταξύ την εκφρασθέτων πτωμάτων δεν
ήτο του συζύγου μου η τύχη (61) εξήκοντα ενός ατό-
μου αγνοείται εξεβράσθην αλλού; Επήγαν μετά του
βενζινοπλοίου εις τον βυθόν της θαλάσσης; περισυ-
νελλέγησαν υπό του υποβρυχίου; ουδείς δύναται να
το πιστοποιήση. Αι τοπικαί Αρχαί και αι ιδικαί
μας επί τόπου [ουδέν] εύρεν και ουδέν εξηκρίβωσαν. Αι ενέρ
γειαί μας δια του Ερυθρού Σταυρού ουδεμίαν πληρο-
φορίαν μας παρέσχον μέχρι σήμερον.-
Κύριε Πρόεδρε,
Δι’ επανειλημμένων μου αναφορών προσέφυγα εις τον
Οργανισμόν Λιμένος δια να πάρω τας αποδοχάς του
συζύγου μου, εστάθην αδύνατον να μου τας παραχωρή-
σουν από τον Μάρτιον του 1942, έκτοτε δια να ζήσω
μετά των τριών ανηλίκων τέκνων μου Ειρήνης 8 ετών,
Βασιλικής 5 ετών και Δρακούλη 3 ετών, επώλησα όλα
τα υπάρχοντά μου. Εξαντληθείσα τελείως οικονομικώς
καταφεύγουσα προς Υμάς ζητώ την σωτηρίαν μου μετά
της οικογενείας μου και παρακαλώ όπως διαταχθή ο
Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς και μοι καταβάλη τας
αποδοχάς του έκτοτε μέχρι σήμερον και να συνεχίση
καταβάλον ταύτας ως τούτο γίνεται δια τους εν πο-
λέμω πεσόντας  και αγνοουμένους, δυνάμει του 2650/
1940 Α.Ν.2666/40 [ο οποίος αφού προστατεύει] και βομβοπλήκτους και τας οικογενείας τούτων
δίκαιον είναι να προστατευθώσι και οι εν θαλάσση παθόντες και
αγνοούμενοι [και] αι οικογένειαι τούτων και να θεωρηθώσι και ούτοι
ως εκ του πολέμου παθόντες και να τύχωσι και αι οικογένειαι τού-
των των αυτών ευεργετημάτων παραχώρησιν αποδοχών, συντάξεως.-
Κύριε Πρόεδρε,
Δεν θα εχρεωκόπουν εκ των αποδοχών του συζύγου μου, ο Κύριος
Πρόεδρος ανεγνώρισεν το δίκαιόν μου αλλά δεν έχει Νόμον να στηρι-
χθή ως μοι έλεγεν και έχω υποβάλει σωρείαν πιστοποιητικών αναφο-
ρών και υπομνημάτων χωρίς τίποτε μέχρι σήμερον να ίδω. Απελπισθεί-
σα καταφεύγω προς Υμάς, είμαι βεβαία ότι θα δώσητε εντολήν προς
τον κ. επί των Σιδηροδρόμων Υπουργόν εν τη αρμοδιότητά του υπάγε-
ται ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς και θα διατάξη τον κ. Πρόεδρον
να μοι χορηγήση και χορηγή μελλοντικώς τας αποδοχάς του συζύγου μου
και θέλετε κάμει και δι’ εμέ και την οικογένειάν μου ότι μέχρι σή-
μερον έχητε διατάξει και δια τόσας άλλας δεινοπαθούσας εκ του πολέμου
οικογενείας και θέλω μετά των τέκνων μου σας ευγνωμονώ.-
 
Ευπειθεστάτη

Η Α ι τ ο ύ σ α.

Σταμ. Κυριακ. Φουντικάκου.

