Σάββατο 31 Αυγούστου 2013

Η παλιά Αγία Τριάδα και η Φίλωνος στο έτος 1957 σε αντιπαράθεση με το 1997.


                                                                                     Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Φάση της ανέγερσης του νέου ναού της Αγίας Τριάδας, όπως την τράβηξε ο φίλος μου Στέλιος Μαρκουλάκης από τη Φίλωνος στα 1957.
 
Η παλιά Αγία Τριάδα… Χτυπημένη από το βομβαρδισμό της 11.1.1944 ήταν επί χρόνια ερειπωμένη, έχοντας όρθια μόνο την πρόσοψη με τα δυο καμπαναριά της και κάποιους χαμηλούς γκρεμισμένους πλαϊνούς τοίχους. Εξακολουθούσε όμως να λειτουργεί αφού είχε κτιστεί και σκεπαστεί, με δίρριχτη σκεπή, μιά πρόχειρη κατασκευή στο μακρόστενο εσωτερικό της.
Η επιγραφή πάνω από την είσοδό της παρηγορούσε ακόμα τους πιστούς: «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες καγώ αναπαύσω υμάς».
Το 1950 ιδρύθηκε η «Παμπειραϊκή Ένωσις Αναστηλώσεως του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού της Αγίας Τριάδος» με πρόεδρο τον Δημοσθένη Πουρή.
Ο τύπος της εποχής είχε ασχοληθεί έντονα για το αν έπρεπε ή όχι να γίνει ο ναός, να ξαναχτιστεί στο ίδιο μέγεθος ή να υψωθεί ένας μεγαλοπρεπέστερος, να αφεθεί ο χώρος για πλατεία, να γίνει σταθμός αυτοκινήτων, να ανεγερθούν δημοτικά καταστήματα, να αναδειχτούν τα αρχαία που βρέθηκαν.
Τέθηκε μάλιστα το θέμα, αν και κατά πόσο η πλατεία ανήκε στην κυριότητα της εκκλησίας ή, σαν κοινής χρήσεως, στο Δήμο Πειραιά.
Τα νομικά προβλήματα ξεπεράστηκαν και το 1955 ανοίχτηκαν τα θεμέλια για την τμηματική ύψωση του καινούργιου ναού, με αρχή εκείνα του ιερού προς την οδό Φίλωνος.
Οι δρόμοι που περιβάλλουν την Αγία Τριάδα είναι από εμπρός η Εθνικής Αντιστάσεως, που στα 1957 είχε την ονομασία Μεγάλης Βρετανίας και πιο παλιά Ιωάννου Μεταξά - οδός ή λεωφόρος Μιαούλη, η λεωφόρος Βασιλέως Γεωργίου Α΄  που πριν λεγόταν Αθηνάς, η Μακράς Στοάς πρώην Ιωάννου Δροσοπούλου και πρώτα Ομήρου και από την πίσω μεριά η Φίλωνος.
Η Φίλωνος μόνο διατήρησε το όνομά της. Στη Φίλωνος, πίσω από την Αγία Τριάδα, θα περπατήσουμε νοερά και θα κάνουμε τη βόλτα μας γυρνώντας χρόνια πίσω, στα 1957, ξεκινώντας από την οδό Τσαμαδού προς τη Γεωργίου.

Εκεί που είναι σήμερα [1997] ο Αποστολίδης, στη γωνία Φίλωνος και Τσαμαδού, υπήρχε μιά διώροφη οικοδομή [στην αρχική της μορφή υπήρξε η οικία του Τρύφωνα Μουτζόπουλου] με το γαλακτοζαχαροπλαστείο «Τα Ηνωμένα» στο ισόγειό της. Προπολεμικά βρίσκουμε στη θέση του το γαλακτοπωλείο - ζαχαροπλαστείο του Κυρ. Κωνσταντέλλου, Τσαμαδού 26α και Φίλωνος.
Μετά μια ξύλινη είσοδος σε ανέβαζε στα γραφεία της ατμοπλοϊκής εταιρείας «Ελληνική», (Hellenic Lines) του Κουλουκουντή. Ύστερα μεταφέρθηκε στο μέγαρο της οδού Δημοσθένη Πουρή και Ακτής Μιαούλη.
Δίπλα της υπήρχε το τυπογραφείο του Σαρικόπουλου που είχε έλθει από τη Νοταρά 67.
Απέναντι, στην Τσαμαδού 28 και Φίλωνος βλέπουμε ό,τι απέμεινε από το παλιό μέγαρο των αδελφών Ζερβού. 
Η οικία του Ι. Κ. Ζερβού ήταν το 1928 στον Δ΄ όροφο ενώ στο ισόγειο στεγαζόταν το ζαχαροπλαστείο του Ψαράκη και η Τράπεζα Εθνικής Οικονομίας.
Από το βομβαρδισμό του ’44 έχασε τους τρεις πάνω ορόφους οπότε έμειναν το ισόγειο και ο πρώτος.
Η Μιλάνα με είδη ένδυσης του Ι. Αναστασιάδη και Σία έκλεισε τον Αύγουστο του ’89 για να ανοίξει το Mike Billy. Η Κεντρική Αγορά του Πειραιά, στη στοά που σε έβγαζε στη Νοταρά, εξελίχτηκε σε σούπερ μάρκετ στη Φίλωνος όπου οι Αφοί Μαζαράκη - Π. Πάνος - Α. Σκαλούμπακας και Σία - Γεώργιος Ι. Μακρυνόρης.   
Στον αριθμό 39, στα ρούχα Ciao Πειραιά και το «Άρτος Πυτιρούχος» του Στέλιου Νομικού, πριν από τον πόλεμο ήταν το χρωματοπωλείο του Α. Παπασπυρόπουλου. Χρωματοπωλείο υπήρχε και στα 1957. 
Ο οδηγός του 1928 αναφέρει τα κορνιζοποιεία του Παν. Γεωργιάδη στη Φίλωνος 39 και του Πέτρ. Λαλεχού στη Φίλωνος 45 αλλά δεν είμαι σίγουρος για τη ακριβή τους θέση επειδή οι αριθμοί κάποια στιγμή γύρισαν κατεύθυνση. Στο νέο κτήριο που ήταν το Ταμείο Μετάλλου τώρα βρίσκουμε τις Σχολές Ξυνή. 
Οι σχολές ήλθαν στον Πειραιά στα 1991.
Στον αριθμό 41 βλέπαμε δερμάτινα είδη και είδη ταξειδίου των Αδελφών Γαρμπή, προπολεμικό, και τα ρολόγια του Γωνιωτάκη. Τώρα είναι τα κοσμήματα Bellafo και τα παπούτσια του Παυλίδη. Στο μαγαζί του Γωνιωτάκη που υπάρχει ακόμα έγινε στα 1957 ληστεία που συζητήθηκε πολύ, γιατί ήταν ασυνήθιστο γεγονός για τα χρόνια εκείνα.

Στο 41β ήταν τα οπτικά και το εργαστήριο φωτογραφικών υλικών του Ελευθερίου Κανταρτζή που μεταφέρθηκαν και στην καινούργια πολυκατοικία, όπου τα οπτικά του Κ. Ενωτιάδη.
Στον αριθμό 43, στο παιχνίδι Καΐσσα ήταν το πρακτορείο του Φίλιξ Καούκι, δηλαδή η αεροπορική εταιρία Κ.L.M., πρώην προξενείο της Ολλανδίας (Κάτω Χωρών). Δίπλα, στο 45, ήταν πάντοτε η Ιονική Τράπεζα (Ιονική Τράπεζα ΛΤΔ, οδός Φίλωνος 44, τηλ. 22 στα 1928), αργότερα Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα με διαμπερή πρόσβαση στη Νοταρά.
Στον αριθμό 47, όπου το φαρμακείο του Ευαγγέλου Μισαηλίδη, ήταν το φαρμακείο του Δούνια (Δούνιας - Πεντεφούντης στα 1966). Στα καταστήματα των αδελφών Θωμά (φωτο - οπτικά) και του Φυτανίδη (υποδήματα - τσάντες) υπήρχε το Σταρ Νικολαΐδης, πρωτοποριακό για την εποχή του, με ηλεκτρικές συσκευές και τμήμα δίσκων βινιλίου. Είχε υποκατάστημα και στην πλατεία Κλαυθμώνος.
[Το 1938 στη διεύθυνση Φίλωνος 47β ήταν τα ρούχα με την επωνυμία ΣΤΑΡ Α.Ε. αλλά είπα δεν είμαι βέβαιος με την αρίθμηση].
Στη Φίλωνος 49, τέλος, όπου η αρχική οικία Λουκά Ράλλη, βρισκόταν από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι το 1997 το Ράδιο Θεοφανίδης. Πούλαγε γραμμόφωνα, ραδιόφωνα, πικάπ, μετά δίσκους και κασέτες. Ετοιμάζεται να ανοίξει νέο κατάστημα πωλήσεως υγιεινών προϊόντων, δηλαδή καφέδων και όλων εκείνων που τρώμε στα γρήγορα θεωρόντας τα κατάλληλα για τη διατροφή μας.

Η νέα Αγία Τριάδα και πίσω της τα κτήρια της Φίλωνος, λεπτομέρεια από την καρτποστάλ του Μιχάλη Τουμπή, αρ. 570. Στο πλάι, επί της Μακράς Στοάς, υπήρχαν αφετηρίες λεωφορείων.
    
Ακριβώς στη γωνιά όπου το ΟPΤΙΚΟΝ, είχε τα δικά του οπτικά και φωτογραφικά είδη, με τεχνίτες τον Παναγιώτη και το Λεωνίδα, ο Αδαμάντιος Κανταρτζής, αδελφός του Ελευθερίου. Από το πατάρι του μαγαζιού του ο τότε υπάλληλος του Λευτέρη, ο Στέλιος Μαρκουλάκης, αργότερα υπάλληλος στα ΕΛ.ΤΑ., τράβηξε το 1957 τη φωτογραφία της παλιάς Αγίας Τριάδας με τα θεμέλια της νέας εκκλησίας, που δημοσιεύεται εδώ για πρώτη φορά.  

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία. Πέμπτη, 17 Ιουλίου 1997, σελ. 18 με τίτλο: 
«Η παλιά Αγία Τριάδα και η Φίλωνος 40 χρόνια πριν». 
Μεταφορά εδώ με ελάχιστες αλλαγές, 28 Νοεμβρίου 2010.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ:
[Στη θέση του Αποστολίδη άνοιξαν στα 2000 τα πολυκαταστήματα Sprider Stores]

Περιγραφή των καταστημάτων ως είχαν την Παρασκευή 3 Νοεμβρίου 2010.
Φίλωνος 37, Μέγαρο Ζερβού: α) Angela Corner είδη ρουχισμού. β) Μαρί Μπελ νυφικά βαπτιστικά.  
39. Ολόκληρο το κτήριο, ΙΕΚ ΞΥΝΗ. Ισόγειο: ανακαινισμένο κέντρο εγγραφών, Bellafo accessories και είσοδος της σχολής. 41.  Bellafo σε μικρότερο κατάστημα.  Lace εσώρουχα καλτσόν. Υποδήματα ΠΑΥΛΙΔΗΣ. Είσοδος κτηρίου. Οπτικά Ενωτιάδης. 43. Οίκημα κλειστό υπό ανακαίνιση. 45. Alfa Bank.  
47. Φαρμακείο. Οπτικά Αδελφοί Θωμά. Φυτανίδης υποδήματα. 49. Starbucks. Opticon. Επάνω όροφος ΙΕΚ ΞΥΝΗ, είσοδος από τη Γεωργίου Α΄ 3. Από 43-49 τα κτήρια είναι διώροφα.

Περιγραφή των καταστημάτων ως είχαν την Πέμπτη 29 Αυγούστου 2013.
Φίλωνος 37, α) Angela Corner είδη ρουχισμού. β) Μαρί Μπελ νυφικά βαπτιστικά, διαμπερές προς 
Νοταρά 36. 39. ΙΕΚ ΞΥΝΗ, στο ισόγειο Κέντρο Εγγραφών και Διασύνδεσης. 41. Bellafo. Lace κλειστό, ενοικιάζεται. Υποδήματα. Είσοδος κτηρίου. Κυριάκος Ενωτιάδης. 43. Οίκημα κλειστό με λαμαρίνες υπό ανακαίνιση.45. Alfa Bank. Κλειστή, επίσημα από τη Δευτέρα 17.10.2011.  Έξω, στο πεζοδρόμιο, ένας κοντός τύπος πουλάει κορδόνια παπουτσιών. 47. Φαρμακείο Ευαγ. Αναστ. Μισαηλίδη. Πάνω από την είσοδο τοποθετήθηκε επιγραφή με αναφορά σε ένα παλιό φαρμακείο του 1842. Οπτικά Αδελφοί Θωμά. Σάββας Φυτανίδης και Σια, υποδήματα, στον Πειραιά από το έτος 1924. 49. Άρωμα καφέ. Optikon.



Κυριακή 25 Αυγούστου 2013

Δημοσθένης Βουτυράς. 55 χρόνια από το θάνατό του.


                          
                                       Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

 ...ο ίδιος, περίπου, ωραιολατρικής προέλευσης ρεαλισμός, [όπως του Χρηστομάνου] με κοινωνικές προθέσεις όμως σε πολλά διηγήματα, δεσπόζει και στο έργο του Δημοσθένη Βουτυρά (Κωνσταντινούπολη 1871 - Αθήνα 1958), ο οποίος στις αρχές του αιώνα γνώρισε μεγάλη δημοτικότητα χάρη σε μια εκατοντάδα μικρών διηγημάτων («...ζητούσαν όλο μικρά διηγήματα για να δίνουν λίγα χρήματα», σημείωνε με πικρία). Για πρωταγωνιστές του στρατολογεί προλετάριους, ανθρώπους με ταπεινά επαγγέλματα, άνεργους από τους συνοικισμούς, θαμώνες των καπηλειών. Πρόκειται για ένα νέο κόσμο, μια νέα τάξη που κατοικούσε σε παράγκες εκεί που τέλειωνε η πόλη ή σε τρώγλες, και τότε για πρώτη φορά ερχόταν να ταράξει τη συνείδηση του αστού αναγνώστη. Η αθλιότητα, που περιγραφόταν κάποτε με προθέσεις κοινωνικών διεκδικήσεων, παρουσιάζεται στον αναγνώστη τόσο πιο σκοτεινή, όσο ο Βουτυράς την περιβάλλει με μια ατμόσφαιρα καταθλιπτική και μουντή (και αυτό έκανε μερικούς να τον χαρακτηρίσουν ‘συμβολιστή’). Μέτρο των έμφυτων ικανοτήτων του, που δεν τις εκμεταλλεύτηκε αρκετά, αποτελούν διηγήτατα όπως ‘‘Το παιδί της βουβής’’: εσωτερικός μονόλογος ενός παιδιού που θεάται τη ζωή μέσα από τις δικές του ψυχικές διαστάσεις.
Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Οδυσσέας, 1989, σ. 326.

Έχουν περάσει ήδη 55 χρόνια από το θάνατό του και το απλό, με περίεργο τρόπο γράψιμο του Δημοσθένη Βουτυρά εξακολουθεί να έχει τους υποστηρικτές μα και τους κατακριτές του. Η τριαντάχρονη παραμονή του στην πόλη μας τον τοποθετεί στο βάθρο των κορυφαίων πειραιωτών λογοτεχνών κι άξια η προτομή του στολίζει την πλατεία Δηλιγιάννη.
Ο Δημοσθένης Βουτυράς γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1872.
Ήταν γιος του Νικολάου Βουτυρά από τη Τζιά και της Μεσολογγίτισσας Θεώνης Παπαδή - Σκιπιτάρη. (Οι γονείς του έκαναν επτά παιδιά, το Δημοσθένη ή Ποθητό, την Αναστασία, τον Κλέωνα, την Ελπινίκη, τον Μίλτωνα, την Ιουλία και το Βύρωνα). 
Στον Πειραιά, ήλθαν το 1876 κι εγκαταστάθηκαν σε τριόροφη οικία της οδού Πραξιτέλους όπου ο πατέρας του διορίστηκε συμβολαιογράφος.  Ήταν πολύ άτακτος, γύρναγε στους δρόμους κι έπαιζε με τα άλλα παιδιά της ηλικίας του δίχως να δίνει σημασία στα μαθήματα. Στο Α΄ Γυμνάσιο που πήγαινε ξεχώριζε μόνο στην ιστορία και τη γεωγραφία. Από εκεί οι γονείς του τον πήγαν στο λύκειο Διοσκουρίδη - Γεννηματά στη Αθήνα. Γύρω στα 13-14 του χρόνια άρχισε να δοκιμάζεται από «κρίσεις υπερευαισθησίας», κάτι σαν επιληψία που τον βασάνισαν για καιρό.
Η οικογένειά του, του συμπεριφέρθηκε σα να ήταν ψυχικά άρρωστος και του έκανε όλα τα χατήρια. Γράφτηκε για τις ναυτικές σπουδές στη Σχολή Μαχαιριάδη και ύστερα στράφηκε στην ξιφασκία, πρώτα κοντά στον συνταξιούχο ανθυπασπιστή χωροφυλακής Παραλίκα και μετά στη Σχολή του Ηλιόπουλου.
Τον ήλκυε ο κίνδυνος και ζήτησε να πολεμήσει στην Άπω Ανατολή. Με φίλους του ήθελε να πάει στην Αφρική να ιδρύσουν «ελεύθερο κράτος» αλλά ο Γάλλος πρόξενος του Πειραιά τους ζήτησε τη συγκατάθεση των γονιών τους!
Έκανε και μουσικά μαθήματα από τους Ιταλούς Λακαλαμίτα, μουσικοδιδάσκαλο και Καστελλάνο, μαέστρο. Τελικά στράφηκε στο γράψιμο που τον κατέκτησε κι έγινε το κύριο επάγγελμά του.
Ο πατέρας του είχε ιδρύσει μια εταιρεία οικοδομών με τη χρηματική συνδρομή των  Δομεστίνη και Χατζηκυριάκου. Άνοιξε μάλιστα κι ένα χυτήριο για την παραγωγή μεταλλικών υλικών για χτίσιμο, προς το τέρμα της οδού Τζαβέλλα στο Ν. Φάληρο: ήταν η πρώτη επαφή του Δημοσθένη με τους εργάτες και τον τρόπο ζωής τους.
Η εταιρεία γρήγορα παρουσίασε προβλήματα, οι συνεργάτες απέσυραν τα κεφάλαιά τους κι ο Νικόλαος Βουτυράς αυτοκτόνησε με πιστόλι στο γραφείο του.
Όσο κι αν προσπάθησε ο Δημοσθένης ήταν αδύνατον να κρατήσει την επιχείρηση. Έτσι το 1906 μετακόμισε στην Αθήνα, στο Μεταξουργείο και τέλος στο Κουκάκι (Γαργαρέτα). Είχε ήδη νυμφευτεί στα 1903 τη Μπετίνα Φεκτσή (Φέξη). Έκαναν δυο κόρες, τη Θεώνη Βουτυρά - Στεφανοπούλου (έγινε ζωγράφος), και τη Ναυσικά (υψίφωνο της Λυρικής Σκηνής).
Στο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟ δημοσίευσε τα διηγήματα «Από τα ξένα», «Η επάνοδος», «Το μεγαλείτερο ψάρι» (1901). Συνεργάστηκε με το ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΜΑΣ του Γεράσιμου Βώκου (Το κακούργημα του ιερέως και άλλα 
11 διηγήματα).
Το πρώτο του βιβλίο έγραψε στο χώρο του χυτηρίου: τιτλοφορείται Ο ΛΑΓΚΑΣ, διηγήματα, σχ. 16, σελ. 117 και τυπώθηκε στην εφημερίδα ΣΦΑΙΡΑ το 1903.
Τα αντίτυπά του κατέστρεψε ο ίδιος ο Βουτυράς γιατί ήταν γεμάτα τυπογραφικά λάθη. Δημοσίευσε επίσης στο πειραϊκό ημερολόγιο ΠΑΡΘΕΝΩΝ, στο περιοδικό Παναθήναια, στο Νουμά, στο Μαύρο Γάτο, στη Μούσα, στη Νέα Ζωή Αλεξάνδρειας, στα Γράμματα της Αλεξάνδρειας, στη Νέα Εστία, στα Νεοελληνικά Γράμματα, στα Πειραϊκά Γράμματα, στο Έθνος κ.ά.
Στα 1923 του απονεμήθηκε το Εθνικόν Αριστείον Γραμμάτων και Τεχνών.
Το Φεβρουάριο του 1931 έλαβε μαζί με άλλους το Αριστείο του Δήμου Πειραιά. Το έργο του βρήκε αναγνώριση και στην Ευρώπη ενώ γράφτηκαν πολλές κριτικές σε διάφορα λογοτεχνικά έντυπα. Το 1940 ο Δήμος  Αθηναίων του έδωσε τιμητική σύνταξη την οποία του αφαίρεσε το 1947.
Οι πολιτικές του απόψεις του στέρησαν την είσοδο στην Ακαδημία στα 1951 και 1953. Τα τελευταία χρόνια είχε καθηλωθεί από αρρώστια. Πέθανε στις 27 Μαρτίου 1958. 