Ο Ιωάννης Δημητρίου Ράλλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1878 και πέθανε στις φυλακές Αβέρωφ την 
26 Οκτωβρίου 1946.
Από το έγγραφο μαθαίνουμε ότι ο Ο.Λ.Π. ανήκε στην δικαιοδοσία του «επί των Σιδηροδρόμων Υπουργού». Το Υπουργείο Σιδηροδρόμων και Αυτοκινήτων είχε συσταθεί τα προπολεμικά χρόνια. Υπουργός από τις 
14 Αυγούστου 1936 έως 12 Δεκεμβρίου 1938 ήταν ο Γεώργιος Σπυρίδωνος στην θέση του οποίου, μετά την παραίτησή του διορίστηκε ο Γ. Νικολαΐδης. Στην πρώτη κατοχική κυβέρνηση του Γεωργίου Τσολάκογλου, 29 Απριλίου 1941, υπουργός Σιδηροδρόμων και Συγκοινωνιών έγινε ο υποστράτηγος Σωτήριος Μουτούσης. Την θέση διατήρησε ο Μουτούσης και επί κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Λογοθετόπουλου (από 2 Δεκεμβρίου 1942), που χρημάτισε επίσης και προσωρινός υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας (υφυπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας υπήρχε από το 1936, επίσημα το υπουργείο ιδρύθηκε στα 1944) μέχρι της παραίτηση της κυβέρνησης στις 7 Απριλίου 1943. Στην κυβέρνηση Ράλλη υπουργός Συγκοινωνίας ήταν ο Αγησίλαος Γέροντας.
Πρόεδροι του ΟΛΠ την περίοδο εκείνη διατέλεσαν οι Αγαμέμνων Μεταξάς (από 5/11/1941 έως 20/2/1943) και Δημήτριος Πετρίτης (από 20/2/1943 έως 27/11/1944).

Για μας σήμερα μένει η πικρή γεύση ότι δεν γνωρίζουμε την άμεση κατάληξη της υπόθεσης. Το επώνυμο Φουντικάκος διατηρείται στον Πειραιά.  





Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2014

Η απόπειρα κατοίκησης των Ψαριανών στον Πειραιά.



                                                                                     Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.