 
Έργα του σε βιβλία κυκλοφόρησαν:
* Ο Λαγκάς (Λεωνίδας Λαγκάς), Πειραιάς 1903, τυπογραφείο εφημερίδας ΣΦΑΙΡΑ. Το έχω. 
* Ο Λαγκάς και άλλα διηγήματα, Σ. Πάργας, Αλεξάνδρεια 1915.
* Ο Λαγκάς και άλλα διηγήματα, Σ. Πάργας, Αλεξάνδρεια 1920. Το έχω.
* Παπάς ειδωλολάτρης και άλλα διηγήματα. Βιβλιοπωλείον Γεωργίου Ι. Βασιλείου. Αθήναι. 1920. Το έχω.

* Τριάντα δυο διηγήματα, 1921.
* Ζωή αρρωστεμένη, 1921. Ελευθερουδάκης, Αθήναι. 
Το έχω σε δύο διαφορετικά εξώφυλλα.
* Μακρυά απ’ τον κόσμο κι άλλα διηγήματα, 1921. Ιω. Ν. Σιδέρης, Αθήναι.
Σε δύο εκδόσεις. Εχω εκείνη του 1921.



 




* Οι αλανιάριδες, 1921. Το έχω. 
* Το γκρέμισμα των Θεών, 1922. Χ. Γανιάρης και Σια, Αθήναι. Το έχω. 


* Παπάς ειδωλολάτρης και άλλα διηγήματα. Εκδότης Ι. Ν. Σιδέρης. Εν Αθήναις.1923. Το έχω.
* Όνειρο που δεν τελειώνει κι άλλα διηγήματα, Ελευθερουδάκης, Αθήναι 1923. Το έχω. 
* Διωγμένη αγάπη και άλλα διηγήματα, 1923.
Γεώργιος Ι. Βασιλείου, Αθήνα. Το έχω.
* Ο θρήνος των βωδιών και άλλα διηγήματα, 1923. Σ. Πάργας, Αλεξάνδρεια. Το έχω.
* Φως στο σκοτάδι και άλλα διηγήματα, 1923.
* Ο νέος Μωυσής κι άλλα διηγήματα, 1923. Εκδ. Οίκος ΑΘΗΝΑ. Α. Ι. Ράλλη.
To έχω. 
* Η αριστοκρατική γειτονιά και άλλα διηγήματα, 1924.  Εκδοτικός οίκος Γ. Ι. Βασιλείου, Αθήναι. Το έχω. 
* Η σιδερένια πόρτα (μυθιστόρημα), 1925. Εκδοτικόν Βιβλιοπωλείον Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ του Μέλη Νικολαΐδη και Σία. Το έχω.  




* Τροφή στο θάνατο, 1926. Εκδοτικός οίκος Γ. Τσουκαλά, Αθήνα. Το έχω.       
* Είκοσι διηγήματα, 1927. Εκδοτικός Οίκος Δημητράκου Α.Ε., Αθήναι.
Το έχω. 
* Στη χώρα των σοφών και των αγρίων, 1927 και 1932.
Εκδ. Οίκος ΑΘΗΝΑ. Α. Ι. Ράλλη. To έχω. 
* Μέσα στην κόλαση, Αθήνα 1927. Το έχω.                                        
* Μεσ’ στους ανθρωποφάγους, 1928. 
* Ανάσταση νεκρών, Αθήνα 1929.
Εκδοτικός Οίκος Δημητράκου. 
 Το έχω.
* Από τη Γη στον Άρη, Αθήνα 1929. Εκδοτικός Οίκος Δημητράκου.  
Το έχω.
 

* Ο Λαγκάς και άλλα διηγήματα. Γ' έκδοση. Εκδότης Ι. Ν. Σιδέρης. Αθήναι. (Χωρίς χρονολογία έκδοσης, μάλλον 1930). Το έχω. 
 * Στους άγνωστους θεούς, 1930. Εν Αθήναις, Εκδοτικός Οίκος Δημητράκου. Το έχω.                                               
* Επανάσταση των ζώων, εκδοτικός οίκος Δημητράκου, 1931. Το έχω. Β΄ έκδοση, εφημερίδα του Αντ. Νικολόπουλου ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, 1935. Το έχω.













 * Η όρνιθα ξύνοντας το μάτι της... Δημητράκος, Αθήναι 1932. Το έχω.












 
* Μέρες τρόμου, 1932. Τυπογραφεία Μουσικών Χρονικών. Το έχω.



 
* 'Υστερα από εκατομμύρια χρόνια, Δημητράκος, Αθήναι  1932. Το έχω.

* Τα σύμβολα στα όνειρα. Όνειρα ψυχή. Δημητράκος, Αθήναι  1933. 
Το έχω.
* Κάλπικοι πολιτισμοί, 1934. Πράσινη βιβλιοθήκη εφημερίδας ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ. Το έχω.
* Το τραγούδι του κρεμασμένου, 1935.

 





 
* Νύχτες μαγείας. Βιβλιοπωλείον Α. Καραβία, Αθήναι 1938. Το έχω. 
 * Το σπίτι των ερπετών, 1939. Εκδόσεις Α. Καραβία. Το έχω.
 * Ο έρωτας στος τάφους. Διηγήματα. Αθήνα. Έκδοση "Πηγάσου" Α.Ε., 1943. Το έχω.        
* Τρικυμίες. Μυθιστόρημα. 1945. Οι Φίλοι του Βιβλίου, Αθήνα. Το έχω.
* Αργό ξημέρωμα, Αθήνα 1950. Τύποις: Θ. ΚΟΤΣΙΩΡΗ. Το έχω. 




 
  



                                                                                
Στα παραπάνω 34 βιβλία του εκτός από αυτά των τίτλων περιέχονται επίσης πάμπολλα διηγήματα, σάτιρες, νουβέλες κ.ά. Ακόμα συνεργάστηκε και στη συγγραφή σχολικών αναγνωστικών. 



Μετά το θάνατό του εκδόθηκε το αφιέρωμα της Νέας Εστίας, βγήκαν τα Άπαντά του – επιλογή πρώτη από τις εκδόσεις Δίφρος, το αφιέρωμα του περιοδικού Διαβαζω στα 1992 και πολλά άλλα.
Συγκεντρωτική έκδοση των Απάντων του σε τόμους επιμελείται ο Βάσιας Τσοκόπουλος στις εκδόσεις ΔΕΛΦΙΝΙ από το 1994 (4 τόμοι) και στις εκδόσεις ΣΤΑΧΥ (2001).
«Ίσαμε το φανέρωμά του, το νεοελληνικό διήγημα πνίγεται στα στενά περιθώρια της ηθογραφίας. Κείνος στρέφει το μάτι του στη ζωντανή κοινωνική πραγματικότητα και τους ανθρώπους της... Πουθενά δεν υπάρχει η κομψή φράση. Γράφει όπως μιλάει... Έχει όμως ρωμαλέα πνοή, επιβλητικό αυθορμητισμό, πλούσια φαντασία, βαθύτατη ανθρωπιά, ποιητική δύναμη και ρεαλιστική αντίληψη. Μας δίνει μια σειρά από περίφημους τύπους..» 

Χρήστος Λεβάντας, Δυο μορφές, 1952, σελ. 20.   


Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 1998, σελ. 15, με τίτλο:
«Δημοσθένης Βουτυράς. 40 χρόνια από το θάνατό του». 

Μεταφορά εδώ, 10 Ιανουαρίου 2012. Προσαρμογή για το blog, Αύγουστος 2013.       




    

Εγκόλπιος Οδηγός Αστυφύλακος. Πειραιάς 1932 - 33.


                                   Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Στις παλιές ελληνικές ταινίες βλέπουμε τους καινουργιοφερμένους 
στην πρωτεύουσα επαρχιώτες, φορτωμένους με καλάθια και ζωντανά κοτόπουλα να ρωτάνε τα όργανα της τάξης, τους πολιτσμάνους, για το πού βρίσκονται οι διευθύνσεις των συγγενών τους.
Το ίδιο συνέβαινε και στον Πειραιά: αυτοί που ερχόντουσαν με τα καράβια αλλά και οι Πειραιώτες ακόμη των συνοικιών, κατεβαίνοντας στο κέντρο ρωτούσαν τους αστυφύλακες για το πού βρίσκοταν διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, κάποια ξενοδοχεία, εστιατόρια, κλινικές, τράπεζες, αφετηρίες λεωφορείων, εταιρείες κι ό,τι άλλο χρήσιμο, ενταγμένο στην καθημερινή επαφή των ανθρώπων με την πόλη.
Τα χρόνια εκείνα ήταν πανεύκολο να βρεις αστυφύλακες στους δρόμους, έτοιμους να επιβάλλουν την τάξη και να «λύσουν» κάθε μας πρόβλημα. Για την επαρκή ενημέρωση των ίδιων των αστυνομικών οργάνων, έτσι ώστε να δίνουν με τη σειρά τους τα φώτα στο κοινό, η Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιά είχε τυπώσει γύρω στα 1932 - 33 ένα μικρών διαστάσεων (περ. 12Χ9) βιβλίο 66 σελίδων (οι 16 λευκές!), τον «Εγκόλπιο Οδηγό Αστυφύλακος».
Ο οδηγός τυπώθηκε στο τυπογραφείο του Ιωάννου Δ. Χαντζάρα, στην οδό Γ. Σκουζέ 24. Περιείχε δε κάθε λογής συμπυκνωμένες πληροφορίες, ικανές να δώσουν την κατάλληλη απάντηση σε ετερόκλητες ερωτήσεις. 
Σήμερα πολλές από τις διευθύνσεις που δίνονται στον οδηγό αποτελούν πια πηγές για την ιστορική μελέτη, για την αλλαγή που επέφεραν ο χρόνος και οι ανθρώπινες ανάγκες στη χρήση των οικοδομών στην πειραϊκή τοπογραφία. 
Το εγκόλπιο ξεκινά με τις διευθύνσεις των αστυνομικών αρχών, της χωροφυλακής και συνεχίζει με αυτές των αντιπροσωπειών αυτοκινήτων, των ασφαλιστικών εταιρειών, των ατμοπλοϊκών εταιρειών και άλλων διαφόρων. Αναφέρει τα γκαράζ, κατονομάζει επιλεκτικά τους δικαστικούς κλητήρες, τις δικαστικές αρχές, τις εκκλησίες, 
τα ενεχυροδανειστήρια, τις εφορίες, τα επιμελητήρια, τα εστιατόρια, τους γιατρούς, τις κλινικές, τους κινηματογράφους - θέατρα, τα καφφωδεία, τους κυλινδρόμυλους, τα λιμενικά καταστήματα, τις λέσχες, τα λουτρά, τα μέγαρα, τα μουσεία, τις μαίες, τα νοσοκομεία, τις ναυτικές αρχές, τα ξενοδοχεία ύπνου [ονοματίζονται 66!], 
τα προξενεία, τους προϊσταμένους υπηρεσιών της Αστυνομίας Πόλεων και διαφόρων πολιτικών αρχών, τους σιδηροδρόμους, τις στρατιωτικές αρχές, τις ομοσπονδίες, τους συνδέσμους, τους συλλόγους, τα σωματεία, 
τις ενώσεις, τις αδελφότητες - ομίλους, κλπ., τις στοές, τις σχολές, τα ταμεία, τις τράπεζες, τους διευθυντές των τραπεζών, τα παραρτήματα των υπουργείων, τα φιλανθρωπικά καταστήματα, τα φαρμακεία, τα ωδεία, τα ιατρεία και τα πρακτορεία εφημερίδων (σελίδες από 3 - 44 και 48).   
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η καταγραφή των λεωφορειακών γραμμών του Πειραιά και των συνοικισμών του με τις τιμές των εισιτηρίων (σελ. 44 - 47).

1. Αγ. Βασίλειος – Ν. Φάληρον. Αφετηρία Τζαβέλλα – Ματρόζου, τέρμα Σαχτούρη. Τιμή εισιτηρίου μέχρι το Δημοτικό δραχμές 2, μέχρι τέρμα 2.50 δραχμές.
2. Τελωνείον – Άγ. Διονύσιος. Αφετηρία Πλατεία Αμαλίας, τέρμα Σφαγείων (Βούρλα). Τιμή σ’ όλη τη διαδρομή μια δραχμή.
Τελωνείον – Λιπάσματα. Αφετηρία Τελωνείο, τέρμα στα Σφαγεία.
Τελωνείο – Ανάστασις. Μέχρι τον Άγ. Διονύσιο 1.50 δρχ, μέχρι τέρμα 2.50.
3. ΣΑΠ – Ν. Φάληρον. Αφετηρία Πλατεία Λουδοβίκου, τέρμα Τζαβέλλα – Ματρόζου. Μέχρι Πασαλιμάνι (Περίπτερο) 2 δραχμές, μέχρι τέρμα 2.50.
4. Δημοτικόν – Καλλίπολις. Αφετηρία Αγ. Κωνσταντίνου και Σωκράτους. Από το Δημοτικό μέχρι την πλατεία Αγίας Παρασκευής τιμή 2 δραχμές.
5. Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά. (Αφετηρία Μιαούλη - Ναυάρχου Μπήττυ. Τέρμα Κεχαγιά), 2 δραχμές.
Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά (Αφετηρία Μιαούλη - Ναυάρχου Μπήττυ. Τέρμα Κυδωνιών), 2 δραχμές.
Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά (Αφετηρία Μιαούλη - Ηφαίστου. Τέρμα Γερμανικά. Πλατεία Ανεξαρτησίας), μέχρι 
το τέρμα 2.50.
Πειραιεύς – Νέα Κοκκινιά (Κουτσουκάρι), Αφετηρία Μιαούλη - Ηφαίστου. Τέρμα Κυδωνιών Κουτσουκαρίου, μέχρι το τέρμα 3 δραχμές.
6. Πειραιεύς – Συν. Απόλλωνος Ρέντη. Από Μακράς Στοάς-Ποσειδώνος στην πλατεία Ρέντη. (Τέρμα 2.50 δρχ.).
7. Πειραιεύς – Παλιά Κοκκινιά. Αφετηρία Μιαούλη - Ναυάρχου Μπήττυ. Τέρμα Θηβών και οδός 7 καφενείο ΝΕΡΑΪΔΑ. (Τιμή 2 δρχ.).
8. Ωρολόγιον – Ταμπούρια. Αφετηρία Ρέπουλη-Μιαούλη έως τέρμα οδού Χορμοβίτου. (Μέχρι την Αγία Σοφία 
2 δρχ., την Αγίου Δημητρίου 2.50 δρχ., έως τέρμα 3 δρχ.)
Ωρολόγιον – Ταμπούρια (Πέραμα). Αφετηρία Ακτή Μιαούλη-Γεωργίου, τέρμα Πλατεία Περάματος. (Μέχρι Ικόνιο δρχ. 4, στο τέρμα 6 δρχ.).
9. Πειραιεύς – Γλυφάδα (Από Δημοτικό έως Π. Φάληρο 5, έως πλατεία Γλυφάδας 11 δρχ.).
11. ΣΑΠ – Χατζηκυριάκειο (Λουδοβίκου-Πλούτωνος έως τέρμα της Χατζηκυριακού 2 δρχ.). 
12. ΣΑΠ – Φρεαττύς (μέχρι Φιλελλήνων 1.50, μέχρι τέρμα πλατεία Φρεαττύδος, 2 δρχ.). 
13. Πειραιεύς – Γλυκά Νερά Μοσχάτου (2.50 δρχ.).
14. Πειραιεύς – Μεγάλο Πεύκο (20 δρχ.). 
15. Πειραιεύς – Καλύβια (10 δρχ.), 
16. Πειραιεύς – Βίλια (25 δρχ.). 
17. Πειραιεύς – Μάνδρα (15 δρχ.). 
18. Πειραιεύς – Ελευσίς (10 δρχ.). 
19. Πειραιεύς – Μέγαρα (20 δρχ.). 
20. Πειραιεύς – Αθήνα (Από το Ωρολόγιον έως το θέατρο Κοτοπούλη, δραχμές 5).   