Σε παλαιότερο άρθρο μου είχα απλά αναφερθεί για την αποτυχημένη προσπάθεια που έκαναν οι Ψαριανοί να μετοικήσουν στον Πειραιά μετά την καταστροφή του νησιού τους τον Ιούνιο του 1824, αρκετά πριν τον ερχομό των Χιωτών και των άλλων εποίκων για την δημιουργία της νέας πόλης. [Η Χιώτικη συνοικία του Πειραιά: μιά πόλη μέσα στην πόλη, δημοσίευση στο blog, Παρασκευή 18 Απριλίου 2014]
Ο άδειος πειραϊκός χώρος είχε γίνει πόλος έλξης αρκετών «επενδυτών» με το σκεπτικό ότι με την αναχώρηση των Τούρκων θα αξιοποιόταν σύντομα και θα ανέβαινε η τιμή των εδαφών του.
Ο Δημήτριος Σπηλιωτόπουλος στο βιβλίο του «Ο Πειραιεύς και ο Δήμαρχοι της Α΄ εκατονταετηρίδος», Πειραιεύς 1939, σελ. 6 γράφει: «Και η ερημία αύτη διήρκησε καθ’ όλα τα έτη του απελευθερωτικού μας αγώνος. Και είνε μεν αληθές ότι κατά το έτος 1824 εγένετο απόπειρα υπό της τότε Κυβερνήσεως να κατοικηθή ο Πειραιεύς μετά την καταστροφήν των Ψαρρών υπό των διασκορπισθέντων εις διάφορα μέρη της Ελλάδος Ψαρριανών, αλλ’ η απόπειρα αύτη απέτυχεν ένεκεν διαφωνίας προς τους κατέχοντας μεγάλας εκτάσεις του Πειραιώς, Αθηναίους ως προς το μέρος του νέου οικισμού, και ούτω η ερημία εξηκολούθησε να καλύπτη τον άλλοτε ευκλεά, ένδοξον, και ωραίον Πειραιά».
Κύρια πηγή για τις κινήσεις που έγιναν ώστε να κατοικηθεί ο Πειραιάς από τους Ψαριανούς είναι ο Διονύσιος Σουρμελής στο βιβλίο του «Ιστορία των Αθηνών/ κατά τον υπέρ ελευθερίας αγώνα/ αρχομένη από της επαναστάσεως μέχρι της αποκαταστάσεως των πραγμάτων..», έκδοσις δευτέρα, Εν Αθήναις, 1853.
Στις σελίδες 102 - 105 διαβάζουμε:
«Επειδή δε κατ’ αυτήν την εποχήν ήλθον εις Αθήνας οι προκριτώτεροι των Ψαριανών, παρρησιάσαντες εις το Κοινόν διαταγήν της Διοικήσεως περί κατοικήσεως αυτών εν Πειραιεί, δεν ευρίσκω άλλην ευκαιρίαν, ει μη την παρούσαν, να παρενείρω [δηλαδή να παρεμβάλλω, να πω] τα μεσολαβηθέντα περί της υποθέσεως αυτής.
Οι Ψαριανοί αφού έχασαν την ιδίαν αυτών Πατρίδα εζήτουν μέρος αρμόδιον και συντελεστικόν δια να συνοικήσωσιν αμεταστάτως. Μετά πολλάς και σπουδαίας σκέψεις ευρίσκουσιν αντικείμενον του ζητουμένου τον Πειραιά. Όθεν αναφερόμενοι περί τούτου εις την Διοίκησιν, επιτυγχάνουσι την συγκατάθεσιν αυτής, ήτις διατάττει και προτρέπει τους Αθηναίους, να συγχωρήσωσιν [δηλαδή να επιτρέψουν] εις τους απόλιδας Ψαριανούς να οικισθώσιν εις Πειραιά.
Οι Αθηναίοι συνέρχονται περί τούτου, αναγινώσκουσι την διαταγήν, συνομιλούσι μετά των απεσταλμένων Ψαριανών, και ακούσαντες τους λόγους αυτών, σκέπτονται ιδιαιτέρως περί τούτου ως σπουδαίου πράγματος. Τέλος αποφασίζουσιν, οι μεν Ψαριανοί να κατοικήσωσι την εθνικήν γην του Πειραιώς, οι δε πολίται να κρατήσωσι εις ιδίαν χρείαν την ιδιόκτητον του ενταύθα Μοναστηρίου του αγίου Σπυρίδωνος. 
Όθεν την ακόλουθον ημέραν πεντέξ των προκρίτων Πολιτών, και οι απεσταλμένοι των Ψαριανών κατέρχονται εις Πειραιά· τον θεωρούν, μετρούσι τον Ισθμόν του, και παρατηρούντες, και παρεξετάζοντες τας θέσεις, ευρίσκουσιν αρμοδιωτέραν και επιτηδειοτέραν εις οικοδομήν Πόλεως εκείνην του Μοναστηρίου, παραιτούντες δι’ όλου την εθνικήν.
Οι Αθηναίοι μη στέργοντες να παραχωρήσωσιν αυτοίς την γην του Μοναστηρίου, μη θέλοντες όμως να τους ψυχράνωσι, διορίζουσι μεν επιτροπήν έκτινων Πολιτών να κοινοποιήση προς αυτούς ταύτα.

 » Αδελφοί Κύριοι Ψαριανοί.