Στον Πειραιά λειτουργούσαν οι τράπεζες: Εθνική (Σωκράτους και Μπουμπουλίνας), η Θεσσαλονίκης (Μ. Στοάς - Τσαμαδού), η Εμπορική (Ομήρου 16), η Αθηνών (Ομήρου και Μιαούλη), η Πειραιώς (Ομήρου και Ιπποκράτους), 
η Λαϊκή (Μ. Στοάς και Ναυαρίνου), η Ιονική (Φίλωνος 44), η Εμπορίου - Βιομηχανίας και Ναυτιλίας
(Μιαούλη 42), η Ναυτική, η Ελλάδος, η Αμερικανική, η Βρεττανογαλλική, η Ιταλοελληνική, η Ανατολής, 
η Αττικής, η Εμπορικής Πίστεως.
Ατμοπλοϊκές εταιρείες αναφέρονται του Γιαννουλάτου, του Εμπειρίκου, της Εθνικής Ατμοπλοΐας Ελλάδος, 
της Ευβοϊκής, του Ζωγράφου, της Κορινθιακής, του Τόγια, του Πανταλέων, του Παντελή, της Πειραϊκής.
Εστιατόρια προτείνονται το Αβέρωφ στη Σωκράτους-Τσαμαδού, το Ακρόπολις στην  Καποδιστρίου-Πλούτωνος, 
το Βυζάντιον στη Ναυαρίνου-Αριστείδου, το Μέλισσα στην Ποσειδώνος 4, το Ραμλί και η Φαληρική Ταβέρνα 
στην Ακτή Ποσειδώνος Φαλήρου, του Τραϊφόρου στην Σωκράτους-Πραξιτέλους και τα Δωδεκάνησα στην 
Ακτή Μιαούλη 36. 
Καφφωδία το Εντέν στη Φίλωνος 47, το Εντερνασιονάλ στην Αιγέως 5 και το Τζων Μπουλ στην Ακτή Μιαούλη.
Σινεμά και θέατρα του Τσόχα ή Πειραϊκόν, το Δημοτικό, το Χάι Λάιφ, του Καράμαλη ή Χρυσοστομίδου, 
το Καπιτόλ, το Σπλέντιτ, το Φως, τα Ηλύσια, το Ιντεάλ, το Καλλιφόρνια.
Κλινικές ήταν: Αστυκλινική, Γκιώνη, Ζορπαλά, Γεωργακοπούλου, Κατσαρά, Πολυκλινική, Μουστάκα, Άγιος Σπυρίδων, Άγιος Θεράπων, Ευαγγελισμός στη Αγίου Κωνσταντίνου και Ευαγγελισμός στην Κολοκοτρώνη 87, Άγιοι Ανάργυροι.
Δήμαρχος Πειραιά και πρόεδρος ΟΛΠ ήταν ο Μιχαήλ Ρινόπουλος. Κοινοτάρχης Ν. Φαλήρου ο Σκαρδιάκος, Μοσχάτου ο Δημητράκης. Αστυνομικός διευθυντής ο Καλυβίτης. Επόπτης επί της ευπρεπούς εμφανίσεως 
ο Παν. Μπαρμπετσέας. Φρούραρχος ο Κροντήρης. Τελώνης ο Σολωνάκης. Λιμενάρχης ο Κλήρης. Εισαγγελεύς 
ο Παπαδημητρόπουλος. Ειρηνοδίκης ο Αντωνιάδης. Διευθυντής Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου ο Βλάγκαλης, 
του Ζαννείου ο Στάης.
Από την πολλή χρήση οι γωνίες του εγκόλπιου έχουν φθαρεί. Αυτό δείχνει ότι ο ιδιοκτήτης του, κάποιος ανώνυμος σήμερα αστυφύλακας του καιρού εκείνου που υπηρετούσε στον Πειραιά θα το είχε ανοιγοκλείσει αμέτρητες φορές για να δώσει στον κόσμο τις πληροφορίες του.             
[Οι δρόμοι με αλλαγή ονομασίας είναι η Σωκράτους: Ηρ. Πολυτεχνείου, η Μακράς Στοάς: Δ. Γούναρη, η Ομήρου: Μακράς Στοάς, η Μιαούλη: Εθν. Αντιστάσεως, η Αιγέως: Β΄ Μεραρχίας, η Πλούτωνος: Ακτή Ποσειδώνος]

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 1999, σελ. 15. 
Μεταφορά εδώ, λίγο αλλαγμένη, 15 Μαρτίου 2012.




Πέμπτη 22 Αυγούστου 2013

Γραμματόσημο - δέρμα - παπούτσι. Ένα «συλλεκτικό» υποδηματοποιείο.


                                                                                                Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.


Μερικές φορές είναι τα ίδια τα (συλλεκτικά) μικροαντικείμενα που «μιλάνε», που αποδεικνύουν με την παρουσία τους σ’ ένα κλειστό χώρο το πάθος, τη αγάπη και την προσπάθεια του ανθρώπου που τα μάζεψε για να ικανοποιήσει τα ενδιαφέροντά του -κι ας είναι πλέον αυτός οριστικά απών...
Αρκεί φυσικά να τα έχουν κρατήσει ακόμα οι τυχόν κληρονόμοι του.
Ο Κώστας Κυρλακίτσης, υποδηματοποιός, διατηρεί ασίγαστα τη μνήμη του πατέρα του Λεωνίδα μέσα από κάθε λογής υλικό, έντυπο, μεταλλικό, ξύλινο και.. δερμάτινο, χωρίς να παύει να καταχωνιάζει και εκείνος ό,τι εφήμερο πέφτει στα χέρια του...
Ο Λεωνίδας Κωνσταντίνου Κιρλακίτσης γεννήθηκε στην Απλωταριά της Χίου το 1897. Έβγαλε την Εμπορική Σχολή του νησιού, υπηρέτησε στη Μικρά Ασία και προσλήφτηκε στο υποκατάστημα Χίου της Τράπεζας Αθηνών.
Στα 1928 τον βρίσκουμε διευθυντή της Τράπεζας στο Καρλόβασι Σάμου όπου συνέτεινε στο ξεπέρασμα της κρίσης στην τοπική βυρσοδεψία.
Η γνωριμία του με το επάγγελμα τον έκανε να παραιτηθεί και ν’ ασχοληθεί με την εμπορία δερμάτων.
Σύμφωνα με μία απόδειξη ενοικίου (22.8.1932, 1.500 δρχ.), άνοιξε μαζί με το γαμπρό του Στάμο Κλειδά το πρώτο κατάστημα στο κτήριο της Φίλωνος 64 (ιδιοκτήτες του ήταν ο Καλαμήτσης και ο Διαμαντής).
Αργότερα η «αποθήκη δερμάτων και ειδών υποδηματοποιίας» μετακόμισε στη γωνία Φίλωνος 67Α και Σωτήρος Διός, σε ισόγειο και υπόγειο χώρο, στο ανακαινισμένο σήμερα μέγαρο από τον όμιλο Χαραγκιώνη (ο Μέγας Οδηγός του 1939 του Γαβ. Γαβριηλίδη τους καταχωρεί στα ακατέργαστα δέρματα, Φίλωνος 66, τηλ. 42868.
Τον αριθμό αυτό αλλαγμένο όμως σε επταψήφιο μετέφερε και διατηρεί πληρώνοντας το πάγιο ο γιος του μέχρι σήμερα, 4179868).
Τα δέρματα, κατεργασμένα - βαμμένα, ήταν ελληνικά ή εισαγωγής, ενώ τα εργαλεία μόνο εισαγωγής.
Τα διακομετακομιστικό εμπόριο γινόταν τότε μέσω Πειραιά. Ειδικοί απεσταλμένοι των αγοραστών από τις Κυκλάδες, τη Κρήτη, την Πελοπόννησο και τα Επτάνησα, οι λεγόμενοι «ταχυδρόμοι», άνθρωποι κοινής εμπιστοσύνης, έφερναν τις παραγγελίες, πλήρωναν τις αποδείξεις, παραλάμβαναν  και μετέφεραν τα προϊόντα με τα καΐκια που άραζαν στην Ακτή Τζελέπη. Φόραγαν «τρίλινα» παντελόνια με τις κάτω τσέπες γεμάτες ψιλά και πάνω σε κρεμασμένα πουγκιά έβαζαν τα χαρτονομίσματα.
Επίσης στέλνονταν δέματα με φορτωτική και με αντικαταβολή ταχυδρομικώς, τυλιγμένα σε δίμιτο πανί, διπλό σιζάλ σπάγγο και σφραγισμένα με βουλοκέρι (δέρματα, καστόρια, λουστρίνια, σέβρα, τελατίνα, εργαλεία, καρφιά, φιγουρίνια, κόλλες, κορδόνια και άλλα υλικά).
Αυτά μέχρι σχεδόν το 1955, αφού με τη γρήγορη ανάπτυξη της ατμοπλοΐας, την κατασκευή εθνικών και επαρχιακών οδών έρχονταν οι ίδιοι ο ενδιαφερόμενοι και η αγορά στράφηκε στην Αθήνα. Από τους υπαλλήλους των δερματοπωλείων κάποιος έπρεπε να ξέρει υποχρεωτικά τα Αρμένικα και τα Τούρκικα για τους πελάτες «τσαγκάρηδες» της Κοκκινιάς και των γύρω συνοικιών.
Ο Κιρλακίτσης έγινε αντιπρόσωπος της βυρσοδεψίας του Στεφάνου Καλουτά και Υιών [Ερμούπολη 1842]. Σολοδέρματα έπαιρναν κι από τα εργοστάσια του Ν. Ζαφειράκη και Υιοί (Χίος) [χτίστηκε το 1902, έκλεισε στη δεκαετία του’70], Σουρλάγκα (Μυτιλήνη) [το παλιό, ιδρύθηκε στα 1833. Έκλεισε στα 1989], από τη Σάμο 
και αλλού.
Πανώδερμα από τον Κασάπογλου, τα Βυρσοδεψεία Ελλάδος, τον Μαϊάκη.
Καλαπόδια από τον Θεμιστοκλή Αλεξιάδη (Αθήνα). Δούλευαν από τις 7.30 το πρωί έως τα μεσάνυχτα.