Οι Αθηναίοι σας εξηγούσι και αύθις δι’ ημών την ευχαρίστησιν, ην έχουσιν, ότι μέλλουν να σας απολαύσωσι συγκατοίκους εις την πατρίδα των κατά την διαταγήν της Σ.[δηλαδή Σεβαστής] Δοικήσεως. Επειδή όμως η διαταγή αύτη δεν προσδιορίζει ούτε τον τρόπον της κατοικήσεώς σας εις Πειραιά, ούτε το μέρος, εις ό μέλλετε να κτίσετε την Πόλιν. Και επειδή η γη του Πειραιώς δεν είναι όλη εθνική, αλλ’ είνε, εκτός του εθνικού, και μέρη ιδιόκτητα, και του Μοναστηρίου του αγίου Σπυρίδωνος· δια τούτο κοιν γνώμ οι Αθηναίοι απεφάσισαν να στείλωσι δύο απεσταλμένους των προς την Σ. Διοίκησιν, όπου θέλουν παρευρεθή συγχρόνως και οι ιδικοί σας πληρεξούσιοι, δια να αποφασισθώσιν εκεί τα πάντα περί αυτής της υποθέσεως προς αιώνιον ειρήνην και αδελφικήν αγάπην μεταξύ μας. έρρωσθε.»
Τ 11 Ιαννουαρίου 1825.
Η επιτροπή του λαού των Αθηνών.

Προς δε την Διοίκησιν γράφουσιν ούτω.

» Σ. Διοίκησις.

Προ ημερών εφάνησαν ενταύθα απεσταλμένοι των Ψαριανών παρρησιάζοντες προς ημάς διαταγήν της 
Σ. Διοικήσεως, δι’ ης αποφασίζεται να κτίσωσι Πόλιν εις Πειραιά οι Ψαριανοί, και να κατοικήσωσιν εκεί. 
Το πράγμα τούτο όσον νομίζεται ωφέλιμον εις το έθνος ως αρχή νέας δόξης και ευτυχίας της Πατρίδος, τόσον εχαροποίησε και όλους ημάς, και απεδέχθημεν ευπειθώς την διαταγήν αυτής. Ο λαός των Αθηναίων έκλεξεν επιτροπήν, ήτις εξήγησε τα τοιαύτα αισθήματά του προς τους απεσταλμένους Ψαριανούς, τους συνώδευσεν εις το να παριεργασθώσι τον Πειραιά, και να εκλέξωσι το μέρος της εθνικής γης, το αρμοδιώτερον εις τον σκοπόν των. Οι αδελφοί όμως ούτοι αντί να εκλέξωσι τον τόπον, όπου ήτον και η παλαιά Πόλις του Πειραιώς, η τινα άλλον, εζήτησαν επιμόνως, και ζητούσι να κτίσωσι την νέαν Πόλιν των εις το μέρος εκείνο, το οποίον σύγκειται από γην ιδιόκτητον και γην του Μοναστηρίου του αγίου Σπυρίδωνος, προβάλλοντες, ότι δια μεν την ιδιόκτητον η Δίοικησις δίδει άλλην εις τους κυρίους αυτής· εκείνη δε του Μοναστηρίου προσδιορίζεται παρά της Διοικήσεως προς αυτούς· πράγματα τα οποία εφάνησαν άδικα προς τον λαόν και δυσπαράδεκτα· επειδή και έν μερος των Αθηναίων σχεδιάζει προ χρόνων να μετοικήση εις Πειραιά, δια το οποίον και έν μέρος ηγόρασε πολλήν γην ιδικήν των ενταύθα, επιθυμούντες να απολαύσωσι τα καλά του εμπορίου, κατοικούντες εις τον λιμένα τούτον. ώστε το παράδειγμα τούτων έμελλον ν’ ακολουθήσωσι και άλλοι πάμπολλοι Αθηναίοι.
Ένεκα τούτου ο λαός των Αθηνών συγκροτήσας κοινήν συνέλευσιν αναφέρεται προς την Σ. Διοίκησιν, 
και παρακαλεί, ως κοινή μήτηρ να οικονομήση το συμφέρον και των δύο γνησίων τέκνων της Ψαριανών και Αθηναίων, χωρίς ούτε το έν καλόν να λείψη, ούτε προς τους άλλους να γένη άδικον· Και να προσδιορίση έν μέρος μεν της εθνικής γης δια να κτισθή η των Ψαριανών Πόλις, εκείνη δε του Μοναστηρίου, επειδή έχουσι περισσότερον δικαίωμα εις αυτήν οι Αθηναίοι, ήτις είναι αφιερώματα των πατέρων των, να μείνη δια τους Αθηναίους, οίτινες έχουσιν απόφασιν να κατοικήσωσι και αυτοί περί τον λιμένα. Περί δε της ιδιοκτήτου λόγος ουδείς· επειδή είνε εις όλους γνωστόν, ότι οι νόμοι εγγυώνται την ασφάλειαν της ιδιοκτησίας των Πολιτών, και ποτέ δεν την αφαιρούσιν.
Η Σ. Διοίκησις δεν αμφιβάλλομεν, ότι θέλει αναπαύση τα δίκαια και των Αθηναίων, περιθάλπουσα και κατοικίζουσα ενταυτώ τους Ψαριανούς εις την εθνικήν γην του Πειραιώς, το οποίον είναι και εις ημάς επιθυμητόν, και εις το έθνος ωφέλιμον.
Πέμπονται παρά της Πόλεως ο Πανοσιώτατος Συμεών Ηγούμενος του αγίου Σπυρίδωνος, και ο Κύριος Αγγελάκης Καγγελέρης να παραστήσωσι και δια ζώσης φωνής προς την Σ. Διοίκησιν τα δίκαια ταύτα των Αθηναίων.

Την 21 Ιαννουαρίου 1825.

Οι Πατριώται Αθηναίοι.
(Σ. Τ.) (Έπονται αι υπογραφαί).

Το ίδιο κείμενο του Σουρμελή περιλαμβάνεται στο «Πειραϊκό Αρχείο» του Παρασκευά Ευαγγέλου, δεύτερος τόμος, Πειραιάς, 1983, σελ. 57 - 59 και συνεχίζει με δύο ακόμα διαφωτιστικά έγγραφα αντιγραμμένα από τους φακέλους του Ιστορικού Αρχείου Πειραιώς τα οποία παραθέτω όπως δημοσιεύονται στις σελίδες 
59 - 60:

Προς το έξοχον Υπουργείον των Εσωτερικών.
Κατά την Διαταγήν του Υπουργείου τούτου υπ’ Αρ. 339 απήλθον εις Αθήνας μετά των πληρεξουσίων των Ψαριανών, και πρώτον εδιασχύνησα [από το σχοινίζω = καταμετρώ τη γη με σχοινί] το παλαιόν θεμέλιον του Πυρεώς, και το οποίον μέλλει να γίνη το τείχος κατά την ζήτησιν των ψαριανών, οπού ανεβαίνει εις τον Αριθμόν βημάτων 2.560 και είναι ως ακολούθως· από τας αρχάς του παλαιού τείχους, εις τον λιμένα άντικρυ του Κανθάρου έως της πόρτας του Πυραιά της αγούσης εις τον λιμένα βημ.: 750 και απ’ αυτήν έως εις την πόρταν της Μεσογείας Μουνηχείας βημ. 450, όμως από την πόρταν της Μουνηχείας έως την πόρταν της Ακροπόλεως βημ. 400, και από την πόρταν της Ακροπόλεως έως εις τον προμαχώνα βημ. 400, και από τον προμαχώνα έως εις την πόρταν του Φαλύρου βημ. 360: και από την πόρταν του φαλύρου έως εις το φαλύραιον οπού καταντά εις την θάλασσαν βημ. 200. Αυτό είναι το όλον τείχος. Εμέτρησα ωσαύτως την ιδιόκτητον γην οπού περικλείη το τείχος, και η οποία συνίσταται εις στρέματα 163¾ εκ των οποίων μόνον 47 είναι προς το μέρος του λιμένος όπου θα κτισθή η πόλις, τα δε λοιπά είναι εις το μέσον του Πυραιά - όμως έν ιδιόκτιτον οσπίτιον με Μαγαζί και περιοχήν, κτήμα του κ. Σπύρου Αλεξάνδρου, Παναγή Κουστή, και Σπύρου Γιαννάκη, ένα όμοιον μαγαζί των υιών Σπυρίδων Πάλη, έτερον όμοιον του Παναγιώτη Βλάχου και Βασίλη Σαράντι, αυτά είναι πλησίον του Μοναστηρίου, είναι προσέτι εις την σκάλαν του Πυραιά ένας Πύργος και έξ μαγαζιά εθνικά - εμέτρισα ωσαύτως και την Μοναστηργιακήν Γην στρεμ.: 865 και 108 δένδρα ελαιών. Εμέτρισα ωσαύτως και την εθνικήν ομαλήν γην στρεμ. 689 η δε λοιπή γη είναι ανόμαλος και πετρώδης. –