Με τη Ζηνοβία Δαμαλά απέκτησε στα 1943 ένα γιο, τον Κώστα Κυρλακίτση που ίδρυσε στα 1962 μία «βιομηχανία» ανδρικών, γυναικείων και παιδικών υποδημάτων στις Τζιτζιφιές. [Ο πατέρας έγραφε την πρώτη συλλαβη του επωνύμου του με -ι- ενώ ο γιος του με -υ-]


 Στα 1964 διανύοντας την 30μηνη θητεία του στο ναυτικό έκλεισε το εργοστάσιο και ήλθε στο κατάστημα της Τσαμαδού 69, στη αρχή με δέκα μαστόρους (18 δραχμές το μεροκάματο). Οι ειδικότητές τους ήταν: σχεδιαστής, κόφτης, κάλφας, μηχανικός (κορδελιάστης), ξελουριστής, ξεφουμαριστής, παραδότης. Μετά το 1982 συνεχίζει μόνος του και φτιάχνει επί παραγγελία ανδρικά και να επισκευάζει όλα τα άλλα είδη υποδημάτων. Έχει δύο παιδιά, το Λεωνίδα (που του χάρισε μια εγγονή, την Βιργινία) και τη Ζηνοβία (Τζένη).


Ο Λεωνίδας Κιρλακίτσης είναι γνωστός στους Πειραιώτες σαν ένας πετυχημένος δερματέμπορος αλλά και στον κύκλο των φιλοτελιστών σαν ένας μανιώδης συλλέκτης γραμματοσήμων κι αρθρογράφος. Στα είκοσί του κυκλοφόρησε από τη Χίο μαζί με τον Λ. Συγκουριάδη (Αθήνα) το περιοδικό ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΥΛΛΕΚΤΗΣ. Από τους ιδρυτές της Φιλοτελικής Εταιρείας Πειραιώς (ΦΕΠ, 1960) συγκέντρωνε τα κείμενα και τύπωνε τη ΦΙΛΟΤΕΛΙΚΗ ΗΧΩ. Άρθρο του στο πρώτο της τεύχος του Δεκεμβρίου 1964, «Η συλλογή της 1ης ημέρας κυκλοφορίας». 
Πέθανε το Νοέμβριο του 1983. Από την πολύτιμη συλλογή του, δεν έχει πουληθεί τίποτα, φυλάσσεται με ασφάλεια από το γιο του. Χάθηκε μόνο ένας αριθμός παλιών φιλοτελικών καταλόγων, πολλοί άλλοι περιέχονται στη βιβλιοθήκη της ΦΕΠ.

Στο υποδηματοποιείο του Κώστα Κυρλακίτση ο νέος πελάτης θα εκπλαγεί με το ομοίωμα ενός παπουτσή την ώρα της δουλειάς του που κάθεται στη βιτρίνα εδώ και 35 περίπου χρόνια. Στα ράφια, στα συρτάρια, στις κούτες ξεκουράζονται αμέτρητα εργαλεία της δουλειάς. Ανάμεσα στα δέρματα, στα βερνίκια, ξεπροβάλλουν βιβλία, περιοδικά, φάκελοι με έγγραφα, αποδείξεις, τιμοκατάλογοι, λογαριασμοί, εγκύκλιοι υπουργείων, επιμελητηρίων μ’ ανακατεμένες χρονολογίες έκδοσης, εποχών παρωχημένων.
Αντίγραφα και φωτογραφίες του παλιού Πειραιά κρέμονται στους τοίχους μαζί με σχετικά αποκόμματα και διαφημιστικά εργοστασίων. Θαυμάσιες είναι οι γραφομηχανές - αντίκες.
Την προσοχή τραβούν δύο χειροκίνητες με μοχλούς φορητές τυπογραφικές μηχανές. Με τον ιδιοκτήτη μπορείς να συνομιλείς με τις ώρες χωρίς να βαρεθείς, αν έχεις κι εσύ μέσα σου το θυμικό του πειραιολάτρη.
Κάθε μαγαζί είναι μοιραίο να σβήσει σιγά - σιγά, να κατεβάσει τα ρολά του ή, αν κρατηθεί, να χαλάσει την παλιά του εικόνα και ν’ ακολουθήσει τις σύγχρονες προδιαγραφές διακόσμησης.
Στην πόλη μας, ευτυχώς, μπορείς ακόμα να μπεις σε μερικά καταστήματα που κρατάνε «φυλακισμένη» την ατμόσφαιρα των χρόνων εκείνων που μεσουρανούσαν τα παραδοσιακά επαγγέλματα και ξεχείλιζε το συναίσθημα του ωραίου...

[Από τα παραπάνω δεν θα βρεις τίποτα φίλε αναγνώστη. Ο χρόνος είναι εχθρός της συνήθειας των πραγμάτων που αγαπάμε. Το κατάστημα έκλεισε στα 2005.
Το ομοίωμα του παπουτσή δωρήθηκε στο Ιστορικό Αρχείο και το ξαναείδα εκτεθειμένο για μια εκδήλωση στη Δημοτική Πινακοθήκη. Δεν έχω πλέον καμία πληροφορία για τον Κώστα Κυρλακίτση..]


Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου 2000, σελ. 17. 
Μεταφορά εδώ, Αύγουστος 2012.     
Δεύτερη δημοσίευση: de facto της Πειραϊκής Πολιτείας, Τεύχος 6. Μάιος 2000. Σελ. 78 – 81 με τίτλο: 
«Ένα παραδοσιακό υποδηματοποιείο στον Πειραιά». 
  

 

Τετάρτη 21 Αυγούστου 2013

Βομβαρδισμός Πειραιά.


Βομβαρδίζοντας την πόλη.
56 χρόνια [το 2000] μετά τον βομβαρδισμό του Πειραιά.

                                                                                             
                                                                                      Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Σε «ξένο αχυρώνα» όπως λένε, σε στεριές και λιμάνια που οι εγκαταστάσεις τους υπολογίζονται στρατηγικής σημασίας, είναι εύκολο να ρίχνεις τις βόμβες σου.
Σαν είσαι εχθρός έρχεσαι να γκρεμίσεις για να καταχτήσεις, αν πάλι περνιέσαι «φίλος και σύμμαχος» χτυπάς όπου να’ ναι για να εμποδίσεις τη χρήση και να σπάσεις το ηθικό των αντιπάλων. Αφού δε σε δένει τίποτα με τον τόπο δρας αναίσθητα και με τη δικαιολογία του πολέμου όλα νομίζεις πως επιτρέπονται, οι υλικές ζημιές και τα ανθρώπινα θύματα.
Ο Πειραιάς βομβαρδίστηκε απανωτά στη διάρκεια της Κατοχής - η επίσημη πρώτη έγινε στη λαϊκή αγορά της Πηγάδας - εκείνος όμως που χαρακτηρίστηκε σαν ο πιο άδικος ήταν ο βομβαρδισμός της 11ης Ιανουαρίου 1944 από την αγγλική - αμερικανική αεροπορία. «Επιδρομή πρωτοφανούς αγριότητος ενηργήθη χθες εναντίον του Πειραιώς. Επλήγη η πόλις εις την καρδίαν της. Τα θύματα θρηνούνται κατά εκατοντάδας» έγραψε αμέσως η εφημερίδα Ακρόπολις.
Η ιστορική πλευρά, οι περιγραφές των γεγονότων έχουν τυπωθεί από τότε σε έγγραφα και φωτογραφίες, σε ατέλειωτα άρθρα εφημερίδων - περιοδικών, σε ολόκληρα κεφάλαια βιβλίων. Δεκαετίες μετά, μέσα στη σύγχρονη, αλλαγμένη φυσιογνωμικά πόλη έβλεπες κάποια κολοβωμένα κτίρια (σα σπασμένα, σάπια δόντια σε κατάλευκη οδοντοστοιχία) να στέκονται μάρτυρες της καταστροφής. Από το παλιό γωνιακό (κατεδαφισμένο πλέον) ξενοδοχείο Κοντινεντάλ στην παραλία είχε απομείνει το ισόγειο, ενώ λείπουν ακόμα οι πάνω όροφοι της οικοδομής στη Νοταρά - Τσαμαδού - Φίλωνος γνωστής στους παλαιότερους σαν Μέγαρο των αδελφών Ζερβού.
Ο φόβος των επιθέσεων άδειασε τον Πειραιά από ονομαστές οικογένειές του, που προτίμησαν να μετακομίσουν στην Αθήνα και τα προάστιά της. Με μελανά χρώματα διηγούνται την πορεία κατά κύματα χιλιάδων κατοίκων προς την προστατευμένη από τις διεθνείς συμβάσεις πρωτεύουσα. Εκεί βρήκαν φιλοξενία σε γνωστούς και φίλους ή σε επιταγμένα για την περίπτωση καταλύματα.
Η μνήμη των επιζώντων. Κάθε σημερινός ηλικιωμένος Πειραιώτης, έχει να διηγηθεί τη δικιά του περιπέτεια. Η αγωνία για το πού έπρεπε να πας να προφυλαχτείς, αν εκεί που στεκόσουν ήσουν ασφαλής ή όχι, είναι για εμάς τώρα ένα άγνωστο συναίσθημα. Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με θέμα τους βομβαρδισμούς κι ετοιμάζεται ένα κατατοπιστικό ντοκιμαντέρ. Παρακάτω δίδονται κάποια χρήσιμα στοιχεία αναφοράς στο γεγονός μέσα από την έρευνα στο αρχείο μου: 
  