Και με το προσήκος Σέβας υποφαίνωμαι
Εν Ναυπλίω τη 17 Φεβρ. 1825 ο ευπειθής πατριώτης/ Κωνστ. Δεληγιάνης
Ίσον απαράλλακτον τω πρωτοτύπω
Εν Ναυπλίω τη 18η Φεβρ. 1825
Δια τον Γεν. Γραμμ. των Εσωτερικών
Α. Γλαράκης.
...........................................................................................................................

Αρ. 517.
Προσωρινή Δικοίκησις της Ελλάδος
Το Υπουργείον των Εσωτερικών
Προς το εκτελεστικόν Σώμα
Κατά την υπ’ αρ. 2513 διαταγήν του Σ. τούτου σώματος διώρισεν το Υπουργείον άνδρα άξιον και έμπειρον, τον κ. Κωνσταντίνον Δελιγιάνην, και τον απέστειλεν εις Πειραιά δια να εξετάση την γην εκείνη, καθ’ ην μέλλει να οικοδομηθή η πόλις των Ψαρρών, ο οποίος κατά τας οποίας οδηγίας έλαβεν παρά του Υπουργείου, έκαμεν τας αναγκαίας και ακριβείς παρατηρήσεις του. Και ιδού διευθύνεται προς το Σ. τούτο σώμα αντίγραφον αυτών των παρατηρήσεων προς πληροφορίαν του.

Εν Ναυπλίω τη 19 Φεβρ. 1825
ο Υπουργός τως Εσωτερικών
(Τ. Σ.) ο Γεν. Γραμματεύς Γ. Γλαράκης.
             
Τα δύο παραπάνω έγγραφα (είναι φωτοτυπίες άλλων πρωτοτύπων) δώρησε στο Ι.Α.Π. ο Ιωάννης Μελετόπουλος με αύξοντες αριθμούς 35 και 36. Μία τρίτη φωτοτυπία, με αριθμό 38, περιέχει επιστολή των Αθηναίων με χρονολογία 13 Μαρτίου 1825 «προς το Σεβαστόν Βουλευτικόν σώμα» όπου επαναλαμβάνουν την πλήρη αντίθεσή τους στο να κατοικήσουν οι Ψαριανοί στις ιδιοκτησίες τους και στην περιουσία της μονής με το επιχείρημα ότι «ο τόπος ο εθνικός είναι αρκετός να οικοδομήσουν την πόλιν των με όποιον δήποτε τρόπον θέλουσιν». 
Διαπιστώνουμε ότι ο Κωνσταντίνος Δεληγιάννης χωροθέτησε τον τόπο που θα κτιζόταν η πόλη των Ψαριανών ανάμεσα σε τμήμα της περιμέτρου των αρχαίων τειχών, συνολικού μήκους 2.560 βημάτων. 
Τα τοπωνύμια της εποχής ίσως μας μπερδεύουν λίγο επειδή δεν είχαν τακτοποιηθεί τα αρχαία πάνω στο σύγχρονο έδαφος. Λιμήν Μουνυχίας λεγόταν το Πασαλιμάνι, λόφος Μουνυχίας τα υψώματα της Πειραϊκής Χερσονήσου και Φάληρο - «Φαλύραιον» το Μικρολίμανο και ο φαληρικός όρμος. Όμως δεν θα μάθουμε τι εννοεί με τις πόρτες (πύλες;) του Πειραιά, της Μεσόγειας Μουνυχίας και της Ακροπόλεως αν δεν βρούμε το σχέδιο που μάλλον θα είχε συντάξει ο Δεληγιάννης. Με την ευκαιρία βλέπουμε ονόματα μερικών ιδιοκτητών σπιτιών και μαγαζιών που έμεναν στον Πειραιά στα 1824 - 1825 και ότι υπήρχαν στην πρόχειρη αποβάθρα («σκάλα») ακόμα έξι κρατικά καταστήματα κοντά στον πύργο του τελωνείου. 
Ο Μελετόπουλος [Πειραϊκά, 1945, σελ. 19] αναφέρει για τον ηγούμενο Συμεών Μαρμαροτούρη - τον οποίο εμπιστεύτηκαν οι Αθηναίοι να υπερασπίσει τα δικαιώματά τους στο θέμα των Ψαριανών μαζί με τον (από επιφανή αθηναϊκή οικογένεια και πρόκριτο) Καγγελέρη - ότι «Ούτος έζησε πολλά έτη μετά την επανάστασιν και εχρησίμευσεν ως οριοδείκτης την κτημάτων της διαλυθείσης πλέον Μονής του Αγ. Σπυρίδωνος, η δε μεγάλη πείρα του περί των Πειραϊκών εν γένει κτημάτων, έκαμε τον Κασομούλην ν’ απευθυνθή προς αυτόν δια τον καθορισμόν διαφόρων τοποθεσιών· το αυτό έπραξε και ο ιστορικός των Αθηνών Διονύσιος Σουρμελής. Ο Συμεών είχε και ατομικά κτήματα εις τον Πειραιά, το δε 1837 είναι μέλος της επιτροπής του Δημοτικού σχολείου».
Ο Συμεών πέθανε ογδοντάρης στα 1847. «Ην δε Άνθρωπος του Κόσμου, ό εστί πεφωτισμένος και έχων γνώσεις Πολιτικάς, Ιστορικάς, και άλλας βιωτικάς, σύνεσιν δε και νουν τέλειον» [Σουρμελής, σελ. 105]

Μεταξύ άλλων, Ψαριανοί έλαβαν μέρος στην απελευθέρωση του πειραϊκού χώρου στις 25 Ιανουαρίου του 1827. Μαζί με την ατμοκίνητη «Καρτερία», «την δια θαλάσσης εκστρατείαν» βοήθησαν «και δύο Βρίκια Ψαριανά, το μεν Ν. Γιανίτζη, το δε Δημητρίου Παππά Νικολή».

Συμπεραίνουμε ότι όλα έγιναν όπως ήθελαν οι Αθηναίοι. Οι Ψαριανοί αναγκαστικά σταμάτησαν να ενδιαφέρονται: «Η διοίκησις δεν έπραξεν, ει μη κατά το γράμμα των Αθηναίων· οι δε Ψαριανοί παρημέλησαν την υπόθεσιν» έγραψε ο Σουρμελής τελειώνοντας την σύντομη παρέμβασή του στο θέμα. Δεν ανέφερε όμως ότι για τους Ψαριανούς δόθηκε αργότερα μια άλλη έκταση γης. Με πρώτη απόφαση στα τέλη του 1833 και οριστική στα 1847 κάποιοι απ’ αυτούς ήλθαν κι έκτισαν τα σπίτια τους στην Ερέτρια [την έχω επισκεφθεί πολλές φορές, έχω δει και το σπίτι του Κωνσταντίνου Κανάρη], η οποία μάλιστα στα 1849 και για πολλές δεκαετίες (έως το 1960) ονομάστηκε επίσημα - αν και δεν επεκράτησε στον προφορικό λόγο - ΝΕΑ ΨΑΡΑ.