  
*Στα 1943 ιδρύθηκε η «Ένωσις Πωλησάντων Ακίνητα Πειραιώς», το μετέπειτα «Σωματείον Πειραιώς Πωλησάντων Ακίνητα επί Κατοχής». 
Πρόεδρος στα 1949 ήταν ο Δημ. Σκουνάκης.





*Το 1944 έχουμε στην Αθήνα την «Πανελλήνια Αδελφότητα Πυροπαθών και Βομβοπλήκτων» (Δραγατσανίου 6). Για τον  ίδιο λόγο άνοιξε γραφείο στον Πειραιά (Νοταρά 63). Για την έκδοση ταυτότητας των μελών η 1.50 δραχμή πήγαινε υπέρ του μισθού του προέδρου… Έτσι έβγαινε το Δελτίο Τροφίμων για αγορά των απαραιτήτων (σαπούνι, λάδι, ζάχαρη).


 











*Στα 1945 «Η εφημερίς των βομβοπλήκτων» ενημέρωνε τους ενδιαφερόμενους. 


*Η Επαγγελματική και Οικοκυρική Σχολή Θηλέων Δήμου Πειραιώς στεγαζόταν στη θέση του σημερινού Δημαρχείου. 
Το Νοέμβρη του 1943 σαν πρώτο στη σειρά των υποσχόμενων εκδόσεών της είχε τυπώσει το ιστορικό κείμενο «Πενήντα πέντε χρόνων ιστορία του Πειραιώς 1765-1821» του Αντώνη Μανίκη.
*Κορίτσια της Σχολής συμμετείχαν στο ανέβασμα του έργου «Γαλήνιο Ξημέρωμα» στον Πειραϊκό Σύνδεσμο. Η παράσταση δόθηκε στις 10.1.1944, στις 14.30 το μεσημέρι. Την επόμενη σήμανε ο συναγερμός και κάποιες κοπέλες μαζί με πολλούς άλλους κατέφυγαν στο υπόγειο της Ηλεκτρικής Εταιρείας στην Βασ. Κωνσταντίνου 13, τηλ. 42612, τώρα Ηρώων Πολυτεχνείου 10, όπου βρίσκεται σύμφωνα με την επιγραφή το «Ιδιόκτητον Μέγαρον/ Πανελληνίου Συνδέσμου Αξιωματικών Ασυρμάτου/ Ηγοράσθη το οικόπεδον το έτος 1951 εθεμελιώθη το έτος 1952 και αποπερατώθη η τριώροφος οικοδομή το έτος 1955/ επί προεδρίας/ Ηλία Δημ. ΚΡΟΚΙΔΑ».
Η μαθήτρια Αντζουλάκου Καλλιόπη με μια φίλη της ένιωσαν δυσφορία στη στενότητα του χώρου και απομακρύνθηκαν εγκαίρως προς το σπίτι της στην Αγία Σωτήρα. Μετά έζησε στην Αμερική. Οι άτυχες γυναίκες πέθαναν από ασφυξία στη θανατηφόρα εκείνη παγίδα όταν κατέρρευσε το κτίριο κι εγκλωβίστηκαν. (Λένε ότι τα θύματα ξεπέρασαν τα εκατό). Διευθυντής τότε της Σχολής ήταν ο Νίκος Κατσικάρος. Στην είσοδο του σημερινού Δημαρχείου, δεξιά, δίπλα στον ανελκυστήρα μπορούμε να διαβάσουμε την μαρμάρινη επιγραφή με 21 ονόματα θυμάτων του διδακτικού και εργατοτεχνικού προσωπικού της που τοποθετήθηκε επί δημαρχίας Τάσου Βουλόδημου (15.2.1977).


*Από το 1945 και για κάποια χρόνια ο δικηγόρος Μιχάλης Περοδασκαλάκης εξέδιδε στον Πειραιά (γραφεία Υψηλάντους 107) πρωτότυπα μυθιστορήματά του στο πλαίσιο της σειράς «Μικρή Βιβλιοθήκη». Οι σειρήνες!.. Συναγερμός! .. στο καταφύγιο της Ηλεκτρικής, που κυκλοφόρησε στα 1946 ήταν εμπνευσμένο από το νωπό, τραγικό συμβάν: «Σαν να μην έφταναν αυτά όλα και προστέθηκε κι άλλο γεγονός.
Η μεθεπόμενη από το βομβαρδισμό μέρα ξημέρωσε με μια πρωτοφανή χιονιά! Τα πάντα είχαν καλυφτεί μ’ ένα παχύτατο στρώμα χιονιού, τόσο παχύ που είνε ολότελα ασυνήθιστο στην Αττική! Και ήταν αυτό… το κάτασπρο σάβανο των πεθαμένων, που σκέφτηκε φαίνεται, να τους προσθέσει ο ουρανός του Γενάρη» (σελ. 40-41).
 *Αποκορύφωμα του δράματος με τις οβίδες την αεροπορικών επιθέσεων σε μια γραπτή πλέον μαρτυρία: Ναός του Αγίου Βασιλείου στη Φρεαττύδα, δεξιό κλίτος, στο εξομολογητήριο. Η τοιχογραφία της Μεταμόρφωσης, ένα από τα έργα των Στέλιου και Χρήστου Α. Σούτσου και Αποστόλου Γραικού, 1942, έχει στο κάτω μέρος την εξής αφιέρωση με κεφαλαία βυζαντινά γράμματα: «Εις μνήμην της μνηστής μου/ Βαρβάρας Γερ. Γαλιατσάτου/ Φονευθείσης κατά  τον βομβαρδισμόν της 12.6.1942/ Σωτήριος Γραμματικός». Τα επώνυμα συναντιούνται στην περιοχή μέχρι σήμερα. [Αναφέρεται και στο βιβλίο του φίλου μου πρωτοπρεσβύτερου Ιγνατίου Παπασπηλιόπουλου «Άγιος Βασίλειος Πειραιώς, η ιστορία το Ναού σε συμπορεία με την ιστορία της πόλης», Πειραιάς 2000, σελ. 210]
*Πέντε μήνες μετά τον μεγάλο συμμαχικό βομβαρδισμό του Ιανουαρίου του ’44, διατέθηκε στις 11.6.1944, σαν δήθεν αναμνηστική με εντολή των αρχών Κατοχής μια σειρά δέκα γραμματοσήμων, πέντε κοινών των «Τοπίων» του 1942 και πέντε αεροπορικών των «Ανέμων» της επόμενης  χρονιάς (1943) με λιθογραφική μπλε επισήμανση και νέα αξία: ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ. 11-1-1944. Δρ. 100.000.
  
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου 2000, σελ. 17. 
Ελάχιστα διορθωμένο εδώ, 21.10.2009.
             

Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Τα εγκαίνια των νέων αιθουσών. [1998]


                                                                                                Γράφει ο Δημήτρης Κρασονικολάκης.

Εξακολουθούν να είναι αριθμητικά λίγοι οι Πειραιώτες εκείνοι που γνωρίζουν την ύπαρξή του - πόσο μάλλον όσοι έχουν επισκεφθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά. Κάποιες ενδεικτικές πινακίδες στους δρόμους μας οδηγούν σε αυτό, ενώ το γειτονικό του ελληνιστικό θέατρο Ζέας χάνεται οπτικά ασφυκτιώντας μέσα στις πολυκατοικίες 
που το περιβάλλουν. Η Β΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων και το σωματείο των φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου έδρασαν από κοινού και μας παραδίδουν ένα άψογα ανακαινισμένο Μουσείο και πολλές προτάσεις για εφαρμογή σε μια πλήρη μελέτη ανάπλασης - ανάδειξης όλων των αρχαίων μνημείων της πόλης μας.
Ήδη από τα μέσα του περασμένου αιώνα είχε δημιουργηθεί στον Πειραιά μια πρώτη αρχαιολογική συλλογή στο Δημοτικό Μουσείο που στεγαζόταν στο Σχολαρχείο κι ύστερα σε αίθουσες του κάτω ορόφου του Γυμνασίου 
(στη μετέπειτα Ιωνίδειο). Κατάλογο των ευρημάτων είχε συντάξει ο Σκόκος. Περιείχε αντικείμενα που βρέθηκαν στις ανασκαφές, που είχε αγοράσει ο ίδιος ο Δήμος ή είχαν δωρηθεί από διάφορους ιδιώτες.
* «Το Μουσείον Αρχαιοτήτων ευρίσκεται εις εν διαμέρισμα του Γυμνασίου Πειραιώς». 
Οδηγός του Πειραιώς του 1901, Γ. Βώκος.
* «Δυστυχώς κτίριον επίτηδες, ως έπρεπε, δεν εκτίσθη ακόμη εν Πειραιεί. Αι περισωζόμεναι αρχαιότητες διετηρούντο εις δύο του Γυμνασίου δωμάτια, άτινα περιεστάλησαν δια τας ανάγκας της διδασκαλίας εις έν, το οποίον αφηρέθη δια τον αυτόν λόγον μετά τινα χρόνον, αύται δε εστεγάσθησαν και είνε προσιταί το μεν εις υπόστεγον ξύλινον παράπηγμα επίμηκες εν τη όπισθεν του Γυμνασίου αυλή, το δε εις παρακείμενον προχείρως κτισθέν δωμάτιον... Και ταύτα μεν εν τω Μουσείω τω διευθυνομένω από μακρών ετών υπό του κ. Ιακ. Χ. Δραγάτση». 
Πλήρης Οδηγός του Πειραιώς, Αλεξάκης, 1906 - 1907, σελ. 40, 41. 
* «Αρχαιολογικόν Μουσείον» Φύλαξ αρχαιοτήτων ο Αντώνιος Κρητικός, Καραΐσκου - Ρέπουλη. Αυτόθι υπάρχουν Εκατόμβια πολύ καλής τέχνης, αρχαία ανάγλυφα ανευρεθέντα εις την Ελευσίνα, αρκετά αρχαία ψηφίσματα και επιγραφαί. Το άγαλμα του Νέρωνος με στολήν υπάτου, διάφορα αγγεία πήλινα άτινα προσελκύουν τον θαυμασμόν. [Καραΐσκου και Σωτήρος Διός γωνία, εκεί που αργότερα κτίστηκε ο Πειραϊκός Σύνδεσμος]. 
Μέγας οδηγός Πειραιώς, 1928-1929, ΑΡΤΙΑ, σελ. 77.  

Το Μουσείο ιδρύθηκε στα 1935 σε χώρο του αρχαίου θεάτρου στη Ζέα και είχε είσοδο από τη Φιλελλήνων. 
Το παλιό εκείνο κτήριο διαδέχτηκε το σύγχρονο μέγαρο, συνολικής επιφάνειας 1810 τ.μ. που θεμελιώθηκε το 1966 και εγκαινιάστηκε στις 12 Ιουνίου 1981 από τον τότε υπουργό πολιτισμού Ανδρέα Ανδριανόπουλο. 
Η πρόσοψή του είναι επί της Χαριλάου Τρικούπη 31. Στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο, στην Αλκιβιάδου 229 βρίσκονται τα γραφεία και τα εργαστήρια της Β΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Έφορός της είναι ο Γιώργος Σταϊνχάουερ.
Στον 3ο όροφο φιλοξενείται το νεοσύστατο (1995) σωματείο των Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά και των Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων Πειραιά. Το σωματείο αναγνωρίστηκε με τη 431/1995 απόφαση του Πρωτοδικείου και το καταστατικό του αποτελείται από 21 άρθρα. Πρόεδρός του είναι ο δραστήριος Γιάννης Πολυχρονόπουλος. Σκοπός του είναι η ηθική και υλική υποστήριξη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στην προσπάθεια υλοποίησης ενός γενικότερου σχεδίου προβολής όλων των πειραϊκών αρχαιολογικών χώρων με την αρμονική ένταξή τους στον ιστό της σημερινής πόλης. Προβλέπονται μεταξύ άλλων, η αναστήλωση του Κονωνείου τείχους στην Πειραϊκή, η ενοποίηση του χώρου των δύο Αστικών Πυλών του Πειραιά, η ανάδειξη της Ηετιώνειας Πύλης με τους δύο κυκλικούς πύργους, οι αναστηλώσεις αρχαίων κτισμάτων, η δημιουργία ενός συστήματος σημάτων, επιγραφών, πεζοδρόμων που θα καθοδηγεί τον αρχαιόφιλο και θα προσανατολίζει κάθε ενδιαφερόμενο, η αναδιοργάνωση του γύρω από το Μουσείο και το θέατρο χώρου για λειτουργικότητα, πολιτιστικές εκδηλώσεις και ψυχαγωγία. Φυσικά κέντρο όλων των δραστηριοτήτων αναγνωρίζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα μοναδικά του ευρήματα, κατάλληλα ταξινομημένα και σωστά εκτεθημένα γίνονται επίκεντρο θαυμασμού για την ποικιλία και τον πλούτο των πληροφοριών που μας μεταδίδουν. 


Η ξενάγηση αρχινά από τον προθάλαμο του πρώτου ορόφου, συνεχίζεται στις υπόλοιπες πέντε αίθουσές του και συμπληρώνεται με τις τέσσερις του ισογείου. 
Κατά θεματική ενότητα μπορούμε να δούμε ευρήματα όπως το χάλκινο έμβολο κι ένα μαρμάρινο οφθαλμό τριήρους, άγκυρες, το μετρολογικό ανάγλυφο της Σαλαμίνας, τον μετρητή όγκου υγρών (αίθ. 1), ειδώλια, αγγεία, κοσμήματα, παιχνίδια, μικροαντικείμενα γυναικών και ανδρών από τάφους (αίθ. 2), τον Απόλλωνα του Πειραιά, την αρχαϊκή κόρη από το Ρέντη, τον κούρο της Αφαίας (αίθ. 3), τα χάλκινα αγάλματα της Αθηνάς, της Άρτεμης (αίθ. 4), το ιερό της Κυβέλης από το Μοσχάτο (αίθ. 5), τις επιτύμβιες στήλες και τ’ ανάγλυφα (αίθ. 6).

το ταφικό μνημείο της Καλλιθέας

Στην αίθουσα 7 του ισογείου βλέπουμε το λιοντάρι του Μοσχάτου κι άλλες επιτύμβιες στήλες, το ίδιο θέμα ακολουθείται στην αίθ. 8 με αποκορύφωμα το ύψους επτά μέτρων ταφικό μνημείο που βρέθηκε κοντά στο σταθμό της Καλλιθέας το 1968, τα ελληνιστικά γλυπτά (αίθ. 9), τους νεοαττικούς πίνακες, τις προτομές και τ’ αγάλματα ρωμαίων αυτοκρατόρων κι άλλων επωνύμων (αίθ. 10).
Τα εγκαίνια των νέων αιθουσών έγιναν το βράδυ της Δευτέρας 30 Νοεμβρίου 1998 παρουσία του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, του υπουργού πολιτισμού Ευάγγελου Βενιζέλου, βουλευτών, επιφανών Πειραιωτών και πολύ κόσμου.
Κυκλοφόρησε ειδική αναμνηστική αφίσα, ένα φυλλάδιο με τίτλο  ¨οι νέες αίθουσες¨ και το βιβλίο - οδηγός του Γιώργου Σταϊνχάουερ 
¨Τα μνημεία και το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά¨, σελ. 128, εκδόσεις Μιχάλης Τουμπής Α.Ε.   



Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα Πειραϊκή Πολιτεία, Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 1998, σελ. 15. 
Μεταφορά εδώ, 14 Φεβρουαρίου 2012.   

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ.
Η πρώην Β΄ Εφορεία έγινε ΚΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Έφορος στα 2013 είναι 
η Στέλλα Χρυσουλάκη.
Ο Στέλιος Τριάντης αναστήλωσε – η τελευταία του δουλειά – στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά το επτά μέτρων λεγόμενο Ταφικό Μνημείο της Καλλιθέας (αν και βρέθηκε στο Μοσχάτο..). Γεννήθηκε στα 1931 στο Τρίκορφο Πρέβεζας. Έβγαλε το Γυμνάσιο στην Αθήνα, φοίτησε στην ΑΣΚΤ, σπούδασε στο Παρίσι.
Από το 1956 έως το 1986 ήταν γλύπτης συντηρητής αγαλμάτων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Έκανε μνημεία, προτομές που στήθηκαν στο χωριό του, στην Καρδίτσα, στο Πεδίο του Άρεως.. 
Πέθανε την Παρασκευή το πρωί, 5 Μαρτίου 1999, από διάτρηση στομάχου. Έπασχε από διαβήτη και οι επεμβάσεις δεν είχαν επιτυχία